Rối loạn tiêu hóa ở trẻ sơ sinh: Nguyên nhân, biểu hiện và cách khắc phục
Bệnh rối loạn tiêu hóa ở trẻ có thể gây nên nhiều ảnh hưởng không tốt tới quá trình phát triển của bé sau này, do đây là giai đoạn cơ thể trẻ cần một nguồn dinh dưỡng ổn định.
Khi căn bệnh rối loạn tiêu hóa ở trẻ sơ sinh xuất hiện, lượng dinh dưỡng cung cấp cho cơ thể bị thiếu hụt đáng kể. Hậu quả là khiến trẻ bị suy dinh dưỡng, chậm phát triển về thể chất và trí não, suy giảm hệ miễn dịch. Về sau, trẻ dễ tái phát rối loạn tiêu hóa khi có các tác nhân từ môi trường tấn công vào bộ máy tiêu hóa.
Dưới đây là một số rối loạn tiêu hóa thường gặp ở trẻ sơ sinh bố mẹ cần lưu ý, bao gồm những vẫn đề liên quan đến triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị bệnh.
Nôn ói
Ðây là triệu chứng thường gặp nhất trong giai đoạn sơ sinh. Trẻ bình thường cũng hay trớ một lượng nhỏ sữa trong hoặc ngay sau bú.
Dấu hiệu nhận biết
- Ọc dịch xanh rêu.
- Bụng chướng.
- Không đi tiêu phân su 48 giờ sau sinh.
Trường hợp có nguy cơ
- Lúc mang thai sản phụ đa ối [nước ối nhiều, trên 2 lít].
- Ngay sau sinh trẻ nhiều đàm [sùi bọt cua].
Nguyên nhân
- Bé bú no quá, các cữ bú gần nhau
- Lỗ núm vú cao su to hoặc nhỏ quá so với miệng bé
- Mẹ đổi loại sữa không phù hợp
- Tư thế bế trẻ không đúng
Video Hướng Dẫn Cách Khắc Phục Khi Trẻ Nôn Trớ
Cách khắc phục
Cách bế trẻ đúng cách bao gồm:
- Ðầu và thân trẻ ở trên cùng một đường thẳng.
- Mặt trẻ đối diện với vú, mũi trẻ đối diện với núm vú.
- Thân trẻ thật sát thân bà mẹ.
- Mẹ đỡ toàn bộ thân trẻ, không chỉ đỡ ở cổ và vai.
Cách giúp trẻ ngậm bắt vú tốt bao gồm:
- Mẹ nên chạm vú vào môi trẻ.
- Chờ đến khi miệng trẻ mở rộng.
- Cho bé bú ở tư thế đứng
- Nhanh chóng đưa miệng trẻ vào vú, hướng cho môi dưới của trẻ ở dưới núm vú.
Hậu quả
Một số dị dạng đường tiêu hóa như teo thực quản, teo tắc ruột, bệnh phình đại tràng bẩm sinh là nguyên nhân của 1/3 số trường hợp trẻ sơ sinh bị nôn ói. Tỷ lệ tử vong có thể rất cao nếu điều trị chậm trễ.
Trong giai đoạn sơ sinh, trẻ bình thường cũng hay trớ một lượng nhỏ sữa trong hoặc ngay sau bú
Ðau bụng
Biểu hiện
Ðau bụng từng cơn kèm khóc ngất. Cơn đau xuất hiện đột ngột, có thể kéo dài nhiều giờ. Mặt trẻ đỏ hoặc có thể tái. Trong cơn đau, bụng chướng, chân co lên bụng, bàn tay nắm chặt.
Nguyên nhân
- Ðau bụng ở trẻ sơ sinh có thể do đói, nuốt nhiều hơi khi bú, bú nhiều quá.
- Một số bệnh lý gây đau bụng như đầy hơi, táo bón, lồng ruột, thoát vị bẹn.
Cách khắc phục
- Sử dụng bình sữa mà giữ cho trẻ không nuốt không khí quá nhiều. Cho trẻ ngồi khi bú.
- Ẵm trẻ trên tay, bế trẻ ở phía trước hoặc cho trẻ vào xe đẩy hoặc nôi. Đẩy bé nhẹ nhàng giúp xoa dịu cơn đau
- Cho trẻ tắm nước ấm
- Massage bụng cho trẻ
- Không nên ép bé bú quá mức, điều này có thể khiến bé không thoải mái. Bạn hãy chờ ít nhất hai đến hai tiếng rưỡi rồi mới cho bé ăn lần tiếp theo
- Đặt em bé nằm sấp trên đầu gối của bạn một lát và xoa lưng nhẹ nhàng để làm giảm áp lực lên bụng của bé
- Quấn ủ bé trong một tấm chăn lớn, mỏng để bé cảm thấy an toàn và ấm áp.
