Lượm của nhà thơ Tố Hữu là bài thơ hay và quen thuộc với các em học sinh. Bài thơ khắc họa hình ảnh chú bé liên lạc Lượm nhỏ nhắn, hồn nhiên, nhí nhảnh nhưng cũng không kém phần dũng cảm, mưu trí trên con đường đi liên lạc đầy hiểm nguy. Hãy cùng TOPLOIGIAI Soạn bài Lượm để hiểu chi tiết hơn về nội dung của bài thơ nhé:
Tóm tắt bài thơ Lượm
Soạn bài Lượm
Câu 1 [trang 76 sgk Ngữ văn 6 tập 2]
Bài thơ được kể bằng lời kể của của tác giả qua hồi tưởng về một giai đoạn chiến tranh chống Pháp diễn ra hết sức gay go, khốc liệt “Ngày Huế đổ máu”. Họ gặp nhau rất tình cờ, tác giả vẫn kịp nhận ra Lượm với hình ảnh chú bé loắt choắt, có cái xắc xinh xinh, cái chân thoăn thoắt, cái đầu nghênh nghênh…, làm công tác liên lạc.
Bài thơ được chia làm 3 phần:
+ Đoạn 1: Từ đầu đến “Cháu đi xa dần”
+ Đoạn 2: Tiếp đến “Lượm ơi, còn không”
+ Đoạn 3: còn lại
Câu 2 [trang 76 sgk Ngữ văn 6 tập 2]
Khổ thơ thứ 2 đến khổ thơ thứ 5 là hình ảnh của Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ của hai chú cháu được tác giả khắc họa:
- Trang phục: “Cái xắc xinh xinh/ Ca lô đội lệch” -> Dáng vẻ hiên ngang, hiếu động của tuổi trẻ
- Dáng điệu: “Cái chân thoăn thoắt/Cái đầu nghênh nghênh” -> dáng vẻ nhanh nhẹn, hiếu động
- Cử chỉ: “Mồm huýt sáo vang/Như con chim chích; Cháu cười híp mí”
- Lời nói: “Cháu đi liên lạc/Vui lắm chú à/ Ở đồn Mang Cá/ Thích hơn ở nhà”-> hồn nhiên, chân thật
Các đoạn thơ được sử dụng thể thơ 4 chữ, nhịp nhanh, nhiều từ láy góp phần tạo nên một hình ảnh Lượm vô cùng nhanh nhẹn, nhưng lại rất hồn nhiên và say mê tham gia công tác kháng chiến. Dưới cái khốc liệt đau đớn, tang thương của chiến thì sự hồn nhiên trong sáng từ chú bé Lượm đã để lại ấn tượng khó quên trong lòng tác giả.
Câu 3 [trang 76 sgk Ngữ văn 6 tập 2]
Khi nghe tin Lượm hi sinh, tác giả đã thốt lên: “Ra thế/Lượm ơi!”
→ Câu thơ ngắt đôi làm hai, diễn tả nỗi đau xót đột ngột như tiếng nấc nghẹn ngào trong lòng tác giả.
- Tác giả hình dung ra sự hy sinh của Lượm:
+ Với nhiệm vụ: thư đề “Thượng Khẩn”
+ Trong hoàn cảnh: Đạn bay vèo vèo/Đường quê vắng vẻ/Lúa trổ đòng đòng
+ Với tư thế: “Sợ chi hiểm nghèo”
Em đi làm nhiệm vụ giữa làn đạn của địch, nhưng đâu phải vì thế mà rụt rè lo sợ, em vẫn làm nhiệm vụ thật khẩn trương, bị kẻ thù phát hiện, chú ngã xuống tay nắm chặt bông lúa, hồn bay giữa đồng.
→ Hình ảnh chú bé dung cảm, nhanh nhẹn,quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ được giao, không sợ khó khăn, hiểm nguy. Nhưng “Bỗng lòe chớp đỏ/Thôi rồi, Lượm ơi!. Lượm chẳng còn nữa. Câu cảm thán, ngắt nhịp ngắn, đại từ xưng hô thay đổi -> Thể hiện sự đau đớn, xót thương trước sự hy sinh của Lượm. Trân trọng vì sự hi sinh thiêng liêng cao cả của Lượm, linh hồn em hóa thân vào thiên nhiên hóa vào niềm tự hào dân tộc, độc lập của dân tộc.
