Bỉm Sơn là một thị xã nằm ở phía Nam thành phố Thanh Hóa, vùng đất này với nhiều danh lam thắng cảnh và di tích lịch sử nổi tiếng. Nếu bạn đang có kế hoạch du lịch Bỉm Sơn Thanh Hóa thì bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin đầy đủ nhất về danh lam thắng cảnh và địa điểm du lịch tại Bỉm Sơn.
Sau đây là tóm tắt về các điều kiện tự nhiên chính của thị xã Bỉm sơn có thể bạn quan tâm:
Giới thiệu tổng quan về Bỉm Sơn, Thanh Hóa
Thị xã Bỉm Sơn nằm ở vị trí địa lý thuận lợi, chỉ cách Thành phố Thanh Hóa 34 km về phía Nam và cách thủ đô Hà Nội 120 km về phía Bắc. Nằm ở phía Bắc giáp tỉnh Ninh Bình, phía Nam giáp huyện Hà Trung, phía Đông giáp huyện Nga Sơn và phía Tây giáp huyện Thạch Thành [tỉnh Thanh Hoá].
Với diện tích tự nhiên 6.386,17 ha, Thị xã Bỉm Sơn có dân số khoảng 60.116 người theo dữ liệu năm 2021. Mật độ dân số ở đây đạt 875 người/km2. Bỉm Sơn được chia thành 6 phường và 2 xã, tạo thành các đơn vị hành chính cơ bản.
Địa hình của Bỉm Sơn khá đa dạng, từ phía Tây dần dần giảm độ cao khi đi về phía Đông. Vùng này thuộc đới cấu tạo Sơn La và phụ đới Ninh Bình. Thị xã có sự kết hợp của vùng đồng bằng, vùng núi đá, vùng đồi và sông suối. Vùng đồi núi kéo dài từ Tây Bắc đến Bắc Đông Bắc, trong khi vùng đồng bằng có diện tích nhỏ hơn. Địa chất đặc trưng của khu vực bao gồm đá rát, đá phiến sét và mạch đá vôi chìm nổi.
Khí hậu của Bỉm Sơn phụ thuộc vào ba vùng khí hậu: Tây Bắc, Đông Bắc Bắc Bộ và cận bắc Trung Bộ. Nhiệt độ trung bình hàng năm khoảng 23,6°C, lượng mưa trung bình đạt 1.514 mm/năm và độ ẩm không khí trung bình khoảng 80%. Chế độ gió thay đổi theo mùa, với nhiều ngày nắng và mưa phân bố đều.
Bỉm Sơn có một số địa điểm du lịch hấp dẫn bao gồm cả thắng cảnh và du lịch tâm linh mà bạn có thể khám phá. Dưới đây là một số địa điểm nổi tiếng và thu hút du khách của du lịch Bỉm Sơn:
Hồ Cánh Chim – Một Danh thắng được xếp hạng Cấp Quốc gia
Hồ Cánh Chim là một danh thắng được xếp hạng Cấp Quốc gia ở thị xã Bỉm Sơn, Thanh Hóa. Nằm trên đỉnh Đèo Ba Dội, khi đứng ở đó và nhìn về phía Đông Bắc, du khách sẽ ngỡ ngàng trước vẻ đẹp của một hồ tự nhiên rộng lớn, được bao quanh bởi 4 ngọn núi và có hệ thực vật, động vật phong phú. Hồ Cánh Chim có diện tích 201.000m2 và trữ lượng nước lên đến 33.000m3.
Thiên nhiên đã tạo ra một cảnh tượng đầy kỳ thú tại địa điểm này. Hai nhánh suối từ phía Tây Bắc và Đông Bắc chảy vào hồ với một sự mải miết. Nhìn từ trên cao, hồ trông như hình dáng của một con chim đại bàng tung cánh bay cao, gợi lên trong lòng mỗi du khách khát vọng bay cao, vươn tới.
Cảnh quan tại Hồ Cánh Chim có tiềm năng lớn cho lĩnh vực du lịch sinh thái của Bỉm Sơn và Thanh Hóa. Đây là một điểm đến hấp dẫn cho những ai yêu thích thiên nhiên, với cảnh quan tuyệt đẹp và môi trường trong lành. Du khách có thể tận hưởng không gian yên bình, thư giãn và khám phá đời sống động vật, thực vật đa dạng của khu vực này.
