Nếu một số thành tựu tạo giống bằng phương pháp gây đột biến ở Việt Nam
Ngày nay, công nghệ sinh ngày càng phát triển. Các nhà khoa học đã tạo ra rất nhiều giống sinh vật bằng các phương pháp gây đột biến hoặc công nghệ tế bào nhằm tăng năng suất, chất lượng. Hãy cùng VUIHOC tìm hiểu rõ hơn về tạo giống bằng phương pháp gây đột biến và công nghệ tế bào trong bài viết này nhé. Show
1.2. Quy trình tạo giốngTạo giống bằng phương pháp gây đột biến nhìn chung gồm 3 giai đoạn chính: - Bước 1: Xử lí mẫu vật bằng tác nhân gây đột biến. - Bước 2: Sàng lọc các trường hợp đột biến. - Bước 3: Tạo giống sinh vật thuần chủng. Cùng tìm hiểu cụ thể về các quy trình này qua những phần nội dung dưới đây. 1.2.1. Xử lí mẫu vật bằng tác nhân gây đột biếnĐể đột biến có hiệu quả tối ưu nhất, ban đầu cần chọn tác nhân đột biến thích hợp, liều lượng và thời gian xử lý chính xác. Nếu dùng sai tác nhân xử lý, liều lượng hoặc thời gian không thích hợp có thể làm giảm sức sống, sức sinh sản hoặc thậm chí gây chết sinh vật. Các mẫu vật khác nhau phù hợp với tác nhân xử lý khác nhau:
1.2.2. Sàng lọc các trường hợp đột biến mong muốn- Vì đột biến là ngẫu nhiên nên khi xử lý bằng tác nhân gây đột biến, trong quần thể sẽ xuất hiện cả đột biến mình mong muốn và đột biến không mong muốn. Dựa vào những đặc điểm có thể nhận biết để tách các cá thể mang đột biến có lợi (đúng mục đích ban đầu của nhà nghiên cứu) ra khỏi quần thể giống. 1.2.3. Tạo dòng thuần chủng- Sau khi xác định được thể đột biến mong muốn, đem cho chúng sinh sản để nhân lên thành dòng thuần chủng mang đột biến đã tạo được. - Cho tự thụ hoặc giao phối gần để tạo dòng thuần chủng. Đối với vi sinh vật, cho nhân lên và tạo dòng đột biến. 1.3. Một số thành tựu tạo giống bằng phương pháp gây đột biến ở Việt Nam1.3.1. Thành tựu trong công tác tạo giống bằng sử dụng tác nhân vật lýTác nhân vật lý sử dụng: Tia gamma, tia UV, sốc nhiệt... Ví dụ:
1.3.2. Thành tựu trong công tác tạo giống bằng sử dụng tác nhân hóa họcTác nhân hóa học: 5BU, NMU, EMS, consixin,... Ví dụ:
2. Tạo giống bằng công nghệ tế bào2.1. Khái niệmCông nghệ tế bào là một ngành kỹ thuật áp dụng phương pháp nuôi cấy mô hoặc nuôi cấy tế bào trong môi trường dinh dưỡng nhân tạo để tạo ra những mô, cơ quan hay cơ thể hoàn chỉnh mang đặc tính của cơ thể cho mô, tế bào đó. Các giai đoạn của công nghệ tế bào:
Cơ sở di truyền:
2.2. Công nghệ tế bào thực vật2.2.1. Công nghệ nuôi cấy hạt phấnƯu điểm: tạo ra các dòng thuần chủng; tính trạng chọn lọc được sẽ rất ổn định.Tạo dòng thuần lưỡng bội từ dòng đơn bội dựa trên đặc tính có khả năng mọc trên môi trường nhân tạo thành dòng đơn bội của hạt phấn. Ở dòng đơn bội, tất cả các gen đều được biểu hiện ra kiểu hình cho phép dễ dàng chọn lọc invitro (trong ống nghiệm) những dòng có đặc tính như mong muốn. Quy trình tạo giống bằng biện pháp nuôi cấy hạt phấn: Ứng dụng của phương pháp công nghệ nuôi cấy hạt phấn:
2.2.2. Nuôi cấy tế bào thực vật invitro tạo mô sẹoƯu điểm: Nhân nhanh giống cây trồng quý, hiếm và sạch bệnh, tạo nhiều cá thể mới có kiểu gen giống cá thể ban đầu. Quy trình tạo giống bằng phương pháp nuôi cấy tế bào thực vật invitro tạo mô sẹo: Ứng dụng : Nhân nhanh các giống cây có năng suất cao, phẩm chất tốt, thích nghi với điều kiện sống và duy trì ưu thế lai. 2.2.3. Dung hợp tế bào trầnƯu điểm: không cần phải trải qua sinh sản hữu tính, tạo ra các cây lai khác loài mang đặc điểm của cả 2 loài, tránh con lai có hiện tượng bất thụ. Quy trình tạo giống mới bằng phương pháp dung hợp tế bào trần. Cây mang cả 2 bộ NST 2n của 2 loài được gọi là thể song nhị bội. Thành tựu: tạo ra giống mới (pomato) 2.2.4. Chọn dòng tế bào xoma có biến dịƯu điểm: tạo các giống cây trồng mới, có các kiểu gen khác nhau của cùng một giống ban đầu. Phương pháp này có thể tạo ra các giống mới dựa vào hiện tượng đột biến gen và biến dị số lượng NST tạo các thể lệch bội. Quy trình tạo giống mới từ chọn dòng tế bào xôma có biến dị: 2.3. Công nghệ tế bào động vật2.3.1. Phương pháp cấy truyền phôi2.3.2. Nhân bản vô tính ở động vậtNhân bản vô tính ở động vật được nhân bản từ tế bào xoma, không cần có sự tham gia của nhân 2 tế bào giao tử, chỉ cần tế bào chất của noãn bào. 3. Bài tập trắc nghiệm tạo giống bằng phương pháp gây đột biến (có đáp án)Câu 1: Phương pháp đột biến trong chọn giống không được sử dụng ở nhóm sinh vật bậc cao vì?
→ Đáp án đúng là D Câu 2: Từ một cơ thể có kiểu gen AabbDdEE có thể tạo ra cơ thể có kiểu gen nào sau đây bằng phương pháp nuôi cấy hạt phấn và lưỡng bội hóa? A. AabbDdEE B. AabbDdEE C. aabbddEE D. aaBBddEE → Đáp án đúng là C. Câu 3: Trong quy trình nhân bản cừu Đôly, bước nào sau đây là đúng? A. Lấy trứng của con cừu cho trứng và loại bỏ khối tế bào chất. B. Lấy nhân từ trứng của con cừu cho trứng. C. Tế bào trứng mang nhân của tế bào tuyến vú đã được cấy vào tử cung của con cừu khác để phát triển và sinh nở bình thường. D. Cừu con sinh ra có kiểu hình giống kiểu hình của cừu cho trứng. → Đáp án đúng là C. Câu 4: Bảng dưới đây cho ta biết 1 số thông tin về tạo giống bằng công nghệ tế bào:
Ghép thông tin ở cột B sao cho đúng với từng phương pháp tạo giống bằng công nghệ tế bào ở cột A. Trong các phương án dưới đây, phương án nào có tổ hợp ghép đôi đúng? A. 1-a, 2-b, 3-c, 4-d B. 1-c, 2-b, 3-a, 4-d C. 1-c, 2-a, 3-c, 4-d D. 1-b, 2-a, 3-c, 4-d → Đáp án đúng là B. Câu 5: Khi nói về tạo giống bằng công nghệ tế bào, có bao nhiêu phát biểu dưới đây là đúng? (1) Để nhân các giống lan quý, các nhà nghiên cứu cây cảnh đã sử dụng phương pháp nuôi cấy tế bào, mô thực vật. (2) Khi nuôi cấy hạt phấn hoặc noãn chưa thụ tinh trong môi trường nhân tạo có thể mọc thành các dòng tế bào đơn bội. (3) Consixin là hóa chất có hiệu quả rất cao trong việc gây đột biến đa bội. (4) Trong lai tế bào, người ta nuôi cấy 2 dòng tế bào sinh dục khác loài. A. 4 B. 3 C. 2 D. 1 → Đáp án đúng là B. 3 phát biểu đúng: (1), (2), (3) Trên đây là toàn bộ những thông tin cần thiết liên quan đến tạo giống bằng phương pháp gây đột biến và công nghệ tế bào. Đây là một phần rất quan trọng trong chương trình ôn thi và đòi hỏi các em phải nắm thật chắc, chúc các em ôn tập tốt. Ngoài ra, em có thể truy cập ngay Vuihoc.vn để xem thêm các bài giảng phiên mã và dịch mã hoặc liên hệ trung tâm hỗ trợ để nhận thêm bài giảng và chuẩn bị được kiến thức tốt nhất cho kỳ thi THPT quốc gia sắp tới nhé!
|