Với cặp thông số tốc độ - khẩu độ thích hợp, bạn sẽ dễ dàng chụp ảnh với chế độ M trong mọi tình huống chụp.
Khi chưa có sự hỗ trợ của các chế độ chụp tự động, chế độ duy nhất trên máy ảnh là tự chỉnh – Manual [M]. Chế độ này cho phép người sử dụng toàn quyền quyết định các thông số tốc độ, khẩu độ, bù trừ sáng. Do đó, chụp với M trong những tình huống nhanh, ánh sáng thay đổi liên tục đòi hỏi phải là người có kinh nghiệm và nắm vững kỹ thuật chụp ảnh.
Ở những máy ảnh phim trước đây, để lộ sáng “chuẩn” người dùng phải xoay tốc độ trên nóc máy và chỉnh khẩu độ tương ứng trên ống kính. Ngày nay, việc điều chỉnh tốc độ, khẩu độ trên máy ảnh kỹ thuật số đơn giản hơn với các bánh xe đa chức năng trên thân máy. Không chỉ máy ảnh kỹ thuật số SLR chuyên nghiệp, DSLR bán chuyên, máy ảnh ICL mới tích hợp chế độ M, mà ngay cả những mẫu máy du lịch bỏ túi cũng có thêm chế độ này.
Ưu điểm của chế độ M là cho phép bạn kiểm soát và “chơi” ảnh với tốc độ và khẩu độ theo ý mình, qua đó còn giúp bạn nắm rõ kỹ thuật chụp ảnh và kiểm soát ánh sáng tốt hơn.
Với những ai mới chụp M, chỉ cần nhớ cặp tốc độ khẩu độ 1/125 và f/11, ISO 100 hoặc 160 – sử dụng trong trường hợp trời nắng đẹp.
Để chụp với nhiều khung cảnh, bạn giữ nguyên lượng sáng đã đặt với các thông số trên và điều chỉnh cặp thông số này theo nguyên tắc một nấc chỉnh tốc độ về phía giảm/tăng lượng ánh sáng tương ứng với một nấc điều chỉnh khẩu độ để tăng/giảm lượng ánh sáng.
Trong trường hợp trời nắng gắt, bên bờ biển… ánh sáng mạnh hơn thì tăng tốc độ hoặc khép khẩu độ tương ứng. Ví dụ, 1/125 và f/16; 1/250 và f/11…
Trường hợp trời âm u, nhiều mây hay trong bóng râm nên giảm tốc độ hoặc tăng khẩu tộ tương ứng. Ví dụ, 1/125 và f/8; 1/60 và f/11…
Cũng có thể tăng ISO và giữ nguyên các thông số còn lại để có bức ảnh đúng sáng, tuy nhiên, sử dụng ISO cao đồng nghĩa với việc hình ảnh của bạn sẽ xuất hiện nhiều hạt nhiễu.
Trường hợp chụp trời nhá nhem tối, chụp trong nhà với ánh sáng yếu thì bắt buộc bạn phải tăng ISO, nhưng phải đảm bảo giữ tốc độ tối thiểu khoảng 1/40 nhằm tránh rung hình khi chụp máy cầm tay.
Một số hiệu ứng sử dụng với tốc độ và khẩu độ.
Tạo nét nông, phông mờ, xóa phông [sử dụng trong chụp ảnh chân dung] với các khẩu độ f/4, f/ 3.3, f/2.8, f/2, f/1.8, f/1.4…
Tạo nét sâu [sử dụng chụp ảnh phong cảnh, ảnh chân dung tập thể] với các khẩu độ f/11, f/16, f/22…
Bắt đứng chuyển động [thường sử dụng chụp ảnh thể thao, chụp vật chuyển động] với tốc độ 1/250, 1/500, 1/800…
Tạo chuyển động [chụp với ý tưởng hình ảnh nhòe do chuyển động] với các tốc độ 1/15, 1/8, 1/4…
Chụp cảnh đêm, thành phố về đêm có thể phơi sáng dài từ 1 giây đến vài phút và để với khẩu độ mở nhỏ f/11, f/16, f/22...
