Nhờ đâu mà con người phát triển

Việc tìm hiểu nguyên nhân tại sao con người lại có trí thông minh cao hơn các loài linh trưởng khác luôn là điều mong muốn của các nhà khoa học.

Với hy vọng hiểu được con người phát triển bộ não lớn của mình như thế nào, các nhà nghiên cứu đã hướng nghiên cứu tới các loài linh trưởng có họ hàng gần nhất với loài người. Và họ tuyên bố là đã phát hiện ra động lực chính cho sự phát triển não bộ của chúng ta.

Thông minh do chế độ ăn uống

Những phát hiện của các nhà nhân chủng học ở New York, được công bố trên Tạp chí Sinh thái và Tiến hóa Tự nhiên cho thấy, chế độ ăn uống có thể là nhân tố quyết định trí thông minh.

Nhờ đâu mà con người phát triển

Con người thông minh do chế độ ăn uống chứ không phải do quan hệ xã hội.

Alex DeCasien, một ứng cử viên tiến sĩ của trường đại học NYU và là tác giả chính của nghiên cứu trên cho biết: "Các chiến lược tìm kiếm phức tạp, cấu trúc xã hội và khả năng nhận thức có thể đã cùng tiến hóa trong quá trình tiến hóa của linh trưởng.

Tuy nhiên, nếu câu hỏi là “Yếu tố nào, chế độ ăn hay xã hội, quan trọng hơn trong việc quyết định kích thước bộ não của các loài linh trưởng? thì nghiên cứu mới của chúng tôi gợi ý yếu tố đó là chế độ ăn”.

Các nhà nghiên cứu đã kiểm tra hơn 140 loài linh trưởng - nhiều gấp 3 lần so với những nghiên cứu trước đây. Họ đã tính đến lượng thực phẩm - bao gồm lá, trái cây và protein động vật - cũng như các thông số về hành vi xã hội, chẳng hạn như quy mô nhóm, hệ thống xã hội và hệ thống giao phối.

Kết quả của họ cho thấy kích thước não được dự đoán bằng chế độ ăn uống hơn là bằng các thông số khác về hành vi xã hội.

James Higham, đồng tác giả của bài phân tích mới này, nói thêm: "Con người và động vật linh trưởng khác có bị rèn luyện dưới áp lực cộng đồng vì thế cần phải suy nghĩ và theo dõi các mối quan hệ xã hội như một số người đã lập luận hay không?

Quan điểm này đã trở nên phổ biến, nhưng những phát hiện của chúng tôi lại cho kết quả không giống vậy.

Trên thực tế, nghiên cứu của chúng tôi chỉ ra một yếu tố khác, cụ thể là chế độ ăn uống đã ảnh hưởng tới trí thông minh của con người."

Nhóm nghiên cứu NYU còn phát hiện ra rằng những loài tồn tại chỉ dựa vào trái cây hoặc hỗn hợp trái cây và lá thì sẽ có bộ não lớn hơn loài chỉ ăn mỗi lá.

Nhờ đâu mà con người phát triển

Nghiên cứu trên các loài linh trưởng, nhà khoa học nhận thấy loài nào có chế độ ăn uống đa dạng hơn sẽ có kích thước não bộ phát triển hơn.

Điều này có nghĩa là chế độ thức ăn càng đa dạng thì não bộ lại càng phải phát triển mạnh mẽ để phân biệt, tìm kiếm những chủng loại khác biệt nhau.

Ông DeCasien nói thêm: "Kết hợp với nhau, những yếu tố này có thể dẫn đến nhu cầu có sự phức tạp về nhận thức và cần phải suy nghĩ linh hoạt ở các loài ăn trái cây".

Thông minh do nhu cầu xã hội

Giả thuyết về trí thông minh xã hội cho rằng sự phức tạp của xã hội là động lực chính cho sự phức tạp về nhận thức của loài linh trưởng.

Nó cho rằng áp lực xã hội tất yếu sẽ dẫn đến sự tiến hóa về bộ não người khiến chúng lớn hơn.

Một số nghiên cứu đã cho thấy mối quan hệ tích cực giữa kích thước bộ não tương đối và quy mô nhóm.

Nhưng khi xem xét tác động của các hệ thống xã hội hoặc giao phối khác nhau đến kích thước bộ não, các nhóm nghiên cứu lại cho ra những kết quả rất mâu thuẫn.

Điều này khiến người ta phải đặt ra câu hỏi về sức mạnh của giả thuyết này.

Thông minh nhờ có xung đột khi tìm kiếm thức ăn

Một nghiên cứu mới đây của Đại học Manchester nghiêng về giả thuyết cho rằng loài linh trưởng phát triển não lớn hơn để đối phó với các cuộc xung đột.

Các phát hiện cho thấy những kỹ năng xã hội sẽ giúp mỗi cá nhân đối phó với sự xâm lăng và cạnh tranh từ cộng đồng và các giống loài khác.

Các nhà nghiên cứu đã xem xét các mối liên hệ giữa quy mô nhóm, kích cỡ não và các hành vi hợp tác và mối quan hệ của chúng với các hành vi hung hăng đã dẫn đến những vụ xung đột, gọi là chủ nghĩa đối đầu.

Ba loài có mức độ đối đầu cao là khỉ đầu chó chacma capuchin và quần thể vượn cáo đuôi vòng trắng và đen, trong khi những loài có tỷ lệ đối đầu thấp nhất là vượn cáo nâu và khỉ rú đen.

Bà Veronica Cowl, người đứng đầu nhóm nghiên cứu, nói: "Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy sự gia tăng kích cỡ não có thể là hệ quả của mức độ cạnh tranh cao ở các nhóm lớn.

"Có vẻ như các động vật linh trưởng não lớn đã phải phát triển những chiến lược để đối phó với tỷ lệ xung đột cao.

"Điều này đặc biệt quan trọng vì động vật linh trưởng được ghi nhận về nhận thức xã hội của chúng - ví dụ, chúng có thể hiểu được các mối quan hệ xã hội giữa các cá thể, đi theo các mối quan hệ xã hội và có thể phát triển các chiến lược xã hội".

Minh Minh

Theo Báo Đời sống & Pháp luật

CÂU HỎI HOT CÙNG CHỦ ĐỀ

Phân tích những điểm tiến bộ của xã hội nguyên thủy khi Người tinh khôn xuất hiện? Vì sao gọi thời kỳ đá mới là cuộc “ cách mạng đá mới”?

Xem đáp án » 05/07/2020 1,430

Nối thời gian ở cột A cho phù hợp với sự kiện ở cột B sau đây:

Nhờ đâu mà con người phát triển

Xem đáp án » 05/07/2020 156

Con người sẽ tiến hóa như thế nào trong một triệu năm?

Nhờ đâu mà con người phát triển
Nhờ đâu mà con người phát triển

Nguồn hình ảnh, Getty Images

Để hiểu sự tiến hóa tương lai của loài người, chúng ta cần nhìn về quá khứ.

Liệu con cháu của chúng ta sẽ là những người được cấy vào cơ thể những máy móc công nghệ cao, chân tay có thể mọc lại và đôi mắt như máy ảnh như đi ra từ tiểu thuyết khoa học viễn tưởng?

Các định luật vật lý có chứng minh sự tồn tại của Chúa?

Tương lai buồn của những công trình xây trên băng tan

Những người Neanderthal cuối cùng trước ngày tuyệt chủng

Liệu con người có thể biến thành một loài lai giữa sinh học và nhân tạo? Hoặc liệu chúng ta có thể trở nên nhỏ bé hơn hay cao lớn hơn, gầy hơn hay mập hơn, hoặc thậm chí với các đặc điểm khuôn mặt và màu da khác nhau?

Ngược về quá khứ

Tất nhiên, chúng ta không biết, nhưng để nghiên cứu vấn đề này, chúng ta hãy quay trở lại một triệu năm trước để xem con người lúc đó trông như thế nào.

Thời ban đầu, người thông minh (Homo sapiens) chưa tồn tại.

Một triệu năm trước, có lẽ chỉ có một vài loài người khác nhau trên Trái Đất, bao gồm người Heidelberg (Homo heidelbergensis), vốn có điểm tương đồng với người đứng thẳng (Homo erectus) và người hiện đại, nhưng cấu trúc cơ thể sơ khai hơn người Neanderthal sau này.

