Sao thuốc là gì

Ngày nay, một số dược liệu nổi tiếng được điều chế thành thuốc với dạng bào chế hiện đại như kim tiền thảo, dây thìa canh, cà gai leo… Không những thế, nhiều hoạt chất sinh học được phân lập từ thực vật như atropin, ephedrine, morphine, cafein, axit salicylic, digoxin, colchicin… có ứng dụng rất cao đối với y học hiện đại.

Động vật: Tuy không được sử dụng nhiều như các loại cây Thảo dược nhưng dược liệu từ động vật cũng là các vị thuốc quan trọng trong một số phương thuốc điều trị bệnh lý thường gặp. Nguyên liệu dùng làm thuốc có nguồn gốc từ động vật có thể là cả con (tắc kè, rắn…) hoặc sản phẩm hay một bộ phận của động vật (như mật ong, sữa ong chúa, mề gà, mai mực…).

Cũng giống như thảo dược, hiện nay hầu hết dược liệu từ động vật đều được chăn nuôi bởi nhu cầu quá lớn so với nguồn cung từ tự nhiên. Một đặc điểm đáng lưu ý của dược liệu từ động vật là thường có giá thành cao hơn thảo dược, tuy nhiên thường đem lại hiệu quả cao trong quá trình điều trị.

Nấm, ký sinh trùng hay các vi sinh vật: dù ít sử dụng hơn nhưng đây cũng là nguồn dược liệu mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Một ví dụ khá thân quen về dạng ký sinh được dùng làm thuốc chính là Đông trùng hạ thảo – dạng ký sinh giữa loài bướm thuộc chi Thitarodes và loại nấm Ophiocordyceps sinensis. Vi sinh vật thì có khả năng tự tổng hợp, chuyển đổi những chất thông thường thành dạng có hoạt tính sinh học, chẳng hạn như quá trình lên men.

Các cách sử dụng dược liệu là gì?

Hiện nay, việc sử dụng dược liệu trong phòng và chữa bệnh đã và đang trở thành xu hướng phát triển mạnh, không chỉ ở nước ta mà còn ở nhiều nước trên thế giới. Người ta ưa chuộng sử dụng dược liệu vì nó không những có tác dụng chữa bệnh tốt, mà còn có tác dụng điều hoà, cân bằng sự hoạt động giữa các cơ quan, bộ phận trong cơ thể để có thể duy trì sức khỏe, cải thiện chất lượng cuộc sống.Ngoài ra, hầu hết các dược liệu đều có độ an toàn cao do đã được sử dụng trong khoảng thời gian rất dài, nó ít gây ra tác dụng phụ và dễ dàng sử dụng. Một trong các yếu tố quan trọng làm dược liệu phát huy tác dụng tốt đó là sử dụng dược liệu đúng cách.

Mỗi loại dược liệu sẽ có một hoặc nhiều cách sử dụng khác nhau để phát huy hết tác dụng và mang đến hiệu quả như mong muốn. Thực tế các cách chế biến và bào chế dược liệu thành thuốc y học cổ truyền phải tuân theo lý luận và phương pháp của y học cổ truyền hoặc kinh nghiệm dân gian, có thể rất phức tạp, cần nhiều công đoạn cũng như chuyên môn cao của người làm thuốc. Tuy nhiên, tuỳ vào mục đích sử dụng, bạn cũng có thể sử dụng dược liệu theo các cách thức chế biến trong y học cổ truyền như:

• Hãm trà hay sắc lấy nước uống
• Sao (rang), có thể sao vàng, sao đen, sao cháy tùy dược liệu
• Chưng hay đồ (đun cách thủy)
• Ngâm rượu, ngâm mật ong, ngâm muối
• Tẩm gừng, tẩm giấm

