Bí Kíp Công phá Hệ Phương Trình bằng fx 570 ES PLUS
Chuyên đề đặc biệt
Bí Kíp Công Phá Kì Thi THPT Quốc Gia
Giải Hệ Phương Trình Bằng Máy Tính Fx 570 ES PLUS
Version 2.1 Finally
I, Giới thiệu
Xin chào tất cả các em! Khi các em đang đọc những dòng này là các em đang nắm trên tay bí kíp giải hệ
phương trình giúp tăng khả năng lấy điểm thứ 9 của các em một cách dễ dàng hơn. Hi vọng, sau khi đọc xong tài
liệu này, các em sẽ cảm thấy Hệ Phương Trình thật đơn giản và không còn thấy sợ câu thứ 9 này nữa.
Ở phiên bản 2.0 này anh sẽ bổ sung, sửa đổi, hoàn thiện, nâng cấp rất nhiều vấn đề của version 1.0
II, Lý do chọn đề tài
Có rất nhiều em gửi thắc mắc tới anh : tại sao anh lại giải câu hệ như vậy ? đó cũng là câu hỏi anh đã từng
băn khoăn hồi còn ôn thi như các em, mà không một thầy giáo nào giải thích cho anh cả, anh phải tự mò mẫm cho
mình 1 lý do, các thầy chỉ dạy cho mình phương pháp làm là chính chứ rất ít khi các thầy giải thích tại sao và
thường chỉ đưa ra dấu hiệu là người ta cho thế này thì mình làm thế này.
Nhưng hôm nay, anh sẽ trình bày với các em một hướng đi mới trong việc công pháp điểm thứ 9 này với
máy tính fx 570 ES PLUS, đảm bảo học xong các em ở mức Trung Bình khá chăm chỉ 1 chút cũng sẽ làm được,
thực tế là sau khi anh phát hành version 1.0 đã khá nhiều bạn quay lại cảm ơn anh, vì đã làm thành công nhiều hệ
phương trình.
III, Yêu cầu chung
1. Có tinh thần Quyết tâm đỗ Đại Học !!!
2. Có kiến thức căn bản sử dụng các phương pháp thế, đưa về phương trình tích, phương pháp hàm số, phương
pháp đánh giá...
Ví dụ như:
A 0
Đưa về phương trình tích A.B 0
B 0
Phương pháp hàm số: f [ x] f [ y] mà hàm f đồng biến [ nghịch biến] trên đoạn a; b và x, y a; b
Thì phương trình có nghiệm duy nhất là x = y
Phương pháp đánh giá: thường là sử dụng BĐT Cô-Si vì BĐT này có trong SGK lớp 10
Ta có : a, b 0; a b 2 ab
3. Có 1 chiếc máy tính có tính năng SOLVE : fx 570 es plus, fx 570 es, ....
Lý do anh chọn Fx 570 ES PLUS vì đây là máy tính hiện đại nhất được mang vào phòng thi bây giờ và là bản nâng
cấp của fx 570 es nên sẽ cho tốc độ cao hơn chút và có một số tính năng mới.
IV, Nội Dung
1
Bí Kíp Công phá Hệ Phương Trình bằng fx 570 ES PLUS
Chuyên đề đặc biệt
Anh sẽ hướng dẫn các em công phá tất cả các hệ phương trình từ 2010 cho tới nay bằng máy fx 570 es plus
theo cách tự nhiên và dễ hiểu nhất.
* Đường lối chung để giải 1 hệ phương trình :
Từ 1 trong 2 phương trình, hoặc phức tạp
hơn là phải kết hợp 2 phương trình
Mối quan hệ giữa x và y
[muốn làm được điều này thì các em phải dùng các pp thế, đưa về
phương trình tích, ẩn phụ, hàm số, đánh giá.]
Thế vào 1 trong các phương trình để đưa về phương trình 1 ẩn, có thể
là giải được luôn, hoặc có thể là một phương trình chứa căn phải
dùng thêm phương pháp mới giải được, tùy vào mức độ đề thi
Vậy vai trò của máy ở đây là gì ? Máy tính sẽ giúp ta làm chủ cuộc chơi chứ không phải tác giả nữa, tức là
nhờ máy ta sẽ tìm được mối quan hệ ở Bước 2 để áp dụng phương pháp cho thích hợp, tránh hiện tượng
mò, và ở Bước 3 cũng vậy. Vai trò chính là giúp ta định hướng cách làm nhanh hơn.
Nội dung chính của tài liệu này:
[Anh chỉ bám sát nội dung thi, không đi quá xa đà vào những hệ quá khó, quá phức tạp so với đề thi]
Anh sẽ chia ra làm 2 dạng cơ bản :
1. Từ 1 phương trình là đã tìm luôn được quy luật [ 90% Đề thi thử và ĐH cho dạng này]
Biểu hiện: khi cho Y nguyên thì X, X 2 tìm được là số nguyên
2. Phải kết hợp 2 phương trình thì mới tìm ra được quy luật [ một số đề thi thử cho]
Biểu hiện là cho Y nguyên nhưng được X, X 2 rất lẻ
Muốn tìm được quy luật giữa x và y của dạng này các em cần kết hợp 2 phương trình như cộng trừ 2 vế để khử số
hạng tự do.
*Sau khi tìm được mối liên hệ giữa X và Y thế vào 1 phương trình còn lại thì lại có 2 khả năng chính
a. Bấm máy phương trình ra nghiệm đẹp : vậy là xác suất 90% xử lý được
b. Bấm máy phương trình ra nghiệm xấu:
2
Bí Kíp Công phá Hệ Phương Trình bằng fx 570 ES PLUS
Chuyên đề đặc biệt
thường đề ĐH họ chỉ cho nghiệm xấu dạng
a
a b là những nghiệm của phương trình bậc 2, muốn xử lý được ta phải áp dụng định lý Vi-et đảo, anh sẽ nói
c
rõ trong bài tập.
Với phương pháp này các em có thể xử lý được 90% các hệ trong đề thi thử THPT Quốc Gia và đề thi chính thức,
phương pháp này còn giúp chúng ta luyện giải phương trình vô tỷ rất tốt, thậm chí là bất phương trình vô tỉ.
Nhưng phương pháp nào cũng có giới hạn của nó, có điểm mạnh điểm yếu riêng, anh sẽ trình bày cụ thể
trong quá trình giải bài.
*Dạng 1: Các mối quan hệ được rút ra từ 1 phương trình
Khởi động là 1 bài dễ trước nhé :
* Các ví dụ
Khởi động 1 bài đơn giản trước đã nhé !!!
x 2 xy y 2 7
Ví dụ 1: [CĐ-2014] Giải hệ phương trình sau
2
2
x xy 2y x 2y
* Nhận xét chung:
[x, y R]
Hệ gồm 2 phương trình 2 ẩn, điều đặc biệt là ở chỗ 1 phương trình có thể biến đổi được còn 1 phương trình thì
không có gì mà biến đổi, nhìn qua thì các em thấy như vậy
Vậy dàn ý chung là: từ phương trình biến đổi được đưa ra mối quan hệ x và y rồi thế vào phương trình
không biến đổi được
Bằng giác quan ta sẽ tìm các nào đó để xử lý phương trình số 2, các em đa số là sẽ cứ viết dùng đủ mọi cách nhóm
và rồi tự biến đổi mò 1 lúc thì nó ra mối quan hệ x và y.
Nhưng anh sẽ trình bày 1 phương pháp sử dụng máy tính để tìm mối liên hệ như sau:
Sử dụng tính năng Solve:
Các em biến đổi phương trình 2 về hết 1 vế : X 2 XY 2Y 2 X 2Y 0
Ấn trên máy:
Alpha X x 2 - Alpha X Alpha Y 2 Alpha Y x 2 Alpha + alpha X - 2 alpha Y
[ không cần ấn = 0, khác version 1.0]
Giải thích Alpha X, Alpha Y là gọi biến X, biến Y nhưng với máy tính thì mặc định X là biến, Y là tham số
Sau đó các em bấm: Shift Solve
Máy hiện : Y? tức là máy hỏi ban đầu cho tham số Y bằng mấy để còn tìm X
Các em khởi tạo giá trị ban đầu cho Y là 0 bằng cách nhập: 0 =
Nếu máy hỏi Solve for X thì các em ấn 0= nhé
3
Bí Kíp Công phá Hệ Phương Trình bằng fx 570 ES PLUS
Chuyên đề đặc biệt
Bây giờ máy sẽ xử lý
Máy hiện:
X=
-R=
0
tức là khi y=0 thì có nghiệm x=0
0
sai số của nghiệm là 0
Rồi vậy là được Y=0 thì X=0
Tiếp theo các em ấn mũi tên chỉ sang trái để quay trở về phương trình
Lại bắt đầu khởi tạo giá trị ban đầu Y=1, X=0
Thì máy lại tính ra X = 2
Cứ như vậy tới Y=5, X =0 ta được bảng giá trị sau:
Bảng 1:
Y
0
1
2
3
4
5
X
0
2
-3
-4
-5
-6
*Cách 2: phức tạp hơn nhưng kiểm soát được toàn bộ nghiệm
Với Y = 0 ta đã tìm được 1 nghiệm X = 0
Để xem phương trình có còn nghiệm nào khác không các em làm như sau:
Ấn mũi tên sang ngang sửa phương trình thành: [X2 XY 2Y2 X 2Y] : [X 0]
Phương trình này để bỏ nghiệm vừa tìm được và tìm nghiệm mới.
