Câu chuyện con cá là gì

Đọc xong câu chuyện này, bỗng một dòng suy nghĩ làm tôi chợt tỉnh. Vậy liệu cuối cùng, đại dương của con cá già và thứ đại dương mà con cá nhỏ đi tìm kiếm liệu có giống nhau chăng? Con cá nhỏ mơ về một “đại dương” hùng vĩ, một nơi mà nó cho là một thế giới hoàn toàn khác biệt. Nhưng hình như, nó không hiểu rằng, bản chất đằng sau nơi mà nó gọi là “đại dương” ấy, hoá ra rồi cũng chỉ là những dòng nước.

Con người chúng ta, cũng giống chú cá nhỏ ấy, ta luôn khao khát cho mình một cuộc sống khác biệt mà ta thường đánh đồng khái niệm bằng hai từ “thành công”. Ai cũng miệt mài chạy theo cái đích đến ấy. Họ mong rằng đâu đó phía cuối hành trình, họ tìm được một thế giới của riêng mình, một nơi như cõi tiên và sống an nhàn trong cái thế giới mơ mộng ấy.

Đại dương dù có rộng lớn đến đâu thì bản chất của nó cũng chỉ đơn thuần là nước, nếu ta chưa cảm nhận được vẻ đẹp của nước, vậy làm sao ta cảm nhận được cái đẹp thật sự của đại dương? Thứ “thành công” mà ta luôn hi vọng, thật ra lại đến từ những giá trị bé nhỏ mà chúng ta theo đuổi mỗi ngày trong cuộc đời này. Một thứ mà ta hay gọi chung là hạnh phúc. Cũng như đại dương được hình thành từ những hạt nước nhỏ bé, “thành công” thật sự phải được khơi nguồn bằng những niềm hạnh phúc thật giản đơn.   

Ta hay mơ về những đồng cỏ xanh phía bên kia đồi gió nhưng ta đâu biết rằng ngay lúc này đây dưới chân ta là một rừng hoa thơm kỳ diệu. Ta bỏ quên mất những niềm hạnh phúc thật đáng trân quý ở hiện tại. Để rồi đến một lúc, ta bước chân được qua bên kia đồi, ta mới nhận ra rằng, hoá ra những đồi cỏ xanh bên này cũng không khác gì một rừng hoa xưa cũ. Ta thất vọng với thứ mà ta từng dành cả đời để theo đuổi. Như cách mà con cá nhỏ cố chấp với cái đại dương viển vông mà nó mơ đến.

Mỗi ngày của chúng ta, thay vì cứ để nó trôi qua vô vị, hãy thử học cách để sống chậm lại. Tập cảm nhận những dư vị đẹp đẽ mỗi ngày mà ta được trải qua . Rồi ta chẳng cần tìm kiếm đâu xa, hạnh phúc sẽ đến ngay từ những rung cảm nhỏ nhất trong những điều thật bình dị.

Khi bạn hiểu ra rằng thành công thật sự là sống một đời ý nghĩa với từng đoạn đường đã qua, là đằng sau những thứ tưởng chừng mờ nhạt như nước lại là vẻ đẹp của một đại dương muôn màu. Chỉ khi đó, ta mới nhận thức được rằng ẩn sau những điều đơn giản lại là thành công mà ta vẫn luôn khát khao đi tìm. 

Khi nói về công tác giảm nghèo, chúng ta hay nói cho người nghèo “con cá”, sau đó, lại nói cho “cần câu” thay vì cho “con cá”, ngụ ý nói đến việc tạo điều kiện để người nghèo tiếp cận nghề nghiệp, việc làm chứ không phải chia phần kinh phí nhỏ nhoi cho người nghèo. Từ Trung ương đến cơ sở đều có nhận thức chung như vậy. Liên tưởng về vấn đề trên, tôi chợt nhớ đến câu chuyện ngụ ngôn với hai phiên bản trái ngược nhau, xin chia sẻ để cùng suy ngẫm.

* Câu chuyện thứ nhất: Có 2 người nghèo, thật nghèo, đói lả, trên đường tìm cái ăn, bỗng gặp một người giàu tốt bụng đặt trước mặt một con cá và một chiếc cần câu để 2 người lựa chọn. Một người “xí phần” con cá, đem nướng lên và ăn ngấu nghiến. Do bụng quá đói nên ăn xong bị bội thực và ngã lăn ra chết. Người còn lại bèn “chụp lấy” cần câu và tiến về phía biển để câu cá. Đi mãi, đi mãi, cuối cùng cũng nhìn thấy xa xa mặt nước đại dương xanh biếc, nhưng lúc đó cũng là lúc sức cùng, lực kiệt, ngã lăn ra chết, trên tay vẫn còn chiếc cần câu.

