Nguyên nhân vì sao nhà nước Ai Cập cổ đại sụp đổ
Mục lục Show
Vì sao các nền văn minh vĩ đại lại sụp đổNguồn hình ảnh, Getty Images "Những nền văn minh vĩ đại không bị giết chết, mà chúng tự kết liễu mình." Đó là kết luận mà sử gia Arnold Toynbee nêu ra trong bộ nghiên cứu lịch sử đồ sộ gồm 12 quyển của ông, A Study of History, một công trình tìm hiểu về sự trỗi dậy và suy tàn của 28 nền văn minh khác nhau. Ông nói đúng ở một số khía cạnh: các nền văn minh thường phải chịu trách nhiệm về sự tàn lụi của chính chúng. Tuy nhiên, việc các nền văn minh rơi vào tình trạng tự phá huỷ thường được hỗ trợ bởi những yếu tố khác nữa. Cơ hội phục hồi nhân loại sau tuyệt chủng Nhân loại sẽ không tránh khỏi đại dịch cúm chết chóc? Bạn có sống nổi không nếu xảy ra ngày tận thế Chẳng hạn như Đế chế La Mã là nạn nhân của nhiều vận hạn, trong đó gồm việc mở rộng lãnh thổ quá mức, tình trạng thay đổi khí hậu, môi trường suy thoái và sự lãnh đạo yếu kém. Sự tan rã một phần nữa là do hậu quả của việc thành Rome bị người Visigoth cướp phá vào năm 310, và rồi đến lượt người Vandal, vào năm 455. Sự sụp đổ thường xảy ra nhanh chóng và một nền văn minh dù vĩ đại đến đâu cũng không thể miễn nhiễm. Đế chế La Mã trải rộng trên 4,4 triệu cây số vuông vào năm 390. Năm năm sau, diện tích bị thu lại chỉ còn 2 triệu cây số vuông. Tới năm 476, đế chế này trở thành zero. Trong quá trình nghiên cứu tại Đại học Cambridge, tôi muốn tìm hiểu xem vì sao sự sụp đổ lại diễn ra, thông qua việc thử làm một cuộc giảo nghiệm lịch sử. Sự trỗi dậy và sụp đổ của các nền văn minh trong lịch sử có thể nói cho chúng ta biết những gì? Những thế lực nào thúc đẩy hoặc trì hoãn sự sụp đổ? Và chúng ta có nhìn thấy những khuôn mẫu tương tự xảy ra vào thời nay hay không? Cách đầu tiên để nhìn vào các nền văn minh trong quá khứ là so sánh thời gian tồn tại ngắn, dài của chúng. Đây là việc khó, bởi không có một định nghĩa chặt chẽ thế nào là một nền văn minh, cũng như không có cơ sở dữ liệu hoàn thiện nào cho ta biết về sự ra đời và kết thúc của chúng. Trong hình minh hoạ dưới đây, tôi so sánh thời gian tồn tại của một số nền văn minh khác nhau, mà tôi định nghĩa đó là các xã hội nông nghiệp có nhiều thành thị, một xã hội mà quân sự đóng vai trò nổi bật trong khuôn khổ khu vực địa lý của nó, và có cấu trúc chính trị tồn tại liên tục, tiếp nối. Dựa theo định nghĩa này, mọi đế chế đều là nền văn minh, nhưng không phải nền văn minh nào cũng là đế chế. Dữ liệu được lấy ra từ hai công trình nghiên cứu về sự tăng trưởng và suy tàn của các đế chế (cho các giai đoạn 3000-600 trước Công nguyên, và 600 trước Công nguyên - 600), và một khảo sát không chính thức, tập hợp từ việc kêu gọi mọi người đóng góp thông tin, về các nền văn minh cổ đại (mà tôi có chỉnh sửa). Như mô tả trong hình dưới đây, thời gian tồn tại trung bình của một nền văn minh cổ đại là 336 năm. Nguồn hình ảnh, Nigel Hawtin