Lưỡi của người khỏe mạnh thường có màu hồng, với lớp phủ màu trắng mỏng và được bao phủ bởi nhiều gai nhỏ mịn.
Cần đi gặp bác sĩ nếu có sự thay đổi về màu sắc, hình dạng hoặc kích thước của lưỡi, hoặc đau kéo dài hơn một vài ngày, theo Cleveland Clinic.
Tiến sĩ Daniel Allan, bác sĩ từ Trung tâm Y tế Gia đình Cleveland Clinic [Mỹ], giải mã những dấu hiệu ở lưỡi.
1. Lưỡi có lớp phủ màu trắng hoặc đốm trắng
Lưỡi có màu trắng hoặc đốm trắng trên lưỡi có thể là dấu hiệu của bệnh Leukoplakia.
Đây là bệnh mà các tế bào trong miệng phát triển quá mức, dẫn đến các mảng trắng trên lưỡi và bên trong miệng. Người hút thuốc lá thường mắc bệnh này.
Mặc dù bệnh Leukoplakia không nguy hiểm, nhưng điều nguy hiểm là bệnh này có thể dẫn đến ung thư.
Nếu gặp những dấu hiệu của bệnh này, nên đi gặp bác sĩ.
Mảng trắng còn là dấu hiệu của nấm miệng.
2. Lưỡi màu đỏ
Lưỡi đỏ có thể là dấu hiệu của:
• Suy tim
Bệnh nhân suy tim có lưỡi đỏ hơn với lớp phủ màu vàng.
Thành phần và số lượng vi khuẩn ở bệnh nhân suy tim cũng khác so với người không bệnh.
Nghiên cứu mới cho thấy hệ vi khuẩn ở lưỡi có thể giúp phát hiện, chẩn đoán và theo dõi lâu dài bệnh nhân suy tim.
• Sốt ban đỏ
Đây là bệnh nhiễm trùng khiến lưỡi có hình dạng giống như quả dâu tây - đỏ và sần sùi. Nếu bị sốt cao, đau họng và lưỡi đỏ, cần đi khám ngay, bác sĩ Allan cảnh báo.
• Bệnh Kawasaki
Bệnh này cũng có thể khiến lưỡi có hình dạng giống quả dâu tây. Thường gặp ở trẻ em dưới 5 tuổi và kèm theo sốt cao. Bác sĩ Allan khuyến cáo đây là bệnh nghiêm trọng cần đi khám ngay lập tức, theo Cleveland Clinic.
Lưỡi đỏ còn cơ thể do thiếu vitamin B12 hoặc a xít folic.
3. Lưỡi màu đen
Ở một số người, gai lưỡi nhô lên cao hơn bình thường. Vi khuẩn phát triển ở những gai này, làm chúng trông sẫm màu hoặc đen trông giống như lông, tiến sĩ Allan nói. Nhưng bệnh này không nghiêm trọng.
Trong một số ít trường hợp, lưỡi đen có thể do bệnh tiểu đường hoặc HIV, do dùng thuốc kháng sinh hoặc hóa trị.
4. Lưỡi màu tím
Lưỡi có thể chuyển sang màu tím do lưu thông máu kém hoặc bệnh tim, theo Medical Today.
Lưỡi màu tím cũng có thể là dấu hiệu của bệnh Kawasaki. Đây là bệnh hiếm gặp nhưng nghiêm trọng gây viêm mạch máu, cần phải đi khám ngay.
5. Lưỡi màu xanh da trời
Lưỡi có màu xanh có thể chỉ ra thiếu ô xy trong máu. Nguyên nhân có thể do:
• Thiếu ô xy từ phổi
• Rối loạn về máu
• Bệnh về mạch máu
• Bệnh thận
Nồng độ ô xy trong máu thấp là nghiêm trọng và cần được chăm sóc y tế ngay lập tức, theo Medical Today.
Lưỡi xanh cũng có thể do bệnh chàm.
6. Lưỡi bị đau hoặc sần sùi
Những vết sưng đau trên lưỡi có thể là do:
• Loét
Bác sĩ Allan nói rằng nhiều người thỉnh thoảng vẫn bị loét lưỡi. Thường là do căng thẳng. Các vết loét thường lành mà không cần điều trị trong vòng 1 - 2 tuần.
• Ung thư miệng
Một khối u hoặc loét ở lưỡi không khỏi trong vòng 2 tuần có thể là dấu hiệu của ung thư miệng.
