Tôi muốn hỏi luật sư và mong luật sư trả lời giúp tôi các câu hỏi như sau: Câu 1. Một người sinh ngày 22/7/1995, thực hiện tội giết người với hành vi cố ý vào ngày 21/7/2013. Hai ngày sau [ngày 23/7/2013] thì người này bị bắt. Hỏi người này bị truy cứu trách nhiệm hình sự ở độ tuổi bao nhiêu [17 tuổi hay 18], [biết người này có đầy đủ năng lực pháp luật và năng lực hành vi]. Câu 2. Một người sinh ngày 22/7/1995, thực hiện tội giết người với hành vi cố ý vào 22h00 ngày 22/7/2013 và bị bắt lúc 23h00 cùng ngày. Hỏi người này bị truy cứu trách nhiệm hình sự ở độ tuổi bao nhiêu, [biết người này có đầy đủ năng lực pháp luật và năng lực hành vi]. Trân thành cảm ơn luật sư.
Theo Bộ luật hình sự thì tuổi chịu trách nhiệm hình sự được quy định như sau:
"Điều 12. Tuổi chịu trách nhiệm hình sự
1. Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm.
2. Người từ đủ 14 tuổi trở lên, nhưng chưa đủ 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng."
Câu 1: Sinh ngày 22/07/1995, phạm tội ngày 21/07/2013: Người phạm tội chưa tròn 18 tuổi khi phạm tội nên sẽ áp dụng các quy định đối với: người chưa thành niên phạm tội khi xem xét trách nhiệm hình sự.
Câu 2: Sinh ngày 22/07/1995, phạm tội ngày 22/7/2013: Người phạm tội tròn 18 tuổi: Áp dụng quy định đối với người thành niên phạm tội khi xem xét trách nhiệm hình sự.
Cho hỏi: Người từ đủ bao nhiêu tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm đặc biệt nghiêm trọng? Câu hỏi của anh Kiệt [Nghệ An]
Có bao nhiêu loại tội phạm?
Theo Điều 9 Bộ luật Hình sự 2015 được sửa đổi bởi khoản 2 quy định về phân loại tội phạm như sau:
Căn cứ vào tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội được quy định trong Bộ luật này, tội phạm được phân thành 04 loại sau đây:
[1] Tội phạm ít nghiêm trọng
Là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội không lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt là phạt tiền, phạt cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù đến 03 năm;
[2] Tội phạm nghiêm trọng
Là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt là từ trên 03 năm tù đến 07 năm tù;
[3] Tội phạm rất nghiêm trọng
Là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội rất lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt là từ trên 07 năm tù đến 15 năm tù;
[4] Tội phạm đặc biệt nghiêm trọng
Là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội đặc biệt lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt là từ trên 15 năm tù đến 20 năm tù, tù chung thân hoặc tử hình.
Người phạm tội bao nhiêu tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm đặc biệt nghiêm trọng? [Hình từ Internet]
Người từ đủ bao nhiêu tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm đặc biệt nghiêm trọng?
Căn cứ theo Điều 12 Bộ luật Hình sự 2015 được sửa đổi bởi khoản 3 quy định về tuổi chịu trách nhiệm hình sự cụ thể như sau:
Tuổi chịu trách nhiệm hình sự1. Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm, trừ những tội phạm mà Bộ luật này có quy định khác.
2. Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng quy định tại một trong các điều 123, 134, 141, 142, 143, 144, 150, 151, 168, 169, 170, 171, 173, 178, 248, 249, 250, 251, 252, 265, 266, 286, 287, 289, 290, 299, 303 và 304 của Bộ luật này.
Như vậy, theo quy định trên thì thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự đối với tội phạm đặc biệt nghiêm trọng là 20 năm.
Luật sư Hà Công Tâm, Đoàn luật sư TP.Hà Nội, viện dẫn quy định tại luật Trẻ em năm 2016, cho hay: Trẻ em là người dưới 16 tuổi. Đây là đối tượng yếu thế, đang trong quá trình hình thành, hoàn thiện nhận thức cũng như tâm sinh lý. Bởi vậy, bảo vệ trẻ em luôn được đề cao trong các quy định pháp luật, trong đó có pháp luật hình sự; việc bắt, giam giữ, phạt tù trẻ em chỉ thực hiện khi đã bất đắc dĩ, là giải pháp cuối cùng sau khi đã cân nhắc cẩn trọng các biện pháp tư pháp khác.
