*Theo lời Kurt Wagner - Recode:
Ai cũng biết nhiệm vụ quan trọng nhất đặt ra cho Facebook là kết nối mọi người trên thế giới lại với nhau. Vì vậy, một trong những tính năng khá quen thuộc và dễ thấy là việc gợi ý kết bạn mới luôn hiển hiện ở một góc cố định mỗi lần bạn đăng nhập và sử dụng Facebook. Nói cách khác, hệ thống chọn lọc ra những người có khả năng quen biết với bạn, sau đó tác động gián tiếp để hành vi và động thái làm quen, kết bạn qua Facebook.
Chỉ có một nhược điểm duy nhất đối với chức năng này, đó là đôi khi nó trở nên quá đà khiến nhiều người phát sợ...
Trước đây Facebook từng truy cập vào địa chỉ hiện tại của thiết bị để gợi ý kết bạn dựa theo phạm vi xung quanh, nhưng sau đó họ đã dừng tiếp cận theo cách này vì một số lý do liên quan đến quyền riêng tư. Được biết, gần đây một bài đăng trên trang Fusion đã gây chú ý đặc biệt khi một nhà tâm lý học cho biết bệnh nhân của cô ấy đang trong tình trạng không làm chủ được hành vi kết bạn liên tục với những người được gợi ý.
Tôi và đồng nghiệp Jason Del Rey cũng đang nhận được khá nhiều lời gợi ý trùng hợp đến bất ngờ về danh tính của người được khuyến nghị kết bạn. Dần dần chúng tôi càng trở nên tò mò hơn về cách thức tại sao Facebook có thể làm được như vậy.
Một lần nọ, Jason nhận ra một người quen đi qua mình trên đường, nhưng không dừng lại nói chuyện mà chỉ đơn giản là nhìn thấy thôi. Vài giờ sau đó, một cái tên mới xuất hiện trong danh sách hiển thị gợi ý kết bạn, và đó chính là người bạn kia. Dịp khác, Jason đến gặp lần đầu tiên với một người đại sứ của công ty đối tác mà anh chưa bao giờ biết mặt, và sau đó Jason lại nhận được kết quả gợi ý tương tự.
Bản thân tôi cũng có chung kết cục, chẳng hạn như bỗng nhiên thấy tên người chủ công ty xuất hiện trong khi đang chờ ở sảnh văn phòng để đến giờ hẹn nói chuyện với chính anh ấy. Lần nữa, tôi tìm kiếm tra cứu thông tin trên LinkedIn về một đối tác mới trước buổi họp, và sau đó cũng không thoát khỏi con mắt của Facebook.
Dựa vào mọi bằng chứng trên, dường như Facebook đang áp dụng một cơ chế tìm kiếm, theo dõi và nhận diện nào đó qua Internet để đưa ra những lời gợi ý như vậy. Không để mất thời gian lâu, chúng tôi đã hỏi trực tiếp Facebook về vấn đề này.
Facebook quả quyết rằng sự trùng hợp trên không liên quan đến việc họ truy cập vào vị trí tài khoản của mỗi người. Thay vào đó, câu trả lời có vẻ thỏa đáng nhất là do trước đó họ cũng có thể tình cờ tìm kiếm thông tin về chúng tôi hoặc chủ động thêm dữ liệu vào danh bạ điện thoại của họ.
Việc gợi ý trao đổi thông tin trên Facebook thực ra giống như một con đường lưu thông hai chiều. Nó như thể một cuốn danh bạ đa năng với hàng tá những tầng thông tin về tất thảy những con người ta gặp trong cuộc sống. Và biết đâu chính bọn họ cũng vô tình truy cập vào một chức năng nào đó để rồi khiến thuật toán của Facebook tìm ra mà gợi ý đến những người khác.
Dù sao thì cảm thấy lời giải đáp trên vẫn chưa đủ thích đáng, chúng tôi vẫn muốn biết thêm vài khía cạnh khác xung quanh việc làm cách nào tỷ lệ gợi ý lại chính xác cao đến như vậy. Dưới đây là một vài lười trao đổi giữa công ty và Recode:
1. Facebook có sử dụng thông tin định vị vị trí cho những gợi ý trên không?
- Không. Chúng tôi thừa nhận trước đây từng làm vậy trong phạm vi thành phố, nhưng hiện nay thì hoàn toàn không.
