Đánh giá lượng protein trong nước tiểu của bà bầu là một xét nghiệm quan trọng trong thai kỳ để theo dõi sức khỏe của thận và toàn thân. Việc tìm thấy protein niệu có thể cho phép chẩn đoán và can thiệp sẵn sàng đối với biến chứng tiền sản giật và viêm cầu thận, có thể ảnh hưởng đến quá trình chuyển dạ. Hơn nữa, protein niệu trong thai kỳ đơn độc cũng là một yếu tố nguy cơ. Do đó, việc nhận định chỉ số định lượng protein trong nước tiểu của bà bầu là điều thiết yếu.
1. Protein niệu trong thai kỳ là gì?
Protein niệu là một dấu hiệu của tổn thương thận và xác định những người có nguy cơ làm bệnh thận nặng hơn. Sự bài tiết protein trong nước tiểu tăng trong thai kỳ bình thường từ dưới 150 mg/ngày ở người không mang thai lên đến 300mg/ngày ở sản phụ. Do đó, ngưỡng bài tiết protein bất thường để chẩn đoán tiền sản giật là trên 300 mg/24 giờ hoặc hơn 2+ bằng xét nghiệm que nhúng nước tiểu.
Theo đó, định nghĩa về protein niệu trong thai kỳ là khi có sự xuất hiện mới của protein trong nước tiểu với số lượng bằng hoặc lớn hơn 300 mg protein trong quá trình thu thập 24 giờ, tỷ lệ protein/creatinine bằng hoặc lớn hơn 0,3 mg/mg, hoặc +2 trở lên khi xét nghiệm que nhúng nước tiểu.
2. Các chỉ số định lượng protein trong nước tiểu của bà bầu
Một số xét nghiệm hiện đang được sử dụng để phát hiện protein niệu không chỉ trên đối tượng phụ nữ mang thai mà cả người bình thường. Những xét nghiệm này có thể khác nhau về độ nhạy, độ đặc hiệu, thời gian, chi phí và tính đơn giản để thực hiện.
3. Định lượng Axit axetic/Axit sulfosalicylic
Ở một số phòng xét nghiệm, định lượng protein niệu thông qua định lượng Axit axetic/Axit sulfosalicylic trong nước tiểu thường được sử dụng nhằm mục đích sàng lọc protein niệu trong thai kỳ.
Phương pháp này rất đơn giản, bằng cách nhỏ một vài giọt axit axetic pha loãng vào 5ml nước tiểu trong một ống nghiệm, sau đó đun nóng nước tiểu đến dưới nhiệt độ sôi. Tùy thuộc vào độ đục của mẫu bệnh phẩm, sự hiện diện của protein trong nước tiểu được bán định lượng từ 1+ đến 4+.
Xét nghiệm này có ưu điểm là ít tốn kém hơn và có thể cùng lúc phát hiện các protein khác nhau trong nước tiểu.
4. Que nhúng nước tiểu
Que nhúng nước tiểu cũng là một xét nghiệm bán định lượng protein niệu và có thể thực hiện được ngay tại phòng khám thai định kì.
Tuy nhiên, bên cạnh tính tiện lợi, điểm hạn chế của que nhúng nước tiểu là độ chính xác trong dự đoán lượng protein niệu là kém ở ngưỡng 1+, với các giá trị dự báo dương tính và âm tính đối với protein niệu sai lệch đáng kể. Theo đó, tính chính xác của xét nghiệm với que nhúng nên được tin tưởng ở ngưỡng cao hơn [tức lớn hơn 1+ protein niệu].
5. Định lượng protein niệu trong 24 giờ
Tiêu chuẩn vàng để định lượng protein niệu là cần phải thu thập protein nước tiểu 24 giờ.
Ngoài việc định lượng tổng lượng protein bài tiết ra ngoài trong nước tiểu suốt thời gian một ngày, phương pháp này cũng cho phép tính toán độ thanh thải creatinin như một ước tính của chức năng lọc của cầu thận.
Tuy nhiên, việc lấy nước tiểu trong 24 giờ nhìn chung là bất tiện cho bệnh nhân và thường không chính xác do cần lấy quá nhiều lần. Vì vậy, khi giải thích kết quả thu thập nước tiểu 24 giờ, điều quan trọng là đánh giá mức độ đầy đủ của việc thu thập bệnh phẩm; đồng thời, lượng creatinin bài tiết trong nước tiểu 24 giờ phải là 15-20 mg creatinin/kg thể trọng với cân nặng của người phụ nữ trước khi mang thai.
6. Tỷ lệ protein/creatinine trong nước tiểu
Tỷ lệ protein/creatinine trong nước tiểu tại chỗ là một phương pháp tương đối đáng tin cậy, chính xác và dễ dàng để định lượng protein niệu. Do đó, xét nghiệm này đã dần thay thế phần lớn cho việc thu thập nước tiểu 24 giờ.
Nhiều bằng chứng hiện có cho thấy tỷ lệ protein/creatinin nước tiểu là chính xác để định lượng protein niệu trong thai kỳ. Xét nghiệm này đã trở thành phương pháp được ưa chuộng để định lượng protein niệu do độ chính xác, khả năng tái lập và tránh sự cần thiết phải lấy nước tiểu theo thời gian 24 giờ.
7. Tỷ lệ albumin/creatinine trong nước tiểu
Một xét nghiệm khác có thể thay thế cho tỷ lệ protein/creatinine trong nước tiểu là tỷ lệ albumin/creatinine trong nước tiểu.
