Luyện tập cho trí não

Hầu hết mọi người dành vài giờ mỗi tuần cho các hoạt động tăng cường cơ bắp, thói quen tập tạ hay các bài tập cardio. Họ dành rất nhiều thời gian để rèn luyện cơ thể nhưng không đụng đến bộ não.

Có rất hình thức tập thể dục có thể giúp ích cho não bộ của bạn, nhưng bạn đầu tư bao nhiêu thời gian cho các hoạt động và thói quen rèn luyện trí não?

Bộ não của bạn không chỉ để suy nghĩ. Nó kiểm soát mọi thứ bạn làm. Do đó, làm mọi thứ bạn có thể để duy trì, bảo vệ hoặc nâng cao nó, để giúp bạn tốt hơn về lâu dài.

Các bài tập về tinh thần không chỉ tốt cho việc cải thiện trí óc của bạn mà còn rất tốt để bảo vệ não bộ, truy xuất thông tin, nhớ lại những gì chúng ta học một cách nhanh chóng và tăng cường sự tập trung. Đã có nhiều nghiên cứu cho thấy tầm quan trọng của các hoạt động trí óc khi chúng ta già đi.

Tin tốt là bạn thậm chí không phải dành nhiều thời gian để rèn giũa trí óc của mình mỗi ngày. 15 phút có vẻ là một khoảng thời gian ngắn đủ để cải thiện một cơ quan quan trọng trong cơ thể, nhưng nếu bạn luyện tập nó liên tục, nó có thể mang lại hiệu quả đáng kể trong thời gian rất dài.

Học cách khiến tâm trí hoạt động giúp bạn cải thiện kỹ năng nhận thức về lâu dài, đặc biệt là khi bạn già đi. "Những thử thách tinh thần buộc bạn phải suy nghĩ. Hãy sử dụng nó, nếu không bạn sẽ vụt mất nó", Constantine Lyketsos, Tiến sĩ, Giáo sư tại Trung tâm Y tế Johns Hopkins Bayview cho biết.

Thay đổi những gì bạn đọc, xem hoặc nghe

Những nội dung mới lạ hoặc khác biệt sẽ kích thích các vùng não ít được sử dụng, giúp chúng dễ dàng kích hoạt trở lại trong tương lai và giúp tăng kỹ năng nhận thức tổng thể của bạn.

Một nguồn kiến thức mới lạ sẽ buộc bộ não của bạn phải hoạt động nhiều hơn, suy nghĩ tốt hơn hoặc tập trung hơn. Việc chuyển đổi sẽ giúp bạn sử dụng nhiều giác quan hơn, tiếp nhận và lưu giữ nhiều thông tin hơn.

Khi bạn tập trung vào phương tiện hoặc chủ đề mới, bạn phát triển khả năng tập trung, điều này rất quan trọng đối với sự lão hóa của não bộ. Nếu bạn cảm thấy chán đọc, hãy nghe sách nói hoặc podcast. Tuy nhiên, hãy nhớ nghỉ ngơi.

Điều chỉnh việc học của bạn

Đọc một bài báo khác nhau mỗi ngày về một chủ đề mà bạn tò mò. Bạn có thể dành 5 đến 10 phút để đọc những gì bạn tìm thấy.

Cho dù bạn quan tâm đến sức khỏe, các mối quan hệ, tài chính cá nhân, nghề nghiệp, nghệ thuật, triết học, tiếp thị, bán hàng hoặc tâm lý học, có rất nhiều thông tin có sẵn để giúp bạn thăng cấp bản thân.

Khi bạn bắt đầu đọc, hãy viết một đến hai câu để tóm tắt những gì bạn học được. Bạn có thể thêm ý mỗi ngày, xem lại mỗi tuần. Điều này giúp thông tin bạn nạp vào được củng cố.

Luyện tập một sở thích

Nếu bạn đam mê nghệ thuật và thủ công, vẽ tranh, viết lách, viết nhật ký, đọc sách hoặc bất kỳ sở thích cá nhân nào, việc duy trì sở thích của bạn chỉ 10 phút mỗi ngày cũng có thể cải thiện chức năng nhận thức, vì hầu hết các bộ phận của não sẽ được sử dụng trong quá trình này. Quan trọng là bạn phải luyện tập mỗi ngày.

Tập "siêu nhận thức"

Hãy dành 5 phút mỗi ngày để ngẫm nghĩ nội tâm. Bạn có thể làm điều này vào đầu buổi sáng hoặc ngay trước khi đi ngủ. Siêu nhận thức là "suy nghĩ về suy nghĩ của bạn" hoặc "nhận thức về nhận thức của bạn".

Nó giúp bạn suy nghĩ về cách bạn hoàn thành công việc, đưa ra quyết định và những gì bạn đáng ra có thể làm khác đi, tốt hơn hoặc nhanh hơn. Hãy nghĩ đến tình huống mà nếu bạn lập kế hoạch kỹ hơn, quản lý thời gian tốt hơn, tập trung hơn thì bạn đã có kết quả tốt hơn hoặc tiết kiệm được thời gian.

