Đáp án D
Năm 1961, Liên Xô đã phóng thành công con tàu vũ trụ đưa nhà du hành vũ trụ I. Gagarin bay vòng quanh Trái Đất, mở đầu kỉ nguyên chinh phục vũ trụ của loài người
Câu hỏi trên thuộc đề trắc nghiệm dưới đây !
Số câu hỏi: 401
Cách đây 60 năm, phi hành gia Liên Xô Yuri Gagarin trở thành người đầu tiên hoàn thành chuyến bay một vòng quanh quỹ đạo Trái đất và tận mắt nhìn thấy toàn bộ "Ngôi nhà Xanh" của loài người từ vũ trụ.
Đức là nước đầu tiên nghĩ về tên lửa đẩy vũ trụ trong thập niên 1940, song Mỹ và Liên Xô lại là những nước hiện thực hoá ý tưởng đó để thay đổi lịch sử. Năm 1957, Liên Xô khiến cả thế giới "choáng váng" khi phóng thành công một vệ tinh nhân tạo vào không gian trên tên lửa đẩy R7.
| Khoảnh khắc tàu Vostok 1 cùng Gagarin rời bệ phóng. Ảnh: AP |
Không chịu thua kém, năm 1958, Mỹ cũng đưa thành công vệ tinh Explorer 1 lên quỹ đạo. Sau giai đoạn này, hai bên bước vào cuộc đua chinh phục không gian quyết liệt, hướng tới mục tiêu trở thành quốc gia đầu tiên có thể đưa con người lên không gian.
Cuối cùng, Liên Xô là nước về đích sớm hơn, với chuyến bay của phi hành gia Yuri Gagarin lên quỹ đạo cách đây đúng 60 năm, ngày 12/4/1961 – chuyến bay đi vào lịch sử và được đánh giá là đã thay đổi thế giới.
Theo RBTH, Yuri Gagarin sinh ngày 9/3/1934 trong một gia đình thợ mộc bình dị ở Smolensk. Năm 16 tuổi, ông chuyển tới thủ đô Moscow và sau đó nhập học một trường kĩ thuật ở Saratov. Gagarin đã mơ ước về bầu trời từ thời niên thiếu. Một trong những bức ảnh đầu tiên của Gagarin mà gia đình ông còn giữ được là hình ảnh chàng thanh niên đứng bên cánh máy bay, giơ tay tỏ vẻ phấn khích.
| Hình ảnh Gagarin ngồi trên tàu vũ trụ Vostok 1. Ảnh: ITN |
Khi còn là sinh viên ở Saratov, Gagarin đã tình nguyện xin tham gia một câu lạc bộ hàng không. Nhờ tài năng và nỗ lực không ngừng, đến năm 1955, ở tuổi 21, Gagarin được cử tới trường đào tạo Phi công Không quân Thứ nhất Chkalov ở Orenburg và tốt nghiệp với thành tích xuất sắc sau 2 năm.
Tháng 11/1957, ông chính thức trở thành phi công quân sự với hàm Trung úy Không quân Liên Xô. Cùng thời điểm đó, Liên Xô đã phóng vệ tinh nhân tạo đưa chú chó Laica lên không gian. Đến đầu những năm 1960, ông đăng kí tham gia chương trình bí mật lựa chọn phi hành gia cho chuyến bay lên vũ trụ và trở thành một trong nhóm 20 ứng cử viên sáng giá nhất.
Sau gần một năm khổ luyện, Gagarin đã chứng minh những tố chất cho thấy ông chính là người phù hợp nhất, vượt qua mọi bài kiểm tra khắt khe về thể chất và tinh thần – yếu tố quan trọng hàng đầu với một phi hành gia vũ trụ.
Ngày 8/4/1961, thiếu tá phi công Gagarin chính thức được lựa chọn trở thành người đầu tiên bay vào không gian. Người dự bị ông không ai khác chính là phi hành gia Gherman Titov, người sau này bay lên không gian trên tàu vũ trụ Vostok 2 vào ngày 6/8/1961.
Đêm trước chuyến bay, ngày 11/4/1961, Gagarin và Titov qua đêm tại một căn nhà gỗ nhỏ ở Baikonur. "Tôi sẽ ra đi vào ngày mai và tôi thậm chí không thể tin được đó sẽ là mình", Gagarin nói với đồng nghiệp. 5h sáng 12/4/1961, hai phi hành gia được đánh thức và đưa đến sân bay Baikonur.
| Đoàn xe chở Gagarin khi ông trở về Moscow ngày 14/4/1961. Ảnh: TASS |
Sau khi hoàn tất những thủ tục cuối cùng, Gagarin bước lên tàu Vostok 1, Titov ở lại cho nhiệm vụ tiếp theo. Lúc 9h07, con tàu cùng Gagarin rời bệ phóng. Sau 10 phút, tàu đi vào quỹ đạo với tốc độ 29.000 km/giờ, đạt độ cao tối đa 327 km. Gagarin trở thành người đầu tiên thấy ngôi nhà chung của loài từ ngoài vũ trụ.
"Tôi thấy Trái đất, nó đẹp tuyệt", ông nói từ không gian trong sự vỡ òa của đồng nghiệp dưới mặt đất.
Sau khi kết thúc hành trình bay vòng quanh Trái đất trong 108 phút, Gagarin cùng thiết bị hạ cánh của mình đã tiếp đất an toàn bằng dù xuống một cánh đồng tại bang Saratov. Do hạ cánh cách khu vực dự kiến vài cây số, hai người đầu tiên thấy ông là một bà lão nông dân và một em bé gái. Gagarin từng dành nhiều phút để giải thích với họ ông … không phải một gián điệp phương Tây, theo WION.
| Thiết bị hạ cánh của Gagarin đáp xuống một cánh đồng ở Saratov. Ảnh: ITN |
Đến khi đồng nghiệp xuất hiện, ông được chào đón trong sự hân hoan. Ông nghỉ ngơi vài ngày và được đưa về Moscow hôm 14/4/1961 trên chuyên cơ. Hàng trăm ngàn người dân Liên Xô đã đổ đầy đường phố Moscow khi đó để chào mừng người hùng của đất nước.
Theo truyền thông Nga, vì tính chất nguy hiểm và bí mật của nhiệm vụ bay lên không gian, sau khi được lựa chọn làm phi hành gia đầu tiên, Yuri Gagarin thậm chí đã viết sẵn một bức thư tuyệt mệnh. Nếu tình huống xấu nhất xảy ra, bức thư sẽ được chuyển đến gia đình ông.
Ngoài ra, do chưa từng có ai lên không gian trước Gagarin, các nhà khoa học Liên Xô không thể dự báo được mọi tình huống xảy ra với phi hành gia. Do đó, con tàu Vostok được điều khiển từ mặt đất và Yuri Gagarin chỉ có thể can thiệp trong trường hợp khẩn cấp.
Kể về khoảnh khắc ngoài không gian, Gagari nói thấy Trái đất màu xanh dịu, bên cạnh là bầu trời tối nhưng được điểm rất nhiều ngôi sao sáng. Gagarin không nhìn thấy Mặt trăng nhưng Mặt trời thì rất sáng, sáng gấp nhiều lần so với nhìn từ Trái đất.
| Gagarin tới thăm London năm 1961. Ảnh: DSQ Nga tại London |
Sau chuyến bay huyền thoại, Gagarin tham gia các hoạt động huấn luyện, nghiên cứu vũ trụ của Liên Xô. Ông cũng dành nhiều thời gian đi khắp nơi trên Thế giới để truyền cảm hứng về chuyến đi của mình và từng gặp nhiều người nổi tiếng.
Năm 1967, sau khi chứng kiến người bạn thân, phi hành gia Vladimir Komarov thiệt mạng khi nhiệm vụ kết nối hai tàu vũ trụ trên quỹ đạo thất bại, ông đã suy sụp.
