Thực hành bài 5: Phân tích và so sánh tháp dân số năm 1989 và năm 1999 Địa lí 9 trang 18
Tháp dân số mô phỏng sự phân bố dân số ở các nhóm tuổi khác nhau. Nhìn vào tháp dân số chúng ta sẽ biết được tình hình dân số. Để nhận biết rõ hơn về những vấn đề liên quan đến tháp dân số. Mời các bạn cùng đến với bài thực hành “phân tích và so sánh tháp dân số năm 1989 và năm 1999”.
NỘI DUNG TRẮC NGHIỆM
1.Quan sát tháp dân số năm 1989 và 1999
Hãy phân tích và so sánh hai tháp dân số về các mặt :
- Hình dạng của tháp.
- Cơ cấu dân số theo độ tuổi.
- Ti lệ dân số phụ thuộc.
Trả lời:
So sánh và phân tích hai tháp dân số năm 1989 và 1999 như sau:
- Về hình dạng của tháp:
- Điểm giống nhau: Cả hai tháp tuổi năm 1989 và 1999 đều cho ta thấy được đây là tháp dân số trẻ. Nó được thể hiện rõ ở cả hai tháp khi có đấy rộng và đỉnh nhọn.
- Điểm khác nhau: Nếu quan sát kĩ hơn ta thấy đáy tháp dân số năm 1999 ở nhóm tuổi 0 – 14 hẹp hơn so với đáy tháp dân số năm 1989. Điều này chứng tỏ rằng, tỉ lệ gia tăng tự nhiên nước ta đang có xu hướng giảm.
- Về cơ cấu dân số theo độ tuổi và tỉ lệ phụ thuộc
Để dễ so sánh ta có bảng như sau:
|
Năm/ Các yếu tố |
Năm 1989 |
Năm 1999 |
|||
|
Hình dạng của tháp |
Đỉnh nhọn, đáy rộng |
Đỉnh nhọn, đáy rộng chân hẹp hơn so với năm 1989 |
|||
|
Cơ cấu dân số theo tuổi |
Nhóm tuổi |
Nam |
Nữ |
Nam |
Nữ |
|
0 – 14 15 – 59 60 trở lên |
20,1 25,6 3,0 |
18,9 28,2 4,2 |
17,4 28,4 3,4 |
16,1 30,0 4,7 |
|
|
Tỉ số phụ thuộc |
86 |
72,1 |
Như vậy ta thấy, cả hai tháp dân số đều có tỉ lệ dân số phụ thuộc lớn. Tuy nhiên năm 1999 tỉ lệ dân số phụ thuộc ít hơn so với năm 1989.
2.Từ những phân tích và so sánh trên, nêu nhận xét về sự thay đổi của cơ cấu dân số theo độ tuổi ở nước ta. Giải thích nguyên nhân.
Trả lời:
- Từ những so sánh và phân tích trên, ta đưa ra được những nhận xét về sự thay đổi cơ cấu dân số theo độ tuổi nước ta như sau:
- Từ năm 1989 đến năm 1999, cơ cấu dân số nước ta có sự thay đổi. Theo đó, tỉ lệ số người hết độ tuổi lao động và trong độ tuổi lao động tăng.
- Thành phần phụ thuộc đang có xu hướng suy giảm
- Nguyên nhân dẫn đến sự thay đổi của hai tháp dân số đó chính là:
- Thứ nhất, nhờ chính sách dân số, kế hoạch hóa gia đình nên tỉ lệ nhóm tuổi 0 – 14 có xu hướng giảm.
- Thứ hai, nhờ nền kinh tế phát triển, mức sống người dân ngày càng tăng cao, các chính sách phúc lợi đều được cải thiện => nhóm tuổi 60 tuổi trở lên có xu hướng tăng lên.
3.Cơ cấu dân số theo độ tuổi của nước ta có thuận lợi và khó khăn gì cho phát triển kinh tế – xã hội? Chúng ta cần phải có những biện pháp nào để từng bước khắc phục những khó khăn này?
Trả lời:
- Thuận lợi:
- Nguồn lao động đông
- Nguồn bổ sung lao động lớn
- Khó khăn:
- Hạn chế trong việc phát triển kinh tế - xã hội
- Không đáp ứng được các nhu cầu đời sống
- Tỉ lệ thật nghiệp ngày càng gay gắt
- Các vấn đề xã hội và môi trường ngày càng trầm trọng.