2. Vậy Facebook có truy cập đến danh bạ điện thoại của người dùng để đưa ra gợi ý kết bạn?
- Điều này thì có. Nếu bạn đồng ý với điều khoản trước đó rằng sẽ chia sẻ và đồng bộ danh bạ với Facebook hay Messenger, chúng tôi sẽ lấy đó làm cơ sở để thêm vào mục "Những người bạn có thể biết". Thời điểm đưa ra gợi ý cũng là một trong số tác nhân bị ảnh hưởng. Điều này giải thích cho việc tại sao bạn có xu hướng thấy gợi ý trùng hợp với một người bạn mới được thêm vào danh bạ, hoặc liên lạc lại gần đây, thay vì những địa chỉ khác đã có từ trước.
3. Có phải cả 2 bên đều phải làm vậy thì mới kích hoạt nhận diện người được gợi ý?
- Không. Chỉ cần 1 trong số 2 người thêm dữ liệu đồng bộ vào danh bạ là người kia đã có thể thấy tên người này xuất hiện trong danh sách gợi ý rồi.
4. Facebook có thể thấy được thông tin cuộc gọi và tin nhắn giữa 2 người?
- Tất nhiên là không. Về mặt kỹ thuật, điều đó là khả thi trên các thiết bị Android vì Google có tính năng lựa chọn cho phép như vậy, nhưng Facebook thì nói không với việc này.
5. Các địa chỉ email thì sao, Facebook có thể nhìn thấy người tôi gửi mail đến hay không?
- Vẫn là không. Nhưng hãy nhớ một điều rằng: Một vài ứng dụng phổ biến như Gmail thường tự động lưu thông tin liên lạc vào danh bạ kể cả khi bạn email và hệ thống tự động ghi lại. Do vậy, nếu trước đó bạn đã từng đồng ý để Facebook đồng bộ danh bạ qua ứng dụng thì điều này cũng có nghĩa email của họ có thể được sử dụng cho thuật toán tự động của Facebook tìm kiếm người gợi ý.
6. Vậy còn hoạt động trên các trang web khác thì sao? Như trường hợp của tôi khi tìm thông tin đối tác trên LinledIn chẳng hạn?
- Facebook có sử dụng cookie của trang web cho mục đích quảng cáo. Nhưng tiếp cận đến hoạt động riêng của các trang web thì không.
Tham khảo: Recode
Khám phá 2 tính năng khá hấp dẫn dành cho ảnh Profile cá nhân trên Facebook
Facebook là kẻ "biết tuốt"?
Theo trang Gizmodo, thực tế đã ghi nhận những tình huống tréo ngoe liên quan tới danh sách gợi ý kết bạn, còn gọi là "những người bạn có thể quen" [PYMK].
Một tình huống như thế đã xảy ra với người đàn ông từng bí mật hiến tinh trùng nhiều năm trước cho một cặp vợ chồng và họ đã có con.
Không ai biết chuyện đó, chỉ riêng Facebook "biết", và nó đã gợi ý người đàn ông này kết bạn với đứa trẻ được sinh từ tinh trùng hiến tặng của ông. Trong khi đó, mặc dù có biết cặp vợ chồng bố mẹ, nhưng người đàn ông này không kết bạn với họ trên Facebook.
Hay như tình huống xảy ra với một nhân viên công tác xã hội. Chỉ trong chuyến thăm lần thứ 2, khách hàng đã gọi chị bằng biệt danh [nickname] vì chị đã xuất hiện trong danh sách PYMK của họ, bất kể là hai người chưa từng trao đổi thông tin liên lạc.
Lại nữa, một phụ nữ có người cha bỏ gia đình đi khi cô mới 6 tuổi. 40 năm sau, Facebook đề xuất tài khoản người phụ nữ từng phá tan hạnh phúc gia đình cô năm xưa trong danh sách PYMK.
Một luật sư viết: "Tôi đã xóa bỏ tài khoản Facebook sau khi trong danh sách PYMK của tôi xuất hiện người đàn ông từng là luật sư bào chữa trong một vụ việc của tôi. Chúng tôi mới chỉ liên lạc qua email công việc của tôi, mà tài khoản đó không liên quan gì tới Facebook, điều này khiến tôi tin rằng Facebook đã rà quét qua cả email công việc của tôi".
Những tình huống như vậy dường như không thể lý giải nếu bạn mặc định rằng Facebook chỉ biết những gì bạn tự cung cấp cho mạng xã hội này.
Tuy nhiên nó sẽ bớt bí ẩn đi nhiều nếu bạn hiểu rõ về những dạng thức hồ sơ khác mà Facebook lưu trữ về bạn, những cái mà bạn không thể kiểm soát.
Một "hồ sơ chìm"
Ngoài hồ sơ thông tin cá nhân "chính thống" là cái bạn tự xây dựng cho mình, còn một "hồ sơ chìm" khác, được tạo lập từ các thông tin gửi trong hộp thư [Inbox], smartphone của những người dùng Facebook khác.