Đèo Ba Dội – Một địa danh văn hóa lịch sử tiêu biểu
Cụm di tích lịch sử và thắng cảnh Bỉm Sơn đáng chú ý bao gồm đèo Ba Dội, mang giá trị không chỉ về mặt lịch sử mà còn về mặt cảnh quan thiên nhiên. Đèo Ba Dội nằm trong khu vực được gọi là “nhất bách lục sơn”, với 106 quả núi trùng điệp, đánh dấu ranh giới giữa hai tỉnh Thanh Hóa và Ninh Bình. Đèo này có độ cao hơn 110m so với mực nước biển, và trên đỉnh đèo có một tấm bia đá khắc bài thơ của vua Thiệu Trị khi ông đi qua đây vào năm 1842.
Theo sách sử, trong những thập kỷ đầu của thế kỷ XX, con đường chính từ Bắc vào Nam không phải là con đường Quốc lộ 1A đi qua dốc Xây như hiện nay, mà là một đường chạy vòng qua thung lũng ở phía Đông dãy núi trùng điệp, cũng chính là đèo Ba Dội hiện nay. Con đường này được gọi là “Đường Thiên Lý”.
Đoạn đường ngày xưa hiểm trở, nối tiếp nhau như một dải cổ bầu, uốn lượn và len lỏi qua những khe núi đá dựng đứng, tạo nên một địa thế chiến lược vô cùng khó khăn. Đó chính là phòng tuyến Ba Dội, một tuyến phòng thủ quan trọng trong lịch sử, giúp nghĩa quân Tây Sơn hành quân thần tốc,chiến thắng quân Thanh, ghi dấu một chiến công vĩ đại trong lịch sử. Đây là một phần trong hành trình của dân tộc ta trong việc xây dựng và bảo vệ đất nước. Ngoài ra, Đèo Ba Dội cũng là nơi mà nữ sĩ Hồ Xuân Hương đã đến và để lại bài thơ độc đáo mang tên “Đèo Ba Dội”.
Đèo Ba Dội Bỉm Sơn không chỉ là một địa điểm đẹp với phong cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp, mà còn mang trong mình những giá trị lịch sử và văn hóa đặc biệt của dân tộc. Đó là lý do tại sao nó thu hút sự quan tâm của du khách và được coi là một điểm đến đáng để khám phá và tìm hiểu về lịch sử và văn hóa của Việt Nam.
Đền Sòng Sơn – nơi thờ Mẫu Liễu Hạnh
Đền Sòng Sơn, trước đây được gọi là đền Sùng Trân, được xây dựng vào thời kỳ của vua Lê Hiển Tông [1740-1786] trên đất Cổ Đam, xã Hà Dương, huyện Hà Trung, phủ Tống Sơn. Ngày nay, Đền Sòng Sơn thuộc phường Bắc Sơn, thị xã Bỉm Sơn, nổi tiếng với câu ca truyền tụng “Đền Sòng thiêng nhất xứ Thanh”. Năm 1993, đền được Bộ Văn hóa – Thông tin công nhận là di tích lịch sử cấp Quốc Gia. Đền Sòng là điểm du lịch tâm linh hàng đầu tại Bỉm sơn và toàn tỉnh Thanh Hóa.
Đền Sòng Sơn thờ Mẫu Liễu Hạnh, một trong những vị thần quan trọng nhất của đạo Mẫu Việt Nam, cũng là một trong “Tứ bất tử” của dân gian Việt Nam. Theo truyền kỳ, Liễu Hạnh là Đệ Nhị tiên chúa Quỳnh Nương. Vì phạm lỗi đánh rơi chén Ngọc, nàng bị giáng xuống trần gian đầu thai ở nhà Lê Thái Công, xã Vân Cát [huyện Vụ Bản, Nam Định] và mang tên là Giáng Tiên. Sau 3 lần giáng xuống, Tiên chúa được Ngọc Hoàng cho phép sống trên trần gian. Liễu Hạnh có khả năng biến hóa và thường đùa cợt với người đời. Nàng có thể tựa gậy trúc bên đường hoặc biến thành một cô gái xinh đẹp trong quán trọ. Người lành được phúc, người bỡn cợt sẽ gặp tai vạ. Nàng đã xuất hiện ở Lạng Sơn dưới hình dạng một người đẹp họa thơ với trạng Bùng, và cũng xuất hiện ở Tây Hồ dưới hình dạng một cô gái làm cô hàng rượu xướng họa thơ với các danh sĩ họ Phùng, Ngô, Lý…
Lễ hội Sòng Sơn, tổ chức hàng năm từ ngày 1 đến ngày 26 tháng 2 âm lịch, đã trở thành một sự kiện nổi tiếng với câu truyền miệng “Đền Sòng thiêng nhất xứ thanh”. Vào thời điểm này, du khách từ khắp nơi đổ về tham dự lễ hội để cầu mong sự phù hộ và ban tài lộc từ Thánh Mẫu.