Câu 4 [trang 76 sgk Ngữ văn 6 tập 2]
Sự thay đổi trong cách xưng hô:
- Gọi là chú bé: để miêu tả hình dáng, tư thế cử chỉ của một cậu bé nhỏ nhắn, đáng yêu từ cái nhìn từ xa khi chưa gần gũi, thân mật
- Gọi là Lượm và cháu để thể hiện tình cảm thân mật hơn, gần gũi như người một nhà
- Gọi là đồng chí không phải tác giả muốn đùa vui với chú mà thực sự tác giả coi chú bé như đồng chí, như người bạn ngang hàng cùng nhau chiến đấu, cùng nhau hoàn thành nhiệm vụ trong công cuộc kháng chiến chống Pháp bảo vệ tổ quốc.
- Gọi là “đồng chí nhỏ” vừa kết hợp được tình cảm thương mến, vừa thể hiện sự trân trọng giữa những người chiến sĩ với nhau.
Câu 5 [trang 76 sgk Ngữ văn 6 tập 2]
Hình ảnh của Lượm luôn sống mãi: “Lượm ơi, còn không”
Câu hỏi tu từ, tách thành một khổ riêng: đau xót, ngỡ ngàng, suy nghĩ về sự còn hay mất của Lượm, thực chất tác giả không muốn tin rằng Lượm không còn nữa. Câu trả lời nằm ở hai khổ thơ cuối. Kết cấu đầu cuối tương ứng, Tác giả muốn trả lời câu hỏi nhưng lại như muốn khẳng định Lượm vẫn còn sống mãi trong lòng tác giả, còn mãi với quê hương đất nước. Tác giả không muốn dừng lại ở sự đau xót, không muốn thể hiện cho người đọc thấy sự đau xót của mình trước sự hi sinh của Lượm mà ông muốn chúng ta cảm nhận được sự hy sinh cao cả của Lượm, em như một thiên thần nhỏ đang yên nghỉ giữa cánh đồng quê hương, giữa sự bình yên trong chiến tranh loạn lạc, em không phải là đã chết đi mà em đang bắt đầu một cuộc sống mới, cuộc sống bình yên và nhẹ nhàng hơn với tuổi thơ của em, với tâm hồn em.
Xem thêm các bản Soạn bài Lượm khác
- Soạn bài: Lượm [ngắn nhất]
-
Soạn bài: Lượm [siêu ngắn]
LUYỆN TẬP
Viết một đoạn văn khoảng 10 dòng miêu tả chuyến đi liên lạc cuối cùng và sự hi sinh của Lượm
Bài mẫu 1
Cuộc kháng chiến chống Pháp xâm lược đang vào giai đoạn khốc liệt và quan trọng nhất. Ở Huế, cuộc chiến cũng đang diễn ra sôi nổi và ác liệt với những trận đánh quan trọng. Như mọi ngày, chú bé liên lạc nhỏ - Lượm vẫn thực hiện nhiệm vụ của mình, nhưng hôm nay chú nhận được nhiệm vụ chuyển thư thượng khẩn. Trong bom đạn mịt mù, chú bé lao đi như một mũi tên, không sợ hiểm nguy, quyết tâm trao tận tay người chỉ huy trận đánh lệnh của cấp trên. Vẫn với dáng vẻ nhanh nhẹn, hồn nhiên đó, nhưng 1 viên đạn đã bắn vào em. Em ngã xuống giữa đồng lúa thơm mùi sữa đang lên đòng, ngã xuống trên quê hương của mình. Lượm đã hi sinh rồi nhưng những hình ảnh sống động của bé vẫn luôn hiện lên trong lòng mỗi người, em chỉ như dừng lại nghỉ chân một chút ngắm nhìn quê hương của mình. Những hình ảnh đầu đội lệch mũ ca lô, cái chân thoăn thoắt, vừa đi vừa nhảy, miệng huýt sáo vang, dáng vẻ hồn nhiên ấy chưa bao giờ chết.
Bài mẫu 2
Tham khảo thêm các bài viết liên quan dến bài thơ Lượm:
- Tác giả, tác phẩm bài Lượm
- Dàn ý phân tích bài Lượm
Chủ đề: Soạn văn 6 sách Cánh Diều
Soạn bài Lượm [Tố Hữu] - Cánh Diều
Hướng dẫn soạn văn 6 bài Lượm Ngữ Văn 6 tập 2 trong bộ Cánh Diều. Trả lời chi tiết các câu hỏi trang 32 - 36 giúp các em hiểu rõ nội dung bài đọc thông qua các câu hỏi giữa bài, và tổng kết kiến thức với phần câu hỏi cuối bài.
1. Chuẩn bị - Soạn bài Lượm sách Cánh Diều
[SGK trang 32 Ngữ Văn 6 tập 2 Cánh Diều]
- Xem lại mục chuẩn bị bài Đêm nay Bác không ngủ để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này:
+ Câu chuyện được kể trong bài thơ: Cuộc gặp gỡ giữa chú và chú bé Lượm sau đó là sự hi sinh của cậu bé.
+ Những yếu tố tự sự, miêu tả trong văn bản:
- Ngày Huế đổ máu, chú từ Hà Nội về gặp cháu ở Hàng Bè.
- Lượm kể về công việc liên lạc.
- Tưởng tượng chuyện Lượm hi sinh khi đi giao liên.
- Trang phục, cử chỉ, điệu bộ của Lượm: Cái xắc xinh xinh, cái chân thoắn thoắt, cái đầu nghênh nghênh, ca lô đội lệch, mồm huýt sáo, nhảy trên đường vàng.
- Hình ảnh Lượm hi sinh: một dòng máu tươi, tay nắm chặt bông lúa,…
→ Tác dụng: Người đọc cảm nhận rõ hơn tình cảm sâu sắc, sự xót thương, cảm động mà tác giả dành cho chú bé Lượm.
+ Một số nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của bài thơ:
- Sử dụng từ láy: loắt choắt, thoăn thoắt, nghênh nghênh,…
- Điệp lại những khổ thơ miêu tả chú bé Lượm.
- So sánh, hoán dụ dòng máu tươi,…
+ Ý nghĩa của bài thơ và những nhận thức, tình cảm của em: Tác giả khắc họa Lượm – một chú bé hồn nhiên, dũng cảm dám làm công việc nguy hiểm, hy sinh vì nhiệm vụ cao cả. Đó là hình tượng cao đẹp trong bộ thơ Tố Hữu, là sự cảm phục, mến thương của tác giả dành cho Lượm và các em bé yêu nước trong tình cảnh đất nước chìm trong chiến tranh.
- Thông tin về tác giả Tố Hữu và hoàn cảnh ra đời của bài thơ Lượm:
+ Tác giả Tố Hữu [1920 – 2002], tên khai sinh là Nguyễn Kim Thành, quê ở tỉnh Thừa Thiên – Huế.
+ Sinh trưởng trong gia đình nho học ở Huế và yêu văn chương.
+ Tố Hữu sớm giác ngộ cách mạng và hăng say hoạt động cách mạng và hăng say hoạt động, kiên cường đấu tranh trong các nhà tù thực dân.
+ Tố Hữu đảm nhiệm nhiều cương vị trọng yếu trên mặt trận văn hóa và trong bộ máy lãnh đạo của Đảng và Nhà nước.
+ Ông là nhà thơ lớn của thơ hiện đại Việt Nam, được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật năm 1996.
+ Bài thơ Lượm được ông sáng tác năm 1949, trong thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp.
- Một số nhân vật thiếu niên dũng cảm đã được nói tới trong các câu chuyện lịch sử và văn học: Lê Văn Tám với chiến tích nổi bật là đã cảm tử châm lửa để phá hủy một kho đạn của quân Pháp.
2. Đọc hiểu - Soạn bài Lượm sách Cánh Diều
*Câu hỏi giữa bài
Câu 1 trang 33 Ngữ Văn 6 tập 2 Cánh Diều
Câu hỏi: Chú ý cách ngắt nhịp và biện pháp tu từ trong khổ thơ thứ nhất.
Gợi ý:
- Cách ngắt nhịp đặc biệt: Tình cờ chú / cháu
- Hoán dụ: đổ máu [Lấy dấu hiệu của sự vật chỉ sự vật – chiến tranh]
Câu 2 trang 33 Ngữ Văn 6 tập 2 Cánh Diều
Câu hỏi: Tìm và chỉ ra tác dụng của các từ láy trong các dòng thơ 5 – 8.
Gợi ý:
- Các từ láy: loắt choắt, xinh xinh, thoăn thoắt, nghênh nghênh
- Tác dụng của các từ láy: Gợi ra dáng vẻ tinh nghịch, nhanh nhẹn, dễ thương của chú bé Lượm.
Câu 3 trang 33 Ngữ Văn 6 tập 2 Cánh Diều
Câu hỏi: Chỉ ra tác dụng của biện pháp tu từ trong các dòng thơ 10 – 12.
Gợi ý:
- Dòng thơ 10 - 12 sử dụng biện pháp tu từ so sánh
Mồm huýt sáo vang
Như con chim chích
- Tác dụng: Hình ảnh chú bé Lượm huýt sáo giống như con chim chích nhảy trên đường vàng thể hiện dáng vẻ lạc quan, yêu đời, dũng cảm khi đi làm nhiệm vụ.
