Tìm hiểu thực trạng sử dụng phương pháp trò chơi trong quá trình dạy học môn toán lớp 2 của giáo viên một số trường tiểu học khu vực thị xã phúc yên
- 71 trang
MỞ ĐẦU
1.Lý do chọn đề tài
Chúng ta đang sống trong những năm đầu tiên của thế kỷ 21, thế kỷ của
những tiến bộ vượt bậc về văn hóa và công nghệ, có trình độ chuyên môn cao,
tự chủ và sáng tạo. Vì thế đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài là việc mà
mỗi quốc gia đều quan tâm chú ý. Đất nước ta đang trong quá trình tiến hành
công nghiệp hoá, hiện đại hoá, nguồn lực con người và vai trò to lớn của giáo
dục đã được ghi rõ trong Nghị quyết Trung ương 2 khoá VIII: Muốn tiến
hành công nghiệp hoá, hiện đại hoá thắng lợi phải phát triển mạnh giáo dục đào tạo, phát huy nguồn lực con người. [12, 4 ].
Giáo dục là mối quan tâm của toàn xã hội đặc biệt là giáo dục Tiểu học,
vì đây là bậc học nền tảng hình thành ở học sinh những cơ sở ban đầu cho sự
phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thẩm mỹ và kỹ năng, đặt
nền móng vững chắc cho các bậc học trên [16, 17]. Muốn làm được điều này
chúng ta phải tiến hành đồng bộ những vấn đề của bậc Tiểu học, phải có nội
dung và phương pháp thích hợp, trong đó đổi mới phương pháp dạy học là
một xu thế tất yếu để nâng cao chất lượng giáo dục hiện nay.
Thực tiễn trong thời gian qua, bên cạnh những kết quả đạt được, nền
giáo dục nước ta vẫn tồn tại những hạn chế nhất định. Thực trạng dạy học
hiện nay chưa đáp ứng được nhu cầu giáo dục của nước nhà, dẫn đến chất
lượng dạy học còn thấp. Nguyên nhân dẫn đến thực trạng đó là chất lượng
việc sử dụng, vận dụng phương pháp dạy học chưa tốt, chưa thực sự hiệu quả.
Vì thế việc sử dụng các phương pháp dạy học như thế nào để phát huy tối đa
tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh là một vấn đề đáng quan tâm.
Khúc Hải Yến
1
Lớp K32A Giáo dục Tiểu học
Khóa luận tốt nghiệp
Trong chương trình giáo dục Tiểu học hiện nay, môn Toán cùng với
các môn học khác trong nhà trường Tiểu học có vai trò góp phần thực hiện
mục tiêu giáo dục Tiểu học là nhằm giúp học sinh hình thành những cở sở ban
đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất và các
kỹ năng cơ bản, để học sinh tiếp tục học trung học cơ sở. Toán học là môn
khoa học tự nhiên có tính lôgic và tính chính xác cao, nó là chìa khoá mở ra
sự phát triển của các bộ môn khoa học khác. Yêu cầu của giáo dục hiện nay
đòi hỏi phải đổi mới phương pháp dạy học môn Toán ở bậc Tiểu học theo
hướng phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh. Vì vậy người
giáo viên phải gây được hứng thú học tập cho các em bằng cách lôi cuốn các
em tham gia vào các hoạt động học tập. Trò chơi học tập là một hoạt động mà
các em hứng thú nhất. Các trò chơi có nội dung Toán học lý thú và bổ ích phù
hợp với việc nhận thức của các em. Thông qua các trò chơi các em sẽ lĩnh hội
những tri thức toán học một cách dễ dàng, củng cố, khắc sâu kiến thức một
cách vững chắc, tạo cho các em niềm say mê, hứng thú trong học tập, trong
việc làm.
Cho đến nay đã có nhiều bài viết, nhiều công trình nghiên cứu đề cập
đến vấn đề này. Song phần lớn là nghiên cứu về cơ sở lí luận của phương
pháp này còn thực trạng sử dụng phương pháp này như thế nào và nguyên
nhân dẫn đến thực trạng đó còn chưa có nhiều công trình nghiên cứu đến. Kế
thừa những thành tựu của các công trình nghiên cứu nói trên và xuất phát từ
nhu cầu thực tiễn của việc dạy học Toán ở Tiểu học nên đề tài được chọn để
nghiên cứu là Tìm hiểu thực trạng sử dụng phương pháp trò chơi trong
quá trình dạy học môn Toán lớp 2 của giáo viên một số trường Tiểu học
khu vực thị xã Phúc Yên.
2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu
Khúc Hải Yến
2
Lớp K32A Giáo dục Tiểu học
Khóa luận tốt nghiệp
Việc sử dụng trò chơi trong dạy học không phải là vấn đề mới được
đặt ra, mà ngay từ đầu thế kỷ X, nhà tâm lý học Thụy sỹ J.Piaget đã quan tâm
đến phương pháp này thông qua hoạt động vui chơi để tiến hành hoạt động
học tập.
Năm 1974, trên Tạp chí Văn học trường Đại học Matxcơva, số 2 B.C
Grê-nhi-xkai-a đã cho rằng chúng ta không những phải tạo ra cho trẻ có giờ
để chơi mà phải làm cho toàn bộ cuộc sống của trẻ được nuôi dưỡng bằng trò
chơi.
Ở Việt Nam, ngoài những công trình nghiên cứu có tính chất lý luận về
phương pháp trò chơi nói chung, nhiều tác giả đã quan tâm tới việc sử dụng
phương pháp này trong từng môn học cụ thể. Nguyễn Thị Hoa đã đề cập một
cách khá chi tiết từ nguồn sưu tầm, sự phân loại, hướng sử dụng câu đố như
một phương tiện đặc biệt để tổ chức trò chơi học tập cho học sinh nhằm nâng
cao hiệu quả dạy và học, tạo bài giảng có sức hấp dẫn, lôi cuốn làm học sinh
say mê, phấn khởi học tập qua bài viết Sử dụng câu đố trong giảng dạy môn
Tự nhiên - Xã hội.
Tác giả Ngô Thúc Lanh đã cho xuất bản cuốn Giúp em vui học Toán
1. Cuốn sách đã đưa ra những câu đố và rất nhiều trò chơi Toán học giúp các
em củng cố nội dung bài học, rèn trí thông minh, khả năng sáng tạo mà vẫn
đảm bảo học mà vui, vui mà học. [3]
Hay nhóm tác giả Đỗ Tiến Đạt, Trần Ngọc Lan, Phạm Thanh Tâm đã
đề cập đến các loại trò chơi theo từng nội dung bài học trong chương trình
Toán 1 qua cuốn 100 trò chơi học toán 1.
Như vậy mặc dù đã có nhiều công trình nghiên cứu về việc sử dụng phương
pháp trò chơi trong dạy học ở Tiểu học. Nhưng thực trạng sử dụng phương
Khúc Hải Yến
3
Lớp K32A Giáo dục Tiểu học
Khóa luận tốt nghiệp
pháp này trong quá trình dạy học môn Toán lớp 2 ở Tiểu học vẫn còn ít được
quan tâm.
3. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở tìm hiểu thực trạng sử dụng phương pháp trò chơi trong quá
trình dạy học Toán lớp 2 của giáo viên các trường Tiểu học khu vực thị xã
Phúc Yên nhằm đề xuất những biện pháp khắc phục thực trạng để nâng cao
chất lượng dạy học môn Toán ở Tiểu học.
4.Khách thể nghiên cứu
Quá trình dạy học môn Toán lớp 2 của giáo viên các trường Tiểu học ở
thị xã Phúc Yên.
5.Đối tượng nghiên cứu
Phương pháp trò chơi trong quá trình dạy học môn Toán lớp 2
6.Giả thuyết khoa học
Hiệu quả sử dụng phương pháp trò chơi phụ thuộc vào các yếu tố sau:
- Kỹ năng sử dụng phương pháp của giáo viên.
- Các điều kiện để tổ chức, thực hiện phương pháp trò chơi: chuẩn bị giáo án,
chuẩn bị học liệu và các phương tiện dạy học cần thiết khác: bộ đồ dùng học
tập, bảng phụ, bút dạ, tranh ảnh
7.Nhiệm vụ nghiên cứu
- Tìm hiểu cơ sở lí luận của việc sử dụng phương pháp trò chơi trong quá
trình dạy học môn Toán lớp 2.
- Tìm hiểu thực trạng việc sử dụng phương pháp trò chơi trong quá trình dạy
học Toán lớp 2 ở Tiểu học.