Căn nhà xảy ra vụ án mạng gây chấn động dư luận tại Tiền Giang
Bắc Bình
Theo bộ luật Hình sự năm 2015, người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm; người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng [khung hình phạt cao nhất 7 - 15 năm tù] hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng [khung hình phạt trên 15 năm, tù chung thân hoặc tử hình]; người chưa đủ 14 tuổi không phải chịu trách nhiệm hình sự do hành vi của mình gây ra.
Vì sao có sự phân biệt giữa các mức tuổi như vậy ? Luật sư Tâm phân tích tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự được xác định dựa vào sự phát triển tâm sinh lý, nhận thức của con người. Người đủ 16 tuổi về cơ bản đã hình thành ổn định về mặt nhận thức và tâm sinh lý. Ngược lại, người chưa đủ 14 tuổi có trí tuệ chưa phát triển đầy đủ nên chưa nhận thức được tính nguy hiểm của hành vi đối với xã hội, chưa đủ khả năng tự chủ khi hành động. Riêng người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi được coi là người chưa có năng lực trách nhiệm hình sự đầy đủ, do vậy chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về một số tội phạm nhất định. Việc xác định độ tuổi của người phạm tội phải chính xác đến tận ngày sinh, trường hợp chỉ biết tháng sinh thì lấy ngày cuối cùng của tháng, nếu chỉ biết năm sinh thì lấy ngày cuối cùng của năm.
Khoản 2 điều 12 bộ luật Hình sự năm 2015 quy định người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự đối với 28 tội danh thuộc loại tội phạm rất nghiêm trọng và tội phạm đặc biệt nghiêm trọng. Trong số này có tội giết người, cố ý gây thương tích, hiếp dâm, mua bán người, cướp tài sản, trộm cắp tài sản, đua xe trái phép, tội phạm liên quan đến ma túy…
Về hình phạt, điều 101 bộ luật này quy định đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi khi phạm tội, nếu điều luật được áp dụng quy định hình phạt tù chung thân hoặc tử hình, thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá 12 năm tù; nếu là tù có thời hạn thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá một phần hai mức phạt tù mà điều luật quy định. Đặc biệt, dù bị kết tội, người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi sẽ được coi là không có án tích.
Làm gì để bi kịch không tái diễn ?
Ngoài khía cạnh pháp lý, vụ việc ở Tiền Giang cũng khiến nhiều người trăn trở: Vì sao một đứa trẻ 14 tuổi lại gây ra án mạng, thậm chí là với người ruột thịt và phải làm gì để không xảy ra những vụ việc đau lòng tương tự ?
Lời khai ban đầu của P.M.Q tại cơ quan điều tra cho thấy cha mẹ Q. ly thân, ba anh em Q. ở với mẹ. Cha Q. thường xuyên uống rượu, khi Q. khuyên cha bỏ rượu thì bị la mắng, nên Q. nảy sinh ý định giết cha. Thượng tá Đào Trung Hiếu, tiến sĩ tội phạm học, cho rằng "đạo đức xuống cấp" chính là nguyên nhân khiến thảm kịch xảy ra.
Trẻ em thường chịu sự tác động của hội chứng rối loạn tâm lý tuổi mới lớn, khi sự chín chắn, trưởng thành bắt đầu định hình nhưng tâm lý tuổi thơ vẫn đang tồn tại, khiến trẻ chênh chao, dao động. Thói quen sống phóng túng, hưởng thụ, tuyệt đối hóa lợi ích cá nhân… dẫn tới phản ứng tiêu cực của trẻ khi gặp tác động bất lợi từ môi trường sống. Trẻ dễ cảm thấy bị tổn thương, kích động, sẽ có nhu cầu giải tỏa bức xúc bằng các biện pháp bạo lực, gây hại cho đối tượng được cho là nguyên nhân dẫn đến ức chế của mình, mà không suy nghĩ nhiều đến hậu quả.