Chụp lại hình ảnh, Thời gian tồn tại của các nền văn minh cổ đại Sự sụp đổ có thể được định nghĩa là tình trạng mất dân, mất bản sắc, và mất đi độ phức tạp xã hội-kinh tế một cách nhanh chóng và kéo dài. Các dịch vụ công trở nên bê bết, tình trạng mất kỷ cương khiến chính phủ mất quyền kiểm soát trước tình trạng bạo lực. Toàn bộ các nền văn minh trước đây đều đối diện với số phận này. Bảy lý do vì sao thế giới đang 'tốt đẹp hơn' Biến đổi khí hậu và những bức ảnh thiếu thuyết phục 10 cách đơn giản đối phó với biến đổi khí hậu Một số gượng lại được hoặc chuyển đổi thành dạng khác, chẳng hạn như ở Trung Quốc và Ai Cập. Một số khác sụp đổ vĩnh viễn, như trường hợp Đảo Phục sinh. Có những lúc các thành phố nằm ở tâm điểm của sự sụp đổ lại hồi sinh, như trường hợp thành Rome. Trong những trường hợp khác, chẳng hạn như đống phế tích của người Maya, thì chúng bị lãng quên, trở thành tàn tích cho du khách sau này tới thăm. Điều gì có thể nói cho chúng ta biết về tương lai của nền văn minh hiện đại toàn cầu? Những bài học về các nền văn minh nông nghiệp có áp dụng được cho giai đoạn chủ nghĩa tư bản công nghiệp từ sau Thế kỷ 18 của chúng ta không? Tôi cho là có. Các xã hội trước kia và hiện nay chỉ là những hệ thống phức tạp gồm con người và công nghệ. Thuyết "tai nạn bình thường" nói rằng những hệ thống công nghệ phức tạp thường mở đường dẫn tới thất bại. Cho nên sự sụp đổ có lẽ là hiện tượng bình thường cho các nền văn minh, bất kể chúng có kích cỡ, quy mô ra sao. Chúng ta vào lúc này đang tiến bộ hơn các nền văn minh khác về mặt công nghệ. Thế nhưng điều này không khiến ta tin rằng chúng ta miễn dịch với các mối đe doạ vốn từng hủy hoại tổ tiên chúng ta. Khả năng công nghệ mà chúng ta mới khám phá ra thậm chí còn đem lại những thách thức mới, chưa từng xảy ra. Hiện nay chúng ta đang đạt quy mô toàn cầu, nhưng việc sụp đổ có vẻ như sẽ xảy ra ở cả các đế chế rộng lớn lẫn các vương quốc còn non nớt. Không có cơ sở gì để tin rằng việc chúng ta phát triển tới quy mô to lớn sẽ giúp tạo ra bộ khiên giáp chống lại tình trạng xã hội tan rã. Hệ thống kinh tế toàn cầu hoá vốn gắn bó như hình với bóng với xã hội đó, sẽ càng làm cho cuộc khủng hoảng lan rộng. Nguồn hình ảnh, Getty Images Chụp lại hình ảnh, Tình hình khí hậu ngày càng trở nên tồi tệ Nếu như số phận của các nền văn minh trước đây có thể là lộ trình cho tương lai của chúng ta, thì chuyện đó nói lên điều gì? Ta có thể dùng một biện pháp là xem xét các xu hướng sụp đổ từng xảy ra trong lịch sử và quan sát xem chúng đang dần diễn ra như thế nào trong thời đại này. Tuy không có bất kỳ một học thuyết đơn lẻ nào được chấp nhận về việc vì sao một nền văn minh lại đi đến sụp đổ, nhưng các sử gia, các nhà nhân chủng học và những người khác đã đưa ra nhiều cách giải thích khác nhau, trong đó có: THAY ĐỔI KHÍ HẬU: Khi tình trạng khí hậu không còn ổn định mà bị thay đổi thì nó sẽ gây ra