Carnivores nghĩa là gì

Đối với việc tập gym nói chung và giảm cân nói riêng thì thì dinh dưỡng là một yếu tố cực kỳ quan trọng. Trong đó, việc đảm bảo sự cân bằng giữa các nhóm chất là rất cần thiết.

Mặc dù vậy, một số người lại cho rằng, việc chỉ ăn 1 nhóm chất dinh dưỡng mới thật sự có lợi và giúp giảm cân. Và họ thường đề cập đến carnivore diet. Vậy, chính xác thì carnivore diet là gì ? Liệu chúng có giúp giảm cân không ?

Carnivore diet là gì ?

Carnivore diet là một chế độ ăn mà nội dung của chúng gần như được thể hiện chính xác thông qua cái tên. Trong tiếng Anh, từ carnivore có nghĩa là thú ăn thịt, là các loại động vật sống chủ yếu nhờ vào thịt.


Như vậy, carnivore diet là một chế độ ăn mà ở đó, chúng ta chỉ tiêu thụ các loại thực phẩm có nguồn gốc từ động vật (cùng với nước và muối). Carnivore diet cũng thường được gọi là "zero carb diet"...

Hoặc "ketogenic paleo diet" (kết hợp giữa keto và paleo). Trong trường hợp chưa từng nghe qua về chế độ ăn paleo thì bạn hãy tham khảo bài viết paleo diet là gì của Thể Hình Vip.

Quay lại vấn đề chính, carnivore diet là chế độ ăn chủ yếu là thịt, điều đó có nghĩa là chúng ta sẽ không ăn trái cây, rau củ hoặc gia vị đồ trang trí, dầu, gia vị có nguồn gốc từ thực vật.

Về bản chất, các chế phẩm từ sữa được cho phép. Thế nhưng nhiều người áp dụng carnivore diet vẫn loại bỏ chúng, để giữ lượng carbohydrate của họ ở mức thấp nhất có thể và giảm thiểu nguy cơ bị rối loạn tiêu hóa.

Không có thông tin rõ ràng về việc xu hướng này bắt đầu từ đâu và khi nào, nhưng một số tín đồ nổi tiếng như Charles Washington hay Joe và Charlene Andersen tuyên bố rằng họ đã áp dụng hơn 10 năm.

Thực phẩm trong carnivore diet

Các loại thực phẩm chính được cho phép trong chế độ ăn carnivore diet là thịt đỏ, cá, thịt gia cầm và trứng. Nếu chưa hiểu rõ về thịt đỏ thì bạn có thể tham khảo thêm trong bài viết thịt đỏ là gì của Thể Hình Vip.

Sau đây là danh sách một số loại thực phẩm để bạn sử dụng khi thực hiện carnivore diet. Các loại thực phẩm này là: thịt bò beef steak, sườn lợn và cừu, thịt bò xay (ground beef), gà tây, thịt gà, cá hồi, cá mòi, cá cơm...

• Thịt bò beef steak
• Sườn lợn và cừu
• Thịt gà
• Cá hồi
• Trứng nguyên trái
• Thịt nguội
• Gan bò và gà

Trứng nguyên trái, thịt ba rọi xông khói, xúc xích, thịt nguội, gan bò và gà, mỡ heo, mỡ bò, tủy xương. Ngoài ra, một số phần thịt cắt nhiều mỡ như rib eye (phần nạc lưng), hay cá hồi và thịt cừu thường được ưa thích.

Bởi vì chúng giúp bạn dễ dàng cân bằng lượng protein và lượng fat trong chế độ ăn uống. Bên cạnh đó, các loại thịt đã qua xử lý / chế biến như thịt xông khói, xúc xích và thịt bò khô cũng được cho phép.

Xem thêm: Protein là gì ? Chức năng của protein trong cơ thể

Trong trường hợp chưa biết đến khái niệm fat trong gym thì bạn hãy tham khảo bài viết fat là gì của Thể Hình Vip. Những người đam mê carnivore diet còn nhấn mạnh các loại thịt nội tạng như...

Gan, thận và tim, với nhiều chất dinh dưỡng hơn các loại thịt thường ăn. Một số người khởi xướng chế độ ăn carnivore diet cũng nhấn mạnh rằng tất cả các loại thực phẩm nên là...

Thực phẩm hữu cơ, thịt từ động vật ăn cỏ hoặc đánh bắt tự nhiên (mặc dù hầu hết những người áp dụng không xem xét điều này là bắt buộc). Mặt khác, các loại gia vị từ thực vật như...

Sốt cải ngựa (horseradish), mù tạt, sốt cà chua, sốt thịt nướng, nước tương (xì dầu) và sốt salsa không được phép sử dụng. Đồng thời, những tín đồ nghiêm khắc nhất cũng tránh sử dụng tiêu trong bữa ăn.

Tại sao mọi người áp dụng carnivore diet ?

Có hai lý do chính khiến mọi người tuân theo chế độ ăn carnivore diet. Thứ nhất, một số người áp dụng carnivore diet là để giảm cân và duy trì sức khỏe lành mạnh. Thứ 2, mọi người áp dụng carnivore diet để...

Giải quyết các triệu chứng mà họ tin là do hiện tượng không dung nạp thực phẩm hoặc dị ứng gây ra. Bạn có thể tìm thấy nhiều ví dụ về những người đã giảm cân thành công bằng việc áp dụng chế độ ăn carnivore.

• Giảm cân và trở nên khỏe mạnh
• Giảm triệu chứng do không dung nạp

Tuy nhiên, đây chỉ đơn giản là một chức năng của nguyên lý cân bằng năng lượng và có thể đạt được với bất kỳ loại hình ăn kiêng nào. Nói cách khác, chế độ ăn carnivore diet không có các tác dụng giảm cân đặc biệt.

Xem thêm: Cân bằng năng lượng là gì ? Vai trò trong giảm cân

Nhiều người vô tình ăn ít calo hơn khi họ chỉ có thể ăn thịt, và điều này giúp việc giảm cân trở nên dễ dàng hơn. Ở một khía cạnh khác, phổ biến hơn so với việc giảm cân là những câu chuyện về một số người sử dụng carnivore diet để...

Giảm thiểu hoặc thậm chí loại bỏ các triệu chứng tiêu cực liên quan đến hiện tượng không dung nạp thực phẩm hoặc dị ứng. Không dung nạp thực phẩm (intolerance) là một thuật ngữ không chính thức để chỉ...

Một phản ứng tiêu cực nhất quán đối với một loại thực phẩm hoặc nhóm thực phẩm nhất định. Ví dụ, một số người gặp phải các tác dụng phụ tiêu cực, cả về thể chất lẫn tâm lý sau khi ăn: lúa mì, các chế phẩm từ sữa hoặc thực phẩm lên men.

Và nhiều người cho rằng, điều này có nghĩa là họ không dung nạp một thứ gì đó trong những loại thực phẩm kia. Ví dụ như: gluten, lactose hoặc histamines (chất tìm thấy trong thực phẩm lên men).

Không chỉ vậy, bạn cũng sẽ thường nghe những người theo chế độ ăn carnivore diet nói về cách thực vật có chứa các chất "antinutrients" (ví dụ như lectin, phytic acid và gluten) ngăn không cho động vật tiêu hóa chất dinh dưỡng.

Do đó phục vụ như một cơ chế phòng vệ tự nhiên chống lại sự tiêu thụ). Những hợp chất này được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm thực vật. Bao gồm: đậu nành, lúa mì, ngô, yến mạch, cà chua, táo, anh đào, khoai tây, cà rốt, bí xanh.

• Đậu nành
• Lúa mì
• Ngô
• Yến mạch
• Cà chua

Thịt không chứa bất kỳ hợp chất nào trong danh sách bên trên, do đó, khi không ăn gì ngoài thịt, chúng ta sẽ có thể dễ dàng tránh bất kỳ loại thực phẩm và hợp chất nào có thể kích hoạt các phản ứng không mong muốn trong cơ thể.

Điều này là hợp lý. Bởi vì về cơ bản, đây là bước đầu tiên của chế độ ăn elimination diet, một cách hợp lệ về mặt khoa học để xác định loại thực phẩm nào bạn có thể ăn một cách thoải mái và loại nào bạn không thể.

Bằng cách trước tiên loại bỏ tất cả các loại thực phẩm "có khả năng có vấn đề" và sau đó dần dần đưa chúng trở lại chế độ ăn uống của bạn, bạn sẽ có thể cách ly các loại thực phẩm mà bạn không nên ăn...

Dựa trên cách cơ thể bạn phản ứng với mỗi "thử thách" trong quá trình ăn kiêng. Tuy nhiên, chế độ ăn carnivore diet chỉ dừng lại ở bước đầu tiên của elimination diet, và không bao gồm bất kỳ bước nào khác.

Thay vì sử dụng carnivore diet như một con đường để trở lại với một chế độ ăn uống cân bằng, bổ dưỡng (một phương tiện để đến một kết thúc khác). Thì nhiều người coi carnivore diet là một đích đến.

Lợi ích của carnivore diet

Những người yêu thích carnivore diet tuyên bố rằng, chế độ ăn này có thể làm được rất nhiều thứ. Ví dụ như: giúp giảm cân, cải thiện sức khỏe tim mạch, giảm viêm, tăng nồng độ testosterone, ngăn ngừa thiếu hụt chất dinh dưỡng.

Carnivore diet có giúp giảm cân ?

Một số cách được khoa học chứng minh có thể giúp chúng ta tự giảm cân mà không cần theo dõi lượng calo là: ăn nhiều protein hơn, uống nhiều nước hơn trong các bữa ăn, hạn chế sự đa dạng của những loại thực phẩm mà bạn ăn...

Ăn ít dầu, bột mì tinh chế và đường, ăn thực phẩm có thể tích lớn đòi hỏi sự nhai kỹ. Và tất cả những phương pháp trên là một bản tóm tắt hoàn hảo cho chế độ ăn carnivore diet.

Xem thêm: Một ngày cần bao nhiêu protein ?

Đầu tiên, carnivore diet đòi hỏi chúng ta phải ăn nhiều protein - với khoảng 200 đến 300 grams mỗi ngày. Nếu đã từng làm điều này, thì bạn sẽ biết được rằng chúng hiệu quả như thế nào trong việc tiêu diệt sự thèm ăn.

Hơn nữa, mọi người thường ăn từ 2-4 pounds (0,9 - 1,8 kg) thịt mỗi ngày khi thực hiện chế độ ăn carnivore diet. Và vì thịt có khoảng 70 phần trăm là nước, nên điều này dẫn đến việc chúng ta sẽ bổ sung thêm khoảng 1-2 lít nước mỗi ngày.

Và theo nhiên cứu, thì việc tiêu thụ nước cùng với thực phẩm sẽ sẽ giúp tăng cường sự thỏa mãn của các bữa ăn (tăng cảm giác no). Bên cạnh đó, carnivore diet cũng rất nghiêm khắc, đây là một cách hiệu quả để...

Ngăn chặn sự thèm ăn và giảm lượng calo tiêu thụ. Chế độ ăn này sẽ giúp loại bỏ tất cả các loại thực phẩm đã qua xử lý / chế biến, thứ mà hầu hết mọi người có xu hướng ăn quá nhiều.

Ví dụ như: bánh mì, kẹo, kem, bánh ngọt, bánh pizza. Từ đó giúp cho việc giảm cân trở nên dễ dàng hơn. Không chỉ vậy, thịt chiếm nhiều không gian trong dạ dày hơn so với hầu hết các loại thực phẩm khác và đòi hỏi chúng ta phải nhai nhiều khi ăn.

• Carnivore diet giảm thèm ăn
• Carnivore diet cung cấp nhiều nước
• Carnivore diet hạn chế thức ăn
• Thịt chiếm nhiều không gian trong dạ dày
• Thịt khiến bạn nhai nhiều hơn

Hai điều này đều làm tăng cảm giác no và ức chế sự thèm ăn. Do đó, không có gì đáng ngạc nhiên khi mọi người có thể giảm cân bằng chế độ ăn carnivore diet. Đặc biệt là trong vài tuần đầu tiên.

Khi cơ thể "xả" nước và glycogen để phản ứng lại với việc hạn chế carbohydrate. Tuy nhiên, chúng ta cần lưu ý rằng, các kết quả tương tự có thể đạt được thông qua bất kỳ kiểu chế độ ăn giàu protein, low carb nào.