Câu 4 trang 33 Ngữ Văn 6 tập 2 Cánh Diều
Câu hỏi: Ngoại hình và tính cách của chú bé liên lạc được thể hiện qua bức tranh minh họa này như thế nào?
Gợi ý:
Qua bức tranh minh họa, chúng ta thấy một cậu bé nhỏ nhắn với trang phục màu vàng nổi bật cùng túi thư màu đỏ đeo chéo. Trên gương mặt là niềm vui, lạc quan yêu đời khi được tham gia làm công việc giao liên. Cậu là một chú bé dũng cảm khi dám quyết định làm một công việc nguy hiểm.
Câu 5 trang 34 Ngữ Văn 6 tập 2 Cánh Diều
Câu hỏi: Khổ thơ [dòng 25 – 26] có gì đặc biệt so với các khổ khác?
Gợi ý:
- Khổ thơ [dòng 25 – 26] chỉ có hai dòng thơ so với các khổ khác có bốn dòng thơ. Mỗi dòng thơ của khổ thơ này chỉ có 2 chữ mà các khổ khác là bốn chữ.
Câu 6 trang 34 Ngữ Văn 6 tập 2 Cánh Diều
Câu hỏi: Cách ngắt nhịp trong khổ thơ [dòng 39 – 42] có gì đặc biệt?
Gợi ý:
- Cách ngắt nhịp đặc biệt: Thôi rồi / Lượm ơi
- Các ngắt nhịp thể hiện cảm xúc của tác giả là cảm giác không tin là có thật, vì bé Lượm, vì chú tiên đồng làm sao có thể chết? Câu thơ vang lên thật đau xót
Câu 7 trang 35 Ngữ Văn 6 tập 2 Cánh Diều
Câu hỏi: Câu hỏi ở dòng 47 có ý nghĩa gì?
Gợi ý:
- Câu thơ "Lượm ơi, còn không?" là lời gọi, lòng tiếc thương và khâm phục trước sự hi sinh của Lượm, Lượm không bao giờ mất đi trong niềm mến yêu, nhớ tiếc.
*Câu hỏi cuối bài - Soạn bài Lượm sách Cánh Diều
Câu 1 trang 35 Ngữ Văn 6 tập 2 Cánh Diều
Câu hỏi: Kể lại câu chuyện trong bài thơ dựa theo trật tự thời gian [khoảng 10 dòng].
Gợi ý:
Cứ vào những mùa thu lá rụng, ở nước Pháp xa xôi tôi lại nhớ về Việt Nam ngày còn kháng chiến, nhớ về đứa cháu thân yêu đã hi sinh mà tôi thường gọi bằng cái tên trìu mến: "Lượm"!
Hai chú cháu tôi quen nhau tình cờ như một sự sắp đặt thú vị ở phố Hàng Bè, Thành phố Huế. Thoạt nhìn cái dáng loắt choắt, gầy gầy, đôi chân thoăn thoắt như nhún nhẩy, cái đầu nghênh nghênh, tự cao, kiêu hãnh, tôi đoán ngay, đây là một cậu bé nhanh nhẹn, hoạt bát liền bắt chuyện làm quen như công việc thường nhật của một nhà Cách mạng. Chú bé cởi mở dẫn tôi đi trên cánh đồng thơm mùa lúa chín vừa huýt sáo vừa nhảy nhót như chú chim chích hồn nhiên và vô tư.
Nhìn cái cách Lượm kể lể mới đáng yêu làm sao, chẳng khác gì một đứa trẻ lần đầu tập đọc, hai má đỏ ửng như trái bồ quân, híp mí cười ngộ nghĩnh :"Thôi! Chào đồng chí"
Cách cái ngày tôi gặp Lượm không xa thì khoảng đầu tháng sáu, tôi nhận được tin: Trong một lần đưa thư khẩn cấp, Lượm đã hi sinh!
Ngay cả khi lìa khỏi trần đời, tay em vẫn nắm chặt bức thư như hình ảnh một chiến sĩ quyết tâm bảo vệ đến cùng nền độc lập của dân tộc.
Ngoài cách kể lại câu chuyện trong bài thơ Lượm như trên, các em có thể tham khảo thêm nhiều cách kể lại nội dung bài thơ Lượm khác nhau để nắm rõ hơn nội dung của bài thơ.
Câu 2 trang 35 Ngữ Văn 6 tập 2 Cánh Diều
Câu hỏi: Đọc các khổ thơ: 2, 3, 4, 5, lập bảng sau vào vở và điền các chi tiết miêu tả Lượm phù hợp vào các cột. Trong các chi tiết tác giả đã dùng để miêu tả nhân vật Lượm, em thấy thú vị với chi tiết nào nhất? Vì sao?
