Bài tập thở của bác sĩ nguyễn khắc viện
|
Phương pháp dưỡng sinh của cố BS. Nguyễn Khắc Viện đã được nhiều người biết đến, chủ yếu là nằm trong cách thở. Để có một sức khỏe tốt, ngoài tập thở theo phương pháp Nguyễn Khắc Viện, cần có thói quen sinh hoạt thế nào để sức khỏe tốt? Bà Nguyễn Thị Nhất, vợ cố BS. Nguyễn Khắc Viện chia sẻ với bạn đọc một vài điều về nếp sống và cách tập thở của ông bà. Từ sức khỏe không tốt
BS. Nguyễn Khắc Viện vượt qua được tình trạng thiếu thở ấy là nhờ phương pháp tập thở từ thuyết khí công của Yoga Ấn Độ. Bà Nguyễn Thị Nhất cho biết, để rèn luyện sức khỏe, cố BS. Nguyễn Khắc Viện cũng như bà thường xuyên tập thở. Trước khi đi ngủ và sáng dậy hai ông bà luôn tập thở và làm những động tác thể dục đơn giản, sau đó bắt đầu làm việc. Nếu lúc nào thấy mệt mỏi (sau một tiếng đồng hồ) là ngưng việc để ngồi thiền và tập thở. Trong sinh hoạt, cả hai không lạm dụng chất kích thích, không rượu trà thuốc lá, sống hòa nhã, điềm đạm. Bây giờ, ở tuổi 85, bà Nguyễn Thị Nhất vẫn nhanh nhẹn, vui tươi, mạnh khỏe. Bà thường xuyên đọc báo, sử dụng internet, điều hành Trung tâm nghiên cứu tâm lý và Tâm bệnh trẻ em do BS. Nguyễn Khắc Viện sáng lập từ năm 1989. Phương pháp thở Nguyễn Khắc Viện Tại sao việc tập thở lại quan trọng như vậy? Bởi vì thở đúng sẽ đưa được lượng ôxy hữu ích vào phổi càng nhiều càng tốt và tống ra được càng nhiều càng tốt khí CO2, giảm bớt được khối không khí độc trong đáy phổi. Làm được điều đó khiến người tập tăng đáng kể việc chuyển hóa máu đen thành máu đỏ và tăng cường ôxy, nguồn sống cho con người. Cố BS. Nguyễn Khắc Viện và vợ thường áp dụng trình tự tập thở này một cách rất nhẹ nhàng và nhiều người cũng đã áp dụng theo: - Ngồi trên ghế, tay thả lỏng, không nhúc nhích hai vai. Nghĩ mình đang cầm một bát cháo nóng, thổi nhè nhẹ qua miệng như làm cho cháo nguội dần, thổi rất chậm, thót bụng để thổi ra. Khi bụng thót hết cỡ, ngừng thổi, cho bụng phình lại nhẹ nhàng để thở vào. Bụng phình lên hết, ngưng một tý rồi thở ra, cứ làm 4-5 phút như vậy rồi nghỉ. - Động tác thót bụng, phình bụng làm quen rồi, không cần cho không khí qua miệng nữa. Sau đó chỉ cho qua mũi, ra vào đều qua mũi. Tập thở như vậy có thể trong các tư thế: nằm ngửa (hai chân gấp), nằm sấp, nằm nghiêng một bên, bò 4 chân, quỳ gấp lưng, đứng thõng tay phía trước... Có thể cả lúc đang đi ngoài đường hoặc ngồi trên xe đạp, xe máy thấy căng thẳng là thở ra hít vào vài lượt. Động tác thở thực hiện với một hệ thống cơ bắp gồm: - Chủ yếu là cơ hoành nằm ngang giữa ngực và bụng, thành một cái vòm mặt trên tiếp giáp tim phổi, mặt dưới giáp với gan và khoang bụng, trong đó có các bộ phận tiêu hóa, dạ dày, ruột và các nội tạng khác. - Lúc cơ hoành hạ xuống, lồng ngực ở dưới nở ra, đồng thời các cơ gắn với các xương sườn kéo sườn lên; lồng ngực nở ra theo hai chiều: Chiều đứng và chiều ngang. - Phần dưới của lồng ngực, tức là hai chỏm vú trở xuống nở ra nhiều nhất vì đây gồm những bộ phận mềm; cơ hoành là đáy lồng ngực, và hai cánh sườn phía trước là sụn. Phần trên của lồng ngực cũng nở ra, nhưng ít hơn vì đây là phần cứng, gồm các xương sườn kéo từ cột sống đến xương ức. - Lúc cơ hoành hạ xuống, các nội tạng trong bụng bị dồn xuống, bụng phình lên; lúc ấy không khí bị hút vào vì vậy có động tác phình bụng thở vào. Lúc cơ hoành nâng lên, không khí bị đẩy ra, các nội tạng trong bụng bị kéo theo, bụng thót lại vì vậy có động tác thót bụng thở ra. Sau đây xin ghi lại bài vè tập thở của BS. Nguyễn Khắc Viện giúp dễ nhớ và dễ tập: Thót bụng thở ra. Phình bụng thở vào. Hai vai bất động. Chân tay thả lỏng. Êm, chậm, sâu, đều. Bình thường qua mũi. Khi gấp qua mồm. Tập trung theo dõi. Luồng ra luồng vào. Đứng ngồi hay nằm. Ở đâu cũng được. Lúc nào cũng được. Nhớ phải theo thật đúng, không được bỏ sót câu nào. Minh Thu(ghi)
Nguyễn Khắc Viện là ai vậy nhỉ? Các bác sĩ bảo rằng ông chỉ có thể sống thêm khoảng 2 năm nữa thôi, nhưng trên thực tế bác sĩ Viện đã sống đến được 85 tuổi cơ, có nghĩa là ông đã sống thêm được 50 nữa. Điều này thật khó tin phải không các bạn? Đó là nhờ bác sĩ đã luyện thở bằng một phương pháp không mấy phức tạp mà cực kì tốt cho sức khỏe. Tớ sẽ chia sẻ phương pháp này với các bạn ngay dưới đây nhé.  Bài tập thở của Nguyễn Khắc Viện Khi sinh tớ, sức khỏe của mẹ yếu hẳn so với lúc trước. Bà tớ bảo sau mỗi lần sinh nở, người mẹ xuống sức rất nhiều. Đó là mới chỉ nói về thể trạng, trên thực tế việc mang thai và sinh con không chỉ tác động sâu sắc đến đời sống mà còn làm thay đổi vĩnh viễn cơ thể của người mẹ, chẳng hạn như những vết rạn da trên bụng mẹ, những vết nám trên mặt mẹ nè. Tớ hiểu điều đó nên tớ lo cho mẹ lắm. Rất may là một người bạn của ông bà tớ từ thời còn học trường Pháp chỉ cho mẹ tớ cách luyện thở bụng của cụ Nguyễn Khắc Viện. Cách này có nguồn gốc từ yoga Ấn Độ. Lúc đầu mới thử, mẹ tớ toàn thở ngược. Lúc hít vào thì thót bụng, lúc thở ra thì phình bụng làm mẹ cứ kêu ca: Sao mà khó thế! Mẹ của bạn có gặp vấn đề như mẹ tớ không? Để tớ mách bạn cách mà mẹ tớ đã áp dụng và kết quả là sức khỏe tốt lên hẳn nhen. Thả lỏng cơ thể là việc đầu tiên mẹ tớ làm khi luyện thở. Khi thả lỏng cơ thể, toàn thân mẹ như được thư giãn. Và cứ như thế, mẹ bắt đầu hít và thở. Không phải hít thở theo cách chúng ta làm hằng ngày đâu nhé, phải đúng bài bản thì mới có tác dụng. Để tiện cho việc dễ nhớ quy trình thở đúng cách, cụ Nguyễn Khắc Viện cũng đã viết những công thức khô khan ấy thành một bài thơ Thót bụng thở ra. Phình bụng hít vào. Hai vai bất động. Chân tay thả lỏng. Êm, chậm, sâu, đều. Bình thường qua mũi. Khi gấp qua mồm. Tập trung theo dõi. Luồng ra luồng vào. Đứng ngồi hay nằm. Ở đâu cũng được. Lúc nào cũng được. Bốn từ êm, chậm, sâu, đều nghe tưởng chừng dễ mà khi áp dụng không dễ tí nào. Lúc đầu, mẹ tớ còn kêu khó quá nhưng sau khi mẹ càng tĩnh tâm, càng thư thái đầu óc thì hơi thở sẽ trở nên nhẹ nhàng và sâu một cách tự nhiên. Bạn cứ nghĩ, nó giống như một thói quen vậy đó. Điều tuyệt vời nhất là bài tập thở của Nguyễn Khắc Viện có thể tập ở đâu cũng được, khi nào cũng được. Bất cứ khi nào rảnh rỗi như khi mẹ vừa cho tớ ăn uống, tắm táp xong, lúc tớ ngủ, khi mẹ đứng hóng gió trên ban công hay chờ nồi xúp sôi trên bếp… Cứ như vậy, dần dần điều đó trở thành thói quen kể cả khi không chú ý, mẹ cũng có thể thở đúng cách và phổi được hô hấp ở mức sâu hơn thông thường rất là nhiều luôn đó. Thỉnh thoảng khi nào không thấy mẹ tập thở, bố lại trêu: Em không tập nữa thì ra đây anh hôn cái nào. Mẹ cười toe: Bác sĩ Viện nói cách thở này là môn thuốc vạn năng giúp tiêu trừ bá bệnh và khiến cơ thể khỏe mạnh hơn, anh không lo tập chung còn trêu em làm gì. Và có một điều đáng mừng là chỉ sau một thời gian, sức khỏe mẹ tớ tốt hẳn lên sau khi tập theo phương pháp của bác sĩ Nguyễn Khắc Viện. Phương pháp này không chỉ có ích với phụ nữ sau khi sinh mà còn có ích với tất cả chúng ta đó các bạn. Khi nào đủ lớn, nhất định tớ sẽ nhờ mẹ dạy cách tập này. Chăm sóc sức khỏe của bản thân mình là điều nên làm mà, phải không? Vậy các bạn hãy mách cho mẹ mình tập thở như cách của mẹ tớ xem có hiệu quả không, để mẹ chúng ta luôn khỏe mạnh nhé.