Xem thêm: Glycogen là gì ? Lợi ích với cơ bắp

Hay nói theo một cách khác thì, carnivore diet không có gì đặc biệt trong câu chuyện giảm cân. Ở một khía cạnh khác, nhiều người tuyên bố rằng, carnivore diet vượt trội hơn so với các hình thức ăn kiêng low-carb khác...

Vì chúng giữ mức insulin thấp nhất có thể, từ đó giúp tăng tốc độ giảm cân. Tuy nhiên, trên thực tế thì, thực phẩm giàu protein làm tăng nồng độ insulin tương đương hoặc thậm chí nhiều hơn so với thực phẩm giàu carb.

Xem thêm: Insulin là gì ? Ảnh hưởng giảm mỡ như thế nào

Ví dụ, một nghiên cứu của trường Lund University (Thụy Điển) cho thấy, whey protein làm tăng nồng độ insulin nhiều hơn bánh mì trắng. Và một nghiên cứu khác cho thấy, thịt bò làm tăng insulin nhiều hơn so với gạo nâu.

Bên cạnh đó, một số người còn nói rằng, phản ứng của insulin đối với thực phẩm giàu protein như whey và thịt bò chậm hơn (như thể điều này tốt hơn bằng một cách nào đó), thế nhưng điều này là không đúng.

Xem thêm: Whey protein là gì ? Uống whey có giảm mỡ không

Thực phẩm giàu protein gây ra sự gia tăng đột biến insulin và sau đó là sự suy giảm nhanh chóng giống như các loại thực phẩm giàu carb. Ngay cả khi việc tuân theo chế độ ăn carnivore diet có giữ mức insulin...

Thấp hơn so với các hình thức ăn kiêng low-carb khác, thì điều đó cũng không đảm bảo là bạn sẽ giảm mỡ. Miễn là lượng calo bằng nhau, thì chúng ta sẽ giảm mỡ tốt như nhau.

Bất kể điều gì xảy ra với nồng độ insulin hay cách mà cơ thể phản ứng với chúng. Thậm chí, một số nghiên cứu còn cho thấy rằng, việc cho những người thừa cân sử dụng thuốc để làm giảm nồng độ Insulin, đã thất bại trong việc làm giảm mỡ.

Xem thêm: TDEE là gì ? Công cụ tính TDEE để giảm cân

Nói tóm lại, chế độ ăn carnivore diet có thể giúp bạn giảm cân, nhưng chúng không tốt hơn các loại chế độ ăn kiêng yêu cầu bạn phải ăn ít calo hơn so với TDEE theo thời gian.

Carnivore diet và sức khỏe tim mạch

Một trong những lý do chính khiến các tổ chức y tế khuyến nghị chúng ta nên hạn chế ăn thịt là để giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Các sản phẩm có nguồn gốc động vật chứa nhiều saturated fat và cholesterol.

• Saturated fat
• Cholesterol

Và người ta tin rằng, cả hai hợp chất này đều có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Trong trường hợp không quen thuộc với khái niệm saturated fat, thì bạn hãy tham khảo bài viết này của Thể Hình Vip.

Mặt khác, nếu chưa hiểu rõ về cholesterol thì bạn hãy hãy tham khảo bài viết cholesterol là gì của Thể Hình Vip. Vài thập kỷ trước, người ta tin rằng các loại thực phẩm có chứa cholesterol (như trứng và thịt) làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim.

Tuy nhiên, bây giờ thì chúng ta đã biết được rằng, sự thật không đơn giản như vậy. Ví dụ, trứng gần như đã được miễn tội trong một nghiên cứu của trường University of Navarra (Tây Ban Nha).

Trong khi đó, một nghiên cứu của trường Harvard School of Public Health (USA) đã chỉ ra rằng, thịt đã qua xử lý / chế biến có liên quan đến tỷ lệ cao mắc bệnh tim, nhưng thịt đỏ thì không.

Sẽ là quá sớm để nói rằng, thực phẩm giàu cholesterol không có ảnh hưởng đối với bệnh tim. Thế nhưng hầu hết các chuyên gia hiện nay đều đồng ý rằng, việc ăn thực phẩm giàu cholesterol...

Không làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim ở bất kỳ mức độ đáng kể nào. Ở một khía cạnh khác, nhiều loại thực phẩm chứa nhiều cholesterol cũng đồng thời chứa một lượng lớn saturated fat, và đây là một nguyên nhân gây lo ngại.

Niềm tin từ lâu rằng, saturated fat làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim đã bị thách thức (phủ định) bởi một nghiên cứu của viện Oakland Research Institute (USA). Nghiên cứu này được rất nhiều người theo carnivore diet đưa ra...

Như một bằng chứng cho thấy họ đúng và những người phản đối là sai. Tuy nhiên, vấn đề là nghiên cứu này cũng đã bị chỉ trích nặng nề bởi các nhà nghiên cứu dinh dưỡng và tim mạch nổi tiếng vì những sai sót và hạn chế khác nhau.

Các nhà khoa học này duy trì quan điểm rằng, có một sự liên kết mạnh mẽ giữa lượng saturated fat tiêu thụ lớn (ăn nhiều) và bệnh tim. Và họ khuyến nghị rằng, chúng ta nên tuân theo các hướng dẫn chế độ ăn uống được chấp thuận...

Để áp dụng cho lượng saturated fat (ít hơn 10 phần trăm calo tiêu thụ hàng ngày) cho đến khi chúng ta có nhiều thông tin hơn. Ví dụ, giả sử bạn ăn khoảng 2500 calo mỗi ngày.

Xem thêm: Calo là gì ? Nên tiêu thụ bao nhiêu để giảm béo

Thì ngưỡng giới hạn trên hàng ngày của bạn đối với lượng saturated fat nên rơi vào khoảng 30 grams. Nếu bạn đang theo một chế độ ăn uống cân bằng, bình thường, thì việc duy trì lượng saturated fat ở dưới ngưỡng này là khá dễ dàng.

Bởi vì để đạt được ngưỡng giới hạn, chúng ta sẽ phải ăn 5 ounces (142 grams) phô mai cheddar, 20 miếng thịt xông khói hoặc 3 chiếc bánh hamburger phô mai lớn mỗi ngày.

Tuy nhiên, nếu đang áp dụng chế độ ăn carnivore diet, bạn sẽ có thể dễ dàng vượt quá ngưỡng giới hạn trên một cách thường xuyên. Ví dụ, thành phần dinh dưỡng của 2 pounds (908 grams) bít tết ribeye (ribeye steak)..