Hãy nghĩ về cách bạn phản ứng với các sự kiện trong 24 giờ qua và những gì bạn có thể làm khác đi để sống đúng với giá trị của mình trong cuộc sống. Siêu nhận thức có thể giúp bạn trau dồi kỹ năng tư duy và cải thiện tinh thần minh mẫn.

Viết thường xuyên

Viết là suy nghĩ. Bất cứ điều gì tác động nhiều hơn đến não bộ của bạn đều có thể giúp bạn cải thiện nhận thức. "Viết là suy nghĩ. Để viết rành mạch thì phải suy nghĩ rõ ràng. Đó là lý do tại sao nó rất khó.", David McCullough từng nói.

Viết về cơ bản là một trong những cách tốt nhất để làm rõ và truyền đạt suy nghĩ của chúng ta. Viết buộc bạn phải suy nghĩ thấu đáo tất cả các chi tiết và các bước cần thiết để chia sẻ suy nghĩ, quan điểm và ý tưởng của bạn.

Viết phát triển kỹ năng tư duy phản biện của bạn và cải thiện cách bạn học. Khi bạn viết, đừng nhắm đến sự hoàn hảo, hãy tập trung vào việc đặt suy nghĩ của bạn xuống trang giấy. Nếu bạn viết nhật ký hoặc quyết định không chia sẻ suy nghĩ của mình trên mạng thì cũng chẳng sao cả. Vì vậy, hãy viết để trở thành một nhà tư duy phản biện. Khi bạn tập trung vào quá trình suy nghĩ, bài viết của bạn cũng sẽ được cải thiện.

Nghiên cứu chỉ ra rằng những bài tập nhỏ giúp mở rộng các phần của vỏ não có nhiệm vụ điều khiển và xử lý thông tin từ cơ quan xúc giác (bàn tay). Không chỉ đánh răng, bạn cũng nên mở tuýp và lấy kem đánh răng bằng tay không thuận. 

Luyện tập cho trí não

Ảnh: Shutterstock

2. Thay đổi các hoạt động buổi sáng

Khi nghiên cứu hình ảnh não, các nhà khoa học thấy rằng những nhiệm vụ mới sẽ rèn luyện cho một phần lớn khu vực vỏ não, có nghĩa mức độ hoạt động của não sẽ tăng lên ở một số khu riêng biệt. Mức độ này giảm khi nhiệm vụ trở thành thường lệ và thực hiện một cách vô ý thức. 

Do đó, sau khi ăn sáng và mặc quần áo, bạn có thể dắt chó đi dạo trên một tuyến đường mới, hoặc thử thay đổi kênh truyền hình. Ngay cả những chương trình thiếu nhi cũng có thể kích thích não bộ, giúp người lớn nhận ra nhiều giá trị vốn bị lãng quên trong cuộc sống bận rộn. 

3. Lật ngược các vật quen thuộc

Khi nhìn vào những đồ vật quen thuộc hàng ngày, não trái của bạn sẽ nhanh chóng nhận biết và chuyển sự chú ý của bạn sang nơi khác. Tuy nhiên, khi chúng bị lộn ngược, mạng lưới não phải được kích hoạt, khiến bạn cố gắng diễn giải hình dạng, màu sắc và mối liên quan giữa các chi tiết. 

Để tập thể dục cho trí não, bạn hãy thử lật ngược những bức ảnh gia đình, đồng hồ hay bộ lịch để bàn. 

4. Nhắm mắt khi tắm

Khi nhắm mắt, xúc giác của bạn buộc phải hoạt động nhiều hơn bình thường. Bàn tay có thể nhận biết các bộ phận cơ thể mà bạn không thể nhìn thấy, từ đó gửi thông tin cho não bộ. Lưu ý của bài tập này là sắp xếp mọi thứ cẩn thận, tránh bị bỏng hoặc chấn thương. 

5. Tạo mối liên kết mới cho mũi 

Bạn có thể không nhớ từ khi nào bản thân đã tự động liên kết mùi cà phê với thời gian khởi đầu ngày mới. Tuy nhiên, bằng cách liên kết một mùi hương như vani, vỏ cam hay bạc hà với một hoạt động cụ thể, bạn sẽ kích hoạt các bó dây thần kinh mới, tránh để não bộ đi theo đường mòn. Chẳng hạn, bạn có thể đặt chiết xuất của một mùi hương yêu thích ở gần giường trong một tuần, mở ra và hít vào khi vừa ngủ dậy, thêm một lần nữa khi tắm và mặc quần áo. 

6. Kết nối xã hội nhiều hơn

Nghiên cứu khoa học đã nhiều lần chứng minh rằng ít giao tiếp xã hội có ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng nhận thức tổng thể. Do đó, thi thoảng bạn hãy tạm bỏ qua sự tiện lợi của máy bán nước hoặc quầy bơm xăng tự động để có cơ hội giao tiếp với người bán hàng. 