Trong lịch sử cận đại hơn, trong 10.000 năm qua, đã có những thay đổi đáng kể để con người thích nghi theo.

Lối sống nông nghiệp và nguồn thức ăn dồi dào đã dẫn đến các chứng bệnh mà chúng ta đã dùng khoa học để giải quyết, chẳng hạn dùng insulin để trị bệnh tiểu đường.

Về hình dáng, con người trở nên mập mạp hơn và, ở một số nơi, cao lớn hơn.

Có lẽ, vào lúc đó, chúng ta có thể tiến hóa trở nên nhỏ hơn để cơ thể cần ít năng lượng hơn, Thomas Mailund, phó giáo sư công nghệ thông tin sinh học tại Đại học Aarhus, Đan Mạch, nhận định, và đặc điểm tiến hóa này sẽ ích lợi hơn trên một hành tinh dân cư đông đúc.

Sống bên cạnh rất nhiều người là tình trạng mới mà con người phải thích nghi.

Trở lại thời con người còn là sống kiểu săn bắn hái lượm, mỗi ngày lượt tương tác với nhau rất ít.

Mailund cho rằng chúng ta có thể đã tiến hóa theo những cách giúp chúng ta thích ứng với việc này. Chẳng hạn như ghi nhớ tên người khác có thể trở thành một khả năng quan trọng hơn nhiều.

Vận dụng công nghệ

Nhờ đâu mà con người phát triển
Nhờ đâu mà con người phát triển

Nguồn hình ảnh, Getty Images

Chụp lại hình ảnh,

Liệu hậu duệ của chúng ta sẽ là những người được cấy máy móc công nghệ cao vào cơ thể?

Đây là chỗ công nghệ phát huy tác dụng. "Cấy ghép trong não sẽ cho phép chúng ta nhớ tên mọi người," Thomas nói.

Nhìn vào quá khứ và tương lai để sống tốt thời hiện tại

Cảnh đẹp chết chóc do bàn tay con người tạo nên

Thảm cảnh khi độc tài kiểm soát trí tuệ nhân tạo

Có thể tạo ra máy 'đọc' ý nghĩ người khác?

"Chúng ta biết những gene cần thiết để tạo nên bộ não giỏi nhớ tên mọi người. Chúng ta có thể thay đổi gene đó. Nghe có vẻ giống khoa học viễn tưởng hơn. Nhưng chúng ta có thể làm điều đó ngay bây giờ. Chúng ta có thể cấy ghép não nhưng chúng ta không biết cấu trúc nó như thế nào để nó có công dụng. Chúng ta đang tiến đến điểm đó nhưng nó còn rất thử nghiệm."

"Nó thực sự không còn là vấn đề sinh học nữa, mà là vấn đề công nghệ," ông nói.

Hiện tại, mọi người dùng cấy ghép để sửa chữa chỗ nào đó của cơ thể bị hư hại, chẳng hạn như máy tạo nhịp tim hoặc cấy ghép hông.

Có lẽ trong tương lai, cấy ghép đơn giản sẽ được dùng để nâng cấp con người. Cũng như cấy ghép não, ngoại hình chúng ta có thể có các bộ phận công nghệ dễ nhìn thấy hơn, chẳng hạn như mắt nhân tạo với camera trong đó để có thể đọc các tần số màu sắc và hình ảnh khác nhau.

Tất cả chúng ta đều đã nghe nói về những đứa trẻ được tạo ra theo những chuẩn thiết kế nhất định.

Các nhà khoa học đã có công nghệ để thay đổi gene của phôi, mặc dù điều này gây tranh cãi và không ai chắc chắn điều gì sẽ xảy ra tiếp theo.

Nhưng Mailund cho rằng trong tương lai, việc thay đổi một số gene nào đó có thể sẽ không bị là phi đạo đức.

Điều này có thể dẫn đến lựa chọn các đặc điểm của em bé, vì vậy có lẽ con người sẽ có ngoại hình như cha mẹ mong muốn.

"Nó vẫn sẽ là lựa chọn, giờ đây là lựa chọn nhân tạo. Những gì chúng ta làm với việc lai tạo ra các giống chó, thì chúng ta sẽ làm với con người," Mailun nói.