Tiêu chảy
Trẻ sơ sinh bình thường, đặc biệt những trẻ bú mẹ, có thể đi tiêu 5-10 lần trong một ngày, thường sau mỗi cữ bú, phân sệt, màu vàng sậm, trẻ tăng cân tốt; trường hợp này không gọi là tiêu chảy.
Biểu hiện
Biểu hiện của tình trạng này là trẻ đi ngoài phân lỏng trên 3 lần/ngày, kéo dài không quá 14 ngày, bé mệt mỏi, kém ăn, đột ngột nôn trớ. Số khác, trẻ có thể bị trướng bụng, sốt, phân có chất nhầy, có máu,
Nguyên nhân
- Do nhiễm khuẩn virut Rotavirus, vi khuẩn [E.Coli, Shigella, Campylobacter Jejuni, Samonella, phẩy khuẩn tả], ký sinh trùng [Amip, L.Giardia].
- Trẻ bị dị ứng sữa, bú nhiều quá
- Trẻ mắc hội chứng kém hấp thu
- Mẹ uống thuốc xổ hoặc ăn thức ăn nhuận trường thì trẻ bú mẹ có thể bị tiêu chảy
Đặc điểm cơ thể trẻ khi bị tiêu chảy
Khi bị tiêu chảy, trẻ thường mệt mỏi, ăn ít, biếng ăn, tình trạng này kéo sẽ ảnh hưởng đến sức khoẻ, làm trẻ bị sụt cân, dễ suy dinh dưỡng. Do cơ thể trẻ thải ra quá nhiều nước nên cần uống để bù lại. Nếu không đủ lượng nước cần thiết, cơ thể có thể bị khô và dẫn đến bệnh khác.
Cách khắc phục
Tiếp tục cho bú bình thường và tăng số lần bú. Vì sữa mẹ vẫn được dung nạp rất tốt khi bị tiêu chảy, khi trẻ bú mẹ thì tiêu chảy ít hơn, nhanh khỏi hơn, do sữa mẹ có chứa đường Lactoza nên vẫn được hấp thu rất tốt khi bị tiêu chảy.
Nếu trẻ không có sữa mẹ thì cho trẻ ăn sữa bò hoặc sữa bột mà trước đó trẻ vẫn ăn nhưng phải cho ăn từng ít một và ăn nhiều bữa trong ngày. Nếu bú bình thì cần pha loãng hơn [giảm nửa lượng sữa, giữ nguyên lượng nước], cho ăn ít nhất 3 giờ một lần.
Hậu quả
Căn bệnh này gây suy dinh dưỡng, thậm chí gây tử vong do tình trạng mất nước, muối nếu không được điều trị kịp thời.
Biểu hiện của tiêu chảy là trẻ đi ngoài phân lỏng trên 3 lần/ngày, kéo dài không quá 14 ngày
Táo bón
Ở một số trẻ sơ sinh có thể đi tiêu 1 lần trong ngày hoặc mỗi 36-48 giờ, nhưng phân không khô và trẻ đi tiêu dễ, đây không gọi là táo bón.
Dấu hiệu nhận biết
Biểu hiện của táo bón là trẻ đi ngoài không thường xuyên, 2 3 ngày mới đi một lần, phân khô rắn, đóng khuôn, cứng như sỏi hoặc to, rắn, bụng bị cứng, có cảm giác đau, mót đi cầu nhưng không đi được.
Trường hợp có nguy cơ
Trẻ sinh non, sinh ngạt, suy giáp, bị nứt hậu môn
Mẹ tiền sử sản giật kèm hạ magie/máu
Bé phải dùng thuốc
Bệnh phình đại tràng bẩm sinh làm trẻ không đi tiêu phân su trong 48 giờ đầu sau sinh, sau đó trẻ bón kéo dài kèm chướng bụng.
