Khi trẻ bị sốt cao là dấu hiệu trẻ đang bị một bệnh nào đó. Một trong những nguyên nhân hay gặp khi thời tiết nắng nóng là cảm nhiệt. Ngoài ra, sốt có thể gặp trong các bệnh cấp tính khác nhất là viêm đường hô hấp. Vì vậy, các bậc cha mẹ cần biết cách xử trí tại nhà trước khi đưa trẻ tới cơ sở y tế khám tìm nguyên nhân.
Khi trẻ bị sốt cao là dấu hiệu trẻ đang bị một bệnh nào đó. Một trong những nguyên nhân hay gặp khi thời tiết nắng nóng là cảm nhiệt. Ngoài ra, sốt có thể gặp trong các bệnh cấp tính khác nhất là viêm đường hô hấp. Vì vậy, các bậc cha mẹ cần biết cách xử trí tại nhà trước khi đưa trẻ tới cơ sở y tế khám tìm nguyên nhân.
Cảm nhiệt
Trẻ em, người cao tuổi và những người có bệnh mạn tính là những đối tượng dễ bị cảm nhiệt ghé thăm khi cơ thể mất khả năng điều chỉnh nhiệt độ riêng của mình. Khi ấy, trẻ có thể bị sốt cao 39oC hoặc hơn. Trẻ bị cảm nhiệt nếu không nhận được sự chú ý khẩn cấp của người lớn và sự can thiệp khẩn cấp của y tế có thể tử vong hoặc tàn tật vĩnh viễn do hậu quả của rối loạn điều hòa thân nhiệt. Vì thế, phụ huynh nên chú ý tránh để trẻ chơi ngoài trời nắng gắt, quá lâu, không nhắc trẻ uống đủ nước... đều có thể gây ra cảm nhiệt.
Dấu hiệu nhận biết
Khi thấy trẻ có biểu hiện mệt mỏi, quấy khóc, dễ nổi cáu, ngủ lơ mơ, mặt đỏ hoặc tái mét, rùng mình, thân nhiệt tăng đấy là biểu hiện của trẻ đang lên cơn sốt. Ở trẻ em, thân nhiệt bình thường nằm trong khoảng 37-37,5°C, khi lên đến 38°C là có sốt. Khi trẻ bị sốt có nghĩa là cơ thể bị mắc các bệnh nhiễm khuẩn [vi khuẩn, virut, ký sinh trùng...] chủ yếu là các bệnh viêm amidan, viêm họng, viêm phổi, viêm tai giữa, tiêu chảy... Với mức sốt vừa 38-38,5°C thì cơ thể trẻ có thể chịu đựng được nhưng khi trẻ bị sốt cao ở nhiệt độ 39-40°C, thậm chí trong thời gian dài sẽ gây mất nước, rối loạn điện giải, rối loạn thần kinh, co giật, thiếu ôxy não, tổn thương các tế bào thần kinh, có thể hôn mê hoặc tử vong... Do đó, cách xử trí đúng và kịp thời khi trẻ bị sốt cao trước khi đưa được trẻ đến cơ sở y tế để thầy thuốc khám xác định nguyên nhân và chỉ định dùng thuốc là quan trọng, tránh được những hậu quả nặng nề, có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của trẻ.
Cách xử trí đúng khi trẻ bị sốt cao
Khi trẻ có những dấu hiệu sốt cao do bất cứ nguyên nhân nào cha mẹ hoặc người trông trẻ cần làm như sau: Để trẻ nằm ở nơi thông thoáng khí, hạn chế nhiều người vây quanh trẻ. Cặp nhiệt độ [có thể đặt nhiệt kế ở dưới nách hoặc ở hậu môn của trẻ]. Nhiệt kế phải được giữ trong nách ít nhất 3 phút, cánh tay của trẻ áp sát vào ngực. Nhiệt độ của trẻ sẽ là số hiện trên nhiệt kế cộng thêm khoảng 0,3 - 0,4 độ. Ví dụ: nhiệt kế ghi 38°C thì thân nhiệt thực sự của bé khoảng 38,3 - 38,4°C. Nếu thân nhiệt của trẻ không quá 38°C: cởi bớt quần áo, không đắp chăn, chỉ mặc quần áo mỏng cho trẻ và theo dõi nhiệt độ của trẻ thường xuyên, cứ khoảng 1 giờ đo 1 lần. Nếu thân nhiệt của trẻ khoảng 38 - 38,5°C có thể hạ sốt cho trẻ bằng các phương pháp sau: cởi bỏ bớt quần áo, dùng phương pháp hạ sốt vật lý [chườm mát - lau người cho trẻ] và hạ sốt bằng thuốc hạ sốt thông thường. Phương pháp chườm là dùng khăn bông mềm, sạch, nhúng vào chậu nước, vắt hơi ráo rồi lau lên khắp mình trẻ, nhất là các vị trí như nách, bẹn, chờ bốc hơi thì lau tiếp cho tới khi thân nhiệt hạ xuống khoảng 37,5°C. Có thể tắm nhanh trong nước này. Nếu thân nhiệt của trẻ 38,5°C trở lên: Cần cho trẻ uống thuốc hạ sốt paracetamol theo đúng liều lượng, cân nặng và khoảng cách giữa hai lần uống thuốc ghi trong hướng dẫn sử dụng. Nếu trẻ nhỏ buồn nôn không uống được thuốc thì có thể dùng viên đạn nhét hậu môn; Cho trẻ uống nhiều nước [nước đun sôi để nguội, nước đỗ, nước sinh tố cam, chanh..., tốt nhất là nước oresol, nếu trẻ còn bú thì cho bú nhiều hơn. Đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để khám tìm nguyên nhân gây sốt.