Bác sĩ Allan lưu ý rằng nhiều bệnh ung thư miệng sẽ không bị đau trong giai đoạn đầu, vì vậy đừng nghĩ rằng không đau thì không sao, theo Cleveland Clinic.
Hãy canh chừng cái lưỡi của bạn!
Bác sĩ Allan khuyên mọi người nên kiểm tra lưỡi hằng ngày khi đánh răng. Bất kỳ sự đổi màu, u cục, vết loét hoặc đau nên được theo dõi và đi khám ngay nếu không khỏi trong vòng 2 tuần, theo Cleveland Clinic.
Lưỡi lông đen có thể khiến nhiều người có cảm giác sợ hãi vì cái tên nhưng thực chất đây là tình trạng vô hại. Nguyên nhân khiến lưỡi mọc lông đen là do vi khuẩn hoặc nấm phát triển quá mức trong miệng. Lưỡi xuất hiện lông màu đen dễ dàng được khắc phục bằng cách vệ sinh răng miệng thông thường.
1. Nguyên nhân khiến lưỡi mọc lông đen
Lưỡi lông đen là do quá nhiều vi khuẩn hoặc nấm men phát triển trong miệng. Các vi khuẩn tích tụ trên những nhú gai hình tròn nhỏ, gọi là papillae. Những nhú gai này nằm dọc theo bề mặt của lưỡi. Thay vì rụng lông và thay mới định kỳ như bình thường, nhú bắt đầu phát triển và dài ra, tạo ra những sợi lông giống như tóc. Chúng có thể tăng gấp 15 lần chiều dài thông thường.
Lưỡi mọc lông đen cũng có thể là do gia tăng sản xuất keratin hoặc giảm sự khử [sự bong tróc của các tế bào biểu mô bề mặt]. Một chế độ ăn toàn thực phẩm mềm cũng khiến các nhú gai trên lưỡi không được mài mòn tự nhiên, dẫn đến kết quả là chúng sẽ dài ra hơn.
Ở lưỡi người khỏe mạnh, nhú gai sẽ có màu trắng hồng. Nhưng khi chúng phát triển lớn lên, các sắc tố từ thức ăn, đồ uống, và có thể là cả vi khuẩn hoặc nấm men bị mắc vào u nhú, nhuộm lưỡi thành một màu khác. Phổ biến nhất là màu đen, do đó có tên là lưỡi lông đen. Tuy nhiên, lưỡi cũng có thể chuyển sang màu nâu, vàng, xanh lá cây hoặc nhiều màu khác. Màu sắc là kết quả của thực phẩm, đồ uống hoặc các sản phẩm bạn tiêu thụ.
Lưỡi lông đen báo hiệu sự tích tụ của nhiều vi khuẩn, nấm
Một số thói quen và lối sống nhất định có thể tạo điều kiện phát triển lưỡi lông đen, bao gồm:
- Vệ sinh răng miệng kém
- Thiếu niacin [vitamin B3]
- Sử dụng kháng sinh [có thể làm mất cân bằng vi khuẩn trong khoang miệng]
- Bị mất nước, khô miệng
- Không sản xuất đủ nước bọt
- Thường xuyên sử dụng nước súc miệng có chứa peroxide [oxy già], chiết xuất cây phỉ [witch hazel] hay tinh dầu bạc hà
- Tiến hành xạ trị ở đầu và cổ
- Sau khi ghép tế bào gốc
Sự đổi màu sắc bề mặt lưỡi và các mô mềm khác trong miệng cũng có thể xảy ra trong trường hợp lưỡi không có lông dài. Nguyên nhân bao gồm:
- Hút thuốc lá
- Nhai trầu hoặc cam thảo
- Uống nhiều cà phê hoặc trà
- Dùng thuốc có chứa hóa chất bismuth [ví dụ như Pepto-Bismol điều trị chứng khó tiêu]
- Một số loại thuốc khác [ví dụ chlorhexidine, muối sắt]
Uống cà phê là một trong những nguyên nahan thay đổi màu sắc bề mặt lưỡi
Tình trạng lưỡi mọc lông đen phổ biến hơn ở nam giới trên 40 tuổi [có tiền sử vệ sinh răng miệng kém, hút thuốc và sử dụng kháng sinh], cũng như những người phải dùng thuốc tiêm tĩnh mạch hay dương tính với HIV.