- Nguyên nhân, biện pháp khắc phục
8.Giới hạn và phạm vi nghiên cứu
Khúc Hải Yến
4
Lớp K32A Giáo dục Tiểu học
Khóa luận tốt nghiệp
Do thời gian có hạn nên phạm vi nghiên cứu của đề tài chỉ dừng lại ở
việc tìm hiểu thực trạng việc sử dụng phương pháp trò chơi trong môn Toán
lớp 2 ở trường Tiểu học Xuân Hòa A Thị xã Phúc Yên Tỉnh Vĩnh Phúc
[ thời gian 31/1/2009 đến 5/2/2010 ] và trường Tiểu học Trưng Nhị - Thị xã
Phúc Yên Tỉnh Vĩnh Phúc [ thời gian từ 1/3/2010 đến 9/4/2010 ].
Đề tài sẽ tập trung nghiên cứu việc sử dụng phương pháp trò chơi loại
bài : Lĩnh hội tri thức mới
9. Các phương pháp nghiên cứu
9.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận:
Trên cơ sở sử dụng các thao tác của tư duy: phân tích, tổng hợp, so
sánh, khái quát hoáđể nghiên cứu các tài liệu liên quan đến đề tài nhằm thu
thập thông tin cần thiết làm cơ sở lý luận cho đề tài nghiên cứu.
9.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
9.2.1. Phương pháp điều tra giáo dục: thông qua việc đưa ra các câu hỏi hỗn
hợp dành cho giáo viên và học sinh để thu thập thông tin.
9.2.2. Phương pháp quan sát sư phạm: thông qua việc dự giờ tiết dạy có sử
dụng phương pháp trò chơi của giáo viên.
9.2.3. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động giáo dục:thông qua
việc nghiên cứu một số bài kiểm tra, giáo án của giáo viên.
9.2.4. Phương pháp đàm thoại: thông qua việc trò chuyện, trao đổi trực tiếp
với giáo viên và học sinh.
9.2.5. Phương pháp thống kê toán học: Dùng phương pháp này để lượng hoá
thông tin thu thập được, trên cơ sở đó rút ra những kết luận cần thiết.
10.Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn được chia làm 2 chương:
Khúc Hải Yến
5
Lớp K32A Giáo dục Tiểu học
Khóa luận tốt nghiệp
Chương 1: Cơ sở lý luận của việc sử dụng phương pháp trò chơi trong quá
trình dạy học môn Toán lớp 2.
Chương 2: Thực trạng việc sử dụng phương pháp trò chơi trong quá trình dạy
học môn Toán lớp 2 của giáo viên một số trường Tiểu học khu vực thị xã
Phúc Yên.
Nguyên nhân và biện pháp.
Khúc Hải Yến
6
Lớp K32A Giáo dục Tiểu học
Khóa luận tốt nghiệp
NỘI DUNG
Chương 1:
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA
VIỆC SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP TRÒ CHƠI TRONG QUÁ TRÌNH
DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 2
****&****
1.1. Một số khái niệm công cụ của đề tài
1.1.1. Khái niệm phương pháp
Theo Heghen : Phương pháp là ý thức về hình thức của sự tự vận động
bên trong của nội dung. [9, 6].
Theo Hà Thế Ngữ, Đặng Vũ Hoạt : Phương pháp là con đường, cách
thức để đạt được mục đích nhất định. [7, 227]
Theo Hoàng Phê : Phương pháp là cách thức nhận thức, nghiên cứu
hiện tượng của tự nhiên và đời sống xã hội. [8, 793]
Còn nhiều quan niệm khác nhau nữa về phương pháp, tuy nhiên các tác giả
đều cho rằng phương pháp là cách thức, con đường để thực hiện một mục đích
nào đó. Do vậy, chúng tôi đồng ý với quan niệm của tác giả Hà Thế Ngữ và Đặng
Vũ Hoạt về định nghĩa phương pháp như sau: Phương pháp là con đường, cách
thức để đạt được mục đích nhất định.
1.1.2. Khái niệm phương pháp dạy học
Theo Đi-a-chen-co : Phương pháp dạy học là hệ thống những hành
động có mục đích của giáo viên, nhằm tổ chức hoạt động nhận thức và thực
hành của học sinh, đảm bảo học sinh lĩnh hội nội dung học vấn. [5, 28]
Khúc Hải Yến
7
Lớp K32A Giáo dục Tiểu học
Khóa luận tốt nghiệp
Theo Phan Trọng Ngọ : Định nghĩa chung nhất về phương pháp dạy
học là những con đường, cách thức tiến hành hoạt động dạy học. [6, 145]
Theo Hà Thế Ngữ, Đăng Vũ Hoạt : Phương pháp dạy học là tổ hợp
cách thức hoạt động của cả thầy và trò trong quá trình dạy học, mà thầy và trò
sử dụng để đạt được mục đích dạy học. [ 7, 229]
Theo Nguyễn Ngọc Quang : Phương pháp dạy học là cách thức làm việc
của thầy và của trò trong sự phối hợp thống nhất và dưới sự chỉ đạo của thầy,
nhằm làm cho trò tự giác, tích cực, tự lực đạt tới mục đích dạy học. [9, 23]
Mỗi một nhà giáo dục lại có những quan niệm khác nhau về phương
pháp dạy học, theo cách hiểu của Đi-a-chen-co phản ánh những quan niệm cũ
về vai trò của người giáo viên trong quá trình dạy học, theo đó thì giáo viên là
nhân vật trung tâm, chủ đạo, học sinh thụ động thực hiện những điều thầy
dạy. quan niệm của Phan Trọng Ngọ, Đặng Vũ Hoạt, Hà Thế Ngữ và Nguyễn
Ngọc Quang có những nét tương đồng khi cho rằng đó là cách thức phối hợp
của cả thầy và trò nhằm đạt được mục đích dạy học. Như vậy quan niệm về
phương pháp dạy học này phù hợp với quan điểm dạy học lấy người học làm
trung tâm, chúng tôi đồng tình với quan điểm của hai tác giả Hà Thế Ngữ và
Đặng Vũ Hoạt cho rằng: Phương pháp dạy học là tổ hợp cách thức hoạt
động của cả thầy và trò trong quá trình dạy học, mà thầy và trò sử dụng để
đạt được mục đích dạy học.
1.1.3. Khái niệm phương pháp trò chơi
Trò chơi là hoạt động vui chơi mang một chủ đề, một nội dung nhất định
và có những quy định mà người tham gia cần tuân thủ.
Trò chơi là hoạt động của con người nhằm mục đích trước tiên và chủ yếu
là vui chơi giải trí, thư giãn sau giờ làm việc căng thẳng, mệt mỏi. Qua trò
Khúc Hải Yến
8
Lớp K32A Giáo dục Tiểu học
Khóa luận tốt nghiệp
chơi, người chơi còn có thể rèn luyện thể lực, trí tuệ, tạo cơ hội giao lưu với
mọi người, cùng hợp tác với bạn bè, đồng đội trong nhóm, tổ,
Những đặc trưng cơ bản của trò chơi:
- Trò chơi là một hoạt động sống của con người.
- Trò chơi có chủ đề, nội dung, quy tắc nhất định.
- Trò chơi vừa mang tính chất vui chơi giải trí vừa có ý nghĩa giáo dục
tích cực.
Trò chơi học tập là trò chơi mà luật của nó bao gồm các quy tắc gắn với
kiến thức kỹ năng có được trong hoạt động học tập, gần với nội dung bài học,
giúp học sinh khai thác vốn kinh nghiệm của bản thân để chơi, thông qua chơi
học sinh được vận dụng các kiến thức kỹ năng đã học vào các tình huống của
trò chơi và do đó học sinh được thực hành luyện tập củng cố mở rộng kiến
thức kỹ năng đã học.
Phương pháp trò chơi học tập là phương pháp tổ chức cho học sinh thực
hiện thao tác hoạt động phù hợp với bài học thông qua trò chơi nào đó.
1.1.4. Khái niệm sử dụng phương pháp trò chơi
1.1.4.1. Khái niệm sử dụng
Theo Hoàng Phê : Sử dụng là đem dùng vào một mục đích nào đó [876, 8]
1.1.4.2. Khái niệm sử dụng phương pháp trò chơi
Dựa vào quan niệm về sử dụng của Hoàng Phê chúng tôi đưa ra quan
niệm về sử dụng phương pháp trò chơi như sau: Sử dụng phương pháp trò
chơi là dạy học thông qua việc tổ chức hoạt động cho học sinh. Dưới sự
hướng dẫn của giáo viên, học sinh được hoạt động bằng cách tự chơi trò chơi
trong đó mục đích của trò chơi chuyển tải mục tiêu của bài học. Luật chơi
Khúc Hải Yến
9
Lớp K32A Giáo dục Tiểu học
Khóa luận tốt nghiệp
[cách chơi] thể hiện nội dung và phương pháp học, đặc biệt là phương pháp
học tập có sự hợp tác và sự tự đánh giá..