Những điều tránh làm khi trẻ sốt cao
Mặc nhiều quần áo ấm hoặc đắp chăn khi thấy trẻ sốt cao; Tuyệt đối không dùng nước đá để chườm cho trẻ sẽ khiến trẻ bị sốt cao hơn do cơ chế co mạch ngoại vi; Không xát chanh hay đánh gió cho trẻ; Không dùng nhiều loại thuốc có chung một thành phần để hạ sốt sẽ dẫn đến quá liều có thể gây ngộ độc.
Sốt là tình trạng thường gặp ở trẻ nhỏ, nếu không được xử lý kịp thời có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ. Hãy tìm hiểu các cách hạ sốt để xử lý đúng cách, đảm bảo an toàn sức khỏe cho bé.
Bao nhiêu độ được xác định là sốt ở trẻ em?
Sốt là khi thân nhiệt cơ thể tăng cao hơn mức bình thường [37 - 37.5 độ C], sốt là một trong những triệu chứng thường gặp của nhiều bệnh. Sốt thường gặp ở trẻ em, nguyên nhân có thể do nhiễm virus cảm lạnh, cảm cúm hay các bệnh lý nghiêm trọng khác, hoặc khi trẻ mọc răng, sau khi tiêm ngừa vắc xin.
Nhiệt độ của trẻ được đo trên 37.5 độ C thì được xác định là bị sốt
Thân nhiệt ở trẻ nhỏ thường cao hơn người lớn 0.5 độ C và dao động trong khoảng từ 37 độ C đến 37.5 độ C. Khi nhiệt độ của trẻ được đo trên 37.5 độ C thì được xác định là bị sốt. Lưu ý, sự khác biệt về nhiệt độ khi sốt ở trẻ em: nhiệt độ của trẻ trên 38 độ C khi đo ở miệng hoặc trực tràng, trên 37.5 độ C khi đo ở nách hoặc trán.
Tùy vào mức độ sốt để phụ huynh có cách chăm sóc, xử lý đúng cách và kịp thời, tránh lạm dụng thuốc hạ sốt gây ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ.
Nhận biết mức độ sốt ở trẻ em:
Nhiệt độ của trẻ trên 37.5 độ C là trẻ bị sốt, theo các mức độ như sau:
- Nhiệt độ từ 37,5 – 38,5 độ C là sốt nhẹ.
- Nhiệt độ từ 38,5 – 39 độ C là sốt vừa.
- Nhiệt độ từ 39 – 40 độ C là sốt cao.
- Nhiệt độ trên 40 độ C là sốt rất cao.
Hướng dẫn đo nhiệt độ đúng cách cho trẻ em
Khi nhận thấy những dấu hiệu bị sốt ở trẻ, phụ huynh hãy sử dụng nhiệt kế thủy ngân hoặc nhiệt kế điện tử để đo nhiệt độ cho trẻ. Nên sử dụng nhiệt kế điện tử đo nhiệt độ để đảm bảo an toàn và cho kết quả chính xác hơn.
Có thể bạn quan tâm: Nhiệt kế
1. Đo nhiệt độ ở trán
Sử dụng máy đo tia hồng ngoại, đo đầu dò hồng ngoại vào vị trí giữa trán của trẻ, sau đó bấm nút đo và chờ kết quả trong khoảng thời gian từ 1-3 giây. Lưu ý đầu dò cách trán khoảng 1-3 cm.
Phương pháp đo nhiệt độ ở trán đơn giản và dễ thực hiện, tuy nhiên kết quả đo kém chính xác hơn những vị trí khác.