Nhất vui là Hội Phủ Giày Vui là vui vậy, chẳng tày Sòng Sơn
Với huyền tích xoay quanh công chúa Liễu Hạnh, Đền Sòng Sơn và Lễ hội đền Sòng đã trở thành một địa điểm linh thiêng và là trung tâm tín ngưỡng không thể thiếu đối với người dân Bỉm Sơn và cả trong cả nước.
Đền Chín Giếng – Nơi thờ Cô Chín
Đền Chín Giếng, cách Đền Sòng Sơn khoảng 1 km về phía Đông, nằm tại trang Phú Dương, xã Cổ Đam, huyện Tống Sơn, phủ Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa. Ngày nay, nó thuộc khu phố 5, phường Bắc Sơn, thị xã Bỉm Sơn, tỉnh Thanh Hóa. Đền Chín Giếng [dân gian vẫn gọi là Đền Cô Chín] là nơi thờ Bán Thiên công chúa, còn được gọi là Cửu Thiên Huyền Nữ – Con gái thứ Chín của Ngọc Hoàng Thượng Đế, vì vậy dân gian thường gọi nó là Đền Cô Chín.
Theo truyền thuyết, trong trận chiến giữa tiền Quan Thánh và chúa Liễu Hạnh tại Sòng Sơn, Liễu Hạnh lâm nạn và biến thành con rồng, sau đó tìm đến Chín cái giếng thiêng nơi Cửu Thiên công chúa đang ngự trị. Chúa Liễu Hạnh được Cửu Thiên Huyền Nữ che chở và nhờ sự cứu đỡ từ Phật Bà Quan Âm, nên thoát khỏi lưới vây của tiền Quan Thánh. Cảm kính đức từ bi của Phật Bà Quan Âm và cảm tình cưu mang của Cửu Thiên Huyền Nữ, chúa Liễu Hạnh quy y theo Phật và kết nghĩa chị em với Cửu Thiên Huyền Nữ. Hàng năm, trong lễ rước bóng Thánh Mẫu Liễu Hạnh lên Đèo Ba Dội, kiệu rước Thánh Mẫu cũng được đưa từ Đền Sòng Sơn sang Đền Chín Giếng, tượng trưng cho việc chị đến thăm em – một nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam.
Để tưởng nhớ và tri ân Cửu Thiên Huyền Nữ đã có công cứu chúa Liễu Hạnh, người dân đã xây dựng đền thờ ngay bên cạnh chín cái giếng thiêng.
Đền Chín Giếng được khởi công xây dựng cùng thời điểm với Đền Sòng Sơn và đã được tu sửa vào năm 1939. Năm 1993, nó được Bộ Văn hóa – Thông tin công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia. Từ năm 2004 đến nay, đền đã được trùng tu và tôn tạo để mang lại vẻ đẹp như hiện tại. Ngôi đền nằm trên sườn núi, bên dòng suối Sòng, với cây cối tươi tốt và một không gian sơn thuỷ hữu tình. Trước đền là dòng suối Sòng với các mô đá nổi lên như những hòn non bộ. Đặc biệt, dưới mặt nước suối Sòng, trước đền có 9 miệng giếng tự nhiên, nước trong veo luôn tuôn lên từ lòng đất mà không bao giờ cạn, cùng với những đàn cá mắt đỏ thân vàng tung tăng bơi lội, tạo nên một cảnh quan đẹp mắt.