1.1.5. Khái niệm quá trình dạy học môn Toán
1.1.5.1. Khái niệm quá trình dạy học
Theo Hà Thế Ngữ, Đặng Vũ Hoạt : Quá trình dạy học là một quá
trình, trong đó, dưới tác dụng chủ đạo [tổ chức, điều khiển, lãnh đạo] của
thầy, học sinh tự giác, tích cực tự tổ chức, tự điều khiển hoạt động nhận thức,
nhằm thực hiện tốt các nhiệm vụ dạy học.[155, 7]
1.1.5.2. Khái niệm quá trình dạy học môn Toán
Dựa vào quan niệm quá trình dạy học của Hà Thế Ngữ, Đặng vũ Hoạt,
chúng tôi đưa ra quan niệm về quá trình dạy học môn Toán như sau : Quá
trình dạy học môn Toán là một quá trình, trong đó, dưới tác dụng chủ đạo [tổ
chức, điều khiển, lãnh đạo] của thầy, học sinh tự giác, tích cực tự tổ chức, tự
điều khiển hoạt động nhận thức, nhằm thực hiện tốt các nhiệm vụ dạy học
môn Toán
1.2. Hệ thống các phương pháp dạy học ở Tiểu học và đặc điểm của
phương pháp dạy học.
1.2.1. Các phương pháp dạy học ở Tiểu học
Có nhiều cách phân loại dựa trên những cơ sở khác nhau. Dựa vào
nguồn phát sinh tri thức, các phương pháp dạy học được chia thành các nhóm
phương pháp sau:
1.2.1.1. Nhóm các phương pháp dạy học dùng lời và chữ
a. Các phương pháp dạy học thuyết trình
- Giảng thuật: Là một trong những phương pháp thuyết trình có chứa đựng
yếu tố trần thuật và mô tả.
Khúc Hải Yến
10
Lớp K32A Giáo dục Tiểu học
Khóa luận tốt nghiệp
- Giảng giải: Là dùng luận cứ, số liệu để chứng minh các nguyên tắc, định lý,
công thức trong Toán học, Từ ngữ, Ngữ pháp phương pháp này chứa
đựng các yếu tố suy luận và phán đoán, có nhiều khả năng phát huy trí thông
minh, sáng tạo của học sinh.
b. Phương pháp vấn đáp
Phương pháp này được sử dụng rộng rãi trong quá trình dạy học nhằm
gợi mở học sinh làm sáng tỏ những vấn đề mới, tìm ra những tri thức mới, rút
ra những kết luận cần thiết từ những tài liệu đã học cũng như kinh nghiệm
tích lũy được trong cuộc sống, tổng kết những tri thức mà học sinh đã thu
lượm được; củng cố, ôn tập, mở rộng và đào tạo sâu những tri thức đã học.
c. Phương pháp dùng sách giáo khoa và tài liệu khác
Sách phản ánh những kinh nghiệm đã được hệ thống hóa và khái quát hóa
mà loài người đã tích lũy được qua bao đời nay, mà nhất là phản ánh những
thành tựu mới nhất của khoa học, văn hóa , kỹ thuật..Do đó, chúng ta cần
coi trọng việc hướng dẫn học sinh sử dụng sách, trước hết là sách giáo khoa.
d. Phương pháp kể chuyện
Phương pháp kể chuyện là phương pháp dùng lời để giới thiệu thuyết minh
miêu tả, nhân vật, hành động, tâm tư, tình cảm của nhân vật, kể lại diễn biến
của câu chuyện sao cho người đọc hình dung được nội dung và ý nghĩa của
câu chuyện
1.2.1.2. Nhóm các phương pháp dạy học trực quan.
a. Phương pháp quan sát
Là phương pháp nhận thức cảm tính tích cực, nó được sử dụng rộng rãi
trong quá tình dạy học, đặc biệt là trong quá trình giảng dạy và học tập các
môn khoa học tự nhiên nhằm giúp học sinh rút ra được những kết luận khái
quát.
Khúc Hải Yến
11
Lớp K32A Giáo dục Tiểu học
Khóa luận tốt nghiệp
b. Phương pháp trình bày trực quan
Phương pháp trình bày trực quan là phương pháp sử dụng các phương
tiện trực quan, trước khi, trong khi, sau khi nắm tài liệu mới. Nó còn được sử
dụng trong quá trình ôn tập, củng cố và cả khi kiểm tra tri thức, kỹ năng , kỹ
xảo.
1.2.1.3. Nhóm các phương pháp dạy học thực hành
a. Phương pháp làm thí nghiệm
Phương pháp này được sử dụng ở Tiểu học qua môn Tự nhiên-Xã hội.
Nó giúp học sinh nắm được tri thức một cách vững vàng gây hứng thú tò mò
khoa học, tin tưởng vào chính xác của các tri thức khoa học.
b. Phương pháp luyện tập
Luyện tập là cái lặp đi lặp lại nhiều lần những hành động nhất định
nhằm hình thành và củng cố những kỹ năng, kỹ xảo cần thiết. Trong quá trình
luyện tập, một điều có ý nghĩa to lớn là bồi dưỡng cho học sinh năng lực độc
lập kỹ năng, kỹ xảo.
c. Phương pháp ôn tập
Ôn tập giúp học sinh nắm vững tri thức, kỹ năng, kỹ xảo giúp giáo viên
sửa chữa những sai lầm bảo đảm cho học sinh trong lớp tiến bộ đồng đều, rèn
luyện những kỹ năng, kỹ xảo làm việc đúng đắn và phát huy tính tích cực độc
lập tư duy của học sinh, giúp học sinh mở rộng, đào sâu, khái quát hóa, hệ
thống hóa những tri thức đã học.
d. Phương pháp trò chơi
Trong xu hướng phát triển của giáo dục hiện đại, người ta đang nghiên
cứu việc sử dụng trò chơi để giúp học sinh lĩnh hội tri thức, kỹ năng, kỹ xảo
và các kỹ năng sáng tạo điển hình. Trò chơi trong học tập ở Tiểu học có nhiều
Khúc Hải Yến
12
Lớp K32A Giáo dục Tiểu học
Khóa luận tốt nghiệp
loại : Trò chơi sắm vai, trò chơi trí tuệ,. Phương pháp trò chơi thường được
dùng cho các môn học: Đạo đức, Toán, Tiếng Việt.
Tùy theo nội dung bài học và đặc điểm của lứa tuổi của các em trong
từng năm học ở Tiểu học mà nhà sư phạm khai thác sử dụng các loại trò chơi
các loại trò chơi có ý nghĩa học tập tối đa. Trò chơi là một hình thức học tập
nhẹ nhàng; hấp dẫn, lôi cuốn học sinh vào học tập tích cực, vừa chơi vừa học
và học có kết quả.
1.2.2. Đặc điểm của phương pháp dạy học ở Tiểu học.
1.2.2.1. Phương pháp dạy học Tiểu học phụ thuộc vào nội dung dạy học.
Nội dung dạy học quy định phương pháp dạy học. Nội dung dạy học
phản ánh cái khách quan, phương pháp dạy học là cái chủ quan cách thức,
con đường nhằm chuyển tải nội dung dạy học.
1.2.2.2. Phương pháp dạy học Tiểu học phụ thuộc vào đặc điểm tâm sinh lí
của người học.
Nhận thức của học sinh Tiểu học chủ yếu là nhận thức cảm tính: từ cụ
thể đến trừu tượng. Do đó phương pháp dạy học trực quan rất hay được sử
dụng trong nhà trường Tiểu học.
Độ tuổi học sinh còn nhỏ, năng lực chú ý và trí nhớ kém bền vững. Hơn
nữa học sinh dễ mệt mỏi và chán nản do đó không nên sử dụng một phương
pháp dạy học duy nhất mà phải kết hợp đan xen nhiều phương pháp dạy học
khác nhau giúp học sinh tập trung chú ý cao, gây hứng thú học tập.
1.2.2.3. Phương pháp dạy học Tiểu học phụ thuộc vào các yếu tố khác như
phương tiện dạy học, các hình thức tổ chức dạy học.
Các phương tiện dạy học hỗ trợ không nhỏ đến hiệu quả sử dụng
phương pháp dạy học Tiểu học. Điều này phụ thuộc nhiều vào cơ sở vật chất
Khúc Hải Yến
13
Lớp K32A Giáo dục Tiểu học
Khóa luận tốt nghiệp
và đồ dùng dạy học ở mỗi nhà trường. Giáo viên cần sử dụng tối đa các
phương tiện, đồ dùng dạy học để giờ học đạt kết quả cao.
Các hình thức tổ chức dạy học thay đổi [hoạt động nội khóa, hoạt động
ngoại khóa] sẽ kéo theo sự thay đổi của phương pháp dạy học.
1.2.2.4. Phương pháp dạy học Tiểu học phụ thuộc vào vai trò, vị trí của nhà
sư phạm.