Các cách chế biến, bào chế dược liệu cũng được phát triển theo thời gian để vừa tiện lợi khi dùng vừa đảm bảo công dụng của chúng. Các dạng dùng thường thấy hiện nay là trà túi lọc, dược liệu thô, chiết xuất dược liệu (như cồn thuốc, rượu thuốc, tinh dầu). Trường hợp thuốc dược liệu sẽ được bào chế theo kỹ thuật tân tiến và cho ra dạng dùng như thuốc tân dược, gồm viên nén, viên nang, thuốc tiêm, dung dịch/ hỗn dịch uống…

Thực tế cho thấy, lá đinh lăng có rất nhiều tác dụng đối với sức khỏe. Nhờ sở hữu nhiều acid amin mà lá cây đinh lăng có khả năng chữa trị được một số chứng như cao huyết áp , chữa tắc tia sữa , tức ngực, v.v... Nói sơ qua về loài cây này, cây đinh lăng còn được biết đến với một số các tên khác như cây nam dương sâm, cây gỏi lá. Điều đặc biệt là tất cả những bộ phận của nó như rễ, lá đều có thể được bào chế thành thuốc trị bệnh.

Cây đinh lăng là dược liệu rất phổ biến ở các vùng quê. Ảnh: Internet

Bạn có thể gặp nhiều dạng lá cây đinh lăng như lá nhỏ, lá to, tròn, dạng răng cưa, lá vằn, v.v... Nhưng loại phổ biến nhất, được tận dụng để làm gia vị và thuốc đó là loại lá đinh lăng nhỏ. Còn những dạng lá kia chủ yếu để làm cảnh trong nhà, ít dùng tới.

Theo nghiên cứu, lá đinh lăng có hàm lượng vitamin nhóm B1 cực cao. Cùng với đó là 13 loại acid amin rất tốt cho sức khỏe, tiêu biểu nhất là Ctytein, Lysin và Methionin. Bên cạnh đó, Alcoloid có trong lá đinh lăng cũng giúp giảm tê, đau và Flavonoid có khả năng chống lại các vi khuẩn. Nhờ vậy lá đinh lăng được biết đến là thần dược, chúng có thể giúp lợi sữa, trị tắc tia sữa, đau nhức vú sau sinh. Bên cạnh đó, nước uống lá đinh lăng còn tận dụng để trị mụn, làm đẹp, chữa huyết áp, làm lành vết thương, trị nhức mỏi tay chân, v.v...

1.2. Sao vàng hạ thổ là gì?

Sao vàng hạ thổ được biết đến là cách chế biến dược liệu của người xưa. Theo đó, những loại dược liệu sau khi được hái tươi về, đem sao trên chảo cho đến khi có mùi thơm. Tùy vào từng loại cây mà thời gian sao kéo dài từ 10 đến 20 phút.

Theo dân gian, việc sao vàng hạ thổ không phải là tự nhiên. Theo học thuyết ngũ hành, vạn vật trong vũ trụ đều âm và dương, âm dương cân bằng thì vạn vật mới phát triển, tươi tốn. Với cả việc dùng thảo dược làm thuốc cũng vậy, một số loại thảo dược trước khi sử dụng, bắt buộc phải đem sao vàng, hạ thổ thì mới phát huy hết tác dụng.

Sao vàng và hạ thổ là 2 bước khác nhau. Ảnh: Internet

Khi đó, phần đất tượng trưng cho âm, còn thuốc khi đã sao gọi là dương. Việc sao thơm giúp cho dược liệu bị nóng lên, làm tăng phần hỏa độc của dương. Vì vậy, chúng ta cần phải đổ xuống nền đất, gọi là hạ thổ. Điều này sẽ giúp hạ dương khí của thuốc, tăng âm khí của đất, tạo nên sự cân bằng âm dương.

Một số nghiên cứu khác cho thấy, việc sao vàng hạ thổ lá đinh lăng cũng sẽ giúp bảo quản vị thuốc tốt hơn. Dù mục đích là gì đi chăng nữa, sao vàng hạ thổ vẫn là một công đoạn cần thiết, để giúp phát huy cao nhất cái tinh túy của loại dược liệu này.

