Bài viết dưới đây sẽ giới thiệu đến bạn các đặc điểm của giả thuyết nghiên cứu khoa học. Bạn sẽ có thể tìm thấy trong bài viết này đầy đủ thông tin về khái niệm, phân loại và vai trò của các giả thuyết nghiên cứu khoa học. Đây là một vấn đề có tính học thuật cao và gây khó khăn với nhiều người nghiên cứu. Cùng tìm hiểu về chủ đề này với Luận Văn Việt trong bài viết dưới đây.
1. Khái niệm về giả thuyết nghiên cứu
Giả thuyết nghiên cứu là những nhận định sơ bộ hay là một kết luận giả định về kết quả nghiên cứu, bản chất của đối tượng nghiên cứu do người nghiên cứu đề ra để chứng minh hoặc bác bỏ [Vũ Cao Đàm, 2018].
Giả thuyết nghiên cứu có thể đúng hoặc sai. Người nghiên cứu đề ra giả thuyết nghiên cứu nhằm định hướng nghiên cứu và kế hoạch thực hiện nghiên cứu khoa học.
Trong các bài nghiên cứu khoa học, sau khi đã tìm được vấn đề, chủ đề nghiên cứu, các nhà nghiên cứu cần tập trung xây dựng giả thuyết nghiên cứu. Từ những giả thuyết này, họ tiến hành chứng minh hoặc bác bỏ đối tượng nghiên cứu theo mục đích nghiên cứu đã đề ra.
2. Phân loại giả thuyết nghiên cứu khoa học và ví dụ
Dựa vào đặc điểm của mỗi giả thuyết khoa học, các nhà khoa học đã chia chúng ra thành 7 loại chính. Nắm bắt, hiểu được đặc điểm của từng loại giả thuyết khoa học sẽ giúp bạn có thể hiểu cách viết các giả thuyết nghiên cứu.
2.1. Giả thuyết không
Giả thuyết không là giả thuyết khoa học cho rằng các biến nghiên cứu, các đối tượng nghiên cứu không có bất kỳ mối quan hệ nào với nhau. Cũng vì vậy mà giả thuyết không còn được gọi là một giả thuyết không liên quan.
Giả thuyết không sẽ được khẳng định, xác định và chấp nhận nếu tất cả các kết quả điều tra cho thấy giả thuyết đúng. Đặc biệt, các giả thuyết thay thế cho giả thuyết không không hoạt động, hoặc không hợp lệ.
Ví dụ: Không có bất kỳ mối quan hệ nào giữa phong cách ăn mặc, màu tóc của sinh viên đối với năng lực và kết quả học tập của họ.
2.2. Giả thuyết chung hoặc lý thuyết
Giả thuyết chung hoặc lý thuyết là các giả thuyết khoa học xây dựng dựa trên hoạt động khái niệm hóa mà không định lượng cụ thể các biến nghiên cứu, các đối tượng nghiên cứu.
Những giả thuyết chung hoặc lý thuyết thường được hình thành thông qua một quá trình sơ bộ về cảm ứng và khái quát đối tượng nghiên cứu. Người nghiên cứu sẽ dựa trên những đặc điểm nổi bật, hành vi tương tự để đưa ra giả thuyết.
Ví dụ: Học sinh đọc càng nhiều sách, kết quả học tập càng tốt.
Đặc biệt, giữa các giả thuyết chung và lý thuyết có giả thuyết khác nhau. Giả thuyết này xác định sự khác nhau giữa các biến nghiên cứu tuy nhiên không có định lượng của thể về chúng và sự khác nhau giữa chúng.
Ví dụ: Trong trường cấp 3 này có số lượng học sinh dân tộc thiểu số nhiều hơn học sinh dân tộc kinh.
2.3. Giả thuyết công việc
Giả thuyết công việc là giả thuyết khoa học được chứng minh, bác bỏ hoặc hỗ trợ thông qua các hoạt động nghiên cứu khoa học. Qua các cuộc điều tra thực tế, các kết quả điều tra, người nghiên cứu có thể xác minh các giả thuyết công việc.
Có thể hiểu rằng, các giả thuyết công việc được xây dựng từ việc khấu trừ dựa trên các quy định cụ thể trong các trường hợp nhất định. Giả thuyết công việc thường chỉ các nguyên nhân hay sự kết hợp giữa các biến nghiên cứu.
Ví dụ: Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến việc sinh viên không làm việc đúng chuyên ngành là do không có các trải nghiệm thực tế về nghề nghiệp trong trường đại học.
2.4. Giả thuyết tương đối
Giả thuyết tương đối hay còn được gọi là giả định tương đối, là các giả thuyết nghiên cứu đánh giá sự ảnh hưởng của các biến số nghiên cứu với nhau. Giả thuyết này thường dùng để miêu tả mối quan hệ tác động lẫn nhau giữa các giả thuyết nghiên cứu.
Ví dụ: “Sự khác nhau trong tác động của việc tăng giá học phí và giảm tiền thưởng học bổng với sinh viên”
Để chứng minh giả thuyết khoa học này, người nghiên cứu cần thực hiện 2 bước:
Bước 1: Tiến hành tăng giá học phí
Bước 2: Bắt đầu giảm học bổng
Biến phụ thuộc của phương pháp nghiên cứu này là số lượng sinh viên đại học.
2.5. Giả thuyết có điều kiện
Giả thuyết có điều kiện là các giả thuyết cho rằng một biến nghiên cứu phụ thuộc vào giá trị của hai biến nghiên cứu khác. Trong trường hợp này, giả thuyết có điều kiện sẽ bao gồm hai vế đó là hai biến “nguyên nhân” và một biến “ hiệu ứng”.
Để dễ hình dung hơn, thì hai biến “nguyên nhân” chính là điều kiện để một biến “hiệu ứng” có thể xảy ra. Đây cũng là lý do các giả thuyết khoa học này được gọi là giả thuyết có điều kiện.
Đây là giả thuyết khoa học phổ biến và có tính ứng dụng cao trong các nghiên cứu khoa học.
Ví dụ: “ Nếu học sinh không nộp bài tập về nhà hoặc nộp muộn, họ sẽ bị điểm thấp”
Nguyên nhân 1: Không nộp bài tập về nhà
Nguyên nhân 2: Nộp bài tập về nhà muộn
Hiệu ứng: Bị điểm kém
2.6. Giả thuyết xác suất
Giả thuyết xác suất là các giả thuyết khoa học thể hiện mối quan hệ giữa các biến nghiên cứu và được đáp ứng trong hầu hết các đối tượng nghiên cứu, hầu hết dân số.
Ví dụ: “Nếu một sinh viên nghỉ học quá 3 tháng không lý do, anh ta sẽ bị đuổi học”
2.7. Giả thuyết xác định
Giả thuyết xác định là các giả thuyết thể hiện mối quan hệ giữa các biến số luôn luôn được đáp ứng. Nói cách khác, điều kiện và hiệu ứng luôn tồn tại song song với nhau.
Ví dụ: “Nếu một sinh viên không tham gia thi cuối môn, anh ta sẽ bị trượt môn.”
3. Vai trò của giả thuyết nghiên cứu
Giả thuyết nghiên cứu khoa học có vai trò vô cùng quan trọng đối với quá trình nghiên cứu.
- Khởi điểm của mọi nghiên cứu khoa học: không có nghiên cứu khoa học hay khoa học nào lại không có giả thuyết. Phát triển từ các giả thuyết nghiên cứu, người nghiên cứu tiến hành nghiên cứu và tìm ra đáp án.
- Định hướng nghiên cứu khoa học: việc chứng minh hay bác bỏ giả thuyết nghiên cứu là phần việc chính trong một nghiên cứu khoa học.