Gợi ý:
| Trang phục | - Cái xắc xinh xinh - Ca lô đội lệch |
| Hình dáng | - Chú bé loắt choắt - Cái chân thoăn thoắt - Cái đầu nghênh nghênh - Má đỏ bồ quân |
| Cử chỉ, hành động | - Mồm huýt sáo vang - Như con chim chích - Nhảy trên đường vàng… - Cháu cười híp mí |
| Lời nói | - Cháu đi liên lạc Vui lắm chú à Ở đồn Mang Cá Thích hơn ở nhà! - Thôi, chào đồng chí |
- Trong các chi tiết tác giả đã dùng để miêu tả nhân vật Lượm, em thấy thú vị với chi tiết
- Cháu đi liên lạc
Vui lắm chú à
Ở đồn Mang Cá
Thích hơn ở nhà!
→ Chi tiết thể hiện niềm vui, sự hân hoan của Lượm chính là niềm vui khi được hoạt động cách mạng, khi được cống hiến cho đất nước
Câu 3 trang 35 Ngữ Văn 6 tập 2 Cánh Diều
Câu hỏi: Theo em, tại sao các dòng thơ 25, 26, 47 được tách ra thành những khổ thơ riêng?
Gợi ý:
- Theo em, các dòng thơ 25, 26, 47 được tách ra thành những khổ thơ riêng bởi vì chúng diễn tả sự thương xót, ngậm ngùi trước sự hi sinh đột ngột của Lượm. Đồng thời việc tách riêng như vậy cũng nhấn mạnh thêm về sự thương xót của tác giả trước sự hi sinh của Lượm
Câu 4 trang 35 Ngữ Văn 6 tập 2 Cánh Diều
Câu hỏi: Trong tác phẩm, tác giả gọi Lượm bằng nhiều từ ngữ xưng hô khác nhau. Hãy tìm và cho biết mỗi từ ngữ đó thể hiện thái độ và tình cảm gì?
Gợi ý:
- Cháu: Sự thân thiết, gần gũi của mối quan hệ chú cháu.
- Chú bé: Yêu mến khi ngắm nhìn dáng vẻ yêu đời, lạc quan khi làm nhiệm vụ của Lượm.
- Lượm: Sự xót xa, thương cảm trước sự hi sinh của chú bé.
- Chú đồng chí nhỏ: Mối quan hệ đồng chí với nhà thơ và cũng thể hiện Lượm là của mọi người, mọi nhà hi sinh vì quê hương, đất nước.
Câu 5 trang 36 Ngữ Văn 6 tập 2 Cánh Diều
Câu hỏi: Bài thơ kết thúc bằng việc lặp lại những dòng thơ miêu tả hình ảnh Lượm vẫn như ngày đầu có ý nghĩa gì?
Gợi ý:
- Bài thơ kết thúc bằng việc lặp lại những dòng thơ miêu tả hình ảnh Lượm vẫn như ngày đầu nhằm thể hiện rằng Lượm không chết mà cậu bé luôn sống mãi, tồn tại trong lòng tác giả, trong lòng của mọi nhà, của đất nước. Chúng ta sẽ không bao giờ quên đi sự hi sinh của chú bé dành cho Tổ quốc.
Câu 6 trang 36 Ngữ Văn 6 tập 2 Cánh Diều
Câu hỏi: Trong cuộc sống và trong tác phẩm văn học có rất nhiều tấm gương thiếu niên dũng cảm như nhân vật Lượm; hãy viết 3 – 4 dòng giới thiệu về một thiếu niên dũng cảm mà em biết.
Gợi ý:
Lê Văn Tám là một thiếu niên anh hùng trong thời kì chiến tranh Đông Dương của Việt Nam. Cậu được biết đến với chiến tích nổi bật là đã cảm tử châm lửa để phá hủy một kho đạn của quân Pháp. Sau chiến tranh, hình ảnh Lê Văn Tám được coi là một biểu tượng anh hùng cách mạng - tấm gương của một thiếu niên anh hùng dân tộc, đã xả thân vì sự nghiệp giải phóng dân tộc.
~/~
Hi vọng các em sẽ chuẩn bị bài học tốt nhất trước khi tới lớp với toàn bộ tài liệu hướng dẫn soạn bài Lượm trang 32 Ngữ Văn 6 tập 2 sách Cánh Diều mà Đọc tài liệu đã tổng hợp trên đây. Chúc các em học tốt!