- Biện pháp:
- Tiếp tục triển khai và đẩy mạnh kế hoạch hóa gia đình để giảm tỉ lệ gia tăng dân số.
- Phân bố lại nguồn dân cư và lao động phù hợp nhằm tạo công ăn việc làm và cải thiện mức sống cho người dân.
- Xây dựng các khu công nghiệp, nhà máy để giải quyết việc làm.
- Có chính sách xuất khẩu lao động.
=> Trắc nghiệm địa lí 9 bài 5: Phân tích và so sánh tháp dân số năm 1989 và năm 1999 [P2]
Câu 1 trang 17 Sách bài tập [SBT] Địa lý 9
Quan sát hình 5.1. Tháp dân số Việt Nam năm 1989 và năm 1999 tr.18 SGK, em hãy:Hoàn thành bảng thống kê theo yêu cầu cụ thể dưới đây.
Hoàn thành bảng thống kê theo yêu cầu cụ thể dưới đây
|
Đề mục |
Năm 1989 |
Năm 1999 |
||
|
Triệu người |
% |
Triệu người |
% |
|
|
Dân số |
64,4 |
100 |
76,3 |
100 |
|
Trong đó : |
||||
|
+ Từ 0 -14 tuổi |
||||
|
+ Từ 15 – 59 tuổi |
||||
|
+ Từ 60 tuổi trở lên |
||||
|
Tỉ lệ dân số phụ thuộc |
Hướng dẫn trả lời:
Các em quan sát kĩ hình 5.1 SGK, sau đó đọc kĩ yêu cầu của bảng thống kê để hoàn thành.
Cần chú ý: để tính được tổng độ tuổi chiếm bao nhiêu %, các em phải cộng nhóm tuổi của cả nam và nữ xem chiếm bao nhiêu %, sau đó nhân với tổng số dân để tìm xem ứng với bao nhiêu % đó làbao nhiêu triệu người.
Ví dụ: Độ tuổi từ 0-14 năm 1989 là:
20,1%+18,9%=39%
Số người độ tuổi từ 0-14 là :
[39×64,4]/100=25,1 triệu người
tương tự đối với nhóm tuổi khác.
Tính tỉ lệ dân số phụ thuộc = cộng 2 nhóm tuổi 0 – 14 và trên 60 lại.
|
Đề mục |
Năm 1989 |
Năm 1999 |
||
|
Triệu người |
% |
Triệu người |
% |
|
|
Dân số |
64,4 |
100 |
76,3 |
100 |
|
Trong đó : |
||||
|
+ Từ 0 -14 tuổi |
25,1 | 39% |
25,5 |
33,5% |
|
+ Từ 15 – 59 tuổi |
34,6 |
53,8% |
44,55 |
58,4% |
|
+ Từ 60 tuổi trở lên |
4,7 |
5,2% |
6,25 |
8,1% |
|
Tỉ lệ dân số phụ thuộc |
44,2% |
41,6% |
Câu 2 trang 17 Sách bài tập [SBT] Địa lý 9
Câu 2. Ghi dấu [+] vào ý trả lời đúng về nhận xét so sánh hai tháp dân số ở các mặt:
a] Hình dạng của tháp
□ Hai tháp dân số [năm 1989 và năm 1999] đều có đáy tháp rộng, đỉnh tháp nhọn.
□ Chân của đáy tháp [nhóm tuổi: 0-4] của năm 1999 đã thu hẹp hơn so với năm 1989.
□ Sự khác biệt về hình dạng của hai tháp biểu hiện cơ cấu dân số của nước ta có xu hướng thay đổi theo hướng tích cực.
b] Cơ cấu dân số theo độ tuổi
□ Số người dưới và trong độ tuổi lao động ở hai tháp đều cao.
□ Số người trong và ngoài độ tuổi lao động năm 1999 cao hơn năm 1989.
□ Số người dưới độ tuổi lao động năm 1999 nhỏ hơn năm 1989.
c] Về tỉ lệ dân số phụ thuộc
□ Năm 1989 tỉ lệ dân số phụ thuộc là 7,2%.
