LTS: Ngày 12/10/2023, cụ Tráng Thị Đấu [sinh năm 1925] đã đến Mỹ tỵ nạn sau một thời gian ở Thái Lan.
Chúng tôi xin chia sẻ bài viết sau, đã được đăng trên tờ Việt Nam Thời Báo.
[Trong bài viết trên, tên cụ được viết là Tráng Thị Dâu hoặc Tráng Thị Dau – chúng tôi đã kiểm tra lại và được biết tên cụ là Tráng Thị Đấu].
Tác giả: Hạo Nhiên
Cuối cùng thì cụ Đấu đã cùng con gái và con rể rời Thái Lan để đến bến bờ tự do. Quả là một hành trình gian nan đối với một cụ bà 98 tuổi.
Ngày 12 tháng 10, cụ bà Tráng Thị Đấu đến Hoa Kỳ. Cụ là người dân tộc H’mông, mang quốc tịch Việt Nam, lớn tuổi nhất, sinh năm 1925, được định cư theo diện tỵ nạn vì bị nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam đàn áp tôn giáo.
Cụ Tráng Thị Đấu nhận được lịch hẹn phỏng vấn đi tỵ nạn ngày 7 tháng 6 năm 2023 của tòa đại sứ Hoa Kỳ tại Thái Lan. Người nhà đưa cụ đến tòa ĐS từ sáng sớm và làm mọi thủ tục để vào phỏng vấn. Tuy nhiên, nhân viên làm việc nhận ra thủ tục khám sức khỏe cho cụ chưa hoàn tất, họ từ chối phỏng vấn và yêu cầu cụ làm việc lại với luật sư và tòa đại sứ Hoa Kỳ để làm lịch hẹn khác khi đã hoàn tất thủ tục khám sức khỏe. Vậy là buổi phỏng vấn ngày hôm đó đã bị dời lại.
Mãi cho đến tận 2 tháng sau, cụ mới được lịch hẹn phỏng vấn xin Visa ngày 28 tháng 9 năm 2023. Sau khi phỏng vấn được 1 ngày, hôm 29 tháng 9 năm 2023, gia đình đã nhận được thông tin, gọi đưa cụ lên nhận Visa, niềm vui cuối cùng cũng được đoàn tụ với con gái ruột sau nhiều năm chờ đợi mỏi mòn.
Từ Thái Lan, gia đình thông báo tin vui tới ông bà Wa Chi Minh Vang, con rể và Chao Xiong con gái cụ Đấu.
Một người Hmong Mỹ gốc Lào đang giúp đỡ ông Wa Chi Minh Vang làm thủ tục đoàn tụ gia đình tin khá chắc rằng cụ Đấu có thể rời khỏi Thái Lan mà không cần thông qua UNHCR, IOM hay IDC mà chỉ cần ra sân bay đóng phạt bởi vì có visa Mỹ và “đã có sự bảo đảm từ tòa lãnh sự Hoa Kỳ tại Thái Lan”[SIC]. Ông Wa Chi Minh Vang và vợ quyết định về Thái Lan đón mẹ. Họ đã book vé một chiều của hãng American Airlines từ Thái Lan về Mỹ cho cụ Đấu để đi cùng. Lịch bay từ Thái trở lại Mỹ là ngày 10 tháng 10 năm 2023.
Việc gia đình bảo lãnh Cụ Tráng thị Đấu, một người tỵ nạn có tên trong hồ sơ của Phủ Đặc Ủy Tỵ Nạn LHQ tại Thái Lan, sang Hoa Kỳ theo diện đoàn tụ gia đình, cũng vô cùng nhiêu khê, chúng tôi sẽ kể sau.
Tuy nhiên việc bất ngờ ập đến khi cháu cụ Đấu báo với Phủ Đặc Ủy Tỵ Nạn của Liên Hiệp Quốc tại Bangkok, UNHCR, về việc cụ đã có Visa nhập cảnh Hoa Kỳ theo diện đoàn tụ gia đình và sẽ rời khỏi Thái Lan ngày 10/10. UNHCR hốt hoảng thông báo cho cụ rằng thời gian quá gấp. UNHCR cũng như IOM không thể đủ thời gian để làm thủ tục xuất cảnh cho cụ.
Anh Johnny Huy, người vẫn từng lo cho cụ từ trước, bàng hoàng vì thông tin này.
Vì cụ Đấu đã có tên trong hồ sơ người có quy chế tỵ nạn trên đất Thái của UNHCR, nên họ đề nghị không tự ý đưa cụ ra sân bay làm thủ tục xuất cảnh và nên xin gia hạn Visa từ tòa đại sứ Hoa Kỳ để UNHCR và IOM có thêm thời gian làm thủ tục.