Lưỡi lông đen không phổ biến ở trẻ sơ sinh, nếu có, nhiều khả năng là do sự xâm nhập của vi khuẩn và nấm, hơn là do nhiễm trùng hoặc dùng kháng sinh hay tiền sử gia đình mắc hội chứng bệnh lý. Lưỡi lông đen ở trẻ thường tự thuyên giảm và khỏi hẳn sau vài tuần.
2. Các triệu chứng của lưỡi lông đen
Ngoài trừ vẻ ngoài với màu sắc bất thường của lưỡi, hầu hết những người bị lưỡi lông đen không gặp bất kỳ triệu chứng khó chịu nào khác. Nhưng trong trường hợp có quá nhiều nấm men Candida albicans phát triển, có thể gây ra cảm giác nóng rát hoặc châm chích trên lưỡi, được gọi là hội chứng rát lưỡi [glossopyrosis].
Một số người có thể gặp:
- Cảm giác nhột ở phía sau vòm miệng do lông phát triển quá dài.
- Cảm nhận mùi tanh hôi trong miệng hoặc thấy buồn nôn.
- Thay đổi vị giác do lông phát triển dài đến mức che lấp các chồi vị giác, ngăn cản khả năng nếm thức ăn đúng cách.
- Nghiêm trọng hơn, tình trạng lưỡi mọc lông đen có thể dẫn đến cảm giác nghẹn họng, đặc biệt là khi nuốt.
- Đôi khi, thức ăn bị mắc bên trong các nhú quá dài cũng có thể gây hôi miệng. Vi khuẩn hoặc nấm men phát triển cũng có thể gây mùi. Trong trường hợp này, việc dùng nước súc miệng để loại bỏ mùi lại làm cho vấn đề trở nên tồi tệ hơn.
Người bệnh lưỡi lông đen có thể bị hôi miệng do thức ăn bị mắc bên trong các nhú
3. Lưỡi lông đen được điều trị thế nào?
Vệ sinh răng miệng tốt là cách hiệu quả nhất để điều trị lưỡi lông đen. Nhẹ nhàng đánh răng 2 lần/ngày bằng bàn chải mềm. Ngoài ra, đừng quên vệ sinh lưỡi bằng dụng cụ cạo lưỡi để đảm bảo làm sạch hoàn toàn khoang miệng. Uống nhiều nước trong suốt cả ngày sẽ giúp giữ cho miệng được sạch sẽ.
Các lời khuyên khác bao gồm:
- Bỏ thuốc lá nếu bạn là người hút thuốc
- Thêm nhiều thức ăn có chất xơ vào chế độ ăn uống. Các món mềm sẽ không làm sạch lưỡi hiệu quả
- Tăng cường độ ẩm trong miệng và tiết nước bọt [ví dụ: nhai kẹo cao su, ăn dứa]
Bổ sung chất xơ trong chế độ ăn uống sẽ giúp ích cho việc làm sạch lưỡi
Đến gặp bác sĩ hoặc nha sĩ nếu tình trạng lưỡi lông đen không được cải thiện tốt hơn. Bác sĩ có thể kê toa thuốc kháng sinh hoặc thuốc chống nấm để loại bỏ vi khuẩn hoặc nấm men. Thuốc bôi, chẳng hạn như tretinoin [Retin-A] hoặc axit salicylic, đôi khi cũng được kê đơn. Nếu vấn đề vẫn không thuyên giảm, phương pháp điều trị cuối cùng là phẫu thuật cắt bỏ u nhú bằng laser hoặc đốt điện.
Tóm lại, lưỡi lông đen là một tình trạng không đau, lành tính, đặc trưng bởi một lớp phủ màu đen nâu bất thường trên bề mặt của lưỡi. Cơ chế bệnh sinh được cho là có liên quan đến phì đại nhú gai dạng sợi trong lưỡi, kết hợp với tác động của một số chất. Các triệu chứng bao gồm buồn nôn, hôi miệng và thay đổi vị giác... Lưỡi lông đen có thể khỏi sau vài tuần hoặc tồn tại trong nhiều năm. Đáp ứng điều trị phụ thuộc vào các điều kiện cơ bản và khả năng tuân thủ của người bệnh.
Nguồn tham khảo: webmd.com
XEM THÊM:
- Tìm hiểu tật dính thắng lưỡi ở trẻ em
- Xử trí tật dính thắng lưỡi ở trẻ nhỏ
- Các vấn đề cơ bản về lưỡi người
Bài viết này được viết cho người đọc tại Sài Gòn, Hà Nội, Hồ Chí Minh, Phú Quốc, Nha Trang, Hạ Long, Hải Phòng, Đà Nẵng.