\>>> Xem thêm: Kinh nghiệm đi lễ đền Cô Chín
Động Cửa Buồng
Động Cửa Buồng mang trong mình vẻ đẹp hoang sơ, kỳ bí và thuộc loại động đá tự nhiên hấp dẫn người tham quan. Đây là một trong những điểm đến độc đáo và đáng khám phá tại thị xã Bỉm Sơn, Thanh Hóa.
Động Cửa Buồng bao gồm ba động là động Đào Nguyên, động Cửa Buồng và động Cô Tiên, nằm giữa hai núi Điều Sơn và Tượng Sơn. Đây là nơi đã chứng kiến sự có mặt của nhiều danh nhân học sĩ đến thăm và để lại bút tích của mình.
Theo truyền thuyết dân gian, nhà vua Nguyễn Huệ, khi đưa quân đến khu vực phương Bắc, đã tổ chức một cuộc họp để thảo luận về kế sách giải phóng Thăng Long. Đây cũng chính là nơi mà vua Nguyễn Huệ được thần báo mộng. Khi khải hoàn trở về, khi đi qua khu vực này, vua Nguyễn Huệ đã viết hai câu đối nhằm bày tỏ lòng biết ơn đối với các thánh nhân đã giúp ông. Hiện nay, hai câu đối này vẫn được lưu giữ tại Đền Cây Vải, còn được gọi là đền Giếng Tiên.
Đó là Động Trình, Suối Ngọc, Kẽm Đó, Núi Kỳ Sơn [nơi cắm cờ hiệu của Quang Trung]. Trong số đó, Động Trình là một hang động tối linh động nằm trên núi Tượng Sơn, cao khoảng 200m. Theo truyền thuyết, đây là nơi mà vua Quang Trung đã tổ chức các nghi lễ tế cầu trời, cầu đất và cầu các thần linh phù hộ cho cuộc hành quân thần tốc từ Nam ra Bắc, nhanh chóng tiêu diệt 29 vạn quân Thanh vào đầu năm Kỷ Dậu 1789. Quang Trung được biết đến với tài năng quân sự xuất sắc, khả năng phân tích tình hình, lập kế sách, định chiến lược tiến quân và ngoại giao.
Ngoài ra, còn có suối Khởi Thủy, một nguồn nước trong mát bắt nguồn từ đỉnh cao, không bao giờ cạn. Tất cả những địa danh này mang trong mình những giá trị lịch sử và tâm linh đặc biệt, là những ký ức về sự hiên ngang và khao khát giành lại độc lập của dân tộc Việt Nam trong cuộc chiến tranh chống quân Thanh.
Có thể bạn chưa biết: trong lịch sử dân tộc, Bỉm Sơn đã đóng vai trò quan trọng trong các sự kiện chống ngoại xâm và giành độc lập của dân tộc. Vào năm 1407, trong thời kỳ triều Hồ, Bỉm Sơn trở thành “đại bản doanh” để chống lại quân Minh xâm lược. Đây là một điểm chiến lược quan trọng trong cuộc kháng chiến chống lại sự xâm lược của nhà Minh. Sau đó, Bỉm Sơn cũng trở thành nơi hội quân của nghĩa quân Tây Sơn dưới sự lãnh đạo của Nguyễn Huệ – Quang Trung. Trước khi tiến hành cuộc tiến công nhanh chóng vào Bắc Hà và đánh bại quân đội xâm lược nhà Thanh vào năm 1789 [năm Kỷ Dậu], Quang Trung đã tụ tập và hội quân tại Bỉm Sơn. Cuộc chiến này đã đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử của dân tộc Việt Nam và mang lại sự độc lập cho đất nước.
Chùa cổ Khánh Quang
Chùa Khánh Quang, hay còn được gọi là chùa Trạch Lâm, là một ngôi chùa có lịch sử lâu đời, được xây dựng vào thế kỷ XVII tại xã Trạch Lâm, huyện Tống Sơn, tỉnh Thanh Hoá. Chính Phi của vua Trịnh Tráng, Nguyễn Thị Ngọc Tú, con gái của Đoan Quận Công Nguyễn Hoàng, đã xây dựng ngôi chùa này sau khi trở thành nội cung của vua Trịnh Tráng và trở về quê hương ở huyện Tống Sơn. Bà đã dùng tiền công đức để xây dựng chùa Khánh Quang.
