Mời các bạn tham khảo Lý thuyết Ngữ văn 8: Tức nước vỡ bờ bao gồm những thông tin cơ bản về tác giả, tác phẩm, giúp các em nắm vững kiến thức được học về đoạn trích Tức nước vỡ bờ - chương trình Ngữ văn lớp 8. Sau đây mời các bạn tham khảo.
Lưu ý: Nếu bạn muốn Tải bài viết này về máy tính hoặc điện thoại, vui lòng kéo xuống cuối bài viết
1/ Tìm hiểu chung bài Tức nước vỡ bờ
a/ Tác giả
- Ngô Tất Tố [1893-1954], quê ở Từ Sơn, Bắc Ninh, xuất thân là một nhà nho gốc nông dân.
- Ông là một học giả có nhiều công trình khảo cứu về triết học, văn học cổ có giá trị; một nhà báo nổi tiếng một nhà văn hiện thực xuất sắc.
- Ông được nhà nước truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.
b/ Đoạn trích
- Về đoạn trích: “Tắt đèn” là tác phẩm tiêu biểu của Ngô Tất Tố.
- Đoạn trích “Tức nước vỡ bờ” trích trong chương XVIII của tác phẩm.
Các bạn có thể tham khảo bài Tóm tắt đoạn trích Tức nước vỡ bờ
2/ Đọc - hiểu văn bản Tức nước vỡ bờ
a/ Nhân vật cai lệ
- Giọng, ngôn ngữ:
+ “thằng … ông… mày ”
+ thét, quát, hầm hè, …
→ Xấc xược, hách dịch. Âm thanh, ngôn ngữ của dã thú
- Hành động: Gõ đầu roi, trợn mắt, giật phắt, chạy sầm sập, bịch, sấn, tát,… → hung bạo, tàn ác.
- Khi đọ sức: ngã chỏng quèo → thảm hại, tả tơi
⇒ Bọn tay sai – công cụ đắc lực của xã hội tàn bạo – không chút tính người.
b/ Diễn biến tâm lí, hành động của chị Dậu
- Trước khi bọn tay sai đến:
+ Quạt cháo chóng nguội
+ Rón rén bưng … “Thầy em hãy cố…”
→ Dịu dàng, đằm thắm, tình cảm, hết lòng yêu chồng.
- Khi bọn tay sai đến
+ Run run, thiết tha, đỡ,
+ Cháu van ông…
→ Van xin, nhẫn nhục ⇒ Bề dưới
- "Chồng tôi đau ốm, các ông không được…"→ Cãi lí ⇒ vị thế ngang hàng
- Nghiến răng: Mày trói chồng bà… + túm cổ, ấn dúi… → Căm phẫn, khinh bỉ, ngang tàng ⇒ bề trên: sức mạnh của lòng yêu thương, sự căm phẫn.
⇒ Hiền dịu, vị tha, biết nhẫn nhục nhưng tiềm tàng một sức sống mạnh mẽ.
* Tổng kết
Nội dung
- Bộ mặt tàn ác, bất nhân của xã hội thực dân phong kiến đương thời.
- Tình cảnh khốn cùng của người nông dân và vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ Việt Nam xưa.
Nghệ thuật
- Khắc họa nhân vật rõ nét
- Miêu tả linh hoạt, sống động.
- Ngôn ngữ kể chuyện, miêu tả, đối thoại đặc sắc
3/ Bài tập minh họa đoạn trích Tức nước vỡ bờ
Đề 1: Phân tích diễn biến tâm lý chị Dậu
1. Mở bài
Giới thiệu tác giả Ngô Tất Tố, truyện ngắn Vợ nhặt và nhân vật chị Dậu.
2. Thân bài
- Trước khi đánh tên cai lệ
Chạy vạy khắp nơi kiếm tiền nộp sưu để chồng không bị đánh.
Chấp nhận bán đứa con gái đầu lòng để có tiền nộp sưu cứu chồng.
Khi chứng kiến cảnh chồng bị bọn chúng đánh đập dã man thì vô cùng đau xót, gào khóc giữa đình làng.
Khi chồng về nhà trong bộ dạng bị thương nặng chị Dậu ân cần chăm sóc, xót xa trước sự đau đớn của chồng.
→ Một người vợ hết lòng yêu thương chồng, sẵn sàn làm mọi thứ vì chồng.
- Khi đánh tên cai lệ
Ban đầu nói năng nhỏ nhẹ, lịch sự: xưng cháu gọi bọn cai lệ là ông.
Cố gắng nhẫn nhịn, khẩn khoản van xin chúng để chúng không hành hạ chồng.
Khi chúng sấn sổ, quát tháo đòi mang chồng đi đánh, chị Dậu xám mặt chạy đến ngăn cản.
Khi bị bọn chúng đánh vào người mình, không thể chịu đựng được nữa, chị vùng lên đánh trả bằng hết sức mình.
