Chỉ số progesterone khi mang thai ngoài tử cung

Progesterone là một loại hormone sinh dục nữ, được tiết ra ở buồng trứng sau chu kỳ kinh nguyệt, có vai trò quan trọng trong điều hòa cơ thể phụ nữ, chu kỳ kinh nguyệt và cả sự phát triển của thai nhi. Để theo dõi quá trình phát triển bình thường của thai nhi, […]

Progesterone là một loại hormone sinh dục nữ, được tiết ra ở buồng trứng sau chu kỳ kinh nguyệt, có vai trò quan trọng trong điều hòa cơ thể phụ nữ, chu kỳ kinh nguyệt và cả sự phát triển của thai nhi. Để theo dõi quá trình phát triển bình thường của thai nhi, sức khỏe của cả thai nhi lẫn mẹ bầu; xét nghiệm Progesterone thường được chỉ định thực hiện, cùng xét nghiệm định lượng estrogen.

1. Mục đích của xét nghiệm progesterone

Xét nghiệm progesterone có ý nghĩa với các trường hợp cụ thể như sau:

Có dấu hiệu khó thụ thai: Khi xét nghiệm progesterone sẽ giúp nữ giới biết được bất thường về chu kỳ rụng trứng hay không.

Khi mang thai: Xét nghiệm Progesterone nhằm kiểm tra sức khỏe của thai phụ và thai nhi.

Rối loạn kinh nguyệt: Nồng độ Progesterone thay đổi suốt chu kỳ kinh nguyệt, khi làm xét nghiệm, nếu người có nồng độ Progesterone thấp hơn mức cho phép thì có thể chức năng buồng trứng kém.

2. Các bước thực hiện xét nghiệm

Các bước thực hiện xét nghiệm Progesterone

Trước khi làm xét nghiệm bạn phải ngưng dùng thuốc có chứa estrogen hoặc progesterone trong vòng 4 tuần trước khi làm xét nghiệm. Và thông báo cho bác sĩ ngày đầu của chu kỳ kinh nguyệt cuối cùng, tính chất kinh để bác sĩ có thể hướng dẫn những xét nghiệm liên quan.

• • • Bước 1: Y, bác sĩ sẽ dùng một dải thun và quấn quanh cánh tay trên để ngăn dòng máu chảy. Điều này làm cho các tĩnh mạch bên dưới dải lớn hơn để dễ dàng đưa kim vào tĩnh mạch.
    • Bước 2: Làm sạch vị trí kim bằng cồn. Sau đó, đặt kim vào tĩnh mạch.
    • Bước 3: Gắn một ống vào kim để làm đầy máu.
    • Bước 4: Tháo kim băng ra khỏi cánh tay khi đã lấy đủ máu rồi áp dụng một miếng gạc hoặc bông gòn trên vị trí kim tiêm khi gỡ bỏ kim và sau đó băng lại.

Đối với phụ nữ đang gặp vấn đề về chu kỳ kinh nguyệt hoặc không thể mang thai, xét nghiệm progesterone có thể cần nhiều hơn một mẫu máu để xét nghiệm.

3. Ý nghĩa kết quả xét nghiệm Progesterone

Xét nghiệm cho kết quả nồng độ Progesterone trong huyết thanh theo đơn vị ng/mL, bác sỹ khám trực tiếp nhận kết quả của bạn, dựa trên kết quả tiêu chuẩn (phụ thuộc giới tính, độ tuổi, chu kỳ kinh nguyệt, có đang mang thai không) mà chẩn đoán.

Nếu người phụ nữ đang có kinh nguyệt, nồng độ Progesterone sẽ thấp, vài ngày sau trứng rụng, nồng độ sẽ đạt đỉnh điểm, sau đó lại quay trở lại mức thấp, trừ khi bạn có thai.

Nhìn chung, kết quả xét nghiệm Progesterone là bình thường nếu chỉ số này nằm trong phạm vi sau:

– Phụ nữ sau mãn kinh, đầu chu kỳ kinh nguyệt, đàn ông: nhỏ hơn hoặc bằng 1 ng/ml.

– Phụ nữ giữa chu kỳ kinh nguyệt: 5 – 20 ng/ml.

– Phụ nữ mang thai 3 tháng đầu: 15-60 ng/ml.

– Phụ nữ mang thai 3 tháng giữa: 25.6 – 89.4 ng/ml.

– Phụ nữ mang thai 3 tháng cuối: 48.4 – 42.5 ng/ml. Lượng Progesterone giảm dần để chuẩn bị cho việc em bé chào đời.