Phần thịt bò có nhiều mỡ, món ăn chính của những người theo carnivore diet sẽ cung cấp khoảng: 1535 calories, 182 grams protein, 10 grams carbs, 85 grams fat, 33 grams saturated fat.

• 1535 calories
• 182 grams protein
• 10 grams carbs
• 85 grams fat
• 33 grams saturated fat

Như bạn có thể thấy, 20 phần trăm tổng lượng calo của thịt ribeye đến từ saturated fat. Và đối với một số phần thịt, thì lượng saturated fat thậm chí còn cao hơn. Đây là lý do tại sao ở những người theo chế độ ăn carnivore diet...

Lượng saturated fat tiêu thụ thường cao gấp đôi liều lượng khuyến cáo. Để bảo vệ thói quen ăn uống này, những người áp dụng chúng thường dẫn chứng đến những người tiền sử...

Những người nổi tiếng với việc tiêu thụ nhiều thịt và saturated fat và được coi là những người có sức khỏe tốt. Ví dụ như: như người Masai ở Châu Phi và người Inuit ở Alaska, Canada và Greenland.

Những tuyên bố như vậy thường không đứng vững trước sự xem xét kỹ lưỡng của khoa học. Ví dụ, một nghiên cứu được thực hiện bởi các nhà khoa học tại trường Vanderbilt University Medical School (USA) cho thấy...

Bộ lạc Masai ở Châu Phi có một vài dấu hiệu của bệnh tim dựa trên mức cholesterol trong máu và các xét nghiệm đơn giản về chức năng tim. Các nhà nghiên cứu không thể đo lường hoặc ghi lại chính xác...

Những gì các bộ lạc này đã ăn, nhưng họ cho rằng phần lớn calo của những người trong bộ lạc đến từ sữa nguyên chất giàu saturated fat, chứ không phải thịt (thứ mà họ chỉ ăn 1-5 lần mỗi tháng).

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu đã tiến hành khám nghiệm tử thi trên trái tim của 50 người trong bộ lạc Masai trong một thập kỷ sau đó và phát hiện ra rằng, họ bị xơ vữa động mạch (bị xơ cứng và dày lên) ngang với...

Những gì bạn tìm thấy ở những người theo chế độ ăn phương tây. Đối với người Inuit, thì một nghiên cứu được thực hiện bởi các nhà khoa học tại viện National Institute of Public Health (Đan Mạch) đã phát hiện ra rằng...

Người Inuit có tỷ lệ mắc bệnh tim tương đương hoặc thậm chí cao hơn so với người Mỹ. Hơn nữa, cả hai nhóm người này đều không tuân theo một chế độ ăn carnivore diet thật sự. Trong đó, người Masai ăn nhiều carbohydrate và sữa bò.

Còn đối với người Inuit, thì từ 8 đến 54% lượng calo trung bình hàng ngày của họ đến từ carbs. Nói tóm lại, chúng ta có rất ít dữ liệu về việc carnivore diet ảnh hưởng đến nguy cơ mắc bệnh tim như thế nào.

Tuy nhiên, theo kết quả xét nghiệm máu của tiến sĩ Shawn Baker, thì một năm áp dụng carnivore diet sẽ dẫn đến các tình trạng sức khỏe như sau. Thứ nhất, tổng lượng cholesterol của anh ta là 205...

Đặt anh ta vào nhóm "nguy cơ trung bình" theo hầu hết các tổ chức y tế. Thứ 2, chỉ số HDL của anh ta (cholesterol tốt) là 44, cũng nằm trong nhóm "nguy cơ trung bình" và chỉ cao hơn 4 điểm so với nhóm có nguy cơ cao.

• Tổng lượng cholesterol
• Chỉ số HDL
• Mức glucose lúc đói
• Nồng độ total testosterone
• Mức vitamin D trong máu

Thứ 3, mức glucose lúc đói của anh ta là 127, cũng là một yếu tố nguy cơ của bệnh tim mạch. Mức đường huyết lúc đói lành mạnh của một người thường dưới 100, và hiệp hội tiểu đường Hoa Kỳ (American Diabetes Association)

Xem thêm: Glucose là gì ? Vai trò đối với sức khỏe

Coi bất cứ điều gì trên 126 là dấu hiệu của bệnh tiểu đường. Thứ 4, nồng độ total testosterone của anh ta là 237, ít hơn 1 nửa so với mức bình thường của một người đàn ông ở độ tuổi trước 50 và đủ thấp để được xếp vào nhóm testosterone thấp.

Nồng độ hormone testosterone thấp cũng là một yếu tố nguy cơ cho bệnh tim và tiểu đường. Thứ 5, mức vitamin D trong máu của anh ta là 30, và được xem là mức bị thiếu hụt.

Theo nghiên cứu của trường Emory University School of Medicine (USA), mức vitamin D thấp cũng là một yếu tố nguy cơ cho bệnh tim. Nói tóm lại, những kết quả mà carnivore diet mang lại là không tốt.

Để biện minh cho những điều tồi tệ này, Baker tuyên bố rằng, những điều như vậy là phổ biến đối với các vận động viên như anh ta. Mặc dù có bằng chứng cho thấy rằng...

Một số vận động viên có lượng đường trong máu lúc đói cao hơn những người ít vận động. Tuy nhiên, chúng ta không có bằng chứng cho mức cholesterol cao, HDL cholesterol thấp, testosterone và vitamin D.

Xem thêm: Testosterone là gì ? Có giúp giảm mỡ không

Hơn nữa, Baker nói rằng, mức testosterone thấp của anh ta có thể là do sự "điều chỉnh sản xuất" lành mạnh, để đáp ứng với sự gia tăng độ nhạy cảm của tế bào đối với hormone.

Nói cách khác, vì cơ thể anh ta có thể (hoặc có thể không) phản ứng tốt hơn với testosterone bây giờ, nên nó có thể không phải sản xuất nhiều như vậy. Tuy nhiên, một lần nữa...

Baker vẫn không có bằng chứng để chứng minh cho những tuyên bố của mình. Hơn thế nữa, có một thực tế là nhiều bằng chứng đa dạng cho thấy rằng, ăn trái cây và rau củ làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim...