- Đưa ra các giả thuyết nghiên cứu đúng, logic sẽ giúp quá trình nghiên cứu diễn ra nhanh hơn.
- Đưa ra các giả thuyết nghiên cứu sai, không phù hợp sẽ đưa nghiên cứu khoa học vào ngõ cụt, không thể thực hiện các bước tiếp theo.
- Tiền đề để thực hiện các nghiên cứu khoa học: căn cứ vào đặc điểm của các giả thuyết khoa học, người nghiên cứu tiến hành xây dựng kế hoạch nghiên cứu. Sau khi đã xác định được chủ đề nghiên cứu thì đưa ra các giả thuyết khoa học là bước cần thiết nhất.
- Cơ sở phát triển của nghiên cứu khoa học. đi lên từ việc chứng minh các giả thuyết khoa học, nhà nghiên cứu mới có thể chứng minh được mục đích thực hiện nghiên cứu khoa học của mình.
- Tạo nên nghiên cứu khoa học: giải thuyết nghiên cứu là thành phần chính, mấu chốt trong các nghiên cứu khoa học. Tính đúng đắn của giả thuyết khoa học, cùng với tính đúng đắn của quá trình chứng minh giả thuyết đó có tác động rất lớn đến một nghiên cứu khoa học.
4. Chức năng của giả thuyết nghiên cứu
Giả thuyết nghiên cứu khoa học được xem là các tiên đoán, phán đoán trong các nghiên cứu khoa học. Dựa vào tư duy logic của chủ thể nghiên cứu khoa học, cộng với các kinh nghiệm khoa học, quan sát từ trước, nhà nghiên cứu đưa ra các giả thuyết nghiên cứu.
Giả thuyết nghiên cứu khoa học có tính chỉ đường. Mendeleev đã nói rằng “Có một giả thuyết sai, vẫn hơn không có một giả thuyết nào cả.” Thông qua các giả thuyết, người nghiên cứu mới có thể hoàn thành nghiên cứu khoa học của mình.
5. Xây dựng giả thuyết nghiên cứu
Để xây dựng được một giả thuyết nghiên cứu, người nghiên cứu cần nắm vững đầy đủ 2 yếu tố sau:
5.1. Nhận dạng các loại hình nghiên cứu
Có ba loại nghiên cứu phổ biến: nghiên cứu cơ bản, nghiên cứu ứng dụng và nghiên cứu triển khai. Các nhà nghiên cứu cần xác định rõ đặc điểm của nghiên cứu khoa học mình đang thực hiện.
Dựa vào loại hình nghiên cứu khoa học, nhà khoa học có thể thực hiện và nhận định một số giả thuyết khoa học và cách viết giả thuyết khoa học phù hợp.
5.2. Phương pháp đưa ra một phán đoán
Đây là phương pháp chính, sử dụng tư duy logic hay suy luận cá nhân của chủ thể nghiên cứu để đưa ra các phán đoán từ đó xây dựng thành giả thuyết nghiên cứu.
Liên hệ từ những đặc điểm, quan sát, kinh nghiệm, người nghiên cứu có thể xây dựng các giả thuyết nghiên cứu khoa học phù hợp. Họ cũng cần xác định rõ giả thuyết nghiên cứu khoa học là gì.
Có ba hình thức suy luận thông dụng:
- Suy luận theo hướng diễn dịch: Trong hình thức này, nhà nghiên cứu sẽ tư duy bắt đầu từ những phát đoán đã có sẵn rồi mới phát triển và đưa ra thành giả thuyết nghiên cứu.
- Suy luận theo hướng quy nạp: Đây là hình thức suy luận cần có khả năng phân tích và tổng hợp cao. Người nghiên cứu sẽ tổng hợp những cái riêng, thành những cái chung và đưa ra giả thuyết nghiên cứu.
