Image
English
COVID-19. Chúng tôi đã sống với nó mà đôi khi tưởng chừng như là mãi mãi. Với số ca tử vong đã xảy ra vì căn bệnh này đã xảy ra, có lẽ không có gì đáng ngạc nhiên khi một số người tiêu dùng đang tìm những phương cách điều trị khác thường, không được Cục Quản Lý Thực Phẩm và Dược Phẩm [FDA] phê duyệt hoặc cho phép.
Một trong những công việc của FDA là đánh giá cẩn thận dữ liệu khoa học về một loại thuốc để đảm bảo rằng nó vừa an toàn vừa hiệu quả cho một mục đích sử dụng cụ thể. Trong một số trường hợp, việc sử dụng thuốc để phòng ngừa hoặc điều trị COVID-19 chưa được phê duyệt hoặc chưa được FDA cho phép sử dụng khẩn cấp có thể rất nguy hiểm.
Dường như ngày càng có nhiều sự lưu tâm đến việc sử dụng một loại thuốc được gọi là ivermectin để điều trị COVID-19 cho con người. Một số công thức ivermectin dành cho động vật như dạng đổ, dạng tiêm, dạng dán, và “thuốc ngâm,” được chấp thuận ở Hoa Kỳ để điều trị hoặc ngăn ngừa ký sinh trùng ở động vật. Đối với con người, thuốc viên Ivermectin được phê duyệt với các liều lượng rất cụ thể cho một số loại giun ký sinh, và có các công thức bôi cục bộ [trên da] cho đầu bị chấy rận và các bệnh về da như bệnh trứng cá đỏ.
Tuy nhiên, FDA đã nhận được nhiều báo cáo về những bệnh nhân cần hỗ trợ y tế và phải nhập viện sau khi tự dùng thuốc ivermectin dành cho gia súc.
Sau Đây Là Những Điều Bạn Cần Biết về Ivermectin
- FDA đã không cho phép hoặc phê duyệt ivermectin để sử dụng trong việc ngăn ngừa hoặc điều trị COVID-19 ở người hoặc động vật. Ivermectin được phép sử dụng cho người để điều trị các bệnh nhiễm trùng do một số loài giun ký sinh, chấy và các bệnh về da như bệnh trứng cá đỏ.
- Dữ liệu hiện có không cho thấy ivermectin có hiệu quả chống lại COVID-19. Các thử nghiệm lâm sàng đánh giá viên nén ivermectin trong việc phòng ngừa hoặc điều trị COVID-19 ở người đang được tiến hành.
- Dùng liều lượng lớn ivermectin là nguy hiểm.
- Nếu nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn viết cho bạn một đơn thuốc ivermectin, hãy mua nó qua một nguồn hợp pháp như hiệu thuốc và dùng nó chính xác theo chỉ dẫn.
- Không bao giờ sử dụng các loại thuốc cho động vật để dùng cho bản thân hoặc người khác. Các sản phẩm ivermectin dành cho động vật rất khác với các sản phẩm được phép dùng cho người. Sử dụng ivermectin động vật để phòng ngừa hoặc điều trị COVID-19 ở người là nguy hiểm.
Ivermectin Là Gì và nó Được Sử Dụng Như Thế Nào?
Viên nén Ivermectin được FDA chấp thuận để điều trị những người bị bệnh giun lươn đường ruột và bệnh ung thư gan, hai tình trạng do giun ký sinh gây ra. Ngoài ra, một số dạng ivermectin dùng cục bộ [trên da] được chấp thuận để điều trị ký sinh trùng bên ngoài như chấy trên đầu và các tình trạng về da như bệnh rosacea.
Một số dạng ivermectin động vật được chấp thuận để ngăn ngừa bệnh giun tim và điều trị một số ký sinh trùng bên trong và bên ngoài cơ thể. Điều quan trọng cần lưu ý là những sản phẩm này khác với những sản phẩm dành cho người và chỉ an toàn khi được sử dụng theo như được kê đơn cho động vật.
Khi Nào Thì Dùng Ivermectin Là Không An Toàn?