Và việc tránh những thực phẩm này (rau củ) làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim. Ví dụ, một nghiên cứu được thực hiện bởi các nhà khoa học tại trường University of Nis (Serbia) đã kết luận như sau:

Những người tiêu thụ trái cây trên 5 món một ngày có nguy cơ mắc bệnh tim mạch vành thấp hơn 60%, khi so sánh với những người tiêu thụ dưới 1 món một ngày. Còn những người tiêu thụ rau củ trên 3 món một ngày...

Có liên quan đến nguy cơ mắc bệnh tim mạch vành thấp hơn 70%, khi so với những đối tượng không ăn rau. Không chỉ vậy, một nghiên cứu của trường Norwegian University of Science and Technology (Na Uy) cho thấy...

Có một mối tương quan chặt chẽ giữa việc tiêu thụ ít rau quả và bệnh tim, ung thư và nguy cơ tử vong. Những kết quả này cũng đã được lặp lại trong một số nghiên cứu khác. Chẳng hạn như những nghiên cứu được thực hiện bởi...

Các trường University of Warwick, Harvard Medical School, Cornell University và một số khác. Nói tóm lại, theo các bằng chứng tốt nhất và cùng với ý kiến của các chuyên gia, chế độ ăn carnivore diet có thể làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh tim.

Carnivore diet và viêm nhiễm

"Viêm" là một thuật ngữ mơ hồ, chung chung được dùng để chỉ nhiều triệu chứng không mong muốn về thể chất. Và theo nhiều người áp dụng chế độ ăn carnivore diet, thì việc ăn nhiều thịt mỗi ngày sẽ làm giảm được các triệu chứng này.

Về bản chất, thì viêm là một sự kích hoạt kéo dài của hệ thống miễn dịch của cơ thể và chúng thường được đo lường bằng cách xem xét nồng độ của các chất hóa học khác nhau trong cơ thể.

Ví dụ như C-reactive protein (CRP / Protein phản ứng C) và cytokine. Các nghiên cứu cho thấy rằng, mức độ cao mãn tính (trong thời gian dài) của các dấu ấn sinh học này có liên quan đến các trạng thái bệnh khác nhau.

Bao gồm béo phì và ung thư. Và do đó, việc thực hiện các biện pháp để giảm thiểu chúng là hợp lý. Để chứng minh rằng chế độ ăn carnivore diet là lý tưởng để chống lại sự viêm nhiễm...

Người ta thường chỉ ra một nghiên cứu được thực hiện bởi các nhà khoa học tại trường Boston University (USA) trên 55 người đàn ông và phụ nữ béo phì. Trong nghiên cứu này, các nhà khoa học chia các đối tượng thành hai nhóm.

Nhóm một tiêu thụ một chế độ ăn cung cấp 55% lượng calo đến từ fat, 35% calo từ protein và 10% calo từ carb. Nhóm hai tiêu thụ một chế độ ăn cung cấp 25% calo từ fat, 15% calo từ protein và 60% calo từ carb.

• Nhóm 1: 55% fat, 35% protein, 10% carb
• Nhóm 2: 25% fat, 15% protein, 60% carb

Các chế độ ăn được thiết kế để cho phép cả hai nhóm đối tượng giảm 1 pound (454 grams) cân nặng mỗi tuần trong vòng 12 tuần. Bên cạnh đó, các nhà khoa học đã đo cân nặng...

Body composition và nồng độ protein phản ứng C (C-reactive protein) trong máu của họ khi bắt đầu và kết thúc nghiên cứu. Sau 12 tuần, nhóm một có mức protein phản ứng C giảm 30%, trong khi nhóm hai chỉ giảm 3%.

Xem thêm: Body composition là gì ? Cách đọc inbody 770

Đám đông áp dụng carnivore diet đã giải thích những kết quả này có nghĩa là: ít carbs hơn đồng nghĩa với ít viêm nhiễm hơn, từ đó giúp họ có sức khỏe tốt hơn. Tuy nhiên, thực tế lại không đơn giản như vậy.

Thứ nhất, giống như nhiều nghiên cứu khác, khi "chứng minh" chế độ ăn low-carb tốt hơn chế độ ăn nhiều carb, nhóm low carb cũng ăn nhiều protein hơn gấp đôi. Ngay lập tức, điều này sẽ khiến chúng ta không thể xác định rằng...

Lợi ích của nghiên cứu kia là do việc giảm lượng carb hay do tăng lượng protein. Thứ hai, có sự kiểm soát rất lỏng lẻo về chất lượng của chế độ ăn trong nghiên cứu. Vì vậy, cũng có khả năng là nhóm ăn nhiều carbs hơn...

Cũng ăn nhiều bột (bột mì) và đường tinh luyện hơn. Và theo nghiên cứu thì điều này có thể làm tăng mức protein phản ứng C. Thứ ba, có một điều kỳ lạ, đó là nhóm áp dụng chế độ ăn nhiều carb có kết quả tốt hơn trong một số chỉ số máu.

Chẳng hạn như: giảm nồng độ LDL và total cholesterol nhiều hơn. Do đó, không có cách nào để chúng ta biết được nhóm nào cuối cùng sẽ có sức khỏe tốt hơn trong dài hạn.

Một vấn đề về viêm nhiễm khác đáng được giải quyết là tuyên bố rằng, việc ăn thực vật có thể gây viêm. Có bằng chứng cho thấy rằng, một số người có thể có phản ứng tiêu cực với một số loại thực phẩm.

Bao gồm một số loại carb (FODMAP) như: ngũ cốc, đậu, sữa và thậm chí một số loại trái cây. Ngoài ra, những người mắc bệnh tự miễn dịch có thể được hưởng lợi từ việc tránh gluten.

Trong trường hợp chưa biết về FODMAP thì bạn hãy tham khảo bài viết FODMAP là gì của Thể Hình Vip. Quay lại chủ đề chính, có rất ít bằng chứng về việc, bất kỳ phản ứng nào trong danh sách bên trên...

Xảy ra là do viêm hoặc việc chỉ ăn thịt là giải pháp tối ưu. Nói tóm lại, bất kỳ tuyên bố nào về việc carnivore diet giúp giảm viêm nhiễm, đều dựa trên những suy nghĩ viển vông và cố ý hiểu sai hơn là sự thật.