Sau đó lại bấm như ban đầu thì được X = -1
Sau đó lại ấn
X2 XY 2Y2 X 2Y
[X 0][X 1]
Sau đó lại bấm giải nghiệm thì máy báo Cant solve tức là vô nghiệm hay hết nghiệm rồi
Vậy là được Y=0 thì X=0, X = -1
Tiếp theo các em ấn mũi tên chỉ sang trái để quay trở về phương trình
Ta lại phải sửa phương trình thành: X 2 XY 2Y 2 X 2Y
Lại bắt đầu khởi tạo giá trị ban đầu Y=1, X=0
Thì máy lại tính ra X = 2 hoặc -2
Cứ như vậy tới Y=5 thì được các kết quả như sau:
Bảng 2:
Y
X
0
0 hoặc -1
1
2 hoặc -2
2
-3 hoặc 4
3
4
-4 hoặc 6
-5 hoặc 8
5
-6 hoặc 10
4
Bí Kíp Công phá Hệ Phương Trình bằng fx 570 ES PLUS
Chuyên đề đặc biệt
Cách 2 này tuy đẩy đủ nhưng sẽ rất mất thời gian chỉnh sửa phương trình nên trong tài liệu đa phần anh sẽ
giải bằng cách 1, vì những bài thi ĐH không quá phức tạp
*Cách 3: Để tìm nghiệm khác ngoài 1 nghiệm tìm được
Ví dụ khi Y=0, lúc máy hỏi Solve for X Các em ấn 0 = sẽ tìm được nghiệm X = 0
Các em ấn -9= thì sẽ được nghiệm X = -1
Các em ấn 9= thì sẽ được nghiệm X=0
Vậy là ta đã tìm được ngay 2 nghiệm X = -1 và X =0 khi Y= 0
Anh rất hay dùng cách 1 cho hệ và cách 3 cho phương trình 1 ẩn, để tăng tốc độ làm bài
Các kết quả này hoàn toàn là do máy, từ bảng 1 ta thấy khi Y = 2 tới Y=5 anh thấy nó xuất hiện 1 quy luật gì đó
Tại Y=0, Y=1 không xuất hiện quy luật do có nhân tử khác gây nhiễu bởi vì tính năng Solve là tính năng dò
nghiệm theo công thức Newton nên nó sẽ tìm nghiệm gần với giá trị biến hiện tại của X , ở đây các TH chúng ta
đều khởi tạo giá trị ban đầu X = 0.
Từ Y=2 anh thấy nó xuất hiện 1 quy luật gì đó, dễ dàng nhận thấy là x+y+1 = 0
Vậy anh sẽ biến đổi phương trình 2 theo xem được không:
Thêm bớt để ép nhân tử :
x 2 xy 2y 2 x 2y
x 2 xy 2y 2 x 2y 0
x[x y 1] 2xy 2y 2 2y 0
x[x y 1] 2y[x y 1] 0
[x 2y][x y 1] 0
Vậy nghiệm vừa nãy bị nhiễu là do x-2y =0
Còn lại thì dễ dàng rồi nào:
x 2y
x [ y 1] thế vào phương trình đầu tiên
* x=2y thì: 4 y 2 2 y 2 y 2 7 y 1
* x= -[y+1] thì các em tự xử lý nhé
Anh nói thì dài thôi chứ lúc làm thì nhanh lắm!!!
Như vậy là anh vừa trình bày chi tiết cách giải 1 bài hệ bằng máy tính casio fx-570 ES Plus nhưng bài trên
là 1 bài dễ và chưa sử dụng một ứng dụng chính của Solve là tìm nghiệm phương trình 1 ẩn dù nó có phức
tạp tới đâu.
5
Bí Kíp Công phá Hệ Phương Trình bằng fx 570 ES PLUS
Chuyên đề đặc biệt
Tiếp tục nhé, nâng level nên nào
[1 y] x y x 2 [x y 1] y
Ví dụ 2: [ĐH-B-2014] Giải hệ phương trình
2
2y 3x 6y 1 2 x 2y 4x 5y 3
[x, y là các số thực]
Nhận xét chung
Thấy ngay phương trình số 2 khó biến đổi, phương trình 1 có vẻ dễ hơn , vậy ta thử xem nào
Lưu ý ở bài này: điều kiện pt 1 là x y bởi vậy lúc khởi tạo giá trị ban đầu Solve for X các em phải nhập số
lớn hơn Y, chẳng hạn là 9= . Tại sao lại thế ?
Vì nếu em cho Y = 3 mà giá trị ban đầu X = 2 thì máy sẽ có 2 kiểu dò nghiệm
1 là : 2 2,1 2, 2 2,3 ....
2 là : .... 1,7 1,8 1,9 2
Nhưng đi theo đường nào thì
x y cũng không xác định ngay, do đó máy dừng dò nghiệm và báo Cant Solve
Do đó phải khởi tạo giá trị ban đầu của X lớn hơn Y
Các em làm tương tự, anh cho kết quả luôn:
Y
0
1
2
3
4
5
X
1
2
3
4
5
6
Dựa vào bảng ta thấy luôn : x y 1 hoặc
x y 1
Vậy là đầu tiên anh đi theo hướng x-y-1=0 trước vì vế phải có sẵn rồi kìa, chỉ cần biến đổi những số còn
lại xem có được không là chuyển hướng luôn
[1 y] x y x 2 [x y 1] y
[1 y] x y x 2 [x y 1] y 0
[1 y] x y [x y 1] [y 1] [x y 1] y 0
[1 y] x y 1 [x y 1] 1 y 0
Tới đây phải nói là quá may mắn
pt [1 y ][ x y 1] 1 y
x y 1 0
x y 1
y 1
1 y 0
x y 1 0
6
Bí Kíp Công phá Hệ Phương Trình bằng fx 570 ES PLUS
Chuyên đề đặc biệt
Thế vào phương trình 2 ta được:
Với y = 1 thì 9-3x =0 x=3
Với y = x - 1
2 y 2 3[ y 1] 6 y 1 2 1 y 1 y
2 y2 3y 2 1 y
Điều kiện ban đầu y 0 mà bây giờ lại có y 1
Vậy y 0;1
Dễ thấy VT đồng biến với điều kiện trên, VP thì nghịch biến, các em tính đạo hàm ra sẽ thấy nên nếu
phương trình có nghiệm thì sẽ là nghiệm duy nhất
Thử bấm máy xem nào: 2 alpha X x 2 + 3 alpha X -2 Alpha =
1- alpha X
Sau đó bấm Shift solve 0 ,5 =
Phải dùng biến X nhé mà máy nó mặc định như vậy rồi
Ta đang tìm X trong khoảng [0;1] mà nên phải khởi tại giá trị ban đầu X = 0,5 chẳng hạn được
X=0,618033..