Những thông tin liên lạc bạn chưa bao giờ cung cấp cho mạng xã hội nhưng có liên quan tới tài khoản của bạn sẽ giúp Facebook hoàn toàn dễ dàng trong việc sơ đồ hóa các mối quan hệ xã hội của bạn.
Hồ sơ chìm trong nhiều năm qua đã được biết tới như là một tính năng của Facebook. Tuy nhiên hầu hết người dùng vẫn không hay biết về phạm vi tiếp cận cũng như quyền lực của nó.
Vì các kết nối hồ sơ chìm chỉ xảy ra trong hộp đen thuật toán của Facebook, mọi người không thể biết mức độ khai thác dữ liệu đó sâu sắc tới mức nào, cho tới khi một gợi ý kết bạn có thể khiến họ "té ngửa" xuất hiện.
Facebook đã không rà quét email công việc của vị luật sư nói trên. Tuy nhiên chắc chắn nó có lưu địa chỉ email công việc của cô này trong hồ sơ chìm, ngay cả khi cô không cung cấp nó.
Nếu bất cứ ai có địa chỉ email của người luật sư này trong danh sách liên lạc của họ, và người đó đã chia sẻ thông tin này với Facebook, mạng xã hội này sẽ kết nối cô luật sư đó với bất cứ ai khác có địa chỉ email của cô. Và đây là tình huống đã xảy ra với trường hợp người luật sư bào chữa.
Facebook sẽ không xác nhận việc công ty này đã tạo ra các kết nối PYMK cụ thể như thế nào. Một phát ngôn viên của công ty này cho rằng, có những cách giải thích thuyết phục hơn trong hầu hết các trường hợp.
Theo đó, PYMK có thể được tạo ra từ những "quan hệ bạn bè chung" với những người khác, hoặc những người "ở cùng thành phố/mạng lưới".
Giao diện trang Find Friends trên ứng dụng Facebook của smartphone - Ảnh: GIZMODO
Hợp thức hóa "hồ sơ chìm"
Yêu cầu "giao nộp" danh sách liên lạc bạn bè là một trong những bước đầu tiên Facebook đặt ra với mọi người khi họ bắt đầu đăng ký tài khoản tham gia mạng xã hội này. Lý do của yêu cầu là Facebook có thể giúp họ "tìm bạn" [Find Friends].
Lựa chọn Find Friends trên máy tính để bàn khá đơn giản. Nhưng lựa chọn này trên ứng dụng Facebook dành cho smartphone có tính chào mời hấp dẫn hơn với hình ảnh những bông hoa và thông điệp: "Xem ai đang dùng Facebook bằng cách liên tục tải lên các liên lạc của bạn" ["See who’s on Facebook by continuously uploading your contacts"].
Bên dưới nút Bắt đầu [Get Started], trang hướng dẫn nói rằng "Các thông tin về những liên lạc của bạn… sẽ được gửi tới Facebook để giúp bạn và những người khác tìm kiếm bạn bè nhanh hơn".
Thông tin này khá mơ hồ, và ngay cả khi nhấn vào phần "Learn more", mục đích của nó vẫn không thật sự rõ ràng: "Khi bạn chọn tìm kiếm bạn bè trên Facebook, chúng tôi sẽ sử dụng và lưu trữ bí mật thông tin về các mối liên lạc của bạn, bao gồm những thông tin như tên, biệt danh, ảnh, số điện thoại và các thông tin liên quan khác bạn có thể bổ sung như quan hệ hay nghề nghiệp, cũng như dữ liệu về những mối quan hệ này trên điện thoại của bạn. Điều này giúp Facebook đưa ra những đề xuất cho bạn và những người khác, giúp chúng tôi cung cấp một dịch vụ tốt hơn".
Và để hợp thức hóa điều này, Facebook cũng gửi kèm theo khuyến nghị người dùng nên gửi yêu cầu kết bạn với những người có thể họ biết đó để tránh sự "đường đột".
Lẽ dĩ nhiên khi phát đi cảnh báo này, Facebook đương nhiên hiểu rằng những người trong danh sách địa chỉ liên lạc của bạn không hẳn đã muốn kết bạn với bạn.
Tuy nhiên nếu bạn đồng ý chia sẻ danh sách liên lạc của mình, mọi dữ liệu liên lạc bạn có sẽ "về tay" Facebook, và mạng này sẽ dùng nó để tìm kiếm các mối liên hệ giữa mọi người bạn biết, đương nhiên bạn không thể rõ chuyện đó xảy ra như thế nào.
ĐỖ DƯƠNG