Vai trò của thầy cô giáo có vị trí quan trọng. Đối với học sinh Tiểu học,
thầy cô giáo luôn là người mẫu lý tưởng, do đó một giờ học thành công hay
không phụ thuộc phần lớn vào khả năng sư phạm của người giáo viên.
1.2.3. Các phương pháp dạy học thường sử dụng trong quá trình dạy học
môn Toán
Phương pháp dạy học Toán ở Tiểu học là sự vận dụng các phương pháp
dạy học Toán [nói chung] cho phù hợp với nội dung, các điều kiện dạy học ở
Tiểu học. Một số phương pháp thường sử dụng trong dạy học môn Toán ở
Tiểu học:
- Phương pháp trực quan
- Phương pháp giảng giải - minh họa
- Phương pháp thực hành - luyện tập
- Phương pháp trò chơi
1.3. Phương pháp trò chơi với tư cách là phương pháp dạy học
1.3.1. Bản chất của phương pháp trò chơi.
Phương pháp trò chơi nằm trong nhóm các phương pháp dạy học tích cực.
Bản chất của phương pháp trò chơi là dạy học thông qua việc tổ chức hoạt
động cho học sinh. Dưới sự hướng dẫn của giáo viên, học sinh được hoạt
động bằng cách tự chơi trò chơi trong đó nội dung của trò chơi truyền tải mục
Khúc Hải Yến
14
Lớp K32A Giáo dục Tiểu học
Khóa luận tốt nghiệp
tiêu bài học. Luật chơi thể hiện nội dung và phương pháp học đặc biệt là
phương pháp học tập có sự hợp tác và sự tự đánh giá.
1.3.2. Yêu cầu sử dụng.
Lựa chọn hoặc tự thiết kế trò chơi đảm bảo những yêu cầu sau:
Mục đích của trò chơi phải thể hiện mục tiêu của bài học hoặc một
phần của chương trình.
Hình thức chơi đa dạng giúp học sinh được thay đổi các hoạt động
hoạt động học tập trên lớp, giúp học sinh phối hợp các hoạt động trí tuệ với
các hoạt động vận động.
Luật chơi đơn giản dễ nhớ, dễ thực hiện. Cần đưa ra các cách chơi có
nhiều học sinh tham gia để tăng cường kĩ năng học tập hơn.
Các dụng cụ chơi cần đơn giản, dễ làm hoặc dễ tìm kiếm tại chỗ.
Tổ chức trò chơi học tập để dạy môn Toán nói chung và môn Toán lớp
2 nói riêng, chúng ta phải dựa vào nội dung bài học, điều kiện thời gian trong
mỗi tiết học cụ thể đưa các trò chơi phù hợp. Song muốn tổ chức trò chơi
trong dạy Toán có hiệu quả cao đòi hỏi mỗi giáo viên có kế hoạch chuẩn bị
chu đáo, tỉ mỉ, cặn kẽ.
1.3.3. Ưu, nhược điểm.
*Ưu điểm:
Trò chơi học tập là một hình thức hoạt động học tập bằng hành động,
hấp dẫn học sinh do đó duy trì tốt hơn sự chú ý của các em với bài học.
Trò chơi làm thay đổi hình thức học tập chỉ bằng hoạt động trí tuệ, do
đó giảm tính chất căng thẳng của giờ học, nhất là các giờ học kiến thức lí
thuyết mới
Trò chơi có nhiều học sinh tham gia sẽ tạo cơ hội rèn luyện kĩ năng học
tập hợp tác cho học sinh.
Khúc Hải Yến
15
Lớp K32A Giáo dục Tiểu học
Khóa luận tốt nghiệp
* Nhược điểm:
Khó củng cố kiến thức, kĩ năng một cách có hệ thống
Học sinh dễ sa đà vào việc chơi mà ít chú ý đến tính chất học tập của
các trò chơi.
1.3.4. Cách tổ chức trò chơi
Thời gian chơi: Thường là 5- 7 phút
Bước 1: Giáo viên giới thiệu tên, mục đích của trò chơi.
Bước 2: Hướng dẫn chơi
Bước này bao gồm những việc làm sau:
- Tổ chức người tham gia trò chơi: Số người tham gia, số đội tham gia
[mấy đội chơi], quản trò, trọng tài.
- Các dụng cụ dùng để chơi [khổ giấy to, quân bài, thẻ từ, cờ, ]
- Cách chơi: Từng việc làm cụ thể của người chơi, đội chơi, những điều
người chơi không được làm.
- Cách xác nhận kết quả và cách tính điểm chơi, cách giải của cuộc
chơi [nếu có]
Bước 3: Thực hiện trò chơi
Bước 4: Nhận xét cuộc chơi
Bước này bao gồm những việc sau:
- Giáo viên hoặc trọng tài là học sinh nhận xét về thái độ tham gia chơi
của từng đội để rút kinh nghiệm.
- Trọng tài công bố kết quả chơi của từng đội, cá nhân và trao phần
thưởng cho đội đoạt giải.
- Một số học sinh nêu kiến thức, kĩ năng trong bài học mà trò chơi đã
thể hiện.
1.4. Môn Toán lớp 2 với vấn đề sử dụng phương pháp trò chơi trò chơi.
Khúc Hải Yến
16
Lớp K32A Giáo dục Tiểu học
Khóa luận tốt nghiệp
1.4.1. Đặc điểm môn Toán lớp 2.
Nội dung kiến thức Toán trong sách giáo khoa Toán 2 sắp xếp thành
các mục, theo từng mạch kiến thức riêng. Sách giáo khoa Toán 2 phân chia
nội dung kiến thức thành các nội dung sau : học các số đến 1000; bảng cộng
bảng trừ trong phạm vi 20; cộng, trừ trong phạm vi 100, xen vào đó là tên gọi
và ký hiệu các đơn vị đo độ dài đo khối lượng, các ngày trong tuần lễ, hình tứ
giác, hình chữ nhật, đường gấp khúc.
Ở từng nội dung cụ thể, sự sắp xếp các kiến thức chú ý đến tính phát
triển hợp lý, đi từ dễ đến khó, tránh trùng lặp không cần thiết, phát huy được
vốn hiểu biết có sẵn của học sinh, đồng thời kết hợp học kiến thức mới với
ôn tập, củng cố kiến thức đã học, bổ sung và hoàn thiện các kiến thức mới.
Mặt khác, các nội dung, kiến thức trong sách Toán 2 được sắp xếp một cách
tường minh, khoa học, gói gọn từng tiết học, mỗi tiết học với một phiếu học ,
mỗi tiết học với kênh hình, kênh chữ rõ ràng, hấp dẫn. Phương pháp dạy học
môn Toán lớp 2 theo tinh thần đổi mới phương pháp dạy học ở Tiểu học hiện
nay cũng được quan tâm đúng mức và được thể hiện rõ trong sách Toán lớp 2.
Như vậy, với những đặc điểm trên, môn Toán lớp 2 đã có sự đổi mới
cho phù hợp với yêu cầu thực tiễn và đặc điểm tâm sinh lý của trẻ em, tạo
điều kiện thuận lợi để các em tiếp tục học ở các lớp học cao hơn.
1.4.2. Ưu thế của phương pháp trò chơi
Ở giai đoạn đầu Tiểu học, các em rất thích hình thức học mà chơi,
chơi mà học, những môn học kéo dài 30 35 phút với những thao tác nghe,
làm theo khiến cho không khí lớp học trở nên nặng nề và các em dễ mất tập
trung. Những trò chơi được tổ chức ngay tại lớp học, phục vụ mục tiêu bài
học, những trò chơi được tổ chức ngay tại lớp học, trong thời gian của tiết
học, sẽ giúp học sinh tránh được những căng thẳng thần kinh, tạo cho các em
Khúc Hải Yến
17
Lớp K32A Giáo dục Tiểu học
Khóa luận tốt nghiệp
hứng thú và niềm vui trong học tập, duy trì được sự chú ý của các em. Mặt
khác vẫn đảm bảo sự kế thừa, liên tục giữa giáo dục Mầm non và giáo dục
Tiểu học.
Hơn nữa, xét trên quan điểm của phương pháp dạy học mới cũng khẳng
định, phương pháp trò chơi là một trong những phương pháp đem lại hiệu quả
giáo dục cao. Vì trước đây hình thức học tập chủ yếu là theo đơn vị lớp và
đơn vị cá nhân, các em thực hiện yêu cầu, mệnh lệnh của giáo viên mà không
được trao đổi, thảo luận, bàn bạc với nhau. Nhưng trong phương pháp mới,
thông qua trò chơi học tập, các em sẽ được trao đổi hợp tác với nhau. Qua đó,
góp phần hình thành những phẩm chất tốt, tinh thần hợp tác, đoàn kết giữa
các em học sinh với nhau. Như vậy, học sinh sẽ có cơ hội học bằng cách tự
hoạt động, tự củng cố kiến thức, kỹ năng.