Carnivore diet và testosterone

Những người theo chế độ ăn carnivore diet và các chế độ high-fat diet khác, thường khẳng định rằng chúng có thể làm tăng nồng độ testosterone của bạn. Và điều này có thể dẫn đến một số lợi ích khác nhau...

Từ giảm mỡ cho đến tăng cơ, tăng ham muốn tình dục, tăng cường năng lượng và sức bền. Vậy những điều này liệu có hính xác hay không? Câu trả lời đó là, việc ăn nhiều fat thật sự có thể làm tăng mức testosterone của bạn.

Xem thêm: High Fat diet là gì ? Có gây hại sức khỏe không

Thế nhưng, chúng không đáng kể như những gì mà nhiều người ăn high-fat thường nói với bạn. Nói cách khác, trong khi chế độ high-fat diet có thể giúp tăng cường quá trình sản xuất testosterone của bạn.

Nhưng chúng không thể giúp bạn giảm mỡ nhanh hơn hoặc xây dựng cơ bắp nhanh hơn hoặc biến bạn trở thành một "nam thần trong phòng ngủ". Để hiểu được lý do tại sao...

Chúng ta hãy cùng xem xét một nghiên cứu thường được mọi người trích dẫn, được thực hiện bởi các nhà khoa học tại Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ (National Cancer Institute).

Trong nghiên cứu này, các nhà khoa học đã chia 43 người đàn ông trong độ tuổi từ 19 đến 56 thành hai nhóm. Nhóm 1 áp dụng một chế độ ăn cung cấp 41% calo từ fat, với phần lớn lượng fat đó đến từ các nguồn saturated fat.

Xem thêm: Canola oil là gì ? Sử dụng có tốt không

Nhóm 2 áp dụng một chế độ ăn cung cấp 19% calo từ fat với phần lớn lượng fat đó đến từ các nguồn polyunsaturated fat (ví dụ như canola oil). Ngoài ra, cả hai nhóm đều ăn cùng một lượng calo...

Cùng một lượng protein và gần như cùng những loại thực phẩm trong quá trình nghiên cứu. Đồng thời, tất cả các bữa ăn đều được cung cấp bởi các nhà khoa học để đảm bảo sự tuân thủ đúng cách.

• Nhóm 1: 41% calo từ fat
• Nhóm 2: 19% calo từ fat

Sau 10 tuần, các nhà khoa học nhận thấy rằng, nhóm một (nhóm tiêu thụ nhiều fat gấp đôi so với nhóm 2) có mức total testosterone cao hơn 13% so với nhóm hai. Không chỉ vậy, một nghiên cứu khác được thực hiện bởi...

Các nhà khoa học tại Viện Y tế Công cộng Quốc gia Phần Lan (National Public Health Institute of Finland) cũng cho thấy kết quả tương tự. Mặc dù mức tăng 13% của testosterone có vẻ tốt trên lý thuyết...

Nhưng nghiên cứu cho thấy rõ ràng rằng, chúng gần như không đủ để thúc đẩy giảm mỡ, tăng cơ hoặc thậm chí là cải thiện sức khỏe tổng thể. Ai cũng biết rằng việc nâng tạ có thể tạm thời tăng mức testosterone sau khi tập lên tới 15%.

Thế nhưng, liệu điều này có dẫn đến tăng cơ và giảm mỡ nhiều hơn không? Để tìm ra câu trả lời, các nhà khoa học tại trường McMaster University (Canada) đã điều tra mối quan hệ này trong...

Một nghiên cứu được thực hiện với những người đàn ông trẻ tuổi, có tập luyện kháng lực. Trong nghiên cứu này, những người tham gia thực hiện 5 buổi nâng tạ mỗi tuần và áp dụng một chế độ ăn bodybuilding tiêu chuẩn.

Sau 12 tuần, các nhà khoa học phát hiện ra rằng, sự gia tăng đột biến do tập luyện gây ra đối với các loại hormone đồng hóa như: testosterone, hormone tăng trưởng và IGF-1 không ảnh hưởng đến sự tăng trưởng cơ bắp hoặc tăng sức mạnh.

Kích thước của các "phản ứng nội tiết tố" được thấy ở các đối tượng biến động rất khác nhau, nhưng không có sự khác biệt đáng kể trong khía cạnh gia tăng cơ bắp và sức mạnh.

Xem thêm: Cách tăng cơ bắp tại nhà nhanh nhất

Một nghiên cứu khác đáng được xem xét là một nghiên cứu được thực hiện bởi các nhà khoa học tại trường Charles R. Drew University of Medicine and Science (USA). Nghiên cứu này liên quan đến việc...

Điều khiển nồng độ testosterone của 61 người đàn ông trẻ, khỏe mạnh bằng cách sử dụng phương pháp kết hợp testosterone và thuốc để gây ức chế sản xuất testosterone tự nhiên.

Sau 20 tuần, các nhà khoa học nhận thấy rằng, có một mối quan hệ phụ thuộc vào liều lượng giữa testosterone với sức mạnh của chân (mức testosterone cao hơn đồng nghĩa với sức mạnh lớn hơn).

Tuy nhiên, tác động của chúng là không đáng kể cho đến khi nồng độ testosterone vượt quá ngưỡng cao nhất của giới hạn tự nhiên khoảng 20-30% (khoảng 1200 ng / dL).

Xem thêm: Steroid là gì ? Tập gym có nên dùng không

Để cung cấp thêm góc nhìn về vấn đề này, chúng ta hãy cùng xem xét một nghiên cứu về steroid. Các nhà khoa học tại trường Maastricht University (Hà Lan) đã công bố một đánh giá sâu rộng về các nghiên cứu liên quan đến...

Việc sử dụng steroid đồng hóa vào năm 2004. Và nghiên cứu này đã phát hiện ra những điều sau. Mức độ tăng cơ ở những người nâng tạ với steroid dao động từ 4,5 đến 11 pounds trong một khoảng thời gian ngắn (dưới 10 tuần).

Xem thêm: Đồng hóa và dị hóa trong gym là gì ?

Lượng cơ bắp tăng nhiều nhất trong khoảng thời gian ngắn là 15,5 pounds trong vòng 6 tuần.Trong trường hợp bạn đang thắc mắc tại sao lại có sự thay đổi lớn trong mức độ tăng cơ...