Tuy nhiên, những lệch lạc trong tâm lý trẻ em không phải tự nhiên mà có, đó là kết quả của quá trình chịu tác động bất lợi từ môi trường gia đình, nhà trường và xã hội. Trẻ bị bủa vây từ trò chơi bạo lực, ấn phẩm phản văn hóa trên không gian mạng và phim ảnh. Do áp lực cuộc sống, nhiều bậc cha mẹ không có thời gian quan tâm đến con, sợi dây liên kết giữa các thành viên trong gia đình trở nên lỏng lẻo, hay như việc tỷ lệ ly hôn ngày càng cao. Trong hoàn cảnh ấy, trẻ lớn lên mà thiếu vắng sự bảo ban, quan tâm, uốn nắn kịp thời từ người lớn. Chưa kể, có gia đình thiếu hòa khí, cha mẹ thường xuyên cãi cọ, đánh nhau; hoặc giáo dục con bằng bạo lực, ép học hành quá mức để đạt thành tích cao…, để lại những vết hằn trong tâm lý của trẻ. Khi không được chăm sóc, giáo dục đúng cách, trẻ rất dễ nảy sinh cảm giác thất vọng về gia đình, về cha mẹ, dẫn tới chán ghét, thậm chí căm thù người sinh thành ra mình.
Để phòng ngừa, ngăn chặn hiện tượng trẻ hóa tội phạm, thượng tá Đào Trung Hiếu nhận định giải pháp căn cơ nhất là giáo dục. Triết lý giáo dục cần thay đổi, hướng đến việc bồi dưỡng nhân cách thay vì chăm chăm nhồi nhét kiến thức. "Nếu thiếu vắng đi việc dạy làm người, sản phẩm đầu ra sẽ chỉ là những con rô bốt", ông Hiếu nói.
Trẻ em cần được giáo dục về đức tính vị tha, về các phẩm chất như nhẫn [sự kiên trì, chịu đựng áp lực cuộc sống], dũng [sự mạnh mẽ, dám nghĩ dám làm, dám bảo vệ lẽ phải, điều thiện, sự công bằng], tĩnh [sự bình tĩnh, kiềm chế trước những sự bất như ý, kiểm soát được cảm xúc, các quá trình tâm lý của bản thân]. Việc giáo dục không chỉ bằng giáo huấn, bản thân người lớn phải nêu gương từ hành động của chính mình.
Quan trọng nhất, gia đình, nhà trường và xã hội cần tạo cho trẻ môi trường thuận lợi để phát triển nhân cách tích cực, tiến bộ, nhân văn; cần phát huy truyền thống đạo đức của gia đình VN, duy trì gia phong, gia đạo, ông bà cha mẹ gương mẫu, con cháu thảo hiền… "Một gia đình hạnh phúc, đoàn kết, yêu thương, tôn trọng nhau sẽ là nền tảng tốt nhất hình thành nhân cách đúng đắn cho trẻ", thượng tá khẳng định.
Độ tuổi truy cứu trách nhiệm hình sự là bao nhiêu?
Dưới đây là một số quy định của pháp luật có liên quan đến các nội dung trên. Tại Điều 12 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017 quy định về tuổi chịu trách nhiệm hình sự như sau: Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm, trừ những tội phạm mà bộ luật này có quy định khác.
Người từ đủ 14 tuổi nhưng chưa đủ 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về những tội gì?
Người từ đủ 14 tuổi trở lên, nhưng chưa đủ 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng”. Do vậy, học sinh 14 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.
Truy tố hình sự bao nhiêu tuổi với tội nghiêm trọng và rất nghiêm trọng?
Như vậy: - Người đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm về mọi tội phạm. Còn người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng.
Người từ đủ bao nhiêu tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm dân sự?
Từ các phân tích trên, có thể khẳng định, cá nhân có được năng lực hành vi dân sự đầy đủ từ khi đủ 18 tuổi. Trước 18 tuổi, cá nhân khi thực hiện quyền, nghĩa vụ vẫn phải được sự đồng ý của người đại diện theo pháp luật.