Ngày 27/3/1968, tức hơn một năm sau cái chết của người bạn thân, Yuri Gagarin trở lại đường bay với nhiệm vụ huấn luyện một phi công lái thử trên chiếc tiêm kích phản lực thế hệ thứ nhất MiG-15. Tuy nhiên, chiếc MiG-15 đã lao xuống đất không lâu sau khi cất cánh, khiến ông thiệt mạng.
| Gagarin trước chuyến bay định mệnh năm 1968. Ảnh: ITN |
Thời điểm đó, Liên Xô quyết định không công bố thông tin cụ thể về nguyên nhân cái chết của Gagarin, tạo ra nhiều lời đồn đoán. Năm 2011, 50 năm sau ngày Gagarin bay vào vũ trụ, Chính phủ Nga công bố hơn 700 trang tài liệu về Gagarin, trong đó tiết lộ rằng, thời tiết trong ngày 27/3/1968 rất phức tạp và động tác bổ nhào mà Gagarin hoặc phi công bay phụ thực hiện đã đưa phi cơ vào tình thế nguy hiểm.
Thiện Nhân
NGUYỄN VĂN TOÀN [Tổng hợp]
Tiếp nối thành công của vệ tinh Sputnik-1, ngày 3-11-1957, chú chó Laika đã được đưa vào quỹ đạo Trái đất bằng vệ tinh Sputnik-2. Đây là lần đầu một sinh vật sống bay vào vũ trụ. Ngày 19-8-1960, hai chú chó Belka và Strelka tiếp tục thực hiện chuyến bay vào quỹ đạo trên con tàu Sputnik-5, với 17 vòng quanh quỹ đạo Trái đất trong 25 giờ đồng hồ, rồi trở về Trái đất an toàn.
Từ đầu năm 1959, Liên Xô đã khởi động chương trình chinh phục Mặt trăng mang tên Luna, bằng việc phóng tàu Luna-1 lên quỹ đạo. Chương trình Luna kéo dài 18 năm [1958 - 1976], thực hiện vô số sứ mệnh thăm dò Mặt trăng. Trong đó, tàu Luna-3 [1959] đã làm được một việc vô cùng quan trọng là chụp ảnh được phần khuất của Mặt trăng, đưa Liên Xô trở thành quốc gia đầu tiên thực hiện việc quan trọng này.
Lịch sử của ngành hàng không vũ trụ Liên Xô chứng kiến bước ngoặt trọng đại khi vào lúc 9 giờ 7 phút ngày 12-4-1961, tàu vũ trụ Vostok-1 [Phương Đông-1] cất cánh từ sân bay vũ trụ Baikonur mang theo nhà du hành vũ trụ Yuri Gagarin đã bay vào không gian. Liên lạc về Trái đất, Gagarin đã nói một câu bất hủ: “Từ vũ trụ, tôi không còn nhìn thấy biên giới các quốc gia. Trái đất xanh một mầu xanh vĩnh cửu”. Sau khi bay một vòng quanh Trái đất, tàu vũ trụ Phương Đông-1 hạ cánh an toàn xuống một cánh đồng bên sông Volga thuộc Liên Xô. Chuyến bay đầu tiên của con người vào vũ trụ đã kết thúc thắng lợi.
Tiếp theo chuyến bay thế kỷ của Gagarin, bốn tháng sau, Liên Xô tiếp tục phóng thành công tàu vũ trụ Vostok-2 do Gherman Titov điều khiển. Sau 25 giờ 11 phút, tàu vũ trụ Vostok-2 đã bay được 17 vòng quanh Trái đất, với tổng quãng đường bay dài hơn 700 nghìn cây số. Bằng sự kiện này, nhà du hành vũ trụ Titov đã chứng minh rằng con người có thể sống và làm việc bình thường và lâu dài trong tình trạng không trọng lượng trong vũ trụ.
Và thành công liên tiếp đến với ngành hàng không vũ trụ Liên Xô. Ngày 16-6-1963, trong một sứ mệnh chung, tàu vũ trụ Vostok-5 chở phi hành gia Valery Bykovsky và Vostok-6 chở nữ phi hành gia Valentina Tereshkova được phóng lên vũ trụ từ sân bay Baikonua. Tàu Vostok-6 hoạt động trên quỹ đạo Trái đất trong thời gian gần 3 ngày [70 giờ 50 phút], bay 48 vòng quanh Trái đất. Số lần bay quanh Trái đất của bà nhiều hơn tổng số lần của các nhà du hành vũ trụ Mỹ tính đến thời điểm đó. Valentina Tereshkova được xem là nhà nữ du hành vũ trụ đầu tiên trong lịch sử thám hiểm vũ trụ của loài người. Công việc của bà là ghi lại nhật ký chuyến bay và chụp ảnh đường chân trời, sau đó được dùng để phân biệt các tầng khí trong khí quyển. Tereshkova trên tàu Vostok-6 có lúc cách Vostok-5 chỉ 5 km, họ liên lạc với nhau bằng sóng radio. Đây cũng là lần đầu tiên các tàu vũ trụ liên lạc với nhau ngoài không gian.
