Cách chia cổ phần khi khởi nghiệp

Tối nay mình nhận được inbox của một bạn thông qua Facebook, thay vì rep inbox trả lời cũng mất kha khá thời gian. Sẵn tiện đây cũng là câu hỏi mà nhiều ae hay gặp, nên mình soạn vài viết này chia sẻ một chút kinh nghiệm trong việc chọn đồng sáng lập, chia tỷ lệ khi khởi nghiệp sao cho hợp lý luôn.

Câu hỏi của bạn ấy đây:

Cách để chia cổ phần giữa các co-founders cho phù hợp?

Thực ra, mình nghĩ không có 1 phương pháp chuẩn nào cho việc này, tùy thuộc từng hoàn cảnh để có cách chia tỷ lệ nhất định.

Với cách thông thường, mọi người sẽ chia theo tỷ lệ góp vốn. Ví dụ: có 2 co-founders, 1 người góp 700 triệu vốn, người kia góp 300 triệu [tổng vốn 1 tỷ], thì tương ứng mỗi người sẽ được sở hữu 70% cổ phần & 30% cổ phần của công ty/dự án.

Nhưng theo mình, cách này không hợp lý lắm, và cũng sẽ gây ra nhiều bất cập về sau. Vì theo mình, tiền chỉ chiếm khoảng 20% trong sự phát triển của một dự án [cũng tùy thuộc mô hình và số vốn ban đầu].

Vậy những nhân tố nào tác động đến một dự án thành công: [quan điểm & số liệu cá nhân]

Ý tưởng: ~10%
Mô hình kinh doanh: ~10
Teamwork [năng lực thực thi dự án]: 30%
Nguồn lực [mối quan hệ, kinh nghiệm, thương hiệu,]: 20%
Tiền: 20%
Khác: 10%

Vậy nên, việc chia tỷ lệ cổ phần cũng nên dựa vào các yếu tố này.

============

Về cơ bản, việc chia tỷ lệ % trong một dự án làm sao để thỏa mãn các tiêu chí như:

TẠO ĐƯỢC ĐỘNG LỰC MỖI THÀNH VIÊN
WIN WIN [tất cả cùng có lợi]

Nếu tỷ lệ xảy ra bất đồng:
Sẽ dẫn đến nhóm thành viên thiếu nỗ lực
Có xu hướng làm trong làm ngoài
Dự án khó đi xa, khó hướng đến 1 mục tiêu chung

Điều quan trọng:
Đóng góp [80%]
Vốn [chiếm 20%]
-> cũng tuỳ thuộc dự án, nhưng đa số là thế.

Kinh nghiệm:
Chia 1 con số để đủ thấy động lực
Lương trực thuộc dự án: 10tr, 20tr, thậm chí 100tr

=======

Toàn bộ những phân tích trên đều là lý thuyết, nên mình sẽ đưa vào 1 case thực tế luôn để ae dễ cảm nhận.

CASE VÍ DỤ THỰC TẾ VỀ VIỆC HỢP TÁC KINH DOANH, CHIA TỶ LỆ CỔ PHẦN

Cuối 2017, 1 người bạn chơi thân với mình là Định có ý định phát triển dự án triển khai ERP [thời điểm đó Định cũng đã có nhiều kinh nghiệm & dev tương đối nền tảng về ERP]. Lúc này Định có ý định tìm kiếm thêm co-founders, nên rủ mình [Lâm] & anh Minh cùng tham gia. Song song đó gọi thêm 2 bạn dev khác tham gia làm co-team giai đoạn đầu này

Lúc đó, tỷ lệ được chia như sau:
Định [30%]
a Minh [30%]
Lâm [30%]
2 bạn dev khác [mỗi người 5%]

Nguồn lực ban đầu là vậy, mỗi người tham gia góp vốn 200tr [trong đó có Định, Lâm & anh Minh]. Giấy phép đăng ký chia tỷ lệ tương ứng, Định đứng tên giám đốc giấy phép. Sau đó có góp vốn thêm tương ứng theo tỷ lệ này [2 dev góp sức, không góp vốn]

Nguồn lực góp sức:
Mỗi người tham gia dự án với vai trò khác nhau
Đóng góp khác nhau

Sau khoảng 2 năm, dự án cũng phát triển & hoạt động tương đối ổn định.
Sản phẩm đã phát triển ổn
Đội ngũ cũng đã hình thành [~20 người]
Đã có những KH lớn/nhỏ sử dụng giải pháp
Nền tảng & thương hiệu cũng tạm ổn

CÁCH ĐỂ TỤI MÌNH CẢM THẤY CÔNG BẰNG VỚI NHAU KHI LÀM:
Người trực tiếp góp sức phát triển dự án sẽ có LƯƠNG
Người không trực tiếp góp sức sẽ không nhận lương

Cụ thể:
Định, Linh Dev góp sức trực tiếp ĂN NẰM -CÀY CUỐC với dự án. Sẽ nhận lương ~20 triệu/người [vì nguồn thu dự án chưa tốt, chứ nếu hoạt động phát triển ổn, thì thu nhập của những ae tham gia trực tiếp phát triển dự án sẽ tăng cao hơn. Có thể là 30tr hoặc 50tr tùy công sức & chuyển đổi]
Lâm, A Minh không trực tiếp tham gia thực thi dự án, không có lương. Chỉ nhận cổ tức sau khi dự án có lãi [thực ra giai đoạn sau a Minh nghỉ làm ở ID Communication cũng về focus cho WinERP rất nhiều, nhưng vẫn không nhận lương, vì ảnh Max Giàu rồi].

Giai đoạn gần đây, khi dự án cần một số vốn để scale nhanh hơn, chi phí để tuyển thêm nhân sự & setup văn phòng chuyên nghiệp hơn. Nên tụi mình cần khoảng 2 tỷ để tự tin run ngọt. Lúc này mới có ý định gọi vốn [một phần cũng muốn teamwork làm việc quy chuẩn & có động lực phát triển mạnh hơn].
Lúc này, bản thân mình nhận thấy không có đóng góp gì nhiều cho dự án, nên sẵn sàng OFF 10% để sử dụng số này để gọi vốn [về cơ bản làm sao để MIẾNG BÁNH lớn lên, quan trọng hơn chúng ta chiếm bao nhiêu % trong miếng bánh đó]

Kiểu kiểu vậy, ban đầu tỷ lệ chia một con số nào đó cảm thấy phù hợp. Sau đó có thể linh hoạt điều chỉnh hoặc điều chỉnh mức lương để vẫn đảm bảo ĐỘNG LỰC cho toàn bộ teamwork phát triển

=======

Một số keys mình đúc kết sâu sắc thông qua việc hợp tác kinh doanh & chia tỷ lệ cổ phần:

Không nên tham lam sở hữu quá nhiều cổ phần cho riêng mình
Tiền không quá quan trọng, ĐÓNG GÓP SỨC quan trọng hơn
Nên đảm bảo sự công bằng, động lực cho tất cả thành viên tham gia dự án
Không nên quá chú trọng vào việc gọi vốn, nếu tự lực phát triển dự án được thì tốt hơn
Không nên có quá đông co-founders, mình nghĩ 2 hoặc 3 sẽ là số lượng hợp lý
Nên có một khoảng cổ phần cho teamwork sau này [khoảng 20-30%]. Cái này rất quan trọng, với quan điểm & cách làm của mình [mỗi thành viên đảm bảo có 1-3%, đây là keys để giữ người & giúp động lực đóng góp mạnh mẽ hơn]
CHỊU THIỆT, NHƯỢNG BỘ, HI SINH [giống như chuyện gia đình vậy, ai có vợ/chồng rồi sẽ hiểu]
HƯỚNG ĐẾN MỤC TIÊU CHUNG [dự án phát triển, làm miếng bánh lớn lên]
Có những quy định, nguyên tắc ngay từ đầu [thường ai cũng muốn vậy, nhưng thực sự cái này mình nghĩ khó đạt được]
NÊN CHỌN NGƯỜI ĐÁNG TIN, TIN TƯỞNG & CÓ QUEN BIẾT NHẤT ĐỊNH ĐỂ HỢP TÁC [rất quan trọng, tránh anh em, vợ/chồng là ok]. Người quen ở đây là bạn bè/mqh đã quen biết một vài năm
Nên chọn người có thể đóng góp 100% nguồn lực [tránh chọn ai đó hợp tác mà đã có quá nhiều dự án khác, kiểu như mình thì không nên rủ làm gì]. kaka
Phân công rõ nhiệm vụ mỗi người, tránh làm đụng nhau [nhưng cũng đảm bảo sự tác động & tạo áp lực đủ ổn để ALL cùng nỗ lực, dựa vào KPI của từng hoạt động đề ra]
Khi gặp khúc mắc, nên THẲNG THẮN nói chuyện với nhau
Xác định NỖ LỰC CÀY 100% để dự án phát triển [tránh làm trong, làm ngoài]. Tức làm 2-3 dựa án [nói thật keys này mình fail, vì đang run khá nhiều], yếu tố mình bù lại là TIỀN, NGUỒN LỰC, KINH NGHIỆM, THƯƠNG HIỆU, Và những keys khác. Nên vẫn có ít nhiều tác động giúp dự án phát triển mặc dù ko tập trung 100% nguồn lực & tâm trí cho nó
Trung thực, rõ ràng, thẳn thắn, chuẩn mực, [nhất là trong chuyện tài chính, nguồn lực]. Nếu có khuất mắc rất dễ BREAK [cũng giống như chuyện ngoại tình khi đã có gia đình vậy]
Nên tin tưởng lẫn nhau [đã tin thì mới làm, ko tin thì nên stop ngay từ đầu]
Công bằng 100% rất khó, nên mỗi người cần nhượng bộ & có xu hướng chịu thiệt một xíu vì đứa con đang nuôi
Dự án nên có 1 CEO đủ tố chất, năng lực ra QUYẾT ĐỊNH TỐT, để điều hướng đi đúng hướng & nhanh hơn

NHỮNG LƯU Ý NÊN TRÁNH:

• Các mâu thuẫn nội bộ
• Thiếu sự minh bạch
• Làm trong làm ngoài
• Nói xấu lẫn nhau
• Thiếu niềm tin lẫn nhau
• Nạnh việc, thiếu sự nỗ lực
• Không bỏ qua những điều nhỏ nhặt, để hướng đến mục tiêu chung
• Phân chia công việc không rõ ràng
• Nên có 1 người ra quyết định cuối cùng, khi đã chốt phương án nào thì ALL nên nỗ lực & thích nghi theo nó

Về cơ bản, mọi dự án khi hợp tác đều sẽ có mâu thuẫn nhất định [cũng giống như chuyện vợ/chồng], quan trọng là chịu đựng & nhượng bộ nhau thế nào. Và rất nhiều trường hợp fail cũng chỉ bởi MẪU THUẪN NỘI BỘ [từ team co-founders]. Đó đó chúng ta cần tránh xảy ra điều này & thực sự cân nhắc thật kỹ trong việc chọn người ưng ý

• Học cách đối nhân xử thế với mọi người trong công việc tốt
• Học cách nhìn từ góc nhìn của người khác
• Hạ cái TÔI xuống, nên LẮNG NGHE để tiến bộ
• ALL cùng cố gắng PHÁT TRIỂN, THAY ĐỔI để hoàn thiện bản thân & phát triển dự án tốt
• Năng lực bản thân phát triển đến đâu, dự án lớn đến đó
• Tương tác nội bộ & xây dựng văn hóa doanh nghiệp rất quan trọng [nên tìm cách cải thiện điều này. Sử dụng WinERP cũng là một keys nhỏ trong việc giúp doanh nghiệp chuẩn hóa mọi thứ].

VIDEO VỀ KINH NGHIỆM HỢP TÁC, CHỌN CO-FOUNDERS KHỞI NGHIỆP

QUÀ TẶNG ĐẶC BIỆT:

Ae nào quan tâm file slide giới thiệu dự án WinERP & slide thuyết trình gọi vốn để lại EMAIL dưới post. Mình gửi ae cùng tham khảo! Có gì nhớ ủng hộ giải pháp ERP của tụi mình. kaka