2. Đo nhiệt độ ở nách
Sử dụng nhiệt kế, bật và ấn nhẹ đầu của nhiệt kế vào giữa nách, giữ nhiệt kế áp sát vào cơ thể của bé cho đến khi nhiệt kế đọc chỉ số nhiệt độ trong khoảng thời gian ít nhất 1 phút. Hãy chờ cho đến khi nhiệt kế phát ra tiếng báo hiệu, lấy nhiệt kế ra khỏi nách và đọc kết quả đo.
3. Đo nhiệt độ ở miệng
Sử dụng nhiệt kế và vệ sinh thật kỹ lưỡng trước khi sử dụng. Đặt nhiệt kế vào vị trí dưới lưỡi của trẻ và bảo trẻ ngậm chặt bằng môi, giữ tư thế này cho đến khi nhiệt kế phát ra tiếng báo hiệu [trong khoảng thời gian 2 phút đối với nhiệt kế thủy ngân và 1 phút đối với nhiệt kế điện tử], lấy nhiệt kế ra khỏi miệng và đọc kết quả đo.
Lưu ý, không nên cho bé ăn hoặc uống trước khi đo ít nhất 15 phút để đảm bảo kết quả đo chính xác hơn.
4. Đo nhiệt độ ở tai
Sử dụng nhiệt kế đo tai, kiểm tra nhiệt kế đã được lắp đặt đúng cách và bật máy chưa, sau đó kéo nhẹ vành tai và nhẹ nhàng đưa nhiệt kế vào ống tai. Nhấn nút đọc và chờ tín hiệu thông báo hoàn thành từ nhiệt kế.
Đối với nhiệt kế đặc biệt đo nhiệt độ ở tai, phụ huynh hãy cẩn trọng trong quá trình thực hiện để không gây đau, khó chịu cho trẻ.
5. Đo nhiệt độ ở trực tràng
Đặt trẻ nằm sấp trong lòng, sử dụng vaseline để thoa vào phần cuối của nhiệt kế, thực hiện thao tác đặt nhẹ nhàng nhiệt kế vào hậu môn của trẻ [khoảng 1.5cm đến 2.5cm]. Giữ nguyên nhiệt kế cho đến khi nghe tín hiệu từ thiết bị đo. Thời gian chờ khoảng 2 phút đối với nhiệt kế thủy ngân và 1 phút đối với nhiệt kế điện tử.
Đối với từng độ tuổi, phụ huynh cần lưu ý để lựa chọn phương pháp đo nhiệt độ phù hợp, cụ thể như sau:
- Trẻ sơ sinh đến 2 tuổi nên đo nhiệt độ hậu môn hoặc nhiệt độ nách.
- Trẻ 2 < tuổi < 5 tuổi nên đo nhiệt độ hậu môn hoặc nhiệt độ nách.
- Trẻ trên 5 tuổi nên đo nhiệt độ miệng [ưu tiên].
Có thể thực hiện đo thân nhiệt cho trẻ ở trán, ở nách, ở miệng, ở tai hoặc ở trực tràng. Đo nhiệt độ ở các vị trí khác nhau sẽ cho kết quả có sự khác nhau, trong đó đo ở trực tràng là vị trí cho kết quả chính xác nhất.
Một số cách hạ sốt cho trẻ em tại nhà
Nhiều phụ huynh thường xuyên sử dụng thuốc hạ sốt khi thấy trẻ bị sốt, thói quen lâu ngày dẫn đến tình trạng lạm dụng thuốc hạ sốt có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe của bé. Với mức độ sốt nhẹ, phụ huynh có thể áp dụng một số phương pháp giảm sốt tự nhiên và chưa cần dùng đến thuốc hạ sốt.
1. Chườm và lau người cho trẻ bằng nước ấm
Một trong những cách hạ sốt nhanh, an toàn và phổ biến là chườm, lau người cho trẻ bằng nước ấm. Phụ huynh cần sử dụng khăn sạch và nước ấm để lau khắp cơ thể cho trẻ, lau người làm mát cơ thể giúp bé cảm thấy thoải mái hơn và làm giảm nhiệt độ.
Tập trung làm mát tại các vị trí như trán, thái dương, nách, bẹn để giúp bé hạ sốt nhanh hơn.
2. Cho trẻ uống nhiều nước
Khi bị sốt, thân nhiệt của trẻ tăng cao và cơ thể mất nước nhiều hơn, vì vậy cách hạ sốt nhanh và đơn giản là phụ huynh hãy chú ý cho trẻ uống nhiều nước hơn, càng nhiều nước càng tốt để bù đắp lượng nước mất đi.
Có thể bổ sung cho bé các loại nước khác như sữa, nước ép hoặc thức ăn dạng lỏng như cháo và sữa.
3. Mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát
Hầu hết khi bị sốt, trẻ em thường có cảm giác lạnh, tuy nhiên phụ huynh không nên ủ ấm cho trẻ. Hãy cho trẻ mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát sẽ giúp trẻ hạ sốt nhanh hơn.
Đối với các trường hợp sốt mức độ nhẹ, chỉ cần chú ý đến vấn đề quần áo rộng rãi, thoải mái và cho trẻ vui sinh hoạt, vui chơi bình thường.
4. Bổ sung vitamin C
Vẫn cho trẻ ăn uống đầy đủ và bổ sung các dưỡng chất cần thiết giúp cơ thể bé khỏe mạnh và hạ sốt hiệu quả. Bổ sung Vitamin C từ trái cây như cam, bưởi, quýt,…để nâng cao sức đề kháng, chống lại tác nhân gây bệnh để bé nhanh hạ sốt và mau khỏe hơn.
5. Dùng thuốc hạ sốt cho trẻ
Đối với các trường hợp sốt cao trên 38.5 độ C, phụ huynh hãy kết hợp cho bé sử dụng thuốc hạ sốt, đây là phương pháp giúp bé hạ sốt nhanh chóng và hiệu quả.
Cách hạ sốt cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ bằng thuốc cần chú ý đến liều lượng và cần nặng của bé, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để đảm bảo liều lượng an toàn cho bé trước khi sử dụng. Thuốc hạ sốt thông thường cho trẻ dùng là Paracetamol hoặc Ibuprofen.
Xem thêm thông tin chi tiết thuốc Paracetamol
Những điều không nên làm khi trẻ bị sốt
Phụ huynh thường lầm tưởng và mắc phải sai lầm khi hạ sốt cho trẻ tại nhà, có thể khiến cho bé bệnh nghiêm trọng hơn ảnh hưởng đến sức khỏe.
Những điều cần chú ý:
- Dùng khăn lạnh hoặc nước đá để chườm, hạ sốt cho trẻ.
- Không đắp chăn, ủ ấm cho trẻ khi bị sốt.
- Không cho trẻ uống thuốc hạ sốt ngay khi bị sốt, chỉ sử dụng khi thật sự cần thiết.
- Không sử dụng nhiều loại thuốc hạ sốt khác nhau.
- Không dùng thuốc cúm và thuốc cảm lạnh cho trẻ dưới 6 tuổi.
- Không dùng Aspirin cho trẻ < 18 tuổi vì có thể gặp tình trạng gọi là hội chứng Reye.
- Không tự ý mua thuốc sử dụng cho trẻ và phải tuân theo chỉ định của bác sĩ.
Những kiến thức hữu ích trên sẽ giúp phụ huynh kiểm tra, theo dõi tình trạng và áp dụng các cách hạ sốt hiệu quả, đảm bảo an toàn sức khỏe cho bé. Theo dõi nhiệt độ liên tục và liên hệ ngay với bác sĩ để được hướng dẫn khi trẻ sốt cao và không thể hạ sốt.
Trẻ sốt bao nhiêu ngày là nguy hiểm?
Nếu bé sốt 39-40 độ C được xếp vào nhóm nguy hiểm, nguy cơ co giật, biến chứng lên não và nhiều cơ quan nếu không điều trị kịp thời. Trẻ sốt trên 40 độ C liên quan đến viêm màng não mô cầu, nhiễm trùng huyết, sốc - trụy tim mạch... gây biến chứng nhanh, có thể tử vong trong vòng 24 giờ.
Sốt 39 độ là sốt gì?
- Sốt mức trung bình: Thân nhiệt tầm 39°C. - Sốt cao: Nhiệt độ lên đến 39 – 40°C. Khi thân nhiệt của người bệnh tăng cao đột ngột từ 40°C trở lên được xem là sốt cao, khi đó người bệnh sẽ rơi vào tình trạng nguy hiểm, cần được cấp cứu và xử trí ngay lập tức.
Sốt 39 độ thì phải làm sao?
- Nếu thân nhiệt bệnh nhân từ 39 độ C trở lên: Cần uống thuốc hạ sốt paracetamol theo đúng liều lượng, cân nặng và khoảng cách giữ hai lần uống thuốc ghi trong hướng dẫn sử dụng. Nếu bệnh nhân buồn nôn không uống được thuốc thì có thể dùng viên đạn nhét hậu môn.
Sốt cao 40 độ nên làm gì?
Sốt trên 40°C có thể rất nguy hiểm vì với nhiệt độ này các hoạt động của cơ thể sẽ bị rối loạn nghiêm trọng, cần phải được xử trí hạ sốt kịp thời. Kiểm soát cơn sốt bằng chườm mát, thuốc hạ sốt paracetamol và bù nước điện giải. Sốt bất kể nhiệt độ ở trẻ dưới 6 tuần tuổi.