Thực ra nồng độ Progesterone dao động rất nhiều, không những theo chu kỳ kinh nguyệt mà trong ngày nồng độ này đã thay đổi. Do đó¸ vào trường hợp cụ thể mà bác sỹ đánh giá bạn có vấn đề sức khỏe sinh sản tiềm tàng hay không.

Một vài chú ý

Nồng độ Progesterone cao ngoài mang thai có thể do: Ung thư buồng trứng; ung thư tuyến thượng thận; rối loạn tăng sản thượng thận bẩm sinh

Nồng độ Progesterone thấp do: Không rụng trứng; không có kinh nguyệt; sảy thai; mang thai ngoài tử cung; thai chết.

Để cập nhật kiến thức về sản, phụ khoa và các kiến thức sau sinh của phòng khám sản phụ khoa 43 Nguyễn Khang. Bạn có thể truy cập website: SAN43NGUYENKHANG.VN; để đặt lịch khám truy cập website: DK.SAN43NGUYENKHANG.VN hoặc liên hệ Zalo: 0342.318.318 để được hướng dẫn.

Bình thường trứng sau khi được thụ tinh ở 1/3 ngoài của vòi trứng sẽ di chuyển vào trong buồng tử cung và làm tổ tại đây. Vì 1 lí do nào đó mà trứng được thụ tinh không nằm trong lòng tử cung mà nằm ở những nơi khác bên ngoài tử cung, thường gặp nhất là ở vòi trứng (95-98%)…gọi là chửa ngoài tử cung. Chửa ngoài tử cung là 1 bệnh lý sản phụ khoa cấp tính, khi vỡ gây chảy máu ồ ạt trong ổ bụng, đe dọa đến tính mạng, sức khoẻ của người bệnh.

Chửa ngoài tử cung chiếm tỷ lệ 0,45 – 1,05%. Tỷ lệ chửa ngoài tử cung tăng có liên quan với các bệnh lây truyền qua đường tình dục, đặc biệt Chlamydia trachomatis, viêm nhiễm tiểu khung, tiền sử nạo phá thai, sử dụng một số biện pháp tránh thai như đặt dụng cụ tử cung hay mẹ lớn tuổi... Người có chửa ngoài tử cung vỡ một lần thì sẽ có khả năng bị chửa ngoài tử cung lại.

Chửa ngoài tử cung có thể là ở vòi tử cung, buồng trứng hoặc trong ổ bụng, trong ống cổ tử cung. Tỉ lệ như sau:
- Vòi tử cung: 95 - 98%.
- Buồng trứng: 0,7 - 1%.
- Ống cổ tử cung: 0,5 - 1%.
- Ổ bụng: hiếm gặp.

Các vị trí chửa ngoài tử cung hay gặp

Nguyên nhân chửa ngoài tử cung:
Nguyên nhân gây ra chửa ngoài tử cung thường là do các biến dạng ở vòi trứng.
+ Viêm vòi trứng (trong đó nạo phá thai nhiều lần,viêm nhiễm vùng chậu là nguyên nhân thường gặp nhất )
+ Hẹp vòi trứng sau tạo hình vòi trứng.
+ Khối u trong lòng vòi trứng hoặc ở ngoài vòi trứng đè ép làm hẹp lòng vòi trứng.
+ Do vòi trứng bị co thắt và có những nhu động bất thường.

Triệu chứng lâm sàng
• Chửa ngoài tử cung chưa vỡ:
+ Chậm kinh sau đó thử nước tiểu thấy có thai.
+ Đau bụng: đau vùng hạ vị, đau âm ỉ, có khi thành cơn
+ Ra huyết rỉ rả kéo dài: thường sau chậm kinh vài ngày, huyết ra thường ít, màu nâu đen, socola, có khi lẫn màng.
• Chửa ngoài tử cung bị vỡ gồm:
+ Các triệu chứng của chửa ngoài tử cung chưa vỡ
+ Kèm theo: đau bụng đột ngột, dữ dội, đau vã mồ hôi, xanh xao, nhợt nhạt…
+ Các triệu chứng của chảy máu trong ổ bụng tùy theo mức độ mất máu: Da xanh, niêm mạc nhợt, chân tay lạnh, mạch nhanh, huyết áp tụt.