7. Đổi vị trí ghế ở bàn ăn

Trong hầu hết gia đình, mọi người đều có chỗ ngồi riêng ở bàn ăn. Tuy nhiên, để tạo ra trải nghiệm mới cho bộ não, bạn hãy thử tráo vị trí thường ngày, ngồi cạnh người thân khác, thay đổi góc nhìn, thậm chí cách tiếp cận các loại gia vị như muối và hạt tiêu. 

Luyện tập cho trí não

Ảnh: Shutterstock

8. Nghịch đồng xu

Do não bộ của chúng ta thường xuyên dựa vào tín hiệu thị giác để phân biệt các vật, việc sử dụng xúc giác để nhận biết những thứ khác nhau sẽ tăng hoạt động ở các vùng vỏ não xử lý thông tin xúc giác, do đó khớp thần kinh trở nên mạnh hơn. Đây cũng chính là cách não bộ giúp những người lớn mất thị lực học cách phân biệt chữ cái nổi. 

Bạn có thể đặt một cốc đầy tiền xu trong ngăn đựng đồ uống ở ôtô hoặc cho vài xu vào túi áo. Trong khi dừng đèn đỏ, bạn hãy tập xác định mệnh giá của đồng xu mà chỉ cảm nhận bằng tay. 

9. Chơi trò "10 thứ liên quan" 

Suy nghĩ về những lựa chọn, phương án thay thế mỗi ngày giúp não bộ nhạy bén hơn. Khi ai đó đưa cho bạn một đồ vật bình thường, hãy thử nghĩ ra 10 thứ khác có đặc điểm liên quan. Chẳng hạn, một chiếc vợt đập ruồi có thể khiến bạn liên tưởng đến cây vợt tennis, gậy đánh golf, cái quạt, dùi cui, dùi trống, đàn violin, cái xẻng, micro, gậy bóng chày hoặc mái chèo. 

10. Mở cửa sổ ôtô

Hồi hải mã (hippocampus), một khu vực của não bộ, có vai trò xử lý ký ức; liên kết mùi, âm thanh, cảnh vật và tạo nên bản đồ trong trí óc. Để tập luyện cho hồi hải mã, bạn hãy cố gắng xác định mùi và âm thanh mới trên đường đi hàng ngày. Mở cửa sổ khi lái ôtô hoặc đi bộ đường dài sẽ là hoạt động có ích cho não bộ. 

11. Thực hiện tác phẩm nghệ thuật theo nhóm

Khi sáng tạo một tác phẩm nghệ thuật, phần vỏ não liên quan đến cảm xúc được kích hoạt. Não bộ khi đó buộc phải tạo ra hoạt động rất khác với những suy nghĩ logic, tuyến tính vốn chiếm phần lớn thời gian trong ngày.

Để tập luyện, bạn hãy thử yêu cầu mỗi người trong nhóm vẽ tự do nhưng liên quan đến chủ đề cụ thể như một mùa, một cảm xúc hay một sự kiện đang diễn ra.

12. Đọc to

Khi đọc to hoặc nghe người khác đọc, chúng ta sử dụng các mạch não khác với lúc đọc thầm. Bạn có thể rủ bạn thân cùng luân phiên đọc từng đoạn trong một cuốn sách, để mỗi người vừa đóng vai trò người đọc lẫn người nghe. Cuốn sách đó sẽ mất nhiều thời gian để hoàn thành hơn, nhưng bạn sẽ trải qua khoảng thời gian vui vẻ hơn. 

13. Nhìn lướt các quầy hàng ở siêu thị

Luyện tập cho trí não

Ảnh: Bruce Stockwell

Các siêu thị hoặc cửa hàng tiện lợi luôn sắp xếp những mặt hàng mang lại nhiều lợi nhuận nhất ở tầm mắt của khách hàng, khiến bạn thường không nhìn thấy tất cả thứ cần mua. Lần tới, khi đi siêu thị, bạn hãy tập thể dục cho não bộ bằng cách dừng ở bất kỳ lối đi nào và nhìn vào các kệ, từ trên xuống dưới. Nếu có thứ gì đó bạn chưa từng nhìn thấy trước đây, hãy cầm lên, đọc thành phần và suy nghĩ về nó. Bạn không nhất thiết phải mua nó, điều bạn vừa làm đã phá vỡ thói quen và giúp não bộ trải nghiệm cái mới. 

14. Ăn những món lạ

Hệ thống khứu giác của bạn có thể phân biệt hàng triệu mùi bằng cách kích hoạt các tổ hợp thụ quan trong mũi, rồi liên kết trực tiếp đến trung tâm cảm xúc của não bộ. Do đó, mùi mới có thể gợi lên những cảm xúc và liên tưởng bất ngờ. 

Thi thoảng, bạn hãy thử những món ăn lạ, chọn loại rau và gia vị không giống ngày thường, hoặc tìm hiểu công thức mới cho một món ăn quen thuộc.