Chơi là một nhu cầu cần thiết đối với học sinh Tiểu học, có thể nói nó
quan trọng như ăn, ngủ, học tập trong đời sống các em. Chính vì vậy các em
luôn tìm mọi cách và tranh thủ thời gian trong mọi điều kiện để chơi. Được
chơi các em sẽ tham gia hết sức tự giác và chủ động. Khi chơi các em biểu lộ
tình cảm rất rõ ràng như niềm vui khi thắng lợi và buồn bã khi thất bại. Vui
mừng khi thấy đồng đội hoàn thành nhiệm vụ, bản thân các em thấy có lỗi khi
không làm tốt được nhiệm vụ của mình. Vì tập thể mà các em khắc phục khó
khăn, phấn đấu hết khả năng để mang lại thắng lợi cho tổ, nhóm trong đó có
mình. Đây chính là đặc tính thi đua rất cao của các trò chơi. Vì vậy khi đã
tham gia trò chơi, học sinh thường vận dụng hết khả năng về sức lực, tập
trung sự chú ý, trí thông minh và sự sáng tạo của mình.
Trò chơi học tập làm thay đổi hình thức hoạt động của học sinh, giúp
học sinh tiếp thu kiến thức một cách tự giác tích cực. Giúp học sinh rèn luyện
Khúc Hải Yến
18
Lớp K32A Giáo dục Tiểu học
Khóa luận tốt nghiệp
củng cố kiến thức đồng thời phát triển vốn kinh nghiệm được tích luỹ qua
hoạt động chơi.
Trò chơi học tập rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo, thúc đẩy hoạt động trí tuệ,
nhờ sử dụng Trò chơi học tập mà quá trình dạy học trở thành một hoạt động
vui và hấp dẫn hơn, cơ hội học tập đa dạng hơn.
Trò chơi không chỉ là phương tiện mà còn là phương pháp giáo dục.
1.4.3. Các loại trò chơi thường được sử dụng trong quá trình dạy học môn
Toán.
Trò chơi trong quá trình dạy học Toán ở Tiểu học rất phong phú và đa
dạng. Vì vậy cũng có rất nhiều cách phân loại trò chơi. Tôi xin đưa ra một số
cách phân loại sau :
1.4.3.1. Phân loại theo nội dung chương trình.
a. Trò chơi về số: là loại trò chơi được tổ chức nhằm củng cố cho học sinh về
so sánh và sắp xếp thứ tự các số trong phạm vi các bảng số.
b. Trò chơi về phép tính: là loại trò chơi được tổ chức nhằm để luyện tập và
củng cố kỹ năng làm tính cộng, trừ, nhân, chia.
c. Trò chơi về đại lượng và đo đại lượng: là loại trò chơi được tổ chức nhằm
để củng cố cho học sinh nhận biết và sử dụng một số đại lượng đã được học;
rèn kỹ năng cộng, trừ các đại lượng; thực hành sử dụng các đại lượng trong
cuộc sống.
d. Trò chơi về các yếu tố hình học: là loại trò chơi được tổ chức nhằm củng cố
cho học sinh nhận biết các yếu tố hình học và một số kỹ năng tính toán liên
quan đến các yếu tố hình học.
e. Trò chơi về giải bài toán có lời văn: là loại trò chơi được tổ chức nhằm rèn
cho học sinh kỹ năng đọc, hiểu, tóm tắt đề toán và giải bài toán có đơn vị đo.
1.4.3.2. Phân loại theo đặc điểm của từng trò chơi.
Khúc Hải Yến
19
Lớp K32A Giáo dục Tiểu học
Khóa luận tốt nghiệp
a. Trò chơi vận động: là loại trò chơi luôn có sự vận động cơ bắp. Ở loại trò
chơi này, giáo viên tổ chức cho học sinh thực hiện nhiều thao tác khác nhau
dưới hình thức tự nhiên, trong đó nội dung của trò chơi truyền tải mục tiêu bài
học.
b. Trò chơi tiếp sức: là loại trò chơi mà các thành viên trong đội chơi luân
phiên lên thực hiện nhiệm vụ của đội mình.
c. Trò chơi đố vui: là loại trò chơi sử dụng các hình thức đố vui gắn với nội
dung bài học.
d.Trò chơi có sử dụng phương tiện chơi: là loại trò chơi được tổ chức với sự
trợ giúp của một số đồ vật.
K ẾT LUẬN CHƯƠNG 1
Qua việc nghiên cứu cơ sở lý luận của việc sử dụng phương pháp trò
chơi trong quá trình dạy học môn Toán lớp 2 em rút ra kết luận sau: Phương
pháp trò chơi là một trong những phương pháp dạy học tích cực. Việc sử
dụng phương pháp trò chơi trong dạy học nhằm thu hút các em tham gia nhiệt
tình, tự nhiên, thoải mái tạo tiết học vui, nhẹ nhàng, hoạt động học tập có hiệu
quả hơn. Hiện nay, phương pháp trò chơi được sử dụng để giảng dạy nhiều
môn, phân môn trong nhà trường Tiểu học trong đó có môn Toán lớp 2. Đây
là môn học quan trọng nhưng kiến thức trừu tượng, khô khan dễ làm học
sinh mệt mỏi, chán nản. Vì vậy, sử dụng phương pháp này giúp học sinh thay
đổi hoạt động học, chóng mệt mỏi trong học tập, tăng cường kĩ năng luyện
tập, thực hành và vận dụng tốt các kiến thức đã học. Đồng thời củng cố khắc
sâu kiến thức đã học một cách nhẹ nhàng, thoải mái tránh sự căng
Khúc Hải Yến
20
Lớp K32A Giáo dục Tiểu học
Sử dụng trò chơi học tập để hình thành kiến thức, kỹ năng mới hoặc củng cố kiến thức, kỹ năng đã học. Trong thực tế dạy học, GV thường tổ chức trò chơi học tập để củng cố kiến thức, kỹ năng. Tuy nhiên việc tổ chức cho học sinh chơi các trò chơi để hình thành kiến thức, kỹ năng mới là rất cần để tạo hứng thú học tập cho học sinh ngay từ khi bắt đầu bài học mới.
Quy trình thực hiện
Bước 1: Giáo viên giới thiệu tên, mục đích của trò chơi.
Bước 2: Hướng dẫn chơi. Bước này bao gồm những việc làm sau:
- Tổ chức người tham gia trò chơi: Số người tham gia, số đội tham gia [mấy đội chơi], quản trò, trọng tài.
- Các dụng cụ dùng để chơi [giấy khổ to, quân bài, thẻ từ, cờ]
- Cách chơi: Từng việc làm cụ thể của người chơi hoặc đội chơi, thời gian chơi, những điều người chơi không được làm
- Cách xác nhận kết quả và cách tính điểm chơi, cách giải của cuộc chơi. [nếu có]
Bước 3: Thực hiện trò chơi
Bước 4: Nhận xét sau cuộc chơi.. Bước này bao gồm những việc làm sau:
- Giáo viên hoặc trọng tài là HS nhận xét về thái độ tham gia trò chơi của từng đội, những việc làm chưa tốt của các đội để rút kinh nghiệm.
+ Trọng tài công bố kết quả chơi của từng đội, cá nhân và trao phần thưởng cho đội đoạt giải.
+ Một số học sinh nêu kiến thức, kỹ năng trong bài học mà trò chơi đã thể hiện.
Ưu điểm
- Trò chơi học tập là một hình thức học tập bằng hoạt động, hấp dẫn HS do đó duy trì tốt hơn sự chú ý của các em với bài học.
- Trò chơi làm thay đổi hình thức học tập chỉ bằng hoạt động trí tuệ, đo đó giảm tính chất căng thẳng của giờ học, nhất là các giờ học kiến thức lý thuyết mới.
- Trò chơi có nhiều học sinh tham gia sẽ tạo cơ hội rèn luyện kỹ năng học tập hợp tác cho HS.
Nhược điểm:
- Khó củng cố kiến thức, kỹ năng một cách có hệ thống.
- Học sinh dễ sa đà vào việc chơi mà ít chú ý đến tính chất học tập của các trò chơi.
Một số điều cần lưu ý
Sử dụng trò chơi học tập là phương pháp có thể vận dụng để dạy học Ngữ văn ở tất cả các lớp của bậc học phổ thông, trong đó có dạy học Tiếng việt ở Tiểu học.
Khi sử dụng phương pháp này, GV cần chú ý một số điểm sau:
- Lựa chọn hoặc tự thiết kế trò chơi đảm bảo những yêu cầu:
+ Mục đích của trò chơi phải thể hiện mục tiêu của bài học hoặc một phần của chương trình.
+ Hình thức chơi đa dạng giúp HS được thay đổi các hoạt động học tập trên lớp, giúp HS phối hợp các hoạt động trí tuệ với các hoạt động vận động.