Tất cả điều này khá giả thuyết, nhưng liệu xu hướng dân số có thể cho chúng ta bất kỳ ý niệm nào về việc chúng ta sẽ trông như thế nào trong tương lai hay không?

Thay đổi trong nhân khẩu học

"Dự đoán về một triệu năm trước là suy đoán thuần túy, nhưng dự đoán cho tương lai gần hoàn toàn khả dĩ, với việc sử dụng thông tin sinh học bằng cách kết hợp những gì chúng ta biết về biến đổi di truyền hiện nay với các mô hình về thay đổi nhân khẩu học trong thời gian tới," Tiến sĩ Jason A. Hodgson, giảng viên môn Những Thách thức Lớn trong Hệ Sinh thái và Môi trường, cho biết.

Giờ đây, do chúng ta đã có các mẫu di truyền của bộ gene hoàn chỉnh từ nhiều người trên khắp thế giới, các nhà di truyền học đang hiểu rõ hơn về biến thể gene và cách nó được cấu trúc trong một cộng đồng.

Chúng ta không thể dự đoán chính xác biến thể di truyền sẽ thay đổi như thế nào, nhưng các nhà khoa học thông tin sinh học đang tìm hiểu các xu hướng dân số để cho chúng ta hình dung.

Nhờ đâu mà con người phát triển
Nhờ đâu mà con người phát triển

Nguồn hình ảnh, Getty Images

Hodgson dự đoán cư dân ở khu vực thành thị và nông thôn sẽ ngày càng trở nên khác biệt.

"Tất cả các cuộc di cư đều diễn ra theo chiều từ nông thôn đến thành thị, do đó chúng ta sẽ thấy đa dạng di truyền tăng lên ở các thành phố và giảm ở nông thôn," ông nói. "Những gì bạn có thể thấy, đó là sự khác biệt theo khu vực con người sinh sống."

Nó sẽ khác biệt ở phạm vi toàn thế giới nhưng ở Anh, chẳng hạn, các khu vực nông thôn ít đa dạng hơn và đa phần tổ tiên ở đây đã ở Anh trong thời gian dài hơn so với các thành thị vốn có dân nhập cư cao hơn.

Sắc da sậm hơn

Các sắc dân sẽ có tỷ lệ sinh cao thấp khác nhau. Chẳng hạn như dân số ở châu Phi đang gia tăng nhanh chóng, cho nên gene di truyền của họ tăng lên với tần suất cao hơn so với mức chung trên toàn cầu.

Những nơi sắc dân có màu da sáng có tỷ lệ sinh thấp hơn. Do đó, Hodgson dự đoán, từ góc độ toàn cầu, màu da con người từ sẽ trở nên sậm hơn.

"Gần như chắc chắn là tần suất màu da sậm đang tăng trên quy mô toàn cầu so với màu da sáng," ông nói. "Tôi đoán rằng từ giờ cho đến vài thế hệ nữa, một người bình thường sẽ có nước da sậm hơn bây giờ."

Còn không gian thì sao? Nếu con người cuối cùng đưa người lên sống trên sao Hỏa, chúng ta sẽ tiến hóa để trở thành như thế nào?

Với ít trọng lực hơn, các cơ trên cơ thể chúng ta có thể sẽ thay đổi cấu trúc. Có lẽ chúng ta sẽ có cẳng tay và cẳng chân dài hơn.

Trong điều kiện khí hậu lạnh hơn giống như ở Kỷ Băng hà, liệu chúng ta có thể trở nên thậm chí còn mũm mĩm hơn, với lớp lông cách nhiệt trên người, giống như những người Neanderthal họ hàng của chúng ta hay không?

Chúng ta không biết, nhưng, chắc chắn là biến đổi di truyền của con người đang gia tăng.

Trên toàn thế giới, mỗi năm có xấp xỉ hai đột biến mới cho mỗi một trong số 3,5 tỷ cặp gene cơ sở trong bộ gene người, Hodgson nói.

Điều này thật tuyệt vời - và nó sẽ khiến chúng không thể nào vẫn sẽ trông y như vậy sau một triệu năm.

Bài tiếng Anh đã đăng trên BBC Future.