Nếu x nguyên thì xong rồi đó nhưng đằng này có vẻ không còn may mắn nữa.
Vậy Bộ Giáo Dục cố tình ra nghiệm lẻ để làm khó ta, nhưng anh đã có cách
Ta thử bình phương nghiệm X đó lên xem có đẹp không nhưng câu trả lời là không!
Hi vọng nghiệm này không quá xấu, nó có dạng
a b
là dạng nghiệm của phương trình bậc 2 thì ta sẽ
c
giải quyết được.
*Tư duy ở đây là: phương trình trên nếu bình phương lên sẽ ra bậc 4 đầy đủ nên có thể phân tích được
thành: [x 2 Sx P][ x 2 S ' x P ' ]
Do đó anh chỉ cần tìm được 1 nhân tử [x 2 Sx P] là xong, vậy ta cần tìm 3 trong 4 nghiệm
Về lý thuyết là vậy nhưng thực tế anh tìm cả 4 nghiệm luôn
Bản chất của phương trình trên là bậc 4 nên ta sẽ bình phương lên để mất căn rồi chuyển sang 1 vế
Các em nhập lại phương trình thành: [2 alpha X x 2 + 3 alpha X -2] 2 - [1- alpha X]
Các em bấm dấu = để lưu phương trình vào máy
Sau đó bấm Shift solve 0 =
Máy báo X = 0,3228.
Sau đó các em bấm RCL X Shift STO A để lưu nghiệm X vừa tìm được vào A
Vậy là được 1 nghiệm, để tìm nghiệm thứ 2 ta làm như nhau :
7
Bí Kíp Công phá Hệ Phương Trình bằng fx 570 ES PLUS
Chuyên đề đặc biệt
Nhấn nút đẩy lên 2 lần để tìm phương trình ta đã lưu
Đưa mũi tên chỉ sang trái, sửa phương trình thành:
[[2 alpha X x 2 + 3 alpha X -2] 2 - [1- alpha X]]: [ X-A]
Sau đó bấm Shift solve
Máy hỏi A? 0,3228.. thì các em bấm dấu =
Máy hiện Solve for X thì các em cũng ấn 0=
Máy báo X = 0,6180....
Các em ấm phím đẩy sang trái rồi ấn = để lưu lại phương trình
Sau đó các em bấm RCL X Shift STO B để lưu nghiệm X vừa tìm được vào B
Vậy đã có nghiệm thứ 2, các em lại ấn nút đẩy lên 2 lần, rồi đẩy sang trái để sửa phương trình tìm nghiệm
thứ 3 các em lại sửa thành
[[2 alpha X x 2 + 3 alpha X -2] 2 - [1- alpha X]] : [ X-A][X-B]
Sau đó bấm Shift solve = =
0=
Được nghiệm thứ 3 là : X= -1,61803..
Các em ấm phím đẩy sang trái rồi ấn = để lưu lại phương trình
Sau đó các em bấm RCL X Shift STO C để lưu nghiệm X vừa tìm được vào C
Tương tự phương trình tìm nghiệm thứ 4 :
[[2 alpha X x 2 + 3 alpha X -2] 2 - [1- alpha X]] : [ X-A][X-B][X-C]
Sau đó bấm Shift solve = = =
0=
Các em sẽ được nghiệm thứ 4 là : X = -2,3228
Vậy ta đã được 4 nghiệm là A,B,C,X
Ta biết rõ ràng là nghiệm B = 0,618 là nghiệm của phương trình ban đầu nên ta sẽ xét các tích BA,BC,BX
xem tích nào đẹp
Thấy ngay: BC = - 1 và B+C = -1
Vậy phương trình chứa nghiệm B,C này là x 2 x 1 [ định lý Vi-et đảo]
Đây chính là cách phân tích phương trình bậc 4 thành nhân tử với máy tính
Vậy ta sẽ cố nhóm để xuất hiện nhân tử này: với bài thì là y 2 y 1 , ép nhân tử như sau:
8
Bí Kíp Công phá Hệ Phương Trình bằng fx 570 ES PLUS
Chuyên đề đặc biệt
2 y 3y 2 1 y
2
2[ y 2 y 1] y 1 y 0
2[ y 2 y 1]
[ y 2 y 1][2
y 2 [1 y ]
0
y 1 y
1
]0
y 1 y
5 1
5 1
[tm] x
y
2
2
y2 y 1 0
5 1
y
[loai ]
2
Các em tự kết luận nhé!
x 12 y y[12 x 2 ] 12
Ví dụ 3: [ĐH-AA1-2014] Giải hệ phương trình
[x, y là số thực]
x 3 8x 1 2 y 2
*Nhận xét chung:
Ta thấy phương trình 1 dễ biến đổi hơn phương trình 2
2 y 12
Điều kiện 2
x 12
* Anh cho bảng kết quả bấm máy luôn
Y
2
3
4
5
6
12
X
3,16
3
2,828
2,64
2,44
0
0
3,464
Nhận xét chung là Y tăng thì X giảm
Với Y=2, Y=4, Y=5, Y=6 thì kết quả xấu quá ta thử bình phương lên xem có sử dụng được không
Y
X2
2
9,9999
3
9
4
5
8
7
6
6
12
0
0
12
Chứng tỏ các bác ở BGD cũng không làm khó ta lắm
Nhận thấy y x 2 12
Căn cứ vào phương trình 1 thì sẽ là y 12 x 2
Làm sao để chứng minh điều này, dễ thấy không thể phân thích thành nhân tử như bài trước được
Giờ chỉ còn hàm số và đánh giá mà thôi
Do x, y không độc lập lên không dùng hàm số được [ kinh nghiệm nhỏ của anh]
Vậy thử đánh giá, mà có 2 tích nên chỉ có Cô-si thôi
Ta dùng máy thử luôn cho nhanh nhé
9
Bí Kíp Công phá Hệ Phương Trình bằng fx 570 ES PLUS
Chuyên đề đặc biệt
Chúng ta dùng chức năng CALC để tính giá trị biểu thức
Các em nhập nguyên vế trái vào: x 12 y y[12 x 2 ]
Alpha X
12 alpha Y +
alpha Y [12 alpha X x 2 ]
Sau đó các em bấm CALC
Máy hiện X? em nhập 1 =
Máy lại hỏi Y? em nhập vào là 11= hoặc tùy ý
X
1
1
2
2
3
3
Y
10
11
10
11
8
11
Giá trị hàm
11,9
12
11,7
11,38
10,89
8,7
4
error
Ta nhận thấy VT 12 VP vậy đánh giá là phương pháp đúng đắn
Áp dụng Bất đẳng thức Cô-si ta được:
x 12 y y[12 x 2 ]
x 2 [12 y] y [12 x 2 ]
12
2
2
x0
x 12 y
Dấu = xảy ra khi
2
2
y 12 x
y 12 x
Thế vào phương trình 2 ta được: x3 8x 1 2 10 x2
Ta bấm máy xem có nghiệm nguyên không , có thì coi như xong
Các em bấm như sau: Alpha X Shift x 2 -8 Alpha X -1 = 2
10 alpha X x 2
Sau đó ấn Shifl Solve 9=
[ nếu các em ấn 0= sẽ bị ra nghiệm -1, nên phải ấn 9= để tìm nghiệm dương xem thêm cách 3 nhé]
Ra được x=3, tới đây có thể mỉm cười được rồi
Ta sẽ biến đổi theo x-3 = 0
x 3 8 x 1 2 10 x 2
[ x 3 8 x 3] 2[1 10 x 2 ] 0
Anh ghép 1 với 10 x2 vì khi nhân liên hợp nó xuất hiện x 2 9 [ x 3][ x 3]
Tới đây các em vào máy giải phương trình bậc 3 kia xem được nghiệm gì nhé, đừng nói là em không biết
bấm máy cái này
Được x=3 và 2 nghiệm xấu nhưng không sao vậy là được rồi
Ta tiến hành chia x3 8 x 3 cho [x-3] được x 2 3x 1
10
Bí Kíp Công phá Hệ Phương Trình bằng fx 570 ES PLUS
Chuyên đề đặc biệt
Vậy ta có:
[ x 3][ x 2 3x 1] 2[1 10 x 2 ] 0
[ x 3][ x 2 3x 1] 2.
x2 9
1 10 x 2
2[ x 3]
[ x 3] x 2 3x 1
1 10 x 2
Ta có x 0 nên x 2 3 x 1
0
0
2[ x 3]
1 10 x 2
0
Do đó phương trình có nghiệm duy nhất x=y=3
Ví dụ 4: Đề thi thử THPT Quốc Gia của Sở GD TP. HCM
2
y2
y
1
y2 2 x 2
x
Giải hệ phương trình :
x x 1 y y2 y
y
x
Giải:
Khi nhìn vào 2 phương trình này thì ta thấy phương trình số 2 dễ biến đổi hơn phương trình 1, em nào
không nhìn ra điều này thì đi thử cả 2 phương trình cũng được.
Điều kiện: x 2, y 0
Các em nhập phương trình : x
Alpha X +
AlphaX 1
AlphaY
+
x 1 y
y 2 y như sau:
y
x
AlphaY
= Alpha Y x 2 + Alpha Y
AlphaX
Sau đó các em bấm:
Shift Solve máy sẽ hiện Y? các em nhập 1 =
Máy sẽ hiện Solve for X tức là khai báo giá trị ban đầu của X
Các em bấm 0 =
Máy sẽ trả về giá trị nghiệm X = 0,5. Vậy Y = 1 thì X = 0,5
Để tìm nghiệm tiếp với Y=2 thì các em bấm :
Shift Solve máy sẽ hiện Y? các em nhập 2 =
Cứ như vậy với Y = 3,4,5 ta thu được bẳng giá trị sau:
Y
1
2
3
4
5
X
0,5
0,333= 1/3
0,25 = 1/4
0,2 = 1/5
0,16666.. =1/6
11
Bí Kíp Công phá Hệ Phương Trình bằng fx 570 ES PLUS
Chuyên đề đặc biệt
1
Dựa vào bảng, ta thấy xuất hiện quy luật : X
XY X 1 0
Y 1
Ta sẽ ép để xuất hiện nhân tử trên như sau:
x 1 y
y2 y
y
x
xy x 1 y
y2 y 0
y
x
x
[ xy x 1] x y 2 y 3 x xy 2 0
[ xy x 1] x y 2 [ xy x 1] 0
[ xy x 1][ x y 2 ] 0[3]
Rất may ở bài này chúng ta không bị nhiễu bởi nhân tử x y 2 như ở ví dụ 1.