+ Luật chơi đơn giản để HS dễ nhớ, dễ thực hiện. Cần đưa ra các cách chơi có nhiều HS tham gia để tăng cường kỹ năng học tập hợp tác.
+ Các dụng cụ chơi cần đơn giản, dễ làm hoặc dễ tìm kiếm tại chỗ
- Chọn quản trò chơi có năng lực phù hợp với yêu cầu của trò chơi.
- Tổ chức chơi vào thời gian thích hợp của bài học để vừa làm cho học sinh hứng thú học tập vừa hướng cho học sinh tiếp tục tập trung các nội dung khác của bài học một cách có hiệu quả.
VÍ DỤ MINH HỌA
1. Trò chơi trong bài học vần lớp 1: Tìm các từ có vần oa [bài 91, tiếng việt 1, tập hai, tr.101]
Bước 1: Giới thiệu tên, mục đích của trò chơi [nhằm mở rộng vốn từ có vần oa cho học sinh và nêu cách viết đúng các từ có vần oa]
Bước 2:
- Chia lớp thành hai đội chơi
- GV làm quản trò.
- Dụng cụ chơi: Mỗi đội có một tờ giấy khổ to để viết từ tìm được, mỗi cá nhân cso một số mảnh giấy nhỏ, bút để viết các từ có vần oa đã tìm.
- Cách chơi: Từng đội bàn với nhau để thống nhất các từ đã chọn và viết vào giấy khổ to [2 đội không được nhìn bài nhau]. Sau 5 phút, mỗi đội treo kết quả[tờ giấy to ghi các từ tìm được lên bảng]. Mỗi từ viết đúng được tính điểm. Đội có điểm cao hơn là đội thắng. Đội thua sẽ hát tặng đội thắng 1 bài hát.
Bước 3: HS thực hiện chơi
Bước 4:
- GV đọc từng từ của từng đội và cho điểm, GV sửa lại các từ sai hoặc bỏ. GV công bố điểm và xác định đội thắng. Đội thua hát tặng đội bạn.
- HS nêu lại mục đích của trò chơi đã đạt được sau khi chơi: Số từ có vần oa 2 đội tìm được, một số từ ngữ có vần oa phải viết đúng, ví dụ như: quả cam, mua quà
2. Trò chơi trong bài tập làm văn lớp 2: Thi viết tiếp sức đoạn văn.
Bước 1: Giới thiệu tên và mục đích của trò chơi. Múc đích của trò chơi là HS luyện tập viết từng câu diễn đạt từng ý nhỏ trong đoạn văn kể hoặc tả đơn giản [phục vụ cho các bài học có nội dung kể hoặc tả ngắn trong Tiếng việt 2, tập hai]
Bước 2:
- Chia lớp thành nhiều nhóm, mỗi nhóm 6-8 học sinh.
- Quản trò là giáo viênn, 2 học sinh giúp GV làm trọng tài.
- Dụng cụ chơi:
+ Bảng chia lớp làm 2 phần: Phân bên kia ghi yêu cầu của trò chơi: Viết tiếp sức một đoạn văn 5-7 câu nói về một loài chim em yêu thích và ghi cách tính điểm [tổng điểm 10, trong đó mỗi câu viết đúng 2 điểm, đoạn văn không có lỗi về câu: 1 điểm, đoạn văn không có lỗi về chính tả: 1 điểm.]. Phần phải của bảng ghi 4 câu hỏi gợi ý: 1 tên loài chim, nơi chúng sống. 2. hình dáng và màu lông có gì hấp dẫn? 3. chim ăn gì?. 4. Chim thường làm gì? Có ích gì?
+ Giấy trắng to phát cho mỗi nhóm để viết tiếp sức đoạn văn.
- Cách chơi: từng nhóm HS trao đổi thống nhất câu trả lời cho từng câu hỏi gợi ý để viết vào giấy khổ to của nhóm . Sau 5 phút các nhóm ngừng chơi, treo kết quả nhóm lên các bức tường của lớp. Từng nhóm đọc to đoạn văn đã viết. Trọng tài hướng dẫn cả lớp bình điểm từng đoạn văn. 2 nhóm có điểm cao sẽ được thưởng.
Bước 3: Học sinh thực hiện trò chơi.
Bước 4:
- GV thay mặt tổ trọng tài công bố điểm và trao giải thưởng cho 2 nhóm có điểm cao.
- HS tự sửa đoạn văn của nhóm mình để hoàn thiện kết quả, từng HS viết đoạn mình thích vào vở.
3. Trò chơi Luyện từ và câu lớp 3: Ai thế nào?
Bước 1: Giới thiệu tên và mục đích của trò chơi. Mục đích trò chơi là luyện tập kỹ năng nói và viết câu theo mẫu câu ai thế nào?
Bước 2:
- Chia lớp thành 2 nhóm A và B. Quản trò là GV hoặc 1 học sinh khá.
- Dụng cụ chơi: Một số thẻ từ là danh từ hoặc cụm danh tứ, một số thẻ từ là tính từ và cụm tính từ. Các thẻ từ được dính lên bảng lớp.
- Cách chơi và cách tính điểm: 2 đội A và B luân phiên nhau đặt câu hỏi và trả lời. Khi đội A chon 1 danh từ hoặc cụm danh từ để hỏi thì đội B phải chọn một tính từ hoặc cụm tính từ phù hợp để trả lời. Sau đó đội B hỏi và đội A trả lời. Mỗi câu trả lời đúng được tính 5 điểm. Đội có điểm cao là đội thắng và được đội thu kể cho nghe một câu chuyện vui.
Bước 3: HS thực hiện chơi
Bước 4:
- Trọng tài công bố kết quả cuộc chơi, đội thua chọn chuyện vui để kể.
- GV hướng dẫn học sinh kết nối các thẻ từ thành câu theo kết quả đúng các nhóm đã làm.
- Mỗi học sinh ghi 2 câu đã nối vào vở [tuỳ chọn]
4. Trò chơi Luyện từ và câu lớp 4: Du lịch [tuần 8 SGK tiếng việt 4, tập một]
Bước 1: Giới thiệu tên và mục đích của trò chơi. Mục đích của trò chơi là luyện viết đúng quy tắc viết hoa tên thủ đô của một số nước trên thế giới.
Bước 2:
- Chia lớp thành 3 hoặc 4 nhóm sao cho mỗi nhóm có đủ 11 HS. Quản trò là 2HS và trọng tài là giáo viên
- Dụng cụ chơi: Mỗi nhóm có 1 tờ giấy to, mỗi tờ giấy có hai cột, cột thứ nhất ghi tên nước, cột thứ hai ghi tên thủ đô, chỗ nào ghi tên nuớc thì cùng dòng với nó không ghi tên thủ đô hoặc ngược lại.. Thứ tự tên nước và tên thủ đô của các tờ giấy to là khác nhau.
- Cách chơi: Trong từng nhóm, HS trao đổi để lựa chọn đúng tên nước với tên thủ đô hoặc tên thủ đô đúng với tên nước và điền vào từng chỗ trống trong giấy to. Sau 5 phút, các nhóm ngừng chơi và treo kết quả lên bảng lớp. Mỗi tên viết đúng được 1 điểm. Nhóm có điểm cao là nhóm thắng. Các nhóm thua hát tặng nhóm thắng 1 bài hát.
Bước 3: HS thực hiện chơi.
Bước 4:
- một số HS nhắc lại kết quả đúng đã được xác nhận sau cuộc chơi.
- Từng học sinh ghi tên nước và tên thủ đô của 11 nước trong cuộc chơi.
5. Trò chơi luyện từ và câu lớp 5: Từ mang nghĩa nào?
Bước 1: Giới thiệu tên và mục đích của trò chơi. Mục đích của trò chơi là biết các nghĩa của một từ nhiều nghĩa và cách dùng từ nhiều nghĩa.
Bước 2:
- Chia lớp thành 2 nhóm A và B. Quản trò là HS, 2 trọng tài là học sinh khá.
- Dụng cụ chơi: Một số từ có nhiều nghĩa [khoảng 6 nghĩa] được ghi trên một thẻ từ, 6 câu mỗi câu chứa từ đã chọn mang 1 nghĩa của từ đó được ghi trên 6 băng giấy to, 6 nghĩa của từ được ghi trên 6 băng giấy to. Đính thẻ từ, các băng giấy ghi câu và các băng giấy ghi nghĩa của từ lên bảng lớp.
- Cách chơi và cách tính điểm: 2 nhóm luân phiên nhau một nhóm đọc câu, nhóm kia đọc nghĩa của từ đã chọn trong câu đó. Trọng tài cho điểm từng câu, mỗi câu tìm đúng nghĩa từ trong câu được 3 điểm. Đội có số điểm cao sẽ là đội thắng. Đội thua phải bắt nhịp có cả lớp hát một bài.