Đây là tốc độ đóng màn trập của máy ảnh trên một ảnh chụp, tốc độ màn trập, một bức ảnh có độ nét tốt hay không thì yếu tố này cũng sẽ là một phần quyết định, lấy ví dụ, khi bạn chụp ảnh trẻ em đang chạy nhảy tung tăng, nếu tốc độ bạn để thấp hơn 1/100 giây thì có có những đường vệt dài cho chuyển động mà máy chưa bắt nét hết thì tốc độ chụp quá thấp, nếu bạn tăng tốc độ chụp từ 1/100 lên 1/400 là bạn sẽ thấy sự khác biệt khi chụp chuyển động. Tuổi thọ của máy ảnh được các hãng có đề cập là trung bình từ 100,000 shot đến 200,000 shot, cũng khá là lâu để đến giới hạn này, Khi đi test máy ảnh DSLR cũ bạn cũng nên chú ý đến vấn đề này cùng với yếu tố ngoại hình.
3, Tìm hiểu độ nhạy sáng ISO của máy ảnh
Lý thuyết chụp ảnh cơ bản trong nhiếp ảnh
Đây là một trong 3 yếu tố quan trọng trong nhiếp ảnh. Thông thường ISO thấp nhất ở các dòng máy hiện nay từ 50-200 và cao nhất có thể lên tới 256.000. Thông thường khi điều kiện ánh sáng tốt bạn có thể để ISO thấp nhất. Và khi vào những nơi thiếu sáng bắt buộc bạn tăng ISO lên để bù sáng, và vì thế ISO càng cao sẽ càng Noise hơn. Và cả 3 yếu tố này rất liên quan mật thiết đến nhau.
4, Cân bằng trắng WB
Có thể nói dễ hiểu đây là nhiệt độ màu của ảnh, đôi lúc bạn sẽ thấy hình sẽ bị ám xanh dương hay ám vàng… Đa phần là vì máy nhận định ánh sáng không chính xác hoặc bị ảnh hưởng các đèn màu của ngoài môi trường. Về nhiệt độ màu mình nói cho các bạn dễ hiểu đó là nó tính bằng nhiệt độ K [kelvin] và nằm trong khoảng từ 1000-> 10.000. Ở nhiệt độ 1000 thì nó sẽ có màu đỏ cam và càng tăng lên nó chuyển từ từ sang màu vàng rồi xanh lá rồi xanh dương… nói như vậy cho dễ hiểu. Còn Cụ thể thế nào các bạn xem hình minh họa bên dưới cho dễ hiểu nhé.
Lý thuyết chụp ảnh cơ bản trong nhiếp ảnh
5, Phơi sáng là gì?
Thực ra phơi sáng là liên quan đến tốc độ màn trập, là khoảng thời gian để lượng ánh sáng đi vào cảm biến. Thời gian phơi sáng trung bình mình hay sử dụng là từ 1 giây đến 30 giây, nhiều người sẽ phơi sáng lâu bằng chế độ Built bằng cách dùng remote hoặc dây bấm mềm để phơi sáng tùy thích lâu hơn 30 giây. Phơi sáng nhiều sẽ ảnh hưởng đến cảm biến nên các bạn hãy cân nhắc nhé.
6, Tiêu cự của ống kính
Phần này mình đã nói nhiều ở bài viết trước rồi. Các bạn tham khảo lại bài viết các tiêu cự của ống kính. Mình chỉ tóm gọn lại là các loại ống kính gồ m ống góc siêu rộng nhỏ hơn 21mm trong đó có lens mắt cá 8mm, các lens này chụp kiến trúc hay kỷ yếu lấy hiệu ứng lạ. Tiếp theo là góc rộng tiêu cự từ 21-35mm dùng để chụp phong cảnh. Tiêu cự chuẩn là 35-70mm dùng để chụp ảnh đời thường, phóng sự, chân dung. Tiếp theo là Tiêu cự tele trung bình từ 70-135mm dùng để chụp chân dung. Và ống kính siêu tele tiêu cự lớn hơn 135mm…
Lý thuyết chụp ảnh cơ bản trong nhiếp ảnh
7, Lens MF [Chế độ Manual Focus].
Nhiều người thường bỏ qua lens MF cũng như chức năng MF. Các bạn tham khảo bài viết Có nên mua lens MF để đưa ra quyết định cho mình nhé. Không phải tự nhiên mà Sony và Fujifilm đang ra nhiều chức năng để hỗ trợ các lens từ thời máy film để sử dụng cho các dòng máy ảnh của mình. Mình đã từng một thời gian dài sử dụng lens MF trên máy ảnh Sony và mình thấy chất lượng rất ngon và có nhiều hiệu ứng lạ mắt, dĩ nhiên giá chỉ bằng một phần nhỏ của lens AF hiện nay.
8, Độ sâu trường ảnh [DOF]
Lý thuyết chụp ảnh cơ bản trong nhiếp ảnh
Độ sâu trường ảnh có thể nói là độ xóa phông của ống kính, xóa phông càng nhiều thì DOF càng mỏng. Ví dụ lens tele tiêu cự dài sẽ có DOF mỏng hơn lens wide tiêu cự ngắn. Độ sâu trường ảnh càng mỏng thì ảnh xóa phông càng mạnh thì ảnh sẽ lung linh hơn. Tuy nhiên nhược điểm là hình dễ bị out nét do DOF quá mỏng. Vì vậy khi chụp bạn ưu tiên tốc độ chụp cao lên và có thể tăng ISO nếu được nhé. Khi chụp phong cảnh bạn nên khép khẩu xuống tầm F/8 hoặc nhỏ hơn để hình nét đều và tốt nhé.
9, Chế độ đo sáng Máy hỗ trợ các chế độ đo sáng khác nhau, tùy thuộc vào mục đích bạn chụp gì để đưa ra các kiểu đo sáng phù hợp. Đối với chụp chân dụng bạn có thể sử dụng đo sáng điểm [Spot] để đo sáng vào mẫu, còn chụp phong cảnh bạn có thể đo sáng toàn ảnh để có độ sáng phù hợp…. Khi đo sáng thành công bạn có thể giữ nút khóa sáng để thuận tiện bố cục ảnh…
Lý thuyết chụp ảnh cơ bản trong nhiếp ảnh
10, Các chế độ lấy nét trên ảnh Ở máy ảnh có nhiều chế độ lấy nét khác nhau, tùy thuộc vào đối tượng và số lượng người chụp mà các bạn chọn chế độ lấy nét cho phù hợp. Ví dụ khi chụp chân dung mình thường chọn chế độ lấy nét theo điểm và lấy nét vào mắt của mẫu. Và khi mình chụp đông người hơn mình sẽ dùng chế độ lấy nét 3D hay dùng chế độ tận dụng hết số điểm lấy nét của máy và bên cạnh đó sẽ khép khẩu độ xuống để độ sâu trường ảnh dày hơn và nét đều nhiều người. Đối với chụp phong cảnh bạn cũng chọn chế độ ưu tiên hết toàn bộ điểm lấy nét máy hỗ trợ nhé.
11, Các chế độ trên máy ảnh DSLR
Phần này mình có viết một bài rõ ràng và đã giải thích cụ thể rồi. Các bạn có thể xem lại tại Các chế độ của máy ảnh DSLR. Mình chỉ tóm lại 3 chế độ mình hay xài đó là M [Chỉnh tay hoàn toàn] mình hay dùng hay chụp chân dung ngoại cảnh A [ưu tiên khẩu độ] mình dùng khi chụp sự kiện, đám cưới, tiệc tùng.. và Auto [tự động hoàn toàn] khi cho người quen mượn máy và chụp phong cảnh.
12, Góc chụp và bố cục
Lý thuyết chụp ảnh cơ bản trong nhiếp ảnh
Thông thường góc chụp thì nó sẽ tùy vào cảm nhận của mỗi người để cho ra các bức hình khác nhau, có thể nói là độc và lạ. Còn bố cục thì có một vài bố cục cơ bản trong nhiều ảnh các bạn vào trang mục tìm kiếm bố cục nhé.Mình thường hay sử dụng quy tắc 1/3 chụp chân dung, nói chung khi quen rồi bạn tự cảm nhận không cần nhớ gì nhiều. Đôi khi người ta gọi đó là phá cách.