Thì đó là do vô số yếu tố đã xác định kết quả, bao gồm lịch sử tập luyện, gene di truyền, chương trình tập luyện, chế độ ăn uống. Bây giờ, hãy so sánh điều này với những gì bạn có thể đạt được một cách tự nhiên.

Nếu chưa biết bản thân có thể tăng được bao nhiêu cơ bắp một cách tự nhiên thì bạn hãy tham khảo bài viết tốc độ gia tăng cơ bắp của Thể Hình Vip. Qua phép so sánh trên, bạn sẽ thấy được rằng...

Ngay cả khi chúng ta tăng cường mức testosterone của mình bằng steroid đồng hóa, thì điều đó không nhất thiết có nghĩa là bạn sẽ đạt được lượng cơ bắp "đáng kinh ngạc".

Và đó là trường hợp của mức testosterone cao ngất ngưỡng đi kèm với việc sử dụng thuốc. Vậy điều gì sẽ xảy ra với những biến động nhỏ trong phạm vi sinh lý bình thường?

Câu trả lời là chúng sẽ không tạo ra nhiều sự khác biệt, ngoại trừ những trường hợp cực đoan nhất. Ví dụ như đi từ đáy của ngưỡng bình thường lên mức giới hạn trên cùng (nồng độ testosterone).

Nói tóm lại, chế độ ăn carnivore diet sẽ không làm tăng vọt mức testosterone của bạn, không giúp bạn gia tăng nhiều cơ bắp, cải thiện ham muốn tình dục, năng lượng hay tâm trạng của bạn.

Carnivore diet và thiếu hụt chất dinh dưỡng

Có thể bạn đã từng được nghe nói rằng, một chế độ ăn uống lành mạnh là một chế độ ăn uống cân bằng. Ngoài ra, các loại thực phẩm khác nhau chứa các hàm lượng vitamin và khoáng chất khác nhau.

Vì vậy, bằng cách tiêu thụ nhiều loại thực phẩm và nhóm thực phẩm khác nhau, bạn có thể đảm bảo việc nhận đủ mọi thứ mà cơ thể cần. Vì vậy, một trong những điều đầu tiên... mà nhiều người hỏi về chế độ ăn carnivore diet là...

Làm thế nào để tôi có được tất cả các chất dinh dưỡng cần thiết từ bít tết (thịt bò) và bánh mì kẹp thịt? Thịt là một loại thực phẩm giàu dinh dưỡng, thế nhưng chúng chứa rất ít dưỡng chất quan trọng như vitamin C và fiber.

Vitamin C rất quan trọng, vì chúng tham gia vào nhiều chức năng khác nhau trong cơ thể, bao gồm chữa lành vết thương, chức năng miễn dịch, hấp thụ sắt và bảo vệ tế bào khỏi bị tổn thương do oxy hóa.

Khi tiêu thụ rất ít vitamin C (dưới 10 mg mỗi ngày) trong một khoảng thời gian đủ lâu, bạn có thể phát triển bệnh scurvy - một căn bệnh gây viêm nướu và rụng răng, mệt mỏi, lở loét da, đau khớp và cuối cùng là tử vong.

• Carnivore diet và thiếu hụt vitamin C
• Carnivore diet và thiếu hụt fiber

Ở một khía cạnh khác, fiber cũng rất quan trọng, vì chúng có nhiệm vụ duy trì nhu động ruột đều đặn, điều chỉnh mức cholesterol và duy trì sức khỏe đường ruột. Bây giờ, carnivore diet cung cấp rất ít những chất trên...

Vậy làm sao chúng có thể được coi là lành mạnh? Đầu tiên, chúng ta hãy nói về vitamin C trước. Lượng vitamin C được khuyến nghị hàng ngày (RDI) đối với đàn ông trưởng thành là 90 mg và đối với phụ nữ trưởng thành là 75 mg.

Carnivore diet và thiếu hụt vitamin C

Hầu hết các loại thịt, bao gồm thịt gà, gà tây, thịt bò, thịt cừu và thịt lợn có chứa rất ít hoặc không chứa vitamin C. Mặc dù vậy, một trường hợp ngoại lệ là các loại thịt nội tạng (ví dụ như gan, tim và thận) vẫn có chứa một lượng nhỏ vitamin C.

Ví dụ, gan bò chứa 1 mg vitamin C trên 100 grams, gan cừu chứa 4 mg và gan gà chứa 18 mg. Điều đó có nghĩa là nếu bạn cố gắng nạp tất cả lượng vitamin C hàng ngày chỉ từ gan gà, thì bạn cần ăn hơn nửa kg gan mỗi ngày.

Để so sánh, thì cam chứa 53 mg vitamin C trên grams, hơn một nửa nhu cầu hàng ngày của bạn. Vậy, bạn định làm gì để có thể nhận đủ vitamin C mà không cần ăn thực vật?

Để đáp trả lại điều này, một phản ứng thường được những người áp dụng carnivore diet đưa ra là: nếu bạn không ăn nhiều carbohydrate thì bạn không cần nhiều vitamin C để sống khỏe mạnh.

Trên thực tế, đây chính xác là những gì mà tiến sĩ Shawn Baker đã nói trong một cuộc phỏng vấn vào năm 2017 với Joe Rogan. Baker cho rằng, bởi vì vitamin C và glucose cạnh tranh cho những chất vận chuyển (transporter) giống nhau.

Và chế độ ăn low carb dẫn đến lượng insulin thường thấp hơn. Do đó, việc hạn chế lượng carbohydrate sẽ làm giảm nhu cầu về vitamin C, vì cơ thể có thể hấp thu tốt hơn những gì chúng nhận được.

Điều đó nghe có vẻ khoa học, thế nhưng chúng hoàn toàn không đúng sự thật. Vitamin C có thể đi vào tế bào thông qua các chất vận chuyển không bị ảnh hưởng bởi glucose (SVCT1 và SVCT2).

Và do đó, cơ thể bạn sẽ không gặp vấn đề gì khi hấp thụ hoặc sử dụng vitamin C, bất kể lượng carbohydrate tiêu thụ của bạn là bao nhiêu. Baker, và những người khác như anh ta cũng tuyên bố rằng...

RDI cho vitamin C, mangan và tất cả các chất dinh dưỡng khác được xây dựng dựa trên nghiên cứu thực hiện với những người ăn một lượng lớn carbohydrate. Và do đó, mức RDI sẽ không áp dụng cho những người không ăn nhiều carbohydrate.