Với x 2, y 0 thì xy x 1 0 nên từ [3] ta có : x y 2 thế vào phương trình [1] ta có:
2
y 1 1 y2 2 y2 2
y 1
2
y 1 [ y 2 2] 2 y 2 2 1
2
y2 2 1
y 1 y2 2 1
y
2
y2 2
y2 y 2 0
y 1[loai ]
y 2[tm] x 4
Vậy hệ có 1 nghiệm duy nhất là [4; 2]
*Dạng 2: Các mối quan hệ được rút ra từ kết hợp 2 phương trình
Dấu hiệu là: bấm nghiệm của 1 trong 2 phương trình ra xấu
Ví dụ 1:
2[ x y]3 4 xy 3 0[1]
4
2
2
[ x y ] 2 x 4 xy 2 y x 3 y 1 0[2]
Giải:
Để sử lý được dạng này, thì phải cộng [trừ] [1] với [2] nhân với k, đơn giản nhất là k =1 có những bài phải cộng
[trừ] đi k =1,2,3,4,5,.... Nhưng dạng này bây giờ khá hiếm, vì cũng khá khó đối với các em.
[ x y ] 4 2 x 2 4 xy 2 y 2 x 3 y 1 k .[2[ x y ]3 4 xy 3] 0
Các em thử k =1,2,3,4,5...hoặc -1,-2,-3,-4,-5.... cho tới khi Y nguyên thì X nguyên nhé
12
Bí Kíp Công phá Hệ Phương Trình bằng fx 570 ES PLUS
Chuyên đề đặc biệt
Ta được bảng giá trị sau:
Y
0
1
2
X
1
0
-1
3
4
5
Dễ thấy quy luật x + y =1
Ta biến đổi như sau:
[ x y ] 4 2 x 2 4 xy 2 y 2 x 3 y 1 [2[ x y ]3 4 xy 3] 0
[ x y ] 4 2[ x y ]3 2 x 2 2 y 2 x 3 y 2 0
[ x y ]3 [ x y 1] 3[[ x y ]3 1] 2 x 2 2[ y 2 2 y 1] [ x y 1] 0
[ x y ]3 [ x y 1] 3[[ x y ]3 1] 2[x 2 [ y 1] 2 ] [ x y 1] 0
[ x y 1]{[ x y ]3 3[[ x y ] 2 [ x y ] 1]]-2[x-y+1]+1}=0
[ x y 1]{[ x y ]3 3[ x y ] 2 +2+x+5y}=0
x y 1 0[3]
3
2
[ x y ] 3[ x y ] +2+x+5y=0[4]
Lấy 2.[4] [1] được : 6[ x y ] 2 2 x 10 y 4 4 xy 3 0
6[ x 2 2 xy y 2 ] 4 xy 2 x 10 y 7 0
16
14
25
25
[5 x 2 8 xy y 2 ] [ x 2 2 x 1] [ y 2 10 y [ ] 2 ] 7 1 [ ] 2 0
5
5
14
14
2
4
14
25
25
[x 5
y ] 2 [ x 1] 2 [
y ]2 6 0
5
4
5
14
Do VT > 0 nên phương trình này vô nghiệm.
Vậy: x +y -1 = 0 thay vào [1] được:
2 4 x[1 x] 3 0 4 x 2 4 x 1 0 x
Vậy hệ có nghiệm duy nhất là x y
1
1
y
2
2
1
[ bài này các em có thể làm theo phương pháp đánh giá ]
2
2 x 2 11x 2 y 9 0
Ví dụ 2: Giải hệ phương trình : 2
3
2
4 x 22 x 21 y 3 y y [2 x 1] 2 x 1
Gợi ý:
Bấm máy cả 2 phương trình Y nguyên X ra lẻ nghĩ tới dạng 2: kết hợp 2 phương trình
Lấy [2] k[1] bấm máy với k = 1,2,3,4. và Y= 0
[4 x 2 22 x 21 y 3 3 y 2 y [2 x 1] 2 x 1]-k.[2 x 2 11x 2 y 9] 0
Với k=1, Y= 0 ra X = 9, ra nghiệm xấu
13
Bí Kíp Công phá Hệ Phương Trình bằng fx 570 ES PLUS
Chuyên đề đặc biệt
Với k= 2, Y=0.X = 1 quá đẹp, thử tiếp Y = 1 được X =2,5
Vậy xong rồi
Ta có bảng giá trị sau :
Y
0
1
2
3
X
1
2,5
5
4
8,5
5
13
Chú ý là bài có căn thì phải bấm luôn với X như vậy xem căn bằng bao nhiêu có đẹp không?
Dễ dàng suy ra được: y 1 2 x 1 muốn chứng minh điều này thì chỉ có dùng hàm số thôi, để ý vào phương
trình nhé, cố ép sao về dạng hàm, thường người ta cũng sẽ gợi ý cho mình cứ x, y độc lập 2 vế thì nghĩ tới hàm số
đầu tiên nhé.