Ví dụ: GV chọn từ đá để cho HS chơi trò này.
Bước 3: HS thực hiện chơi.
Bước 4:
- HS đọc 6 nghĩa cảu từ đã chọn.
- Từng HS đọc từng câu và nghĩa của từ đã chọn trong câu đó.
Viện CL và CTGD [Nguồn: Bộ GD và ĐT]
Một số trò chơi toán học lớp 3
1. Tổ chức trò chơi trong môn Toán
Để các trò chơi góp phần mang lại hiệu quả cao trong giờ học, khi tổ chức và thiết kế trò chơi phải đảm bảo những nguyên tắc sau :
a. Thiết kế trò chơi học trong môn Toán :
* Tổ chức trò chơi học tập để dạy môn Toán nói chung và môn Toán lớp 3 nói riêng, chúng ta phải dựa vào nội dung bài học, điều kiện thời gian trong mỗi tiết học cụ thể đưa các trò chơi cho phù hợp. Song muốn tổ chức được trò chơi trong dạy toán có hiệu quả cao thì đòi hỏi mỗi giáo viên phải có kế hoạch chuẩn bị chu đáo, tỉ mỉ, cận kè và đảm bảo các yêu cầu sau :
+ Trò chơi mang ý nghĩa giáo dục
+ Trò chơi phải nhằm mục đích củng cố, khắc sâu nội dung bài học
+ Trò chơi phải phù hợp với tâm lý học sinh lớp 3, phù hợp với khả năng người hướng dẫn và cơ sở vật chất của nhà trường.
+ Hình thức tổ chức trò chơi phải đa dạng, phong phú
+ Trò chơi phải được chuẩn bị chu đáo
+ Trò chơi phải gây được hứng thú đối với học sinh
* Cấu trúc của Trò chơi học tập :
+ Tên trò chơi
+ Mục đích : Nêu rõ mục đích của trò chơi nhằm ôn luyện, củng cố kiến thức, kỹ năng nào. Mục đích của trò chơi sẽ quy định hành động chơi được thiết kế trong trò chơi.
+ Đồ dùng, đồ chơi : Mô tả đồ dùng, đồ chơi được sử dụng trong Trò chơi học tập.
+ Nêu lên luật chơi : Chỉ rõ quy tắc của hành động chơi quy định đối với người chơi, quy định thắng thua của trò chơi.
+ Số người tham gia chơi : Cần chỉ rõ số người tham gia trò chơi
+ Nêu cách chơi.
b. Cách tổ chức trò chơi :
Thời gian tiến hành : thường từ 5 7 phút
- Đầu tiên là giới thiệu trò chơi :
+ Nêu tên trò chơi.
+ Hướng dẫn cách chơi bằng cách vừa mô tả vừa thực hành, nêu rõ quy định chơi.
- Chơi thử và qua đó nhấn mạnh luật chơi
- Chơi thật
- Nhận xét kết quả chơi, thái độ của người tham dự, giáo viên có thể nêu thêm những tri thức được học tập qua trò chơi, những sai lầm cần tránh.
- Thưởng phạt : Phân minh, đúng luật chơi, sao cho người chơi chấp nhận thoải mái và tự giác làm trò chơi thâm hấp dẫn, kích thích học tập của học sinh. Phạt những học sinh phạm luật chơi bằng những hình thức đơn giản, vui [như chào các bạn thắng cuộc, hát một bài, nhảy lò cò]
2. Giới thiệu một số trò chơi toán học lớp 3 :
Trò chơi 1 : Truyền điện
- Mục đích :
+ Luyện tập và củng cố kỹ năng làm các phép tính cộng trừ không nhớ trong phạm vi 1000.
+ Luyện phản xạ nhanh ở các em
- Chuẩn bị : Không cần chuẩn bị bất kỳ đồ dùng nào
- Cách chơi : Các em ngồi tại chỗ. Giáo viên gọi bắt đầu từ 1 em xung phong. Ví dụ em xướng to 1 số trong phạm vi 1000 chẳng hạn "358 và chỉ nhanh vào em B bất kỳ để "truyền điện. Lúc này em B phải nói tiếp, ví dụ "trừ 142 rồi chỉ nhanh vào em C bất kỳ. Thế là e C phải nói tiếp "bằng 216. Nếu C nói đúng thì được quyền xướng to 1 số như A rồi chỉ vào một bạn D nào đó để "truyền điện tiếp. Cứ làm như thế nếu bạn nào nói sai [chẳng hạn A nói "358 truyền cho B, mà B nói trừ "149 tức là sai dạng tính hoặc là C đọc kết quả tính sai] thì phải nhảy lò cò một vòng từ chỗ của mình lên bảng. Kết thúc khen và thưởng một tràng vỗ tay cho những bạn nói đúng và nhanh.
* Lưu ý :
+ Trò chơi này không cần phải chuẩn bị đồ dùng, giáo cụ
+ Trò chơi này có thể áp dụng được vào nhiều bài [Ví dụ : Luyện tập các bảng cộng trừ, nhân chia] và có thể thay đổi hình thức "truyền. Ví dụ : 1 em hô to 6×3 và chỉ vào em tiếp theo để truyền thì em này chỉ việc nói kết quả bằng 18.
+ Trò chơi này không cầu kỳ nhưng vẫn gây được không khí vui, sôi nổi, hào hứng trong giờ học cho các em.
Trò chơi 2 : Ai nhiều điểm nhất[Tiết 58 : Luyện tập]
- Mục đích :
+ Luyện tập củng cố kỹ năng cọng 2 số có nhớ trong phạm vị 100
+ Tập cho học sinh cách đánh giá, cho điểm
- Chuẩn bị
+ 2 cây chậu cảnh có đánh số 1, 2
+ Một số bông hoa bằng giấy màu cứng, mặt trước màu trắng ghi các phép tính như
367 + 125 93 + 58 367 + 120
487 + 130 168 + 503 487 + 302
+ Phấn màu
+ Đồng hồ theo dõi thời gian
+ Chọn 3 học sinh khá nhất lớp làm giám khảo và thư ký
- Cách chơi : Chia lớp làm 2 đội, khi nghe hiệu lệnh "bắt đầu lần lượt từng đội cử người lên bốc hoa trên bàn giáo viên, người chơi có nhiệm vụ làm nhanh phép tính ghi trên bông hoa, sau đó cài bông hoa lên cây của đội mình. Người này làm xong cài hoa lên cây thì lại đến lượt người khác. Cứ như vậy cho đến hết 2 phút. Sau khi giáo viên hô hết giờ thì 2 đội mỗi đội cử 1 đại diện lên đọc lần lượt từng phép tính trên cây của mình đồng thời giơ cho cả lớp xem bông hoa đó. Giám khảo đánh giá và thư ký ghi lại kết quả.
- Cách tính điểm :
+ Mỗi phép tính đúng được 10 điểm
+ Tổng hợp số điểm của từng đội. Đội nào nhiều đuểm hơn là đội đó thắng cuộc.
* lưu ý : Sau giờ chơi giáo viên nêu nhận xét đánh giá các đội chơi khuyến khích tổ giám khảo, thư ký, nhắc nhở các em những sai sót vấp phải để lần sau các em chơi tốt hơn.
Trò chơi 3 : Ong đi tìm nhụy
[Trò chơi có thể áp dụng các bảng nhân, chia, cụ thể tiết.. Bảng chia 6]
- Mục đích :
+ Rèn tính tập thể
+ Giúp cho học sinh thuộc các bảng nhân, chia
- Chuẩn bị :
+ 2 bông hoa 5 cánh, mỗi bông một màu, trên mỗi cánh hoa ghi các số như sau, mặt sau gắn nam châm
+ 10 chú Ong trên mình ghi các phép tính, mặt sau có gắn nam châm
+ Phấn màu
- Cách chơi :
+ Chọn 2 đội, mỗi đội 4 em
+ Giáo viên chia bảng làm 2, gắn mỗi bên bảng mộ bông hoa và 5 chú Ong, ở bên dưới không theo trật tự, đồng thời giới thiệu trò chơi.
Cô có 2 bông hoa trên những cánh hoa là các kết quả của phép tính, còn những chú Ong thì chở các phép tính đi tìm kết quả của mình. Nhưng các chú Ong không biết phải tìm như thế nao, các chú muốn nhờ các con giúp, các con có giúp được không ?
- 2 đội xếp thành hàng. Khi nghe hiệu lệnh "bắt đầu thì lần lượt từng bạn lên nối các phép tính với các số thích hợp. Bạn thứ nhất nối xong phép tính đầu tiên, trao phấn cho bạn thứ 2 lên nối, cứ như vậy cho đến khi nối hết các phép tính. Trong vòng 1 phút, đội nào nối đúng và nhanh hơn là đội chiến thắng.