Trong chùa, có tượng thờ Vương phi, tức tượng thờ bà Nguyễn Thị Ngọc Tú. Phía sau khu vườn chùa có một tháp ba tầng thờ Thiền sư Minh Hành. Trong ngọn tháp này, có một tượng thờ ngài được làm bằng đồng. Nhà khoa học Pháp Benzacier đã nhận xét rằng đây là kiểu tượng đặc trưng của Việt Nam mà ông từng thấy.
Chùa Khánh Quang còn được gọi là chùa Trạch Lâm, vì ngôi chùa nằm trên đất xưa của xã Trạch Lâm [nay thuộc thôn 6, xã Quang Trung]. Theo “Đại Nam nhất thống chí”, công chúa Ngọc Tú đã xây dựng chùa Trạch Lâm. Sau đó, Tổng đốc Thanh Hoá Tôn Thất Tĩnh đã sửa lại chùa, nhưng bia cổ đã bị rêu mờ và không rõ năm tháng, chỉ còn lại tượng thờ Ngọc Tú.
Chùa Trạch Lâm đã đón tiếp Chuyết Công Hoà thượng và Thiền sư Minh Hành, hai nhà sư đời Minh – Trung Quốc, khi họ sang Việt Nam để thuyết giảng. Minh Hành trụ trì tại chùa Trạch Lâm và sau đó chuyển đến chùa Ninh Phúc. Khi Chuyết Công Hoà thượng qua đời vào năm 1644, nhục thân của ngài được đặt trong khâm tại chùa Bút Tháp. Sau đó, Thiền sư Minh Hành và các đệ tử đã bí mật đưa nhục thể của ngài và đem đến chùa Khánh Quang [chùa Trạch Lâm] để chờ đến khi có thời gian bình yên để đưa ngài trở về chùa Bút Pháp. Như vậy, chùa Trạch Lâm đã trở thành nơi trụ trì và lưu giữ nhục thân của Hoà thượng Chuyết Chuyết trong một thời gian.
Ngoài những địa điểm du lịch nổi tiếng phía trên, Bỉm Sơn có nhiều danh lam thắng cảnh và di tích lịch sử được xếp hạng cấp tỉnh và quốc gia, đều là những điểm đến hứa hẹn mang lại trải nghiệm tuyệt vời cho du khách, đơn cử như:
- Đền thờ Đức Ông Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn [Trong cụm di tích đền Sòng Sơn]
- Đền Cây Vải [Di tích Lịch sử văn hoá cấp Quốc gia Thờ Tiên nữ Ngọc Thuỷ Tinh công chúa]
- Thần tích Đền làng Cẩm La [xã Quang Trung thị xã Bỉm Sơn] Thờ Tướng quân Đặng Quang- Đương Cảnh Thành Hoàng Vũ Căng Uy dũng CôngThần; Tây Việt Phúc Thần Đại Vương – Uy dũng Vũ Căng Công Thần Hoàng Liệt Tây Việt Thượng đẳng Phúc Thần.
- Đình Làng Gạo xã Hà Lan, thị xã Bỉm Sơn thờ Tô Đại Liêu tôn Thần, Thái úy Tô Hiến Thành – Thượng đẳng phúc thần.
- Đền thờ Bát Hải Long Vương
Từ Bỉm Sơn, du khách có thể tham quan vãn cảnh những địa điểm du lịch nổi tiếng trong phạm vi gần của Thanh Hóa như: biển Sầm Sơn, biển Hải Tiến, cầu Hàm Rồng… và trải nghiệm những món ăn đặc sản của địa phương.
Ngoài ra, bạn cũng có thể tham gia các hoạt động như tham quan khu du lịch Pu Luông, leo núi, dạo bước trên đường mòn sinh thái, thưởng thức ẩm thực địa phương và mua sắm các sản phẩm thủ công mỹ nghệ.
Đến du lịch Bỉm Sơn, bạn sẽ được khám phá vẻ đẹp thiên nhiên hoang sơ, tận hưởng không gian yên bình và tìm hiểu về văn hóa, lịch sử và tín ngưỡng đặc trưng của địa phương.