Nguyên nhân
Bé uống sữa bột
Lượng sữa bú không đủ cho bé
Loại sữa bé uống có nhiều protein hoặc nhiều chất béo
Sữa được pha quá đặc ví dụ hơn 1 muỗng sữa cho mỗi 30ml nước
Mẹ bị táo bón kháng sinh hoặc thuốc ho có codein, bị còi xương, suy dinh dưỡng
Bé ăn ít chất xơ, không ăn rau quả trong thực đơn ăn dặm
Cách khắc phục
Điều trị táo bón cho trẻ cần dựa vào nguyên nhân gây bệnh, trong đó điều chỉnh chế độ ăn chính là bước quan trọng nhất:
Cho trẻ uống nhiều nước
Ăn nhiều rau xanh và quả chín: Chọn các loại rau quả có tính chất nhuận tràng như rau hoặc củ khoai lang, đu đủ, mồng tơi, chuối tiêu, cam, bưởi
Cho trẻ dùng sữa không gây táo bón, có thể bổ sung thêm chất xơ, pha sữa với nước cháo loãng hoặc nước bột khoai lang nghiền với những trẻ đã có thể ăn dặm. Pha sữa đúng tỷ lệ 1 muỗng sữa gạt ngang cho mỗi 30ml nước sẽ giúp trẻ đi tiêu bình thường.
Không cho những trẻ lớn ăn các loại hoa quả có vị chát như ổi, hồng xiêm hay bánh kẹo, nước uống có ga, cà phê,;
Người mẹ bị táo bón khi nuôi con bú phải điều chỉnh kịp thời chế độ ăn;
Cha mẹ cần tăng cường vận động cho bé [đối với trẻ lớn] hoặc massage bụng cho trẻ nhỏ;
Tập cho trẻ thói quen đi đại tiện đúng giờ.
Hậu quả
Hậu quả của táo bón là khiến trẻ biếng ăn, chậm lớn, đau bụng, hay nôn trớ và quấy khóc.
Bú kém
Biểu hiện
Bú kém là bú ít hơn một nửa thể tích sữa so với bình thường. Mặc dù nhu cầu dinh dưỡng của mỗi bé là khác nhau, nhưng nhìn chung, bé cần bú từ 8-12 lần/ngày, mỗi lần cách nhau 2 tiếng nếu bú mẹ và 3 tiếng nếu uống sữa công thức.
Trung bình mỗi lần bú bé chỉ cần khoảng 5 7 ml sữa là đủ. Sau hai tuần đầu, trẻ có thể bú trung bình từ 60ml 90ml sữa/ lần. Khoảng 1-6 tháng tuổi, dạ dày mở rộng và khi đã quen dần với việc bú mẹ, bé có thể bú khoảng 90-150 ml sữa/ lần.
Nguyên nhân
Bé gặp vấn đề về sức khỏe như nhiệt miệng, đau họng, có đờm sau đó là viêm tai, ngạt mũi, thân nhiệt cao hoặc do bé mọc răng
Sữa mẹ có mùi vị lạ
Mẹ ít cho bé bú
Mẹ ít sữa hơn bình thường
Tác dụng phụ của thuốc kháng sinh
Tư thế bú không đúng cách
Do bệnh lý thần kinh trung ương, nhiễm trùng, suy giáp.
Cách khắc phục
Đối với trẻ bú mẹ
Cải thiện chế độ dinh dưỡng của mẹ. Các mẹ nên ăn đa dạng các loại thực phẩm và ăn nhiều hơn lúc bình thường để đủ dinh dưỡng và năng lượng cho cả hai mẹ con. Trong khẩu phần ăn hàng ngày của mẹ cần được đảm bảo đủ bốn nhóm dưỡng chất là đạm, đường, béo, vitamin và khoáng chất, hạn chế các thức ăn có mùi nồng và chiên rán.
Tạo thói quen bú cho bé: Chia nhỏ thành nhiều cữ bú trong ngày, các cữ bú cách nhau khoảng 3 tiếng và nên cho bé ti mẹ trực tiếp. Tránh để bé quá đói rồi mới cho bú. Khi bé đã bú đủ, mẹ không nên cố ép bé bú thêm sẽ dễ gây nôn trớ.
Cho bé bú đúng tư thế: Mẹ cần cho bé bú đúng tư thế, tạo cảm giác thoải mái cho bé, hơn nữa là để sữa mẹ ra đều hơn.
Điều trị bệnh kịp thời cho bé: Khi bé có những biểu hiện khó chịu hay cơ thể có những triệu chứng bất thường, mẹ cần theo dõi, kiểm tra để tìm ra bệnh lý và có biện pháp xử lý kịp thời để bé không bị mệt mỏi gây bú ít.
Đối với trẻ bú sữa công thức
Trường hợp sữa mẹ ít hoặc mẹ bị mất sữa, bé phải bú sữa ngoài, mẹ nên theo dõi và chọn loại sữa phù hợp với khẩu vị của bé nhưng vẫn cần đảm bảo chất lượng, đáp ứng đủ các thành phần dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của bé ở những tháng đầu đời.
Để bé làm quen với sữa công thức, mẹ cần chọn bình bú có chất liệu và kích cỡ đầu vú phù hợp với con, luôn chú ý khoảng cách giữa các cữ bú và liều lượng bú của bé để điều chỉnh cho
phù hợp.
Hậu quả
Khi gặp tình trạng bé bú ít hơn bình thường, không nên để tình trạng bé ít bú kéo dài vì như vậy sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của bé đặc biệt là vấn đề cân nặng của bé.
Bú kém là bú ít hơn một nửa thể tích sữa so với bình thường
Chậm tăng cân
Biểu hiện
Cách duy nhất để biết nếu em bé tăng cân hay không là thông qua việc kiểm tra cân nặng ở các buổi khám sức khỏe định kỳ. Bạn cũng nên theo dõi phân, nước tiểu, thói quen bú của con và ghi chú lại.
Ngoài ra, một số biểu hiện bé chậm hoặc không tăng cân cũng có thể bao gồm việc bé tỏ ra mệt mỏi, uể oảiTrường hợp nặng, trẻ có dấu hiệu mất nước, da khô, thóp lõm, véo da vết véo mất chậm.
Trường hợp có nguy cơ
Bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh: Căn bệnh này sẽ khiến bé rất buồn ngủ và lười bú
Trẻ sinh non: Trẻ sinh non trước 37 tuần có thể không đủ sức hoặc năng lượng để bú mẹ. Bé cũng có nhiều khả năng buồn ngủ khiến quá trình bú sữa diễn ra khó khăn hơn
Trào ngược dạ dày: Trẻ sơ sinh thường xuyên nôn sau khi bú không chỉ khiến làm mất một lượng sữa trong dạ dày mà axit từ dạ dày còn có thể gây kích thích cổ họng và thực quản, khiến bé gặp khó khăn khi bú.
Bệnh tim thiếu máu
Phổi [chẳng hạn như bệnh xơ nang]
Nhiễm sắc thể [chẳng hạn như hội chứng Down]
Hệ thống thần kinh [chẳng hạn như bệnh bại não]
Rối loạn chuyển hóa hoặc rối loạn nội tiết [chẳng hạn như thiếu hụt hormone tăng trưởng]
Nguyên nhân
Không ngậm vú mẹ đúng cách
Thời gian bú thiếu hợp lý
Bé đang gặp vấn đề về sức khỏe
Nguồn sữa mẹ thấp
Biện pháp khắc phục
Các bà mẹ cần điều chỉnh tư thế bế trẻ bú đúng, tăng lượng sữa bú cho đủ và tìm bệnh lý đi kèm.
Hậu quả
Nếu không được kiểm soát, tình trạng trẻ sơ sinh chậm tăng cân có thể gây ra các tác động tiêu cực, chẳng hạn như:
Suy dinh dưỡng
Cấu trúc cơ yếu
Vấn đề tim mạch
Tăng trưởng bất ổn
Hệ thống miễn dịch suy yếu
Luôn mệt mỏi do thiếu năng lượng.
Béo phì
Biểu hiện
Trẻ sơ sinh có nguy cơ bị béo phì nếu cân nặng của bé cao hơn 85% so với cân nặng tiêu chuẩn, và được xem là béo phì nếu cân nặng cao hơn từ 85 95% so với cân nặng tiêu chuẩn tương ứng với trẻ.
Trường hợp nguy cơ
Thường gặp ở trẻ bú sữa bột. Béo phì do bú nhiều, sữa pha đặc quá gây dư năng lượng, dư chất béo, chất đường. Béo phì thường kéo dài tiếp tục qua giai đoạn sơ sinh đến giai đoạn trẻ lớn.
Nguyên nhân
Chất béo được xem là một nguyên nhân gây béo phì ở trẻ sơ sinh, đây là trường hợp bổ sung quá mức các thực phẩm giàu chất béo so với tuổi tương ứng của trẻ. Thực tế, chất béo đóng một vai trò quan trọng trong quá trình tăng trưởng và phát triển của trẻ sơ sinh. Do đó, gia đình cần cung cấp chất béo cho trẻ hợp lý thay vì đưa vào chế độ ăn kiêng.
Cách khắc phục
Theo dõi cân nặng của trẻ trong thai kỳ. Các nghiên cứu cho thấy trẻ tăng cân quá mức sau sinh làm tăng nguy cơ mắc bệnh béo phì.
Cho con bú sữa mẹ làm giảm nguy cơ béo phì ở trẻ sơ sinh.
Làm dịu cơn khóc của trẻ theo cách mới: Khi thấy trẻ khóc, thay vì cho trẻ bú sữa mẹ, bạn nên thử đổi vị trí, giảm tiếng ồn hoặc xoa nhẹ vào người.
Hậu quả
Béo phì ở trẻgây ra những hệ lụy không mong muốn, làm tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh lý không tốt cho sức khỏe.
Béo phì thường kéo dài tiếp tục qua giai đoạn sơ sinh đến giai đoạn trẻ lớn.
Cách phòng ngừa rối loạn tiêu hóa ở trẻ sơ sinh
Người mẹ nên ăn uống đầy đủ và đa dạng khi mang thai, tránh tiếp xúc với khói thuốc lá;
Cho trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời để nâng cao hệ miễn dịch của cơ thể trẻ.
Đối với trẻ uống sữa công thức, mẹ nên hạn chế sữa động vật và đường lactose. Hoặc mẹ vẫn cho thể cho trẻ uống sữa với điều kiện pha loãng ra, cho uống từ từ từng chút một. Mẹ nên chú ý chọn loại sữa có nhiều chất xơ cho trẻ và không nên đổi sữa cho con liên tục.
Duy trì chế độ ăn uống khoa học và hợp lý: Thực đơn dinh dưỡng của mẹ đang cho con bú và trẻ cần đa dạng và giàu vitamin, đảm bảo chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm;
Không để trẻ bú quá no, tập cho trẻ thói quen ăn uống và đi tiêu đúng giờ;
Giữ gìn vệ sinh thân thể và môi trường xung quanh bé;
Tránh tùy tiện dùng thuốc cho trẻ mà cần tham khảo ý kiến bác sĩ;
Thực hiện tiêm phòng đầy đủ cho bé để tránh được nhiều căn bệnh nguy hiểm và cả những vấn đề rối loạn tiêu hóa.
Rối loạn tiêu hóa ở trẻ sơ sinh không đơn giản chỉ gây ra các triệu chứng khó chịu mà còn có thể dẫn đếnsuy dinh dưỡngthậm chí là tử vong do tình trạng mất nước, muối. Nguyên nhân chủ yếu là do mẹ cho bú không đúng cách hoặc trẻ có một số bệnh lý đường tiêu hóa [nhiễm trùng, kém hấp thu, dị tật bẩm sinh] Phụ huynh cần chú ý theo dõi và có cách xử trí phù hợp khi trẻ có các biểu hiện của rối loạn tiêu hóa để ngăn chặn kịp thời các biến chứng nguy hiểm.
Theo dõi fanpage : Bệnh viện Hồng Ngọcđể tham khảo những thông tin bổ ích khác
BỆNH VIỆN ĐA KHOA HỒNG NGỌC PHÚC TRƯỜNG MINH
Số 8 Châu Văn Liêm, phường Phú Đô, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội
024 7300 8866 ext 0
PHÒNG KHÁM HỒNG NGỌC SAVICO
Tầng 3, tòa B, Savico Megamall, 07- 09 Nguyễn Văn Linh, Long Biên, Hà Nội
024 3927 5568 ext 5
PHÒNG KHÁM HỒNG NGỌC NGUYỄN TUÂN
Tầng 1-NO2-TTTM TNL Plaza GoldSeason, 47 Nguyễn Tuân, Thanh Xuân, Hà Nội
024 3927 5568 ext 9
PHÒNG KHÁM HỒNG NGỌC TỐ HỮU
Tầng 1 - HPC Landmark 105, Tố Hữu, La Khê, Hà Đông, Hà Nội
024 3927 5568 ext 6
PHÒNG KHÁM ĐA KHOA HỒNG NGỌC KEANGNAM
Khu B1 và Tầng 10, Keangnam Landmark 72, Phạm Hùng,Hà Nội
024 3927 5568 ext 8
PHÒNG KHÁM ĐA KHOA HỒNG NGỌC TÂY HỒ
Tầng 1, 2 & 3 - Kosmo Tây Hồ, 161 Xuân La, Bắc Từ Liêm, Hà Nội
024 3927 5568 ext 3
THẨM MỸ BỆNH VIỆN HỒNG NGỌC MỸ ĐÌNH
Số 8 Châu Văn Liêm, phường Phú Đô, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội
024 7300 8866 ext *2600
THẨM MỸ HỒNG NGỌC YÊN NINH
Tầng 5 , 55 Yên Ninh , phường Trúc Bạch , quận Ba Đình , Hà Nội
024 3927 5568 ext *5000