Hải quỳ có đời sống như thế nào

Với vẻ ngoài sặc sỡ và vô cùng vô hại nhưng hải quỳ lại là một loài động vật ăn thịt cực kỳ đáng sợ của biển cả. Chúng thường sử dụng vũ khí gợi cảm của mình là những xúc tu để ‘ve vãn’ rồi bất ngờ tiêm nọc độc vào con mồi. Khi con mồi bị tê liệt, chúng sẽ ‘xơi tái’ con mồi mà không ngần ngại… Cùng chuyên mục Môi trường và cộng đồng hôm nay tìm hiểu về loài ‘hoa ăn thịt’ dưới biển này nhé!

Hải quỳ có đời sống như thế nào

Tổng quan về hải quỳ

Hải quỳ là gì?

Hải quỳ tên tiếng anh là Sea anemone. Chúng là một nhóm động vật săn mồi ở thuộc bộ Actiniaria. Vì có cấu tạo 1 nửa là động vật, 1 nửa là thực vật nên nó được đặt tên theo hải quỳ – một loài thực vật có hoa đầy màu sắc ở trên mặt đất.

Hải quỳ biển được xếp vào ngành Cnidaria, lớp Anthozoa và phân lớp Hexacorallia. Lớp Anthozoa có chứa các polyp giúp hải quỳ có thể tiêu hoá con mồi lớn hơn nó gấp nhiều lần. Hải quỳ có quan hệ gần với san hô, sứa, hydra và Ceriantharia.

Hải quỳ có đời sống như thế nào
Hải quỳ là gì?

Đa số hải quỳ không gây hại cho con người. Tuy nhiên, một số loài có lượng độc tính cao như Phyllodiscus semoni, Actinodendron arboreum và Stichodactyla có thể khiến con người bị thương nặng, thậm chí là tử vong.

Tuy nhiên, có một giống loài được coi là cộng sinh với hải quỳ vì không bị ảnh hưởng bởi nọc độc của hải quỳ. Đó là cá hề. Vì vậy, cá hề thường làm tổ, đẻ trứng ở bề mặt miệng của hải quỳ để tránh khỏi những kẻ săn mồi.

» Các bạn có thể quan tâm: Ngày môi trường thế giới

Cấu tạo

Hải quỳ có cấu tạo khá thú vị. Nó có thân dạng ống có đường kính khoảng 1-5cm, chiều dài khoảng 1.5-10cm. Do có cơ chế ‘bơm hơi’ nên hải quỳ có thể thay đổi được về kích thước. Một số loài hải quỳ có kích thước khá lớn như Urticina columbiana và Stichodactyla mertensii có kích thước có thể lên tới 1m.

Xung quanh miệng của hải quỳ là các xúc tu hình túi có những tế bào có gai cnidocytes. Các tế bào này vừa để phòng thủ, vừa để tấn công các con mồi. Tại sao có thể tấn công và phòng thủ? Có điều này bởi lẽ trong các tế bào cnidocytes có chứa các tuyến trùng chứa nọc độc. Chỉ cần một cú chạm, tế bào trong cơ thể kẻ thù hoặc con mồi sẽ bị phá vỡ từ đó khiến kẻ thù và con mồi bị tê liệt.

Bên cạnh đó, dạ dày của hải quỳ khá lớn vì vậy dù con mồi có lớn tới đâu thì nó vẫn có thể nuốt trôi. Hải quỳ có cấu tạo khoang ruột không hoàn chỉnh. Bởi lẽ chỉ có lỗ mở duy nhất dùng để cắn nuốt con mồi và thải chất thải ra bên ngoài. Miệng của chúng có hình dạng dẹt, có rãnh ở 1 hoặc 2 đầu. Các rãnh này có chưa các siphonoglyph giúp di chuyển thức ăn dễ dàng hơn đến khoang gastrovascular.

Hải quỳ có đời sống như thế nào
Hải quỳ có thể nuốt được con mồi lớn hơn nó nhiều lần. Trong ảnh là đầu chim biển bị hải quỳ bóp nghẹt, không cách nào vùng vẫy kháng cự.

Không những vậy, hải quỳ cũng có chân. Chúng dùng chân bám chặt vào tảng đá. Nếu nhìn thoáng qua, chúng ta sẽ nghĩ chúng không thể động. Nhưng nếu quan sát thật kỹ, chúng ta có thể thấy chúng đang không ngừng vận động. Theo Litter, It Costs You tìm hiểu, hải quỳ chỉ di chuyển khi bị tấn công hoặc môi trường sống thay đổi hoặc chỗ chúng đang bám quá khó kiếm thức ăn.

Mối quan hệ cộng sinh giữa hải quỳ và các động – thực vật khác

Với ốc mượn hồn

Hải quỳ có đời sống như thế nào
Hải quỳ và ốc mượn hồn

Có một số loài thường bám trên thân của ốc mượn hồn hay còn gọi là ‘cua ẩn sĩ’. Sự hợp tác này cả 2 hai bên đều có lợi. Theo đó, khi các chú ốc này di chuyển thì hải quỳ được quá giang miễn phí và kiếm thức ăn trên đường đi. Trong khi đó, các chú ốc của chúng ta lại được nguỵ trang và bảo vệ bởi những xúc tu đầy chất độc của bị khách quá giang này.