Bài vè tập thở Phương pháp “dưỡng sinh Nguyễn Khắc Viện” cũng bắt nguồn từ yoga, khí công. Tuy nhiên, quan niệm của cố bác sĩ Nguyễn Khắc Viện là chỉ nắm chắc những nguyên tắc cơ bản và dựa trên sinh lý học hiện đại để xây dựng phương pháp tập luyện mà mọi người đều có thể áp dụng nhằm nâng cao sức khỏe, chứ không nhằm đạt những kỷ lục và “phép lạ” (như cho ôtô đè lên, hoặc chịu chôn sống nhiều giờ vẫn không chết...).
Trong đó tập thở bụng cho đúng cách là quan trọng nhất, vì cách thở bụng tác động trực tiếp đến những bộ phận nội tạng rất quan trọng là tim, phổi, dạ dày, ruột, dạ con (có thể hình dung các bộ phận này luôn được “thể dục”, được “xoa bóp” lúc thở); thở tốt giúp lưu thông khí huyết, tác động tích cực đến hoạt động cơ bắp và thần kinh. Bài tập thở đã được bác sĩ Nguyễn Khắc Viện đúc kết thành một bài vè cho dễ nhớ: “Thót bụng thở ra/ Phình bụng thở vào/ Hai vai bất động/ Chân tay thả lỏng/ Êm, chậm, sâu, đều/ Tập trung theo dõi/ Luồng ra luồng vào/ Bình thường qua mũi/ Khi gấp qua mồm/ Đứng, ngồi hay nằm/ Ở đâu cũng được/ Lúc nào cũng được”. Với phần tập vận động, thư giãn (luyện ý), từ lý thuyết đến các động tác cụ thể, bác sĩ Nguyễn Khắc Viện đã giới thiệu trong cuốn Từ sinh lý đến dưỡng sinh (NXB Y Học - 1979; NXB Đồng Nai - 1988) và cuốn Dưỡng sinh dành cho mọi lứa tuổi (NXB Trẻ - 1993) với hình thức hỏi - đáp đơn giản, dễ hiểu. Nếu thiếu thời gian để tập đủ các động tác, bạn có thể tự chọn cách tập thích hợp, trên cơ sở nắm vững những nguyên lý, quan niệm của phương pháp dưỡng sinh. Tập từ lúc còn trẻ Thời đại ngày nay việc khiêng vác nặng đã có máy móc làm thay, con người cần thực hiện được những động tác nhanh, chính xác và luôn giữ được bình tĩnh. Cách tập vận động phải theo nguyên lý cứng tối thiểu, mềm tối đa. Tay có mềm dẻo mới nhanh được. Người thợ rèn quai búa, chị chèo đò cũng nhờ hoạt động theo nguyên lý này nên vừa có hiệu quả cao, vừa đỡ mệt mỏi. Giữ cho cơ thể mềm mại, thả lỏng những cơ bắp lúc không sử dụng cũng là cách thư giãn dễ thực hiện, có hiệu quả và tiết kiệm được sức lực. Ví như ngồi nghe giảng, chân và tay chẳng việc gì phải căng cứng; hãy thả lỏng và kết hợp thở bụng, bạn sẽ thấy đỡ mỏi mệt. Bản thân bác sĩ Nguyễn Khắc Viện trong những năm cuối đời, khi tuổi đã cao, chủ yếu cũng chỉ thực hiện thở bụng, buông chùng da mặt, thả lỏng tay chân để thư giãn, giữ cho cơ thể luôn được mềm dẻo. Cái khó nhất của phương pháp “dưỡng sinh Nguyễn Khắc Viện” là sự kiên trì, ngày nào cũng phải tập, riêng thở bụng thì giờ nào cũng tập để trở thành thói quen. Điều quan trọng là đừng đợi đến lúc già yếu, hãy tập từ lúc còn trẻ trung, khỏe mạnh. Đừng để tình trạng nhiều nơi chỉ thấy các ông bà già tập luyện từ lúc còn mờ đất, còn tuổi trẻ thì dậy trưa. Sẽ có bạn bảo rằng tuổi trẻ quá nhiều mục tiêu phấn đấu, không còn thời gian để tập luyện. Nếu quả vậy, chỉ cần tập thở đúng cách - thở ngay trong lúc học, làm việc, không mất chút thời gian nào mà có thể đã đạt được quá 50% hiệu quả của phương pháp “dưỡng sinh Nguyễn Khắc Viện”. |