Các xét nghiệm cận lâm sàng và chẩn đoán
• Định lượng βhCG máu: βhCG thường tăng thấp hơn bình thường.
Trong 6 tuần đầu thai kì, lượng βhCG tăng nhanh, sau 6 tuần βhCG đạt mức > 6.000-10.000mUI/ml, sau đó tăng chậm dần.
Thai bình thường βHCG tăng gấp đôi sau 48h (ở > 60% các trường hợp).
Theo dõi sau 48h nếu lượng βHCG không tăng như vậy và siêu âm không thấy thai trong tử cung thì phải nghi ngờ chửa ngoài tử cung.
• Progesteron huyết thanh: Nồng độ Progesterone thấp hơn trong chửa thường
Progesterone > 25ng/ml: 70% thai sống trong TC.
Nồng độ Progesterone < 5ng/ml nghi ngờ thai bất thường.
• Siêu âm: qua đường bụng và qua đường âm đạo.
- Không thấy hình ảnh của túi ối trong buồng tử cung, cạnh tử cung có thể thấy một vùng âm vang không đồng nhất, ranh giới rõ, kích thước thường nhỏ, siêu âm Doppler màu có dấu hiệu vòng lửa “ring of fire” sign. Một số ít trường hợp có thể nhìn thấy khối có kích thước lớn hơn, có hình ảnh âm vang thai và hoạt động của tim thai nằm ngoài buồng tử cung.

Hình ảnh khối chửa ngoài tử cung, nằm trên buồng trứng.

Hình ảnh khối chửa ngoài tử cung, nằm trong ổ bụng

- Có khoảng ~ 30% các trường hợp có hình ảnh túi thai giả trong buồng tử cung. Cần phân biệt túi thai thật và túi thai giả trong tử cung. (Túi thai thật: Nằm lệch, túi tròn được bao quanh bởi vòng echo dày của các nguyên bào nuôi, đường giữa nội mạc nguyên vẹn, túi thai nằm dưới lớp nội mạc. trong khi đó hình ảnh túi thai giả thương nằm giữa lớp nội mạc, hình dạng tùy theo buồng tử cung và chỉ có 1 lớp tế bào mỏng bao quanh, đường giữa nội mạc không nhìn thấy trên mặt cắt dọc).

Túi thai thật và túi thai giả trong buồng tử cung

- Siêu âm có thể thấy dịch ở cùng đồ Douglas, dịch trong ổ bụng • Soi ổ bụng: Để chẩn đoán xác đinh trong trường hợp nghi ngờ. Soi ổ bụng sẽ nhìn thấy một bên vòi trứng căng phồng, tím đen, đó là khối chửa ngoài.

Hình ảnh khối chửa ngoài ở vòi trứng phải

Điều trị Gồm các phương pháp điều trị nội và ngoại khoa Lựa chọn các phương pháp tùy thuộc nhiều yếu tố gồm tình trạng lâm sàng, vị trí thai ngoài tử cung, kích thước túi thai…

• Điều trị nội khoa:

- Sử dụng Methotrexate, một chất gây độc tế bào tiêm vào cơ thể hay vào khối thai, mục đích làm chết các tế bào của khối thai. - Chỉ định: + Có huyết động ổn định + Nồng độ BHCG ≤ 5000mUI/ml + Không có bằng chứng của chảy máu ổ bụng đang tiến triển. + SA không có hoạt động tim thai + Kích thước khối thai ngoài nhỏ hơn 3-4cm.

• Điều trị ngoại khoa: Phẫu thuật nội soi hoặc mổ mở: Phẫu thuật nội soi khi: khối chửa ngoài tử cung chưa vỡ hay mới rỉ máu, tại những cơ sở có điều kiện về trang thiết bị và kỹ thuật, phẫu thuật viên có kinh nghiệm. Phương pháp này có ưu điểm là ít gây dính vùng bụng sau mổ và ít để lại sẹo hơn phương pháp mổ mở. Tuy nhiên, khi khối thai đã vỡ, hay khi có quá nhiều máu trong ổ bụng, không thể mổ nội soi được thì bắt buộc phải mổ mở. Chửa ngoài tử cung là một bệnh lí sản phụ khoa gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho người mẹ, có thể đe dọa đến tính mạng nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời. Vì vậy phụ nữ khi có bất kì dấu hiệu mang thai nào cần được đến cơ sở chuyên khoa để khám và được tư vấn, phát hiện sớm các trường hợp bất thường của thai kì để có biện pháp xử trí nhanh chóng, kịp thời.

Khoa Chẩn đoán Chức năng - Bệnh viện TƯQĐ 108