Năm 1971, thiết bị thăm dò của tàu Venera-7 do Liên Xô chế tạo đã hạ cánh thành công xuống sao Kim. Trên thực tế, đó là lần đầu loài người thả thiết bị thăm dò xuống bề mặt một hành tinh khác. Cùng năm, Liên Xô cho hạ cánh tàu thăm dò Mars-3 lên sao Hỏa. Sau đó tàu Mars-3 truyền dữ liệu về Trái đất. Quá trình truyền tải này kéo dài 14 giây. Ngoài ra, tàu cũng gửi về Trái đất bức ảnh đầu tiên chụp bề mặt sao Hỏa.
Liên Xô là quốc gia hợp tác rất chặt chẽ với Việt Nam trong ngành hàng không vũ trụ, mà chương trình Interkosmos là một thí dụ, ra đời trong thập niên 70 của thế kỷ trước với mục đích giúp các quốc gia có quan hệ ngoại giao tốt với Liên Xô tham gia những chương trình không gian có người lái cũng như không người lái. Khi Liên Xô chuẩn bị đào tạo một nhóm các nhà du hành vũ trụ quốc tế từ các nước xã hội chủ nghĩa theo chương trình Interkosmos, nhà du hành Titov đã đề nghị Việt Nam tham gia và đề xuất cử phi công Phạm Tuân theo khóa huấn luyện của chương trình này. Năm 1980, Phạm Tuân trở thành người Việt Nam và châu Á đầu tiên bay vào vũ trụ cùng nhà du hành vũ trụ Liên Xô Viktor Gorbatko. Chuyến bay lịch sử bắt đầu vào ngày 23-7-1980 từ sân bay vũ trụ Baikonur trên tàu Soyuz-37. Họ thực hiện nhiệm vụ trên trạm không gian Salyut-6 cùng hai nhà du hành vũ trụ Liên Xô khác. Sau đó, họ trở về Trái đất ngày 31-7-1980.
Trong 8 ngày bay trong vũ trụ, hai nhà du hành vũ trụ Gorbatko và Phạm Tuân đã thực hiện tổng cộng 142 vòng quanh quỹ đạo Trái đất. Hai nhà du hành đã tiến hành 30 cuộc thí nghiệm viễn thám hàng không, đo đạc và xây dựng bản đồ độ ẩm đất vùng sông Hồng, chuẩn bị xây dựng trạm mặt đất Hoa Sen phục vụ thông tin liên lạc qua hệ Intersputnik. Trong tình trạng không trọng lực, hai nhà du hành vũ trụ cũng đã tiến hành các thí nghiệm về hòa tan các mẫu khoáng chất, các thí nghiệm cây trồng trên bèo hoa dâu… Ngoài ra, nhà du hành vũ trụ Phạm Tuân còn tiến hành chụp ảnh Việt Nam từ quỹ đạo Trái đất.
Với thành tích này, nhà du hành vũ trụ Phạm Tuân đã được trao tặng Huân chương Hồ Chí Minh và danh hiệu Anh hùng Lao động Việt Nam. Ông cũng vinh dự trở thành một trong những người nước ngoài đầu tiên được trao tặng danh hiệu Anh hùng Liên Xô, Huân chương Lê-nin.
Ngoài ra, nhắc đến thành tựu của ngành hàng không vũ trụ của Liên Xô thì không thể không nhắc tới Trạm vũ trụ Mir [Trạm vũ trụ Hòa bình]. Suốt 15 năm bay vòng quanh Trái đất [1986 - 2001], Trạm vũ trụ Mir đã đón nhận 104 lượt phi hành gia thực hiện gần 23.000 thí nghiệm khoa học.