□ Năm 1999 tỉ lệ dân số phụ thuộc tăng lên là 8,1%.
d] Nhận xét chung
□ Từ năm 1989 đến năm 1999, cơ cấu dân số theo độ tuổi ở nước ta có sự thay đổi theo hướng tích cực: giảm tỉ lệ số người dưới độ tuổi lao động, tăng tỉ lệ số người trong và ngoài độ tuổi lao động.
Hướng dẫn trả lời
a] Hình dạng của tháp
+ Hai tháp dân số [năm 1989 và năm 1999] đều có đáy tháp rộng, đỉnh tháp nhọn.
+ Chân của đáy tháp [nhóm tuổi: 0-4] của năm 1999 đã thu hẹp hơn so với năm 1989.
+ Sự khác biệt về hình dạng của hai tháp biểu hiện cơ cấu dân số của nước ta có xu hướng thay đổi theo hướng tích cực.
b] Cơ cấu dân số theo độ tuổi
□ Số người dưới và trong độ tuổi lao động ở hai tháp đều cao.
□ Số người trong và ngoài độ tuổi lao động năm 1999 cao hơn năm 1989.
+ Số người dưới độ tuổi lao động năm 1999 nhỏ hơn năm 1989.
c] Về tỉ lệ dân số phụ thuộc
□ Năm 1989 tỉ lệ dân số phụ thuộc là 7,2%.
□ Năm 1999 tỉ lệ dân số phụ thuộc tăng lên là 8,1%.
d] Nhận xét chung
+ Từ năm 1989 đến năm 1999, cơ cấu dân số theo độ tuổi ở nước ta có sự thay đổi theo hướng tích cực: giảm tỉ lệ số người dưới độ tuổi lao động, tăng tỉ lệ số người trong và ngoài độ tuổi lao động.
Câu 3 trang 18 Sách bài tập [SBT] Địa lý 9
Nối ô chữ ở bên trái với các ô chữ thích hợp ở bên phải để giải thích đúng nguyên nhân của sự thay đổi cơ cấu dân số theo độ tuổi
| Cơ cấu dân số theo độ tuổi có sự thay đổi như trên vì: | 1. Tỉ lệ gia tăng dân số ở nước ta đang giảm dần |
| 2. Cuộc vận động sinh đẻ có kế hoạch và kế hoạch hóa gia đình có tác dụng tốt | |
| 3. Nền kinh tế đang trên đà phát triển | |
| 4. Đời sống của nhân dân đang được cải thiện theo xu hướng ngày một cao |
Trả lời:
Nối với các ý: 1- 2 – 3 – 4
Câu 4 trang 18 Sách bài tập [SBT] Địa lý 9
Hãy chọn những cụm từ thích hợp trong các cụm từ cho sẵn để hoàn thành sơ đồ dưới đây.
Các cụm từ cho sẵn:
– Lực lượng lao động dồi dào.
– Về y tế, văn hoá, giáo dục.
– Hằng năm số người bổ sung cho lực lượng lao động lớn.
– Về giải quyết việc làm trong điều kiện nền kinh tế chưa phát triển.
– Dân số tăng nhanh, thị trường tiêu thụ rộng lớn.
– Tỉ lệ phụ thuộc cao.
– Hấp dẫn đầu tư nước ngoài với những ngành cần nhiều lao động.
– Vấn đề giải quyết nhà ở.
Trả lời:
a] Tất cả đều đúng
b] Sơ đồ
Câu 5 trang 19 Sách bài tập [SBT] Địa lý 9
Ghi chữ Đ vào ý trả lời đúng.
Những biện pháp để khắc phục khó khăn do cơ cấu dân số theo độ tuổi ở nước ta là
□ a] giảm tỉ lệ sinh.
□ b] vận động mỗi gia đình chỉ nên có từ một đến hai con.
□ c] thực hiện sinh đẻ có kế hoạch và kế hoạch hoá gia đình.
□ d] ban hành chính sách dân số phù hợp với điều kiện ở nước ta hiện nay.
□ đ] đẩy mạnh phát triển văn hoá, y tế, giáo dục, tích cực giải quyết việc làm.
Trả lời:
Tất cả đều đúng