Johnny Huy cảm thấy bất an về sự việc nên đã email cho LS. Alex Sonsev, Giám đốc Trung Tâm Bảo Vệ Tỵ Nạn [Center for Asylum Protection, CAP] do tổ chức BPSOS tài trợ, để trình bày về sự việc.
Johnny Huy kể, “Ông Alex Sonsev sau khi nhận được email của tôi đã phản hồi nhanh chóng và cho biết cụ Đấu không thể đóng phạt ở sân bay vì đã nhập cảnh Thái Lan bất hợp pháp. Thủ tục cần làm là phải thông qua IDC sau đó ra tòa, đóng phạt cho việc nhập cảnh và ở lại bất hợp pháp trước khi có thể rời khỏi Thái Lan. Ông Sonsev cho biết sẽ nói chuyện với UNHCR để tìm hướng giải quyết, việc gia đình tự đưa bà cụ Đấu ra sân bay để đi là một ý tồi [bad idea].”
Khi anh Johnny Huy cho Alex biết rằng đã quá muộn để có thể làm gì đó giúp đỡ trường hợp này, vì chỉ còn ít ngày nữa đến ngày bay và visa hết hạn; UNHCR và IOM thì cần đến 2 tuần để làm xong thủ tục. Alex nói rằng vẫn còn hy vọng và hứa cố nói chuyện lại với UNHCR tìm hướng giải quyết. Sau 3 ngày chờ đợi, Johnny Huy nhận được tin từ Alex rằng UNHCR không có đủ thời gian để làm thủ tục xuất cảnh cho trường hợp bảo lãnh theo diện gia đình đối với bà Tráng Thị Đấu. Dù vậy Alex ngay tức khắc liên lạc với tổ chức Refugee Rights Litigation Project [RRLP] để nhờ sự giúp đỡ. Hôm đó là ngày 7/10 [cách ngày bay chỉ 2 ngày].
Với sự giúp đỡ của tổ chức RRLP cụ Đấu đã được đưa ra tòa và đóng phạt ngay ngày 9 tháng 10. Tuy nhiên vấn đề ở đây là cảnh sát sở di trú Thái Lan cho biết họ không đủ thời gian để hoàn tất thủ tục cho chuyến bay đã được lên lịch sẵn với hãng hàng không American Airlines Inc. Với thời gian gấp rút như vậy họ chỉ tìm được 1 hãng bay duy nhất là hãng hàng không All Nippon Airways Co Ltd cho phép những người từ IDC [Immigration Detention Centre], Trung tâm giam giữ người nhập cư bất hợp pháp, lên máy bay mà không cần sự phê duyệt trước. Vì vậy lựa chọn duy nhất là phải hủy chuyến bay ngày 10/10 với American Airlines Inc và đặt chuyến bay ngày 11/10 với All Nippon Airways Co Ltd [trước ngày hết hạn Visa 2 ngày].
Sáng ngày 10/10 Johnny Huy cùng ông bà Wa Chi Minh Vang và cụ Tráng Thị Đấu nhanh chóng đến IDC để làm những thủ tục cuối cùng là chụp hình, lăn tay để xuất cảnh. Vì bà Đấu đã quá già không thể ở lại IDC để sáng 11/10 IDC sẽ ra sân bay nên cụ được phép về nhà và cảnh sát hẹn gia đình tại sân bay sáng 6h30 ngày 11/10 để làm thủ tục lên máy bay.
Khoảng 7h30 sáng 11/10 Cụ Đấu được nhân viên của sở di trú và IDC làm thủ tục xuất cảnh, nhưng nhân viên của hãng hàng không All Nippon Airways Co Ltd không đồng ý xuất vé vì Visa của cụ Đấu trông rất lạ [chỉ là 1 tờ giấy cỡ A4 với thông tin hộ chiếu tạm thời ở trên]:
Tờ Visa khiến nhân viên xuất vé và cảnh sát di trú IDC ngỡ ngàng [chúng tôi đã che đi các thông tin cá nhân].
Cuối cùng phải đợi khoảng 1 tiếng thì nhân viên của hãng hàng không All Nippon Airways Co Ltd mới đồng ý xuất vé và họ đề nghị gia đình phải tự làm việc với cảnh sát di trú tại sân bay về các vấn đề nẩy sinh, nếu có.
Cảnh sát IDC giúp đỡ làm thủ tục.
Và cuối cùng thì cụ bà Đấu đã cùng con gái và con rể rời Thái Lan để đến bến bờ tự do. Quả là một hành trình gian nan đối với một cụ bà 98 tuổi.