Với cá hề

Hải quỳ có đời sống như thế nào
Hải quỳ và cá hề

Như đã nói ở trên, cá hề miễn dịch với các chất độc có trong các xúc tu của hải quỳ. Bởi vậy, xung quanh miệng hải quỳ là nơi trú ngụ của cá hề. Ngược lại, khi cá hề tha thức ăn về tổ, những thức ăn rơi vãi sẽ là nguồn dinh dưỡng để hải quỳ tồn tại.

Với tảo bẹ

Hải quỳ có đời sống như thế nào
Hải quỳ và tảo bẹ

Có một số loài hải quỳ có số lượng khá nhiều và thường bám trên thân các cây tảo bẹ để cộng sinh. Chúng ta có thể ngắm nhìn hiện tượng này tại bờ biển đảo Vancouver, Canada.

Hải quỳ – tài nguyên quý cần được quản lý, bảo tồn

Theo thống kê của các nhà khoa học, hiện nay có khoảng hơn 1.000 loài hải quỳ khác nhau. Chúng ăn tất cả các loài khi chúng bắt được. Tuy nhiên, ngoại trừ có một loài có thể sống chung với hải quỳ là cá hề. Vì vậy, mọi người gọi cá hề bằng một cái tên khác là cá hải quỳ.

Cá hề là loài ăn tạp. Chúng có thể ăn những thức ăn mà hải quỳ không thể tiêu hoá. Những xúc tu bị chết của hải quỳ cũng là thức ăn của cá hề. Ngoài ra, cá hề còn bài tiết ra một lượng ni-tơ giúp làm tăng lượng tạo đưa vào mô để hải quỳ tái sinh, đồng thời phát triển mô. Bên cạnh đó, khi cá hề bơi xung quanh còn tạo ra nguồn ô xy hoà tan cho hải quỳ.

Hải quỳ có đời sống như thế nào
Hải quỳ – tài nguyên quý cần được quản lý, bảo tồn

Để trả ơn bạn tốt, hải quỳ cung cấp nơi ẩn nấp cho cá hề. Dù các xúc có nọc độc nhưng điều này hoàn toàn không ứng dụng đối với cá hề. Bởi vậy, cá hề là loài duy nhất có thể sống trong hải quỳ.

Do cả hai loài này đều là những cá thể quyến rũ, nhiều màu sắc. Đặc biệt, chúng gắn liền với các rạn san hô, thảm cỏ biển. Không những vậy, chúng còn yếu tố góp phần khiến đại dương đẹp hơn, đầy tính thẩm mỹ. Chính vậy, giá trị xuất nhập khẩu của chúng khá cao.

Đó là lý do vì sao cá hề và hải quỳ đang ngày bị suy giảm. Đặc biệt, các ngư dân còn sử dụng Cyanide để khai thác hải quỳ và cá hề không chỉ là suy kiệt nguồn lợi mà còn khiến môi trường biển bị ô nhiễm, giết chết nhiều loài động vật biển khác và các rạn san hô.

Trước thực trạng khai thác trái phép và vô tội vạ như này, việc bảo tồn cá hề và hải quỳ là điều cần thiết và đặt ra nhiều thách thức với cơ quan chức năng.

Trên đây là một vài thông tin cơ bản về loài hải quỳ biển. Với những thông tin này hy vọng các bạn có thể hiểu rõ hơn về loài động vật đẹp nhưng không kém phần nguy hiểm này.

Hải quỳ có đời sống như thế nào

  • Ruột khoang có khoảng 10 nghìn loài hầu hết sống ở biển, trừ thủy tức đơn độc.
  • Sự đa dạng của Ruột Khoang thể hiện ở số loài nhiều, cấu tạo và lối sống  phong phú, kích thước và hình dạng khác nhau

– Cơ thể hình dù, miệng ở phía dưới, di chuyển bằng cách co bóp dù, có đối xứng toả tròn, tự vệ bằng tế bào gai.

– Có cấu tạo chung giống nhau sứa thích nghi với nối sống ở biển khi di chuyển sứa co bóp dù, đấy nước ra qua lỗ miệng tiến về phía ngược lại

– Sứa có cấu tạo thích nghi với đời sống bơi lội trong nước là:

  • Cơ thể hình dù, đối xứng tỏa tròn
  • Miệng ở phía dưới, có tế bào tự vệ
  • Di chuyển bằng cách co bóp dù

Hải quỳ có đời sống như thế nào

A. Cơ thể trong nước; B. Cơ thể bổ dọc

1. Miệng; 2. Tua miệng; 3. Tua dù; 4. Tầng keo; 5-6. Khoang tiêu hóa

– Làm cơ thể dễ nổi khiến cho khoang tiêu hoá thu hẹp lại tua dù có nhiều ở mép dù. Sứa là động vật ăn thịt bắt mồi bằng tua miệng
– Một số loại sứa:

Hải quỳ có đời sống như thế nào

Hải quỳ có đời sống như thế nào

– Hải quỳ sống đơn độc, không có bộ xương đá vôi điển hình.