FDA đã không cho phép hoặc phê duyệt ivermectin để điều trị hoặc phòng ngừa COVID-19 ở người hoặc động vật. Ivermectin không được chứng minh là an toàn hoặc hiệu quả cho những chỉ định này.
Có rất nhiều thông tin sai lệch khắp nơi và bạn có thể đã nghe nói rằng việc dùng ivermectin với các liều lượng lớn thì không sao. Nó không ổn.
Ngay cả mức ivermectin cho các mục đích sử dụng đã được phê duyệt cũng có thể tương tác với các loại thuốc khác, như thuốc làm loãng máu. Bạn cũng có thể dùng quá liều ivermectin, có thể gây buồn nôn, ói mửa, tiêu chảy, hạ huyết áp [huyết áp thấp], phản ứng dị ứng [ngứa và phát ban], chóng mặt, mất điều hòa [các vấn đề về thăng bằng], co giật, hôn mê và thậm chí tử vong.
Sản Phẩm Ivermectin cho Động Vật Khác với Sản phẩm Ivermectin cho Người
Thứ nhất, thuốc động vật thường có nồng độ cao vì chúng được sử dụng cho những động vật lớn như ngựa và bò, có thể nặng hơn chúng ta rất nhiều—một tấn trở lên. Liều cao như vậy có thể gây độc hại cho người. Hơn nữa, FDA xem xét các loại thuốc không chỉ về tính an toàn và hiệu quả của các thành phần hoạt tính, mà còn về các thành phần không có hoạt tính. Nhiều thành phần không hoạt tính được tìm thấy trong các sản phẩm động vật không được đánh giá để sử dụng cho người. Hoặc chúng được gộp vào trong đó với số lượng lớn hơn nhiều so với số lượng được sử dụng trong người. Trong một số trường hợp, chúng tôi không biết những thành phần không hoạt tính đó sẽ ảnh hưởng như thế nào đến cách ivermectin được hấp thụ trong cơ thể con người.
Các Tùy Chọn Để Ngăn Ngừa và Điều Trị COVID-19
Các cách hiệu quả nhất để hạn chế sự lây lan của COVID-19 bao gồm tiêm vắc xin COVID-19 khi có sẵn cho bạn và làm theo hướng dẫn hiện hành của CDC.
Nói chuyện với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn về các loại vắc xin COVID-19 hiện có và các lựa chọn điều trị. Nhà cung cấp của bạn có thể giúp xác định lựa chọn tốt nhất cho bạn, dựa trên lịch sử sức khỏe của bạn.
Tại sao khó tìm ra thuốc chữa trị virus corona?
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Thủ tướng Anh Boris Johnson mới đây đã tuyên bố thành lập một lực lượng đặc nhiệm kháng virus để tiếp sức cho sự phát triển các loại thuốc kháng virus mới.
Tại buổi họp báo ở Phố Downing, ông nói: "Đa phần các ý kiến khoa học ở đất nước này vẫn kiên quyết giữ quan điểm rằng sẽ có một làn sóng Covid khác xảy ra vào lúc nào đó trong năm nay."
Ông hy vọng thuốc kháng virus sẽ có trước mùa thu để giúp dập tắt làn sóng thứ ba.
Vi khuẩn ăn thịt người lan tràn Melbourne, Úc
Quảng cáo
Lý do khiến một số người không bao giờ mắc Covid-19
Tiến hành xét nghiệm virus corona khó, dễ tới đâu?
Mặc dù đã có những loại thuốc chống viêm giúp giảm nguy cơ tử vong do Covid-19, chẳng hạn như dexamethasone và tocilizumab, nhưng chúng chỉ được dùng cho những bệnh nhân Covid-19 nặng phải nhập viện.
Nhưng ông Johnson muốn có các loại thuốc có thể sử dụng tại nhà, ở dạng thuốc viên, để ngăn chặn việc các bệnh nhân cần phải dùng đến máy thở trong bệnh viện.