→ Tâm lí của chị Dậu được miêu tả theo cấp độ tăng tiến: bọn cai lệ càng hung hăng, bạo ngược bao nhiêu chị càng vùng dậy chống trả lại bấy nhiêu.
3. Kết bài
Khẳng định lại giá trị nội dung, nghê thuật của tác phẩm.
Đề bài 2: Qua đoạn văn em có nhận xét gì về tính cách của chị Dậu
Các em có thể tham khảo những gợi ý dưới đây
- Nhận xét:
+ Lòng yêu thương chồng, con sâu sắc, tha thiết
+ Giàu lòng thương và đức hi sinh
+ Sức sống mạnh mẽ, tinh thần phản kháng tiềm tàng mãnh liệt
+ Lòng căm hờn ngùn ngụt và sức mạnh tiềm tàng của chị chính là xuất phát từ lòng yêu thương tha thiết, dạt dào trong chị
- Chú ý: cần kết hợp nêu dẫn chứng từ văn bản để làm rõ những phẩm chất trên
-------
Như vậy VnDoc đã giới thiệu tới các bạn nội dung bài Lý thuyết Ngữ văn 8: Tức nước vỡ bờ. Thông qua tài liệu này, các bạn có thể nắm vững kiến thức về hoàn cảnh sáng tác, giá trị nội dung và nghệ thuật, lòng yêu thương chồng con của chị Dậu được truyền tải qua đoạn trích Tức nước vỡ bờ....
Ngoài tài liệu trên, mời các bạn tham khảo thêm Lý thuyết môn Ngữ Văn 8, Soạn bài lớp 8, Văn mẫu lớp 8, Giải Vở bài tập Ngữ Văn 8, Soạn văn 8 siêu ngắn được cập nhật liên tục trên VnDoc.
Soạn Văn lớp 8 Tức nước vỡ bờ
Soạn văn 8 bài Tức nước vỡ bờ
Soạn Văn 8 bài Tức nước vỡ bờ tổng hợp đáp án cho các câu hỏi trong SGK Ngữ văn 8 tập 1, giúp các em trả lời nhanh các câu hỏi liên quan tới đoạn trích Tức nước vỡ bờ [trích Tắt đèn] của Ngô Tất Tố. Tài liệu Soạn Văn 8 được trình bày ngắn gọn, xúc tích, nhằm giúp các em chuẩn bị tốt nội dung trước khi đến lớp, nắm chắc kiến thức nền tảng của bài. Mời các bạn tham khảo chi tiết sau đây.
1. Tóm tắt Tức nước vỡ bờ
Mùa thu sưu thuế nữa lại đến. Gia đình chị Dậu phải chạy vạy ngược xuôi để có tiền đóng sưu, thậm chí chị Dậu đã phải bán cả đàn chó và đứa con gái đầu lòng là cái Tí. Nhưng bọn chúng còn vô lí đến mức bắt anh chị đóng luôn phần sưu cho người em trai anh Dậu đã mất. Đêm đó người ta vác anh Dậu về nhà trong trạng thái bị đánh thương nặng sắp chết. Chị Dậu luống cuống chỉ biết khóc, dân làng thương tình đến giúp đỡ khiến anh Dậu tỉnh dậy. Bà hàng xóm cho anh chị bơ gạo để nấu cháo. Cháo vừa đưa đến miệng anh Dậu cũng là lúc mấy tên cai lệ chạy vào đòi mang anh ra đình đánh tiếp. Chị Dậu xuống nước van xin bọn chúng buông tha cho chồng mình nhưng càng xin chúng lại càng chửi bới; thậm chí tên cai lệ còn bịch luôn vào ngực chị. Đến đây, chị không chịu nổi nữa bèn đánh lại tên cai lệ và người nhà lí trưởng. Chị Dậu đã tuyên bố thà ngồi tù còn hơn để bọn chúng bắt nạt.
Xem các bài Tóm tắt đoạn trích Tức nước vỡ bờ
2. Nội dung và nghệ thuật đoạn trích Tức nước vỡ bờ
- Nội dung: câu chuyện phản ánh xã hội thối nát lúc bấy giờ đẩy con người vào hoàn cảnh khốn khổ; vạch trần bộ mặt độc ác, tàn nhẫn, bất nhân khi đề ra nhiều thứ thuế vô lí. Bên cạnh đó, văn bản cũng ca ngợi vẻ đẹp phẩm chát của người nông dân nghèo đặc biệt là người phụ nữ giàu tình yêu thương với sức sống tiềm tàng mạnh mẽ.
- Nghệ thuật: nghệ thuật xây dựng tình huống truyện độc đáo. Cách kể chuyện, miêu tả nhân vật chân thực, sinh động. Nghệ thuật tương phản làm nổi bật tính cách nhân vật; ngôn ngữ đối thoại đặc sắc.