2. Công dụng của việc sao vàng hạ thổ lá đinh lăng

2.1. Chữa đau tử cung

Mốt số chị em phụ nữ thường gặp phải tình trạng đau bụng khi đến kỳ kinh, mức độ từ nhẹ đến quằn quại. Để giúp các nàng có thể đi qua “mùa dâu” êm dịu nhất, hãy thử đem lá, cành cây đinh lăng, sau đó đem sao vàng, hạ thổ và sắc uống như nước chè mỗi ngày. Đảm bảo đến kỳ kinh tiếp theo sẽ giảm đau rõ rệt.

Lá đinh lăng cực kỳ hiệu quả trong việc trị chứng đau kinh. Ảnh: internet

2.2. Trị chứng ra mồ hôi trộm ở trẻ

Đây được xem là công dụng tuyệt vời nhất của lá đinh lăng. Theo đó, một trong những nguyên nhân khiến trẻ bị đổ mồ hôi trộm , đó là do cơ thể bị suy nhược. Trong khi đó, chất saponin có trong lá đinh lăng lại có tác dụng giúp bổ máu, tăng cường hồng cầu máu. Bên cạnh đó, trong loại lá này còn có hợp chất Alkaloid giúp ngăn ngừa các bệnh về nấm ngứa. Từ đó giúp trẻ không bị tình trạng viêm da, nấm ngứa cho hiện tượng chảy mồ hôi trộm.

2.3. Chữa tắc tia sữa, sưng vú

Kinh nghiệm dân gian đã chứng minh được lá đinh lăng có thể giúp trị đau sưng vú và tắc tia sữa là có thật. Trong trường hợp bị đau sưng vú, tia sữa không ra hoặc ra ít, hãy dùng lá đinh lăng để hãm uống mỗi ngày. Để tốt hơn, bạn nên dùng 40g đinh lăng đã sao vàng hạ thổ, 20g bồ công anh, 20g sài đất, 20g ngân hoa, 12g trần bì sắc đem sắc cùng với 400ml cho đến khi còn 200ml. Đem chia uống ngày 2 lần khi còn nóng.

Lá đinh lăng đem sao vàng uống có tác dụng trị tắc tia sữa. Ảnh: internet

3. Cách sao vàng hạ thổ lá đinh lăng đúng cách, đạt hiệu quả cao

Tùy vào từng mục đích nhất định mà chúng ta sẽ áp dụng cách sao vàng hạ thổ lá đinh lăng cho phù hợp. Ví dụ như nếu để sắc nước uống thì dùng cả lá, cành và cuống. Còn trường hợp, sao vàng hạ thổ lá đinh lăng để làm gói bắc buộc phải bò hết cành, cuống và chỉ lấy lá. Vì cho những bộ phận ày vào gối sẽ làm gối bị cấn, không mềm, có thể gây đau cho người nằm.

Dưới đây là một số bước trong cách sao vàng hạ thổ lá đinh lăng đúng chuẩn nhất

Bước 1: Lựa chọn lá đinh lăng vừa, không quá già hoặc quá non. Nếu phải mua, hãy chọn đúng hàng có nguồn gốc rõ ràng.

Bước 2: Đem rửa sạch, không để bị nhàu nát, nếu muốn sạch hơn có thể ngâm trong thau nước muối lãng. Mục đích là để loại bỏ đất cát, côn trùng và cả thuốc trừ sâu.

Các bước sao vàng hạ thổ. Ảnh: Internet

Bước 3: Đem lá đinh lăng đã rửa sạch, phơi dưới bóng râm từ 2-3 ngày. Đây là khoảng thời gian lý tưởng để cho độ ẩm của lá giảm đi khoảng 60-80% nước. Lưu ý không được phơi ở chỗ nắng gắt, như vậy sẽ mất đi độ ẩm, lá bị giòn nát và mùi thơm cũng mất đi.