Lấy [2] - 2.[1] ta được:
y 3 3 y 2 5 y 3 [2 x 1] 2 x 1
[ y 3 3 y 2 3 y 1] 2[ y 1] [2 x 1] 2 x 1 2 2 x 1
[ y 1]3 2[ y 1]
3
2x 1 2 2x 1
Xét hàm f [t ] t 3 2t là xong, phần còn lại các em tự làm tiếp nhé
* Dạng 2 này anh chỉ mở rộng thêm còn chủ yếu anh tập chung vào dạng 1 vì có tới 90% các hệ trong đề thi
thử và ĐH đều ở dạng 1, minh chứng là các ví dụ sau đây:
x 1 4 x 1 y 4 2 y
Ví dụ 1. [ĐH-AA1-2013] Giải hệ phương trình: 2
[với x, y là các số thực]
2
x 2 x[ y 1] y 6 y 1 0
Giải:
Điều kiện x 1
Bảng kết quả với phương trình 1:
Y
X
0
1
x + 1+
1
Cant
4
x - 1-
y4 + 2 = y
2
17
3
82
4
257
5
Dự đoán: y 4 x 1
Từ đó các em kết hợp với PP hàm số là ra do x và y đứng độc lập nên nghĩ tới hàm số.
Ta biến đổi phương trình 1 thành:
4
4
x 1 2 4 x 1 y4 2 y
Xét hàm: f [t ] t 4 2 t với t 0
f '[t ]
2t 3
1 0 vớiv t 0 do đó hàm đồng biến nên : y 4 x 1
t 2
Thế vào phương trình [2] ta được: y [ y 7 2 y 4 y 4] 0 [3]
g [ y ] y 7 2 y 4 y 4, g '[ y ] 7 y 6 8 y 3 1 0 với y 0
Dễ thấy g [1] 0 nên phương trình [3] có 2 nghiệm là y=0 và y = 1 suy ra x = 1 và x = 2
Vậy hệ có 2 nghiệm là [1;0] và [2;1]
4
14
Bí Kíp Công phá Hệ Phương Trình bằng fx 570 ES PLUS
Chuyên đề đặc biệt
2 x y 3 xy 3 x 2 y 1 0
Ví dụ 2. [ĐH-B-2013] Giải hệ phương trình: 2
x, y R
2
4 x y x 4 2 x y x 4 y
Giải:
Bảng kết quả với phương trình 1: 2x 2 + y2 - 3xy + 3x - 2y + 1 = 0
2
2
Lưu ý mọi trường hợp ban đầu đều cho X = 0 nhé, để KQ của các em trung với của anh
Y
X
0
-0,5
1
0
2
0,5
3
1
4
1,5
5
2
Dễ dàng nhận ra quy luật là 2x+1 = y, các em cứ ghép để xuất hiện nhân tử [2x-y+1] là được
2 x 2 y 2 3xy 3x 2 y 1 0
x[2 x y 1] 2 xy 2 x 2 y y 2 1 0
x[2 x y 1] y [2 x y 1] 2 x y 1 0
[ x y 1][2 x y 1] 0
ở đây có 1 phần tử gây nhiễu là x-y+1 nhưng mà cũng may là không ảnh hưởng lúc ta bấm máy.
y x 1
Vậy :
y 2x 1
*Với y = x + 1 thay vào phương trình [2] ta có:
3x 2 x 3 3x 1 5 x 4 các em bấm được ra 2 nghiệm là x = 0 và x = 1 chỉ cần khởi tạo giá trị ban đầu là
-9= và 9= các em sẽ tìm được 2 nghiệm này vậy sẽ có nhân tử x 2 x
Ta phân tích thành:
3[ x 2 x] [ x 1 3 x 1] [ x 2 5 x 4] 0
1
1
[ x 2 x ] 3
0
x 1 3x 1 x 2 5 x 4
x 1
x2 x 0
x 0
Vậy ta tìm được 2 nghiệm là [0;1] và [1;2]
*Với y = 2x + 1 thay vào phương trình [2] được:
3 3x 4 x 1 9 x 4 làm tương tự như trên được:
x[3
4
9
]0 x0
4x 1 1
9x 4 2
Vậy hệ có 2 nghiệm là [0;1] và [1;2]
15
Bí Kíp Công phá Hệ Phương Trình bằng fx 570 ES PLUS
Chuyên đề đặc biệt
x 3x 9 x 22 y 3 y 9 y
Ví dụ 3: [ĐH-AA1-2012] Giải hệ phương trình:
x, y R
1
x2 y 2 x y
2
Gợi ý:
Bảng kết quả với phương trình 1: x3 - 3x2 - 9x + 22 = y3 + 3y2 - 9y
3
Y
X
0
2
1
3
2
2
1,79 hoặc 4
3
2
3
-1 hoặc 5
4
100
102
Bài này cũng có phần tử gây nhiễu cho việc bấm máy, nhưng ta vẫn tìm đc là có nhân tử:
x = y+2 hoặc x-1= y+3 hoặc x-2 = y hoặc x-1 = y+1 căn cứ vào bài mà chọn mối quan hệ thích hợp
Rõ ràng x và y độc lập với nhau nên nghĩ nay tới pp hàm số, các em biến đổi thành:
[ x3 3x 2 3x 1] 12[ x 1] [ y 3 3 y 2 3 y 1] 12[ y 1]
[ x 1]3 12[ x 1] [ y 1]3 [ y 1]
Để xét hàm thì các em phải chú ý vào đoạn mà ta cần xét nhé, ở đây phải bám vào pt 2, BGD giải khá chi tiết rồi,
anh chỉ định hướng cho các em thôi.