  • Cơ thể hình trụ to, ngắn
  • Miệng ở trên, tầng keo dày, rải rác có xương gai,    
  • Khoang tiêu hoá xuất hiện vách ngăn
  • Không di chuyển, có đế bám.

Hải quỳ có đời sống như thế nào

 Một số loài hải quỳ:

Hải quỳ có đời sống như thế nào

– Mối quan hệ cộng sinh giữa hải quỳ và tôm: Hải quỳ dựa vào tôm để di chuyển trong nước nên kiếm được nhiều thức ăn hơn. Còn với tôm thì hải quỳ giúp nó xua đuổi kẻ thù, do có xúc tu chứa nọc độc.

Hải quỳ có đời sống như thế nào

1.3. San hô

Hải quỳ có đời sống như thế nào

– San hô: sống thành tập đoàn, có bộ xương bằng đá vôi.

  • Khoang tiêu hoá: nhiều ngăn, thông giữa các cá thể
  • Sống cố định, không di chuyển
  • Sinh sản vô tính bằng mọc chồi

Hải quỳ có đời sống như thế nào

A. Cành san hô đỏ; B. Phóng đại một nhánh tập đoàn san hô

1. Lỗ miệng; 2. Tua miệng; 3. Cá thể của tập đoàn

 Một số loại san hô:

Hải quỳ có đời sống như thế nào

2. Bài tập minh họa

Hãy nêu các đặc điểm của sứa, hải quỳ và san hô? 

Hướng dẫn giải

Sứa, hải quỳ và san hô là những đại diện ngành Ruột khoang ở biển, làm nên sự đa dạng của ngành Ruột khoang.

  • Sứa: cơ thể hình dù, tầng keo dày, có khả năng di chuyển bằng cách co bóp của dù. Sứa trưởng thành sinh sản hữu tính.
  • Hải quỳ: thuộc lớp San hô, giống san hô ở chỗ : cơ thể hình trụ, có kiểu sống bám, nhiều tua miệng, nhưng khác san hô ở chỗ : Sống đơn độc và không có bộ khung xương đá vôi.
  • San hô: Cơ thể hình trụ, sống bám. Khi sinh sản vô tính, chồi mọc ra, nhưng không tách ra mà dính với cơ thể mẹ để tạo nên tập đoàn. San hô có bộ khung xương đá vôi và có khả năng sinh sản hữu tính. 

3. Luyện tập

3.1. Bài tập tự luận

Câu 1: Sự khác nhau về lối sống và cấu tạo thích nghi tương ứng ở các đại diện của ngành Ruột khoang? 

Câu 2: Cách di chuyển của sứa trong nước như thế nào?

3.2. Bài tập trắc nghiệm

Câu 1: Đặc điểm nào dưới đây có ở san hô ?

A. Cơ thể hình dù

B. Là động vật ăn thịt, có các tế bào gai

C. Luôn sống đơn độc

D. Sinh sản vô tính bằng cách tiếp hợp

Câu 2: Đặc điểm nào dưới đây là của san hô?

A. Cơ thể hình dù

B. Luôn sống đơn độc

C. Sinh sản vô tính bằng tiếp hợp

D. Là động vật ăn thịt, có các tế bào gai

Câu 3: Đặc điểm nào dưới đây không có ở hải quỳ?

A. Kiểu ruột hình túi

B. Cơ thể đối xứng toả tròn

C. Sống thành tập đoàn

D. Thích nghi với lối sống bám

Câu 4: Tầng keo dày của sứa có ý nghĩa gì?

A. Giúp cho sứa dễ nổi trong môi trường nước

B. Làm cho sứa dễ chìm xuống đáy biển

C. Giúp sứa trốn tránh kẻ thù

D. Giúp sứa dễ bắt mồi

Câu 5: Đâu là điểm khác nhau giữa hải quỳ và san hô?

A. Hải quỳ có khả năng di chuyển còn san hô thì không

B. Hải quỳ có cơ thể đối xứng toả tròn còn san hô thì đối xứng hai bên

C. Hải quỳ có đời sống đơn độc còn san hô sống thành tập đoàn

D. San hô có màu sắc rực rỡ còn hải quỳ có cơ thể trong suốt

4. Kết luận

Sau khi học xong bài này các em cần:

  • Hiểu được Ruột khoang chủ yếu sống ở biển, rất đa dạng về loài và phong phú về số lượng cá thể.
  • Nhận biết được cấu tạo của sứa thích nghi với lối sống tự do bơi lội ở biển.
  • Nhận biết được cấu tạo của hải quỳ, san hô thích nghi với lối sống cố định ở biển.