* Lưu ý : Sau khi học sinh chơi xong, giáo viên chấm và hỏi thêm một số câu hỏi sau để khắc sâu bài học
+ Tại sao chú Ong "24 : 6 không tìm được đường về nhà ?
+ Phép tính "24 : 6 có kết quả bằng bao nhiêu ?
+ Muốn chú Ong này tìm đợc về thì phải thay đổi số trên cánh hoa như thế nào ?
Trò chơi 4 : Rồng cuốn lên mây
- Mục đích :
- Kiểm tra kỹ năng tính nhẩm của học sinh. Ví dụ : củng cố các bảng nhân, chia
- Chuẩn bị :
- Một tờ giấy viết sẵn các phép tính nhân, chia trong các bảng nhân chia trong các bảng đã học
- Cách chơi : Một em được chủ định làm đầu rồng lên bảng
+ Em cất tiếng hát :
Rồng cuốn lên mây
Rồng cuốn lên mây
Ai mà tính giỏi về đây với mình
+ Sau đó em hỏi :
"Người tính giỏi có nhà hay không ?
- Một em học sinh bất kỳ trả lời :
"Có tôi ! Có tôi !
- Em làm đầu rồng ra phép tính đó, ví dụ : "42 : 7 bằng bao nhiêu ?
- Em tính giỏi trả lời [nếu trả lời đúng thì được đi tiếp theo em đầu rồng]. Cứ như thế em làm đầu rồng cứ ra câu hỏi và cuốn đàn lên mây.
- Lưu ý : Ở trò chơi này nên chọn em làm đầu rồng [là em Trưởng trò] phải nhanh nhẹn, hoạt bát.
Trò chơi 5 : Thi quay kim đồng hồ
[Tiết 13, 14 Bài xem đồng hồ Thực hành xem đồng hồ]
- Mục đích :
+ Củng cố ky năng xem đồng hồ
+ Củng cố nhận biết các đơn vị thời gian [giờ phút]
- Chuẩn bị : 4 mô hình đồng hồ
- Cách chơi :
+ Chia lớp thành 4 đội [4 tổ theo lớp học]
+ Lần thứ nhất : Gọi 4 em lên bảng [4 em đại diện cho 4 đội], phát cho mỗi em 1 mô hình đồng hồ, chuẩn bị quay kim đồng hồ theo hiệu lệnh của giáo viên. Khi nghe giáo viên hô to 1 giờ nào đó, 4 em này ngay lập tức phải quay kim đến đúng giờ đó. Em nào quay chậm nhất hoặc sai lệch bị loại khỏi cuộc chơi.
+ Lần thứ hai : Các đội lại thay người chơi khác
+ Cứ chơi như vậy 8 10 lần. Đội nào còn nhiều thành viên nhất đội đó là đội thắng cuộc.
* Lưu ý : Để các em chơi nhanh, vui và thử phản ứng nhanh giáo viên cần chuẩn bị săn 1 số giờ viết ra giấy [không phải nghĩ lâu] để khi hô cho nhanh, ví dụ : 7 giờ 5 phút, 11 giờ 50 phút, 9 giờ kém 10 phút, 4 giờ kém 5 phút, 8 giờ 7 phút, 12 giờ 34 phút, 4 giờ kém 13 phút
Trò chơi 6 : Bác đưa thư
[Áp dụng dạy các bảng nhân, bảng chia]
- Mục đích : Giúp học sinh thuộc lòng bảng nhân 6. Kết hợp với các thói quen nói "cảm ơn khi người khác giúp một việc gì
- Chuẩn bị : + Một số thẻ, mỗi thẻ có ghi 1 số 6, 12, 15, 24, 30, 36. 60 là kết quả của các phép nhân để làm số nhà.
+ Một số phong bì có ghi phép nhân trong bảng 6 : 1×6, 6×1, 2×6, 6×2
+ Một tấm các đeo ở ngực ghi "Nhân viên bưu điện.
- Cách chơi :
+ Gọi 1 số em lên bảng chơi giáo viên phát cho mỗi 1 thẻ để làm số nhà. Một em đóng vai "Bác đưa thư ngực đeo "Nhân viên bưu điện tay cầm tập phong bì.
+ Một số em đứng trên bảng, lần lượt từng em một nói :
Bác đưa thư ơi
Cháu có thư không ?
Đưa giúp cháu với
Số nhà .. 12
Khi dọc đến câu cuối cùng "số nhà .. 12 thì đồng thời em đó giơ só nhà 12 của mình lên cho cả lớp xem. Lúc này nhiệm vụ của "Bác đưa thư phải tính nhẩm cho nhanh để chọn đúng lá thư có ghi phép tính có kết quả là số tương ứng giao cho chủ nhà [ở trường hợp này phải chọn phong bì "6×2 hoặc "2×6 giao cho chủ nhà. Chủ nhà nhận thư và nói lời "cảm ơn. Cứ như vậy các bạn chơi lại nói và "Bác đưa thư lại tiếp tục đưa thư cho các nhà.
Nếu "bác đưa thư nhẩm sai, đưa không đúng địa chỉ nhận thì không được đóng vai đưa thư nữa mà trở về chỗ để các bạn khác lên thay.
Nếu các lần thư đều đúng thì sau 3 lần được cô giáo tuyên dương và đổi chỗ cho bạn khác chơi.
Trò chơi 7 : Mua và bán
[Áp dụng trong bài : Tiền ViệtNam Tiết 125, 126, 127]
- Mục đích :
+ Củng cố cho học sinh nhận biết và sử dụng một số loại giấy bạc trong phạm vi 100.000 đồng [1.000 đồng, 2.000 đồng, 5.000 đồng, 10.000 đồng, 20.000 đồng, 50.000 đồng, 100.000 đồng]
+ Rèn kỹ năng cộng, trừ các số hơn đơn vị "đồng
+ Thực hành trả tiền và nhận lại tiền thừa trong khi mua và bán
- Chuẩn bị :
+ 1 số tờ giấy bạc loại 500 đồng, 1.000 đồng, 2.000 đồng, 5. 000 đồng, 10.000 đồng]
+ 1 số đồ vật : bóng, giấy kiểm tra, hồ dán, cặp tóc, tranh cát.
+ 1 số tờ bìa ghi giá 1.000 đồng; 3.000 đồng; 6.000 đồng; 7.000 dồng; 55.000 đồng; 15.000 đồng.
+ Tất cả bày lên bàn giáo viên
- Cách chơi :
+ Gọi 2 em chơi : 1 em đóng người bán hàng
- 1 em đóng người mua hàng
+ Phát tiền cho cả 2 em
+ Người mua hàng có thể mua bất ky mặt hàng nào trả tiền theo đúng giá ghi trên sản phẩm người mua và người bán hàng sẽ phải suy nghĩ
Ví dụ : Mua bóng giá 1.500 đồng
Người mua đưa trả : 2.000 đồng
Người bán phải suy nghĩ và trả lại : 500 đồng
- Sau mỗi 1 lần 2 em đóng vai mua bán xong cho các bạn nhận xét, nếu đúng thid được chơi lần 2 và được thưởng một vài nhãn vở. Nếu sai thì về chỗ để bạn khác lên chơi.
* Tổng kết : Khen nhưng em nghĩ ra cách trả tiền để người bán phải suy nghĩ trả lại khó và em biết tính để trả lại cho đúng là những "nhà kinh doanh giỏi.
Trò chơi 8 : Hái hoa dân chủ
[Áp dụng trong những tiết ôn toán cuối năm]
- Mục đích :
Rèn các kỹ năng tính nhẩm cộng, trừ, nhân, chia kỹ năng giải toán.
- Chuẩn bị :
+ Một cây cảnh, trên có đính các bông hoa bằng giấy màu trong có các đề toán. Chẳng hạn
Em hãy đọc bảng nhân 8.
Em hãy đọc bảng nhân 9.
Tính chu vi mảnh đất hình chữ nhật có chiều dài 125m, chiều rộng 68 m
Kim ngắn chỉ số 3, kim dài chỉ số 11. Hỏi là mấy giờ ?
7m3cm, bằng bao nhiêu cm
Vẽ lên đồng hồ chỉ 14 giờ 27 phút
Câu đố : Vừa trống vừa mái
Đếm đi đếm lại
Tất cả sáu mươi
Mái một phần tư
Còn là gà trống
Đố em tính được
Trống, mái mấy con ?
- Phần thưởng
+ Đồng hồ
- Cách chơi :
Cho các em chơi trong lớp. Lần lượt từng em lên hái hoa. Em nào hái được hoa thì đọc to yêu cầu cho cả lớp cùng nghe. Sau đó suy nghĩ trong vòng 30 giây rồi trình bày câu trả lời trước lớp. Em nào trả lời đúng thì được khen và được một phần thưởng.
PHẠM HƯƠNG- THNAMHỒNG
theo://honglinh.edu.vn