5 x 2 y 4 xy 2 3 y 3 2[ x y ] 0
Ví dụ 4. [ĐH-A-2011] Giải hệ phương trình:
[với x, y là các số thực]
2
2
2
xy [ x y ] 2 [ x y]
Gợi ý:
Bảng kết quả với phương trình 2: xy[x2 + y2 ] + 2 = [x + y]2
Y
X
0
-1,4141
1
1
2
0,5
3
1/3
4
1/4
5
1/5
Các em bấm máy để tìm quy luật của phương trình này : 6 y 4 xy 2 2 x 2 y 2[ x y ] 0
Y
0
1
2
3
4
X
0
1
0,5
1/3
1/4
5
1/5
Rõ ràng ta thấy pt có nhân tử [xy-1] ta sẽ cố tính nhóm để xuất hiện
[xy - 1][x 2 + y 2 ] - [x 2 + y 2 ] + 2 - [x + y] 2 = 0
[xy - 1][x 2 + y 2 ] + 2[1- xy] = 0
[xy - 1][x 2 + y 2 - 2] = 0
+ TH 1: xy = 1 : Các em tự làm vì đơn giản
+TH 2 : x 2 y 2 2 , thay vào 1 được : 3 y [ x 2 y 2 ] 4 xy 2 2 x 2 y 2[ x y ] 0
Vậy lại có nhân tử [xy -1] = 0 ta sẽ lại ép nhân tử :
6 y 4 xy 2 2 x 2 y 2[ x y ] 0
2 xy 2 x 2 y x 2 y 0
2 y[ xy 1] x[ xy 1] 0
[ x 2 y][ xy 1] 0
Tới đây thì dễ rồi, còn lại các em tự biến đổi tiếp nhé
16
Bí Kíp Công phá Hệ Phương Trình bằng fx 570 ES PLUS
Chuyên đề đặc biệt
[4 x 1] x [ y 3] 5 2 y 0[1]
Ví dụ 5. [ĐH-A-10] Giải hệ phương trình:
[ x, y R]
2
2
4
x
y
2
3
4
x
7[2]
Đây là câu 10 điểm của đề ĐH 2010:
2
ĐK: y
5
3
, x
2
4
Bảng kết quả với phương trình 1: [4x 2 + 1]x + [y - 3] 5 - 2y = 0
Y
X
X2
Dự đoán: X 2
0
1,11
5
4
1
0,866
3
4
2
0,5
1
4
3
1/3
Cant solve
-1
1,3228
7
4
-2
1,5
9
4
5 2Y
hoặc 2x 5 2 y
4
Để ý 2 vế x, y hoàn toàn độc lập nên ta sẽ lại áp dụng phương pháp hàm số
[4x 2 + 1]x + [y - 3] 5 - 2y = 0
5 - 2y
x
[[2x] 2 + 1]. = [[5 - 2y] + 1].
2
2
t 1
Xét hàm: f [t ] [t 2 1]. [t 3 t ] hàm này đồng biến biến trên do f '[t ] 0
2 2
x0
5 x
thế vào [2]
2x 5 2 y
y
2
x 5 2 y
2
5
4 x 2 2 x 2 2 3 4 x 7 0[3]
2
2
5
Xét hàm g [ x] 4 x 2 2 x 2 2 3 4 x 7 trên đoạn
2
3
0, 4
4
4
5
g '[ x] 8 x 8 x 2 x 2
4 x[4 x 2 3]
0 nên hàm số nghịch biến.
3 4x
3 4x
2
1
1
Mà g 0 nên x là nghiệm duy nhất của [3]
2
2
Với x
1
y2
2
1
Vậy hệ có nghiệm duy nhất là ; 2
2
17
Bí Kíp Công phá Hệ Phương Trình bằng fx 570 ES PLUS
Chuyên đề đặc biệt
*Mở rộng : Ngoài giải Hệ Phương trình, máy tính FX 570 ES PLUS còn hỗ trợ rất tốt trong việc giải Bất
Phương Trình và Phương Trình bậc cao cũng như phương trình vô tỷ.
Sau đây anh muốn bổ sung thêm 1 bài như vậy:
Trích Đề thi thử THPT Chuyên Vinh lần 3 2015 ngày 17/5/2015
Giải bất phương trình : 3[ x 2 1] 2 x 1 2[ x 3 x 2 ]
1
2
[1] [ x 1][3[ x 1] 2 x 1 2 x 2 ] 0
Giải:
ĐK: x
Bấm máy giải nghiệm của phương trình: 3[ x 1] 2 x 1 2 x 2
Được 2 nghiệm là X = 6,464 và X = -0,464.
Các em lưu và A và B, để ý rằng AB = -3 và A+B = 6 nên chắc chắn có nhân tử x 2 6 x 3
Ta sẽ cố gắng ép để có nhân tử:
3[ x 1] 2 x 1 2 x 2
3[ x 1] 2 x 1 2[ x 2 6 x 3] [12 x 6]
3 2 x 1[ x 1 2 2 x 1] 2[ x 2 6 x 3]
[ x 1] 2 4[2 x 1]
2[ x 2 6 x 3]
x 1 2 2x 1
x2 6x 3
3 2 x 1.
2[ x 2 6 x 3]
x 1 2 2x 1
Vậy ta có:
3 2x 1
[ x 1].[ x 2 6 x 3][
2] 0
x 1 2 2x 1
3 2 x 1.
[ x 1].[ x 2 6 x 3][- 2 x 1 2[ x 1]]