Virus đa dạng
Thường phải mất nhiều năm để phát triển và phê chuẩn các loại thuốc kháng virus mới, vì đây là một quy trình nghiên cứu rất vất vả nhằm xác định các hợp chất hóa học tấn công virus, rồi sau đó kiểm nghiệm độ hiệu quả và tính an toàn của chúng.
Do đó, các nhà khoa học cũng đang xem xét tới việc sử dụng các loại thuốc đã có, vốn đã được phê duyệt để đối phó các virus khác hoặc bệnh khác.
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Chụp lại hình ảnh,
Thuốc kháng virus Tamiflu 'khóa' protein lên bề mặt các tế bào bị nhiễm bệnh để không cho các hạt cúm thoát ra
Nếu như thuốc kháng sinh có phạm vi sử dụng rộng, có thể được sử dụng để điều trị một loạt các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn, thì các loại thuốc có hiệu quả trước loại virus này lại hiếm khi công hiệu trong điều trị các loại virus khác.
Nipah, virus chết người mới lại đe dọa Châu Á
Covid-19: Các biến thể mới có 'qua mặt' được vaccine?
Chống Covid-19 bằng vaccine hay miễn dịch cộng đồng?
Chẳng hạn thuốc remdesivir vốn lúc đầu được phát triển để chữa viêm gan C và đã có lúc được đề xuất như một phương pháp điều trị Covid-19, nhưng các thử nghiệm lâm sàng đã chỉ ra rằng nó chỉ có tác dụng khiêm tốn trước virus corona.
Lý do có rất ít loại thuốc kháng virus đã được phép sử dụng rộng có công hiệu là bởi virus đa dạng hơn vi khuẩn nhiều, bao gồm cách chúng lưu trữ thông tin di truyền [một số ở dạng DNA, trong lúc một số ở dạng RNA].
Không giống như vi khuẩn, virus có ít khối tạo lập protein riêng mà thuốc có thể nhắm vào được.
Để công hiệu, thuốc cần phải tiến đến 'giáp lá cà' được mục tiêu. Điều này đặc biệt khó khăn đối với viru, bởi virus nhân bản bên trong tế bào người bằng cách chiếm đoạt bộ máy tế bào của chúng ta.
Thuốc cần phải vào bên trong các tế bào bị nhiễm và phát huy tác dụng trên các quá trình cần thiết cho hoạt động bình thường của cơ thể con người.
Do đó, không có gì ngạc nhiên khi việc này thường gây hại cho các tế bào người, thể hiện dưới các hình thức tác dụng phụ.
Nhắm vào các virus bên ngoài tế bào - để ngăn chúng chiếm được chỗ trước khi có thể nhân bản - là điều tuy khả dĩ nhưng khá khó khăn, do tính năng của vỏ virus.
Trong quá trình virus 'công thành', tiến chiếm vật chủ, lớp vỏ hết sức chắc chắn, mạnh mẽ của nó kháng cự được các tác động tiêu cực của môi trường bên ngoài. Chỉ khi virus tới được mục tiêu, vỏ của nó mới phân rã hoặc đẩy phần bên trong - vốn chứa thông tin di truyền của virus - ra khỏi lớp vỏ.
Giai đoạn 'xuất binh' này là một điểm yếu trong vòng đời của virus, nhưng các điều kiện để dẫn tới việc việc virus thoát ra khỏi vỏ là rất cụ thể. Và tuy các loại thuốc nhắm vào vỏ virus nghe có vẻ hấp dẫn, nhưng một số loại thuốc vẫn có thể độc hại đối với con người.
Bất chấp những khó khăn này, các loại thuốc điều trị virus như cúm và HIV đã được phát triển.
Một số loại thuốc này nhắm vào các quá trình nhân lên và ráp vỏ của virus. Các mục tiêu đầy hứa hẹn trên virus corona, được cho là đích ngắm để thuốc tấn công, cũng đã được xác định.
Nhưng để làm ra loại thuốc mới sẽ phải mất nhiều thời gian trong khi virus biến đổi nhanh chóng.
Vì vậy, ngay cả khi một loại thuốc được phát triển, thì với việc không ngừng tiến