* Câu chuyện thứ hai: Cũng với 2 người nghèo, cũng đói lả trên đường tìm cái ăn, cũng gặp một người giàu tốt bụng đặt trước mặt con cá và chiếc cần câu. Nhưng đến đây thì diễn biến lại hoàn toàn khác với câu chuyện thứ nhất. Hai người nghèo thống nhất lấy chiếc cần câu tiến về phía biển, trên đường đi, họ nướng con cá lên cùng chia nhau ăn từ từ. Cuối cùng, họ đủ sức đến được bờ biển và bắt đầu câu cá. Dần dần, họ không những đủ ăn mà còn đem bán cho nhân dân trong vùng. Nghe nói sau này họ trở thành những ngư phủ giàu có.

Câu chuyện có tính chất ngụ ngôn nêu trên nói lên điều gì?

Tinh thần đoàn kết giữa những người nghèo. Nếu từng người đứng riêng lẻ sẽ rất khó vượt lên cái nghèo, nguồn lực xã hội tài trợ cùng lắm chỉ giúp họ vượt qua cái khó khăn trước mắt, chứ không đủ để hướng đến cái đích lâu dài, thoát nghèo và vươn lên khá giả. Như vậy, người nghèo phải biết cách tập hợp lại, hoặc chính quyền giúp họ tập hợp lại, để cùng bàn chuyện làm ăn, chuyện trước mắt và chuyện lâu dài, chuyện ngày nay và chuyện mai sau. Họ cùng bảo ban nhau, góp ý cho nhau, lúc tối lửa tắt đèn có nhau. Đứng riêng từng người, dù có “con cá”thì cũng chỉ vượt qua cái đói, hết “cá”thì vẫn đói; có “cần câu” thì cũng không có điều kiện để câu, làm sao để câu, buôn bán ra sao? Thậm chí đôi khi họ bán luôn cần câu để vượt qua cái thắt ngặt tạm thời cũng nên.

Người nghèo cần sự dẫn dắt của người khá giả hơn. Người nghèo thường quẩn quanh trong nhà, mặc cảm với xóm giềng, ngại tiếp xúc với cộng đồng. Quẩn quanh trong nhà thì không dễ có những tính toán căn cơ. Người khá giả biết làm ăn sẽ giúp đỡ người nghèo không chỉ vốn liếng, mà còn động viên tinh thần, khuyên nhủ, chỉ bảo cách làm ăn, cách buôn cách bán.

Tôi có dịp tiếp xúc với một vài doanh nghiệp, họ bảo từ nay về sau sẽ không tham gia ủng hộ quỹ vì người nghèo do địa phương vận động nữa. Hỏi sao vậy, đó là trách nhiệm xã hội, là “lá lành đùm lá rách”kia mà! Họ nói, nếu giúp không đúng cách thì làm cho người nghèo ỷ lại, ăn hết rồi lại như cũ, hoặc không biết làm ăn thì sẽ mất vốn. Muốn họ giúp thì phải chứng minh người nghèo có ý chí vươn lên, rồi tập hợp lại thành một nhóm để cùng chăn nuôi, trồng trọt hoặc mua bán gì đó. Người giàu cùng với chính quyền giúp cho người nghèo biết sản xuất kinh doanh, có như vậy mới thoát nghèo bền vững.

Để chiến thắng cái nghèo, buộc chúng ta phải trông rộng, nhìn xa. Các cấp uỷ, chinh quyền cấp cơ sở đừng “áng chừng” đưa ra chỉ tiêu giảm nghèo bao nhiêu phần trăm, mà phải sâu sát đến từng hộ nghèo. Các tổ tư vấn giảm nghèo xã phường, khóm ấp phải phân tích thật sâu về nguyên nhân, tâm trạng từng đối tượng, chuẩn bị lên phương án, kế hoạch thật cụ thể. Có kế hoạch rồi thì vận động những người thiện nguyện khá giả tham gia tư vấn, cùng với những người nghèo bàn bạc cách thức triển khai thực hiện. Hãy tạo cho công tác giảm nghèo đi vào chiều sâu, đầy tính nhân văn giữa người cho và người nhận. “Của cho không bằng cách cho” là vậy!

Đang có tư duy chuyển từ giảm nghèo đơn chiều (dựa trên thu nhập) sang đa chiều (dựa trên các nhu cầu tối thiểu về y tế, giáo dục, việc làm, nhà ở và thông tin). Nhưng trước khi đề cập đến đơn chiều hay đa chiều, chúng ta cần có thay đổi cách thức tổ chức thực hiện.

Câu chuyện con cá và lời thú tội là gì?

Truyện con cá là gì?