những kết quả vô cùng tai hại, như mùa màng thất bát, nạn đói và sa mạc hoá. Sự sụp đổ của Anasazi, nền văn minh Tiwanaku, đế quốc Akkad, người Maya, Đế chế La Mã, và nhiều nền văn minh khác, đều xảy ra cùng lúc với sự thay đổi khí hậu đột ngột, mà thường là nạn hạn hán. MÔI TRƯỜNG SUY THOÁI: Sự sụp đổ có thể xuất hiện khi nhu cầu của xã hội vượt quá khả năng chịu đựng của môi trường tương ứng. Thuyết sụp đổ về sinh thái này, vốn là chủ đề trong các quyển sách ăn khách, chỉ ra rằng tình trạng khai thác rừng quá mức, ô nhiễm nước, đất bạc màu và việc mất đi sự đa dạng sinh học là các nguyên nhân chủ chốt. BẤT BÌNH ĐẲNG VÀ CHẾ ĐỘ QUYỀN LỰC TẬP TRUNG: Sự bất bình đẳng về tài sản và chính trị là những động lực trung tâm gây ra tình trạng xã hội tan rã, cũng như việc trung ương hoá, tập trung quyền lực vào tay một số nhà lãnh đạo. Việc này không chỉ gây ra những căng thẳng trong xã hội, mà còn trói buộc, cản trở năng lực của xã hội trong việc ứng phó với các vấn đề sinh thái, xã hội và kinh tế. Lĩnh vực lịch sử - động lực (cliedymamics) phác ra việc các yếu tố, chẳng hạn như sự liên quan giữa sự bình đẳng và vị trí địa lý với tình trạng bạo lực chính trị. Việc phân tích số liệu thống kê về các xã hội trước đây cho thấy điều này xuất hiện theo chu kỳ. Khi dân số tăng lên, nguồn lao động cũng tăng lên, dẫn tới cung vượt cầu. Khi đó, nhân công trở nên rẻ hơn và xã hội trở nên quá nặng nề ở phần thượng tầng. Sự bất bình đẳng này làm xói mòn tâm lý đoàn kết chung, từ đó dẫn tới tình trạng bất ổn chính trị. SỰ PHỨC TẠP: Chuyên gia nghiên cứu về sự sụp đổ của các nền văn minh, sử gia Joseph Tainter đưa ra ý kiến rằng các xã hội rốt cuộc sụp đổ bởi chính sức nặng của mình, được tích tụ lại thành sự phức tạp và tình trạng quan liêu. Để giải quyết được các vấn đề mới, các xã hội đã phải phát triển lên mức độ phức tạp, tinh tế. Thế nhưng mức độ phức tạp đến một lúc nào đó sẽ đạt mức cực thịnh rồi dần đi xuống. Từ đó trở đi sẽ tới lúc sụp đổ. Có một biện pháp khác giúp tăng mức độ phức tạp, được gọi là Lợi tức Năng lượng Đầu tư (Energy Return on Investment - EROI). Thuật ngữ này được dùng để chỉ tỷ lệ giữa tổng năng lượng có được từ một nguồn tài nguyên nào đó và số năng lượng cần thiết phải sử dụng để thu được tổng năng lượng đó. Cũng giống như sự phức tạp, EROI có vẻ như cũng có điểm cực thịnh rồi đi đến thoái trào. Trong cuốn The Upside of Down của mình, khoa học gia Thomas Homer-Dixon quan sát thấy sự xuống cấp của môi trường trong suốt thời kỳ tồn tại của Đế chế La Mã đã dẫn tới sự đi xuống nhanh chóng của EROI trong nguồn cung ứng lương thực thực phẩm: các vụ mùa lúa mạch và cỏ linh lăng (alfalfa - chuyên để nuôi gia súc). Đế chế La Mã đi xuống cùng với EROI của nó. Tainter cũng cho rằng đây là nguyên nhân chính dẫn đến sự sụp đổ, trong đó gồm cả sự sụp đổ của nền văn minh Maya. NHỮNG CÚ SỐC TỪ BÊN NGOÀI: Nói cách khác, đó là "tứ kỵ mã", gồm chiến tranh, thiên tai, nạn đói và bệnh dịch. Ví dụ như Đế chế Aztec bị xoá sổ do những kẻ xâm lược Tây Ban Nha. Hầu hết các nhà nước nông nghiệp tàn lụi là do những trận dịch bệnh chết người. Việc con người và gia súc sống quần tụ trong những khu định cư có tường rào vây quanh với điều kiện vệ sinh tồi tệ khiến các trận bùng phát dịch bệnh là điều không thể tránh khỏi. Có đôi khi các thảm hoạ khác nhau xảy ra cùng lúc, như trong trường hợp người Tây Ban Nha mang bệnh đường ruột tới châu Mỹ. NHỮNG YẾU TỐ TÌNH CỜ / XUI XẺO: Phân tích số liệu thống kê về các đế chế cho thấy sự sụp đổ xảy ra ngẫu nhiên và không liên quan gì tới thời gian đã tồn tại của đế chế. Nhà sinh học chuyên về tiến hoá và khoa học gia chuyên về phân tích dữ liệu Indre Zliobaite cùng các đồng nghiệp của bà đã quan sát thấy có mô hình tương tự trong hồ sơ tiến hoá của các loài. Có một sự giải thích chung cho sự ngẫu nhiên này, đó là "Hiệu ứng Nữ hoàng Đỏ": nếu các loài liên tục đấu tranh sinh tồn trong một môi trường thay đổi với các đối thủ cạnh tranh, thì sự tuyệt chủng sẽ rồi sẽ đến với một số loài. Tuy đã có khá nhiều các cuốn sách, các bài báo viết về chủ đề này, nhưng chúng ta vẫn không có một lời giải thích rõ ràng về lý do khiến các nền văn minh sụp đổ. Điều mà chúng ta đã biết đó là các yếu tố được nêu trên đây đều có thể góp phần dẫn tới sự sụp đổ đó. Sự sụp đổ chỉ là hiện tượng bên trên, còn các yếu tố bên dưới, kết hợp lại với nhau, chính là thứ tàn phá, tác động tới khả năng thích ứng của xã hội. Luke Kemp là nhà nghiên cứu tại trung tâm nghiên cứu về sự sinh tồn của các xã hội, Centre for the Study of Existential Risk, tại Đại học Cambridge. Bài tiếng Anh đã đăng trên BBC Future. Nhà nước Ai Cập cổ đại chính thức sụp đổ khi nào?Câu 110494 Nhận biết Nhà nước Ai Cập cổ đại chính thức sụp đổ khi nào? Đáp án đúng: a Phương pháp giải Dựa vào quá trình thống nhất Ai Cập để suy luận trả lời --- Xem chi tiết ..."Đại chiến thế giới lần 0" hay giải mã sự sụp đổ các nền văn minh thời Đồ Đồng15:00 20/08/2016
Thiên niên kỷ thứ hai trước công nguyên. Các nền văn minh phát triển khắp khu vực đông Địa Trung Hải. Vương quốc mới Ai Cập cùng tồn tại với nền văn minh Hittite ở khu vực miền trung Tiểu Á (một bán đảo còn có tên Anatolia), nền văn minh Mycenaean của Hy Lạp cũng như vô số nền văn minh khác.
Tuy nhiên, chỉ trong hơn một thế hệ, tất cả đã sụp đổ. Nguyên nhân không phải là biến đổi khí hậu, động đất cũng như bất ổn xã hội. Các nhà khảo cổ học vừa tuyên bố đã tìm được mảnh ghép cuối cùng để giải thích cho sự sụp đổ của các nền văn minh trong giai đoạn mà họ gọi là "Đại chiến Thế giới lần 0". "Người Biển" Eberhard Zangger thuộc Tổ chức phi lợi nhuận quốc tế Nghiên cứu Luwian ở Zurich, Thụy Sỹ tuyên bố tổ chức này đã tìm ra được mảnh ghép quan trọng đó. Đó là một nền văn minh hùng mạnh ở tây Anatolia bị giới khảo cổ học bỏ qua bấy lâu nay.
Khảo sát của Tổ chức Nghiên cứu Luwian cho thấy khu vực tây Anatolia cực kỳ giàu khoáng sản và quặng kim loại. Điều đó có nghĩa là khu vực này rất quan trọng vào thời cổ xưa. Thông qua nghiên cứu các hình ảnh vệ tinh, ông Zangger đã phát hiện ra khu vực đó rất đông người sinh sống ở giai đoạn cuối thời kỳ Đồ Đồng (Bronze Age). Vậy nhưng tới nay, chỉ có một vài trong số 340 khu vực rộng lớn giống như thành thị được khai quật. Tài liệu của người Hittite có nhắc đến một số vương quốc nhỏ ở tây Anatolia nói cùng một thứ ngôn ngữ là tiếng Luwian. Theo ông Zangger, điều đó có nghĩa là chúng ta có thể coi họ là những người cùng thuộc nền văn minh Luwian. Không lâu sau khi nền văn minh Hittite sụp đổ, tài liệu của người Ai Cập ghi lại về một lực lượng tấn công mà họ gọi là "Người Biển". Kết hợp hai thông tin trên, ông Zangger cho rằng "Người Biển" chính là người Luwian - nền văn minh đã tham gia cuộc chiến giữa các nền văn minh mà giới khảo cổ học gọi là "Đại chiến Thế giới lần 0". Theo giả thiết mới về người Luwian của Tổ chức Nghiên cứu Luwian, một kịch bản đã được đưa ra để giải thích cho sự suy tàn của thời kỳ Đồ Đồng quanh thời điểm năm 1200 trước Công nguyên. Trong đó, nhiều vương quốc nhỏ nói tiếng Luwian cùng nhau hợp thành một liên minh để tấn công đế quốc Hittite láng giềng. Sau khi tiêu diệt đế quốc Hittite, người Luwian thống trị một lãnh thổ rộng lớn từ bắc Hy Lạp tới Lebanon. Trong thiên niên kỷ thứ hai trước Công nguyên, những người nói tiếng Luwian sống khắp vùng Tiểu Á. Họ là đối tác buôn bán của nhau, có lúc lại là kẻ thù của các nền văn minh nổi tiếng như Minoan, Mycenaean thuộc Hy Lạp và Hittite thuộc Tiểu Á. Thế giới hiện đại biết đến "Người Biển" nói trên thông qua các văn bản từ Anatolia, Syria và Ai Cập. Tuy nhiên, cái tên "Người Biển" là một từ do nhà Ai Cập học người Pháp Gaston Masspero đề cập năm 1881. Các chữ viết Ai Cập thường nhắc tới tên của các bộ tộc tấn công thình lình xuất hiện "từ giữa biển" và "từ đất liền". Họ gồm các bộ tộc riêng rẽ phối hợp thành một liên minh quân sự để tấn công Ai Cập và vùng Cận Đông. Chi tiết về "Người Biển" được khắc họa trên các bức tường đền thờ Pharaoh Ramses II ở Medinat Habu gần Luxor (Ai Cập) ngày nay. Thông qua đó, người ta biết họ trông như thế nào, ăn mặc ra sao, dùng vũ khí gì, đi tàu gì. Theo các chữ khắc này, "Người Biển" lần đầu tiên xuất hiện vào khoảng năm 1208 trước Công nguyên, năm thứ 5 trị vì của Pharaoh Merenptah. Tại thời điểm này, Ai Cập đang đối mặt với các cuộc tấn công từ Libya - kẻ thù ở phía tây đang tiến gần đến biên giới cùng một số đồng minh được gọi là người phương Bắc. Trên một tấm bia chiến thắng nổi tiếng được phát hiện năm 1896 tại đền Merenptah ở Thebes, Pharaoh Merenptah tuyên bố ông đã đánh bại được kẻ thù và đưa ra một danh sách các đồng minh của Libya - những người mà ta gọi là "Người Biển": Shardana, Lukka, Meshwesh, Teresh, Ekwesh và Shekelesh. Phần lớn các bộ tộc này dường như đến từ Aegean và hiện vẫn chưa rõ tại sao họ lại về cùng phe với Libya. Cũng chưa rõ liệu tuyên bố đánh bại kẻ thù của Pharaoh Merenptah có chính xác hay không vì sau trận chiến này, Ai Cập gần như rơi vào nội chiến. Chiến tranh thế giới 30 năm sau cuộc chạm trán giữa Pharaoh Merenptah và "Người Biển", khoảng năm 1177 trước công nguyên, Pharaoh Ramses ra lệnh xây dựng đền thờ và dinh thự riêng ở Thebes. Kiến trúc và chữ khắc trên tường nhắc lại những sự kiện lớn của những thập kỷ trước đó. Theo đó, "Người Biển" đã trở lại, lần này là để tấn công bờ biển Địa Trung Hải.
Các dòng chữ mô tả như sau: Các quốc gia nước ngoài đã ủ mưu ở vùng đất của họ. Các nơi họ tới đồng loạt rung chuyển, tan tác trong chiến tranh. Không nước nào có thể trụ vững trước vũ khí của họ. Hatti, Kizzuwatna, Carchemish, Arzawa và Alasiya bị cắt đứt. Họ tiêu diệt người dân và vùng đất như thể chưa có gì từng tồn tại. Họ tiến về Ai Cập khi mà ngọn lửa đã được chuẩn bị sẵn. Liên minh của họ là Peleset, Tjeker, Shekelesh, Denyen và Weshesh. Họ đặt bàn tay lên mảnh đất này với trái tim tràn đầy tự tin rằng "Kế hoạch của chúng ta sẽ thành công". Tuy nhiên, Pharaoh Ramses và binh lính đã đánh bại những người xâm lược. Khi kẻ bại trận cầu xin tha tội, vị Pharaoh cho phép họ định cư trên mảnh đất của mình. Lời của Pharaoh Ramses được ghi như sau: "Ta giết chết người Denyen trên các đảo, người Tjeker và Peleset bị biến thành tro bụi. Người Shardana và Weshesh đến từ biển bị bắt làm tù binh của Ai Cập. Ta cho họ định cư ở thành trì của mình. Họ có hàng trăm nghìn người. Hàng năm, ta đánh thuế họ tất cả mọi thứ dưới dạng vải vóc, ngũ cốc". Vào thời điểm "Người Biển" tấn công Ai Cập lần thứ hai, phần lớn khu vực được đề cập trong các dòng chữ ở Medinat Habu đều bị chiếm đóng hoặc là đồng minh của vương quốc Hittite ở trung Anatolia. Do đó, mục đích của các cuộc đột kích có thể là nhằm làm suy yếu Đại đế Hatti ở vòng ngoài bằng cách tấn công đồng minh của ông. Theo các thông tin liên lạc hoàng gia từ Ugarit và Cyprus, các hạm đội của "Người Biển" đã đổ bộ vào mũi tây nam của bán đảo Anatolia. Từ đây, họ tấn công bờ biển phía tây của Cyprus đầu tiên. Tuy nhiên, các trận chiến giáp lá cà giữa "Người Biển" và binh sĩ Hittite cũng đã diễn ra trong cả đất liền Anatolia. Vua Hatti đã phải nhờ các chư hầu ở thành phố cảng Ugarit ở bắc Syria để đề nghị hỗ trợ thêm binh sĩ và lương thực. Tuy nhiên, bản thân Ugarit cũng đã bị "Người Biển" đe dọa. Trong lúc tuyệt vọng tìm người hỗ trợ, ông vua ở tuổi thiếu niên của Ugarit đã viết cho vua Cyprus: "Tàu quân địch đã ở đây. Họ đã đốt các thành phố của tôi và đã gây tổn hại rất lớn cho đất nước tôi… Ngài không biết rằng mọi binh sĩ của tôi đều đồn trú ở Hittete, rằng mọi tàu của tôi vẫn neo đậu ở Lycia và chưa quay về sao? Do đó, đất nước đang bị bỏ mặc. Hãy cân nhắc điều này, có 7 tàu địch đã tới và gây tổn hại rất lớn. Bây giờ, trong trường hợp có thêm tàu địch nữa, hãy cho tôi biết để tôi có thể quyết định phải làm gì". Bức thư này không bao giờ rời Ugarit. Các nhà khảo cổ tìm thấy nó trong một cái lò - nơi mà Vua Ugarit định đốt trước khi người đưa thư mang đi. Đang ở đỉnh cao phát triển kinh tế và văn hóa, không có dấu hiệu suy thoái, vậy mà Ugarit đã bị quét sạch, không bao giờ có thể tái lập được nữa. Lúc này, áp lực với Đại đế Hatti dâng cao. Ông đã chỉ huy binh lính phản công kẻ thù. Tuy nhiên, sau đó, lực lượng địch lại tới được thủ đô Hattusa của Hittite, hủy diệt hoàn toàn nền văn minh 600 năm tuổi này. Những đặc điểm hủy diệt tương tự cũng xuất hiện ở phần lớn các thành phố bị "Người Biển" tấn công. Họ nhằm vào các tòa nhà chính quyền, cung điện, đền đài, nhưng không phá hủy khu dân cư và vùng nông thôn. "Người Biển" chỉ nhằm vào các trung tâm kiểm soát quyền lực để bảo toàn sức mạnh và rút ngắn cuộc chiến. Sau Hattusa và Ugarit, nhiều thành phố khác ở Anatolia, Syria và Palestine đã thất thủ trước "Người Biển". Tự diệt vong Khi Đại đế Hatti bị tiêu diệt, "Người Biển" đột nhiên trở thành chủ một khu vực rộng lớn trải dài từ Aegean tới Palestine. Sau này, họ bị suy yếu bởi tranh giành nội bộ và không còn đủ sức mạnh chống chọi với kẻ thù. Chỉ còn một nước đủ hùng mạnh để chiến đấu với các đồng minh Anatolia, đó là nền văn minh Mycenae của Hy Lạp. Mặc dù Hy Lạp không bị tấn công nhưng rõ ràng nước này đang đối mặt với một tương lai khó khăn với một láng giềng hùng mạnh như Anatolia. Sau nhiều thời gian chuẩn bị, một đội quân Hy Lạp đã lâm trận, định tấn công các trung tâm thành phố. Khi người Anatolia đang bận rộn ở Cận Đông và Ai Cập, binh sĩ Hy Lạp đã càn quét trung tâm Anatolia, buộc người Anatolia rút về để bảo vệ thành trì. Cuối cùng, hai đội quân đối đầu nhau ở Troy thuộc Anatolia - trận chiến quyết định kết quả cuộc chiến vô tiền khoáng hậu. Trận chiến ở Troy diễn ra khoảng năm 1186 trước Công nguyên và kéo dài vài tháng. Troy thất thủ. Nền văn minh Mycenae của Hy Lạp chiến thắng. Tuy nhiên, sau chiến tranh, không có ai thực sự là người chiến thắng. Nhiều nhà quý tộc Hy Lạp nổi tiếng đã mất mạng. Những người còn sống chật vật đòi lại quyền lãnh đạo từ cấp phó khi trở về. Quân đội thắng trận đã kiệt sức, không thể lấy lại những gì đã bị chiếm ở nhà sau khi trở về trong chiến thắng. Nội chiến bùng phát. Nền văn minh Mycenae bị xé nát. Các nhà nghiên cứu thuộc tổ chức Nghiên cứu Luwian cho rằng kịch bản nói trên có thể giải thích tại sao giai đoạn cuối của thời kỳ Đồ Đồng đột ngột chấm dứt. Tuy nhiên, không phải nhà khảo cổ học nào cũng tin ngay vào khái niệm nền văn minh Luwian. Ông Christoph Bachhuber thuộc Đại học Oxford nói: "Các nhà khảo cổ học sẽ cần phát hiện các mẫu nghệ thuật đền đài và kiến trúc tương tự khắp miền tây Anatolia và các chữ viết từ những khu vực này để xác minh tính chính xác tuyên bố của ông Zangger về một nền văn minh". Khái niệm "Đại chiến Thế giới lần 0" cũng gây tranh cãi. Phần lớn nhà khảo cổ học sẽ tranh luận về việc sử dụng thuật ngữ này khi chỉ cuộc xung đột quốc tế thời xưa.
|