- Suy luận theo hướng loại suy: Đây là hướng suy luận đồng cấp. Nhà nghiên cứu sẽ suy luận từ cái riêng đến cái riêng, tìm ra những điểm chung hay loại trừ những suy luận không liên quan.
6. Kiểm chứng giả thuyết nghiên cứu
Chỉ có hai cách duy nhất để một nhà nghiên cứu có thể tiến hành kiểm chứng giả thuyết nghiên cứu. Đó là: chứng minh và bác bỏ.
6.1. Chứng minh giả thuyết
Chứng minh giả thuyết nghiên cứu là đúng. Dựa vào các kết quả điều tra, các tài liệu nghiên cứu khoa học trước đó, kết hợp với tư duy logic, người nghiên cứu cần chứng minh giả thuyết nghiên cứu thuyết phục và đúng.
Trong phương pháp kiểm chứng này, chủ thể nghiên cứu cần đưa ra đầy đủ các luận điểm, luận cứ, luận đề, lập luận chặt chẽ để đảm bảo tính thuyết phục của quá trình nghiên cứu.
Phương pháp chứng minh giả thuyết nghiên cứu cần tuân thủ 3 nguyên tắc sau:
- Luận đề phải rõ ràng, nhất quán
- Luận cứ phải chính xác, chân thực, có mối quan hệ trực tiếp với luận đề
- Luận chứng không vi phạm các nguyên tắc suy luận, logic.
6.2. Bác bỏ giả thuyết
Bác bỏ là phương pháp chỉ rõ tính phi lý của một giả thuyết nghiên cứu khoa học, bác bỏ tính đúng đắn của giả thuyết nghiên cứu, giả thuyết nghiên cứu sai.
Trong phương pháp này, người nghiên cứu cần:
- Bác bỏ luận đề: Chỉ ra những điểm bất cập và phi lý
- Bác bỏ luận cứ: Chỉ ra sự thiếu chân thực của luận cứ, sự rời rạc của luận cứ và luận đề
- Bác bỏ luận chứng: Luận chứng không phù hợp với quy tắc suy luận.
Bài viết trên đây đã giới thiệu đến bạn đầy đủ những thông tin, kiến thức về giả thuyết nghiên cứu khoa học. Mong rằng bạn đã hiểu rõ hơn về giả thuyết nghiên cứu qua bài viết này.
Để được giải đáp thêm nhiều vấn đề khác về nghiên cứu khoa học, theo dõi và liên lạc ngay với Luận Văn Việt qua số điện thoại : 0915 686 999 hoặc email: .
Tài liệu tham khảo:
1. Vũ Cao Đàm. [2018]. Phương pháp luận nghiên cứu khoa học. Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam.
2. Fernández Guerrero, G. Phương pháp nghiên cứu. Đại học Luân Đôn [Có sẵn tại: s3.amazonaws.com]
3. Cao đẳng thành phố Sacramento. Các loại giả thuyết nghiên cứu. [Có sẵn tại: scc.losrios.edu]
4. L.C. [2015]. Hướng dẫn thực hành của sinh viên khoa học chính trị. Singapore: Báo chí CQ.
5. Sabino, C. [1992]. Quá trình nghiên cứu. Venezuela: Panapo.
6. Kumar, R. [1999]. Phương pháp nghiên cứu: Hướng dẫn từng bước cho người mới bắt đầu. Luân Đôn: SAGE Publications Ltd.
Hiện tại tôi đang đảm nhiệm vị trí Content Leader tại Luận Văn Việt. Tất cả các nội dung đăng tải trên website của Luận Văn Việt đều được tôi kiểm duyệt và lên kế hoạch nội dung. Tôi rất yêu thích việc viết lách ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Và đến nay thì tôi đã có hơn 5 năm kinh nghiệm viết bài.
Hy vọng có thể mang đến cho bạn đọc thật nhiều thông tin bổ ích về tất cả các chuyên ngành, giúp bạn hoàn thành bài luận văn của mình một cách tốt nhất!