Bước 4: Đem bắc chảo lên, cho vào sao cho đến khi rút hết toàn bộ nước ở trong lá, trong khi vẫn còn giữ được độ thơm và độ dẻo của lá. Tuyệt đối không để bị cháy, vì sẽ làm mất đi hết chất dinh dưỡng của lá cây đinh lăng. Nếu cháy, nên gạt bỏ đi.

Bước 5: Khi đã cảm thấy khô hẳn, trút hết xuống dưới một tấm vải đang lót dưới nền đất. Để một hồi lâu, sau đó mới dùng để sắc nước uống. Một số nơi đổ trực tiếp xuống dưới nền đất không cần vải. Bạn có thể áp dụng cách nào cũng được.

4. Cách sao vàng hạ thổ lá đinh lăng đúng với từng mục đích

4.1 Bài thuốc chữa ho, hen suyễn từ lá đinh lăng 

Bước 1: Chuẩn bị khoảng 1 nắm tay lá đinh lăng tươi và cành cùng 1.5-2l nước lọc.

Bước 2: Đem lá đinh lăng rửa sạch, thái nhỏ, phơi khô, sao vàng và hạ thổ.

Bước 3: Đem đun lá đinh lăng với nước uống như nước lọc mỗi ngày.

Lưu ý: Bạn có thể sử dụng nước đinh lăng sao vàng hạ thổ cho trẻ từ 1 tuổi trở lên. Nhóm trẻ từ 1-6 tuổi uống 1/2 lượng nước cho so với người lớn.

Lá đinh lăng sau khi sao vàng, hạ thổ sắc uống như nước lọc. Ảnh: Internet

Ngoài ra, cũng có một bài thuốc dân gian từ lá đinh lăng có khả năng trị hen suyễn cũng rất tốt. Chỉ cần lấy 10gram rễ cây đinh lăng, bách bộ, rễ cây dâu, rau tần, nghệ vàng, đậu săn mỗi thứ 8gram, gừng khô 4g, củ xương bồ 6g đem sắc với 800ml nước. Đun sắc lại còn 300ml, chia làm 2 lần uống trong ngày. Uống liên tục trong 10 ngày, kết hợp với nước lọc cho đủ 2l nước mỗi ngày.

4.2. Cách sao vàng hạ thổ lá đinh lăng trị chứng đổ mồ hôi trộm ở trẻ

Để trị đổ mồ hôi trộm ở trẻ, các mẹ có thể áp dụng cách sao vàng hạ thổ lá đinh lăng. Sau đó,

Bước 1: Chuẩn bị lá đinh lăng tươi, 1 cái vỏ gối và bông gòn polyester mềm nhất.

Bước 2: Phơi lá đinh lăng từ 2-3 ngày trong bóng râm, sau đó làm khô kiệt nước.

Gối lá đinh lăng chỉ nên dùng lá. Ảnh: Internet

Bước 3: Sao lá trên chảo sao cho dậy mùi, điều này sẽ tốt hơn so với việc sấy khô. Nhớ là tránh sao đến cháy khô, nếu lỡ bị cháy phải loại bỏ đi chỗ bị cháy.

Bước 4: Đem đi hạ thổ, điều này sẽ giúp lá có độ ẩm cần thiết, hút được tinh túy của đất trời.

Bước 5: Đem trộn lá đinh lăng đã sao vàng với bông gòn theo tỉ lệ 1:1. Nhớ nhồi cho đều tay, sau đó dùng kim chỉ để khâu lại là xong.

Đã có rất nhiều áp dụng cách sao vàng hạ thổ lá đinh lăng và đã thành công. Loại dược liệu quý như đinh lăng, một khi đem sao vàng hạ thổ sẽ phát huy tác dụng chữa bệnh tốt nhất. Ngoài ra, tùy vào từng mục đích mà bạn có thể dùng lá đinh lăng tươi nấu uống hoặc giã nhỏ đắp chứ không nhất thiết tất cả phải sao vàng. Yeutre.vn hy vọng đã đem đến cho mọi người những thông tin hữu ích về loài cây này.

Nguyễn Diên