Cách chữa say tàu xe

Say tàu xe là hiện tượng khá nhiều người gặp phải ở các mức độ khác nhau, gây bất tiện không nhỏ cho việc di chuyển. Dưới đây là những cách xử trí khi bị say tàu xe nặng.

Nôn là động tác do các cơ thành bụng đột nhiên co bóp mạnh, hoành cách mô đẩy lên, tiền vị của dạ dày mở ra, các cơ dạ dày co thắt mạnh, tống dịch, thức ăn trong dạ dày lên miệng và ra ngoài.
Trước khi nôn ta thường có cảm giác buồn nôn và nếu làm mất cảm giác này thì sẽ không nôn. Buồn nôn và nôn là triệu chứng của nhiều rối loạn và do nhiều nguyên nhân gây ra, nhưng nguyên nhân do say tàu xe, máy bay là thường gặp nhất. Bài viết dưới đây cũng chỉ đề cập đến trường hợp nôn do nguyên nhân này.
Chúng ta biết, tai là cơ quan không chỉ đảm nhận chức năng nghe (thính giác) mà còn giúp điều chỉnh thăng bằng, định hướng cho cơ thể. Khi đi tàu xe, máy bay, do có sự chuyển động, bộ phận tai trong (gồm ốc tai, tiền đình) ở một số người nhạy cảm bị kích thích không tương hợp với mắt nhìn sự chuyển động sẽ làm cho buồn nôn. Say tàu xe, máy bay còn gây chóng mặt, nôn nao, toát mồ hôi.

Say tàu xe, máy bay còn gây chóng mặt, nôn nao, toát mồ hôi

Có thể thực hiện một số biện pháp nhằm giảm bớt sự kích thích dẫn đến say tàu xe, máy bay bằng cách: ngồi ở chỗ thoáng mát, đầu tựa nơi cố định, không đọc sách báo hoặc nhìn các vật di chuyển bên ngoài (nhắm mắt là tốt nhất), đắp khăn mát lên trán, không ăn quá uống quá no. Tuy nhiên, ở nhiều người bắt buộc phải dùng thuốc chống nôn.
Để chống say tàu xe, nếu dùng thuốc chống nôn dạng uống, nên lưu ý uống đúng liều lượng theo sự chỉ dẫn và nên uống 30 phút trước khi lên tàu xe; nếu dùng dạng thuốc dán vào da sau tai nên dán sáu tiếng đồng hồ trước khi lên tàu xe để thuốc có đủ thời gian cho tác dụng.
Dùng các loại thuốc trên có thể bị tác dụng phụ, như dùng nhóm thuốc chống tiết cholin dù là dạng băng dán vào da sau tai có thể bị khô miệng, khó tiểu, nhìn mờ… Hoặc dùng kháng histamin, ngoài tác dụng phụ giống như thuốc tiết cholon còn bị ngầy ngật buồn ngủ rất khó chịu.

Thay vì dùng thuốc tân dược là hóa dược, có thể dùng thảo dược là gừng để phòng chống nôn, say tàu xe. Từ lâu, gừng đã được sử dụng phòng chống nôn theo kinh nghiệm dân gian. Đặc biệt, từ đầu những năm 1980 đến nay, đã có nhiều công trình nghiên cứu chứng thực gừng có thể trị nôn mửa mà không gây tác dụng phụ như các thuốc hóa dược.

Gừng được sử dụng phòng chống nôn theo kinh nghiệm dân gian

Đối với người dễ bị say tàu xe, trước khi bước lên tàu xe nên chuẩn bị sẵn củ gừng đã xắt lát, để khi yên vị thỉnh thoảng ngậm một lát gừng. Hiện nay cũng đã có các chế phẩm gừng xuất hiện trên thị trường dùng như thuốc, đặc biệt là bột gừng được sản xuất dạng viên nén dùng rất thuận tiện. 

Những thông tin cung cấp trong bài viết của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.

Say tàu xe là một chứng bệnh xảy ra khi đi ô tô, máy bay, tàu hỏa, thuyền... Các triệu chứng say tàu xe phổ biến bao gồm buồn nôn, chóng mặt, đổ mồ hôi lạnh và nôn mửa. Sự xáo trộn của tai trong và xung đột giữa chuyển động cảm nhận và thực tế gây ra cảm giác khó chịu này.

Say tàu xe là tương đối phổ biến. Bất cứ ai cũng có thể bị say tàu xe, nhưng phụ nữ, trẻ em và những người bị đau nửa đầu... là những người dễ bị chứng này nhất.

Các loại thuốc không kê đơn như thuốc kháng histamine hoặc thuốc kê đơn ở dạng viên uống hoặc miếng dán có thể hữu ích hơn cho việc điều trị. Không có cách chữa khỏi chứng say tàu xe, nhưng những lựa chọn điều trị này có thể giúp giảm hoặc ngăn ngừa các triệu chứng của bạn.

Các triệu chứng say tàu xe phổ biến bao gồm buồn nôn, chóng mặt…

1. Thuốc chống say tàu xe

Uống thuốc chống buồn nôn (chống nôn) trước khi đi du lịch có thể giúp giảm nguy cơ bị ốm. Thuốc kháng histamine và thuốc kháng cholinergic là những loại thuốc phổ biến nhất được sử dụng để điều trị triệu chứng.

1.1 Thuốc kháng histamine

Thuốc kháng histamine đã được sử dụng trong việc kiểm soát chứng say tàu xe trong nhiều thập kỷ, dùng một mình hoặc kết hợp với các biện pháp can thiệp khác. Thuốc kháng histamine H1 có sẵn dưới dạng các chế phẩm không kê đơn cũng như theo đơn. Để kiểm soát chứng say tàu xe, các đường dùng và liều lượng sẽ khác nhau tùy thuộc vào loại thuốc cụ thể được sử dụng.

Các thuốc thường dùng như: Dimenhydrinate, diphenhydramine, promethazine, meclizine… đều có dưới dạng viên uống, dễ sử dụng, được uống trước khi lên xe từ 30 -60 phút.

Các tác dụng phụ có thể xảy ra của thuốc kháng histamine bao gồm buồn ngủ, khô miệng và mờ mắt… và thường hết khi ngừng thuốc.

1.2 Thuốc kháng cholinergic

Thuốc kháng cholinergic hoạt động bằng cách ngăn chặn acetylcholine, một chất dẫn truyền thần kinh gây ra các chức năng không tự chủ của cơ thể, bao gồm tiêu hóa và tiết nước bọt. Thuốc kháng cholinergic phổ biến nhất được sử dụng để điều trị say tàu xe là miếng dán scopolamine.

Scopolamine là một miếng dán dùng dán sau tai ít nhất bốn giờ trước khi đi du lịch và có thể để lại trong tối đa ba ngày (72 giờ). Hệ thống thẩm thấu qua da làm giảm buồn nôn, nôn mửa và các triệu chứng khác.

Các tác dụng phụ thường gặp của thuốc bao gồm khô miệng, buồn ngủ và nhìn mờ (mờ mắt), kích ứng da do miếng dán... Nếu bạn gặp tác dụng phụ nghiêm trọng với miếng dán chống say tàu xe, nên hỏi ý kiến bác sĩ.

Miếng dán chống say tàu xe có thể gây kích ứng da.

2. Các biện pháp khắc phục chứng say tàu xe không dùng thuốc

Một số cách tự nhiên có thể giúp giảm cảm giác nôn nao, chóng mặt khi đi tàu, xe… Những phương pháp điều trị thay thế này bao gồm các biện pháp khắc phục tại nhà, phương pháp tiếp cận tự nhiên và điều chỉnh lối sống mà bạn có thể thử trước khi đi du lịch.

Một số biện pháp khắc phục chứng say tàu xe tốt nhất bao gồm:

• Giảm chuyển động - ngồi ở phía trước ô tô hoặc ở giữa thuyền
• Nhìn thẳng về phía trước tại một điểm cố định, chẳng hạn như đường chân trời
• Hít thở không khí trong lành nếu có thể, ví dụ bằng cách mở cửa sổ ô tô
• Nhắm mắt và thở chậm trong khi tập trung vào hơi thở của bạn
• Đánh lạc hướng trẻ bằng cách nói chuyện, nghe nhạc hoặc hát các bài hát
• Thử dùng với các sản phẩm từ gừng: Kẹo gừng, trà gừng, nước gừng…
• Uống trà hoa cúc
• Nghỉ ngơi đầy đủ trước khi đi du lịch

Một số điều không nên làm:

• Không đọc sách, xem phim hoặc sử dụng các thiết bị điện tử khi đang chuyển động
• Không nhìn vào các vật thể chuyển động, chẳng hạn như ô tô đang đi qua...
• Không ăn các bữa ăn nặng, thức ăn cay, giàu chất béo hoặc uống rượu ngay trước, trong khi đi du lịch… vì có thể làm trầm trọng thêm cảm giác buồn nôn do say tàu xe.

Cách điều trị say tàu xe tốt nhất tùy thuộc vào từng người, vì những gì hiệu quả nhất đối với một số người có thể không hữu ích đối với những người khác.

3. Một số lưu ý khi dùng thuốc chống say tàu xe

- Không nên uống rượu khi đang dùng các thuốc chống say tàu xe, vì điều này có thể làm tăng nguy cơ gặp các tác dụng phụ bất lợi.

- Một số loại thuốc chống say tàu xe có thể tương tác bất lợi với các thuốc khác như: Thuốc hạ sốt, giảm đau như: Tylenol (acetaminophen) hoặc advil (Ibuprofen).

Tham khảo ý kiến của bác sĩ để kiểm tra bất kỳ nguy cơ tiềm ẩn nào về tương tác thuốc dựa trên loại thuốc cụ thể mà bạn đang sử dụng.

Mời độc giả xem thêm video:

WHO cảnh báo các nước không nên xem nhẹ Covid-19

DS. Hoàng Thu