Tất nhiên, không có bằng chứng nào chứng minh giả thuyết này. Mà thực tế thì việc ăn ít carbohydrate hơn không giúp ích trong việc thay đổi đáng kể nhu cầu dinh dưỡng của cơ thể.

Việc giả sử điều ngược lại không chỉ là suy đoán mà còn có thể gây nguy hiểm. Và điều này đặc biệt đúng với carnivore diet, một chế độ ăn hạn chế carb nhiều nhất có thể.

Mặc dù không có nghiên cứu nào về cách carnivore diet ảnh hưởng đến khía cạnh dinh dưỡng, nhưng chúng ta có thể hình thành một phỏng đoán có cơ sở bằng cách xem xét một nghiên cứu...

Được thực hiện bởi các nhà khoa học tại Sở Nghiên cứu và Giáo dục Dinh dưỡng Hoa Kỳ (Department of Nutritional Research and Education). Trong nghiên cứu này, người ta phân tích mật độ dinh dưỡng của...

Xem thêm: Atkins diet là gì ? Có giúp giảm cân không

Bốn chế độ ăn kiêng giảm cân phổ biến: Atkins Diet, South Beach Diet, Dash Diet và Best Life Diet. Các nhà khoa học đã bổ sung lượng calo và micronutrient thông qua các thực đơn trong ba ngày cho mỗi chế độ ăn uống.

Xem thêm: Dash diet là gì ? Lợi ích với cơ thể

Sau đó, so sánh chúng với RDI đối với mỗi loại micronutrient. Qua nghiên cứu, các nhà khoa học nhận thấy rằng, trung bình 4 chế độ ăn chỉ cung cấp đủ liều lượng cho 12 trong số 27 micronutrient mà họ đo lường.

Họ cũng ước tính rằng, trung bình bạn phải ăn 27575 calo mỗi ngày để đạt đủ liều lượng cho tất cả 27 loại micronutrient. Khi đó bạn sẽ phải ăn một lượng thịt, cá và trứng khổng lồ mỗi ngày để đáp ứng yêu cầu này.

Nói đến đây, một số người bênh vực carnivore diet sẽ chống trả bằng cách lập luận rằng: "Nếu những gì bạn đang nói là đúng, thì tại sao nhiều người trong số chúng tôi không bị scurvy ?"

Câu trả lời khá đơn giản, đó là: cơ thể chúng ta có thể chịu đựng trong nhiều tháng với lượng vitamin C rất thấp, trước khi các tình trang tồi tệ bắt đầu xảy ra. Và miễn là bạn tiêu thụ ít nhất khoảng 10 mg vitamin C mỗi ngày...

Thì bạn có thể sẽ không phát triển các vấn đề nghiêm trọng. Trong một trường hợp được ghi nhận, phải mất đến 8 tháng không có vitamin C thì các đối tượng mới phát triển bệnh scurvy.

Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa rằng quá ít vitamin C là tối ưu. Mà thay vào đó, chúng có thể gây ra những hậu quả tiêu cực cho sức khỏe về lâu dài. Bên cạnh đó, chúng ta cũng không thể bỏ qua khả năng là...

Mọi người đang bí mật gian lận trong chế độ carnivore diet của họ. Có nghĩa là, mặc dù họ tuyên bố chỉ ăn các sản phẩm động vật, nhưng đôi khi họ có thể ăn một số trái cây, rau hoặc các bữa ăn có chứa thực phẩm thực vật.

• Cơ thể có thể chịu đựng rất lâu
• Nhiều người gian lận trong carnivore diet

Theo các nghiên cứu thì hầu hết mọi người đều ăn gian trong chế độ ăn của họ, và khi chế độ ăn càng hạn chế (khắc nghiệt) thì điều này càng có nhiều khả năng xảy ra.

Chúng ta cũng sẽ không cần nhiều thức ăn thực vật để tạo ra sự khác biệt lớn. Ví dụ, giả sử bạn không nhận được vitamin C từ các sản phẩm động vật, thì bạn chỉ cần ăn hai quả cam mỗi tuần là đủ để ngăn ngừa bệnh scurvy ở hầu hết mọi người.

Vì vậy, khi bạn xem xét vấn đề con người không cần "nhiều" vitamin C để tránh bệnh scurvy. Thì điều đó có nghĩa là bạn đang xem xét một lượng nhỏ vitamin C được cung cấp từ thực phẩm động vật...

Và có khả năng là "có thêm" 1 hoặc 2 quả cam (hoặc các thực phẩm giàu vitamin C khác như bông cải xanh, ớt và dâu tây). Do đó, không có gì ngạc nhiên khi những người tuân theo carnivore diet trong thời gian dài mà không bị ảnh hưởng.

Tuy nhiên, việc không chết vì một căn bệnh nào đó, không nên là mục tiêu của chế độ ăn uống và lối sống của chúng ta. Sống một cuộc sống lâu dài, khỏe mạnh sẽ luôn tốt hơn so với việc chỉ tồn tại.

Carnivore diet và thiếu hụt fiber

Ngoài vitamin C thì câu chuyện tương tự cũng xảy ra đối với fiber. Con người không cần fiber để tồn tại. Vì vậy, về mặt lý thuyết, bạn có thể đi hết phần đời còn lại của mình mà không cần ăn thêm một gram nào.

Xem thêm: Fiber là gì ? Công cụ tính nhu cầu trong 1 ngày

Tuy nhiên, có hàng núi bằng chứng cho thấy rằng, cuộc sống của chúng ta có thể sẽ ngắn hơn và khổ sở hơn nếu bạn loại bỏ hoàn toàn fiber. Ví dụ, rất nhiều các nghiên cứu được thực hiện bởi các trường Imperial College...

University of Minnesota, Harvard University, cũng như nhiều trường đại học khác trên toàn thế giới đã chỉ ra rằng, ăn nhiều fiber sẽ giúp giảm nguy cơ ung thư, bệnh tim, hội chứng chuyển hóa, bệnh tiểu đường loại 2 và viêm túi thừa.

Nói tóm lại, chúng ta có thể áp dụng carnivore diet mà không bị đe dọa tính mạng. Tuy nhiên, chúng ta sẽ có tuổi thọ dài hơn và khỏe mạnh hơn nếu ăn thêm các loại thực phẩm có nguồn gốc thực vật.