3. Soạn bài Tức nước vỡ bờ
Bố cục:
- Phần 1 [từ đầu ... ngon miệng hay không]: Chị Dậu chăm sóc chồng.
- Phần 2 [còn lại]: Chị Dậu khôn ngoan và can đảm đương đầu với bọn tay sai.
Câu 1: [Trang 32 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1]
Khi bọn tay sai xông vào nhà, chị Dậu trong tình thế rất thảm thương:
- Anh Dậu vừa tỉnh sau một cơn thập tử nhất sinh.
- Được bà lão hàng xóm tốt bụng cho bát gạo nấu cháo. Chị Dậu rón rén bưng bát cháo và hồi hộp xem chồng ăn có ngon không.
- Anh Dậu vừa “run rẩy cất bát cháo kề vào đến miệng”.
Câu 2: [Trang 32 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1]
Nhân vật cai lệ:
- Đứng đầu bọn lính ở huyện đường, chuyên đòi sưu thuế, đánh trói người.
- Hắn và tên lí trưởng xông vào nhà anh Dậu đòi sưu nặng, đòi bắt người đi đánh,... Chỉ là tên tay sai mạt hạng lại có quyền đánh trói người vô tội vạ.
- Hành động: Cầm roi cầm thước, quát mắng, xưng hô ông-thằng, ông-mày.
→ Độc ác, hống hách, xấc xược, cậy hơi quan lớn ức hiếp người dân yếu đuối.
* Cách miêu tả chân thực, sinh động, sắc sảo linh hoạt, thái độ căm ghét, khinh bỉ.
- Mở bài Tức nước vỡ bờ Ngô Tất Tố
- Kết bài Tức nước vỡ bờ Ngô Tất Tố
Câu 3: [Trang 33 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1]
* Diễn biến tâm lí của chị Dậu trong đoạn trích:
- Ban đầu: Nhẫn nhục, chịu đựng, chỉ nói lí:
+ Gọi ông, xưng cháu. Lời nói nhún nhường, cầu xin “cháu van ông,...”
+ Hành động: Run run, chạy đến đỡ tay cai lệ,...
- Không chịu đựng được nữa vùng dậy phản kháng:
+ Xưng hô ông-tôi, sau đó mày-bà. Lời nói đầy quyết liệt thách thức.
+ Hành động mạnh mẽ, khỏe khoắn “túm cổ cai lệ, ấn dúi ra cửa,...’
* Sự thay đổi thái độ của chị Dậu được miêu tả chân thực, hợp lí. Chị Dậu hiện lên là một người phụ nữ giàu tình thương yêu chồng, dịu dàng. Đồng thời thật can đảm, mạnh mẽ, giàu sức phản kháng.
Câu 4: [Trang 33 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1]
Đặt nhan đề Tức nước vỡ bờ là thỏa đáng vì nó phản ánh đúng nội dung đoạn trích. Có áp bức phải có đấu tranh, áp bức càng nhiều đến mức độ không thể nữa thì sức phản kháng, sức đấu tranh càng mạnh.
Câu 5: [Trang 33 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1]
“Cái đoạn chị Dậu đánh nhau với tên cai lệ là một đoạn tuyệt khéo”. Vì:
- Thể hiện thật rõ nét, sinh động tính cách các nhân vật.
- Tạo tình huống khéo léo. Ngòi bút miêu tả ngoại hình, hành động, ngôn ngữ linh hoạt, sống động.
- Ngôn ngữ kể chuyện, đối thoại, ngôn ngữ nhân vật độc đáo, thể hiện được sắc thái tâm lí nhân vật.
Câu 6*: [Trang 33 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1]
Nguyễn Tuân nhận xét rằng Ngô Tất Tố đã “xui người nông dân nổi loạn”. Đúng là như vậy khi mà xã hội tàn bạo, vô lí, tàn nhẫn đến cực độ, người dân ắt phải đấu tranh, tránh sao được “nổi loạn” để đòi lại sự công bằng.
..................................
Trên đây là Soạn bài Tức nước vỡ bờ ngắn gọn, mời các bạn tham khảo các bài soạn khác tại chuyên mục Soạn Văn 8 trên VnDoc. Chuyên mục tổng hợp bài soạn Ngữ văn 8 theo từng đơn vị bài học giúp các em biết cách soạn văn 8 hiệu quả, từ đó có sự chuẩn bị bài trước khi tới lớp.
Ngoài tài liệu trên, mời các bạn tham khảo thêm Soạn bài lớp 8, Soạn Văn Lớp 8 [ngắn nhất, Văn mẫu lớp 8, Tác giả - Tác phẩm Ngữ văn 8 để học tốt Ngữ văn 8 và các đề thi học kì 1 lớp 8, học kì 2 lớp 8 các môn Toán, Văn... mà chúng tôi đã sưu tầm và chọn lọc. Chúc các bạn học tốt và đạt kết quả cao trong kì thi sắp tới.