Chỉ số này cũng có thể được đo bằng máy phân tích tự động, có sẵn dưới dạng một phép thử nhanh tại phòng khám.
8. Phân loại tình trạng protein niệu trong thai kỳ
Protein niệu trong thai kỳ có thể được phân thành 4 nhóm chính sau đây:
Protein niệu đơn độc de novo
Protein niệu đơn độc de novo được định nghĩa là có sự xuất hiện của protein niệu mới phát hiện mới nồng độ trên 300 mg/g Cr tại bất kỳ thời điểm nào trong thai kỳ mà không có tăng huyết áp, nhiễm trùng tiểu, bệnh lý toàn thân đồng mắc hoặc bất kỳ nguyên nhân rõ ràng nào khác.
Protein niệu thai kỳ là một phần của tình trạng protein niệu đơn độc, được định nghĩa là protein niệu khởi phát sau 20 tuần thai nếu không có tăng huyết áp. Vì protein niệu thai kỳ thường tiến triển thành tiền sản giật, nên đây là một chẩn đoán hồi cứu chỉ có thể được xác nhận sau khi sinh nếu tiền sản giật không mắc phải.
Cho đến nay vẫn không rõ nguyên nhân gây ra protein niệu đơn độc trong trường hợp không tăng huyết áp. Một số giả thiết cho rằng đó là do các yếu tố của cơ thể mẹ tương tác với các yếu tố tăng trưởng nhau thai. Trong quá trình theo dõi, protein niệu đơn độc thường tiến triển thành tiền sản giật. Tuy nhiên, đôi khi sản giật vẫn có thể xảy ra ở những bệnh nhân có protein niệu đơn độc mà không có tăng huyết áp kèm theo.
Protein niệu de novo liên quan đến tiền sản giật
Tăng huyết áp trong thai kỳ được định nghĩa là huyết áp lớn hơn 140 mmHg tâm thu hoặc lớn hơn 90 mmHg tâm trương. Trong số các sản phụ gặp phải tình trạng tăng huyết áp trong thai kỳ, protein niệu thường gặp ở tất cả các đối tượng, ngoại trừ tăng huyết áp thai kỳ.
Song song đó, tiêu chuẩn để chẩn đoán tiền sản giật bao gồm huyết áp tăng và protein niệu hoặc, trong trường hợp không có protein niệu, huyết áp cao cộng với một số đặc điểm nghiêm trọng khác: suy thận, tiểu cầu thấp, suy giảm chức năng gan, phù phổi, hoặc các triệu chứng về não hoặc thị giác.
Protein niệu mãn tính ở phụ nữ mang thai có bệnh thận tiềm ẩn
Khác biệt với hai nhóm nêu trên, protein niệu trong thai kỳ có thể do các tình trạng không liên quan đến tiền sản giật gây ra, chẳng hạn như bệnh thận mô cầu thận hoặc ống thận có sẵn hoặc mới phát hiện.
Khi protein niệu được ghi nhận sớm trong thai kỳ, tức trước 20 tuần, tình trạng này sẽ được xác nhận như là protein niệu mạn tính và thường là do bệnh thận tiềm ẩn. Ngược lại, khi protein niệu lần đầu tiên được ghi nhận muộn, sau 20 tuần, thì thường là do protein niệu thai kỳ hoặc tiền sản giật.
Protein niệu là biến chứng nhiễm trùng tiểu trong thai kỳ
Nhiễm trùng đường tiết niệu là một vấn đề rất thường gặp trong thời kỳ mang thai. Nguyên nhân là do đường tiểu bị ứ lại vì tăng áp lực trong ổ bụng và còn bị giãn ra, thay đổi cấu trúc do các hormone thai kỳ.
Nhiễm trùng đường tiết niệu có thể gây ra protein niệu thoáng qua và cần được loại trừ trước khi quy kết protein niệu trong thai kỳ do một nguyên nhân khác, chẳng hạn như bệnh thận mãn tính hoặc tiền sản giật.
Tóm lại, vì những nguy hiểm do chứng tiền sản giật gây ra, việc xác nhận và định lượng protein trong nước tiểu của bà bầu là điều cần thiết, như là một xét nghiệm định kỳ trong các lần khám thai. Tuy nhiên, vì còn có các nguyên nhân khác cũng gây ra tình trạng protein niệu trong thai kỳ như các bệnh lý thận tiềm ẩn hay nhiễm trùng tiểu, kết quả cần được nhận định thận trọng và sản phụ cần được tiếp cận điều trị, theo dõi thích hợp sau đó, đảm bảo cho một thai kỳ an toàn.
Để bảo vệ sức khỏe thai phụ và bé trong suốt thai kỳ, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec cung cấp dịch vụ thai sản trọn gói như một giải pháp giúp mẹ bầu an tâm vì đã có sự đồng hành của đội ngũ y bác sĩ trong suốt thai kỳ. Khi lựa chọn Thai sản trọn gói, thai phụ được:
- Quá trình mang thai được theo dõi bởi đội ngũ bác sĩ có trình độ chuyên môn cao
- Thăm khám đều đặn, phát hiện sớm các vấn đề bất thường
- Thai sản trọn gói giúp thuận tiện cho quá trình sinh đẻ
- Trẻ sơ sinh được chăm sóc toàn diện
Để được tư vấn và thăm khám tại hệ thống y tế Vinmec trên toàn quốc, Quý khách vui lòng đăng ký tại Website để được phục vụ tốt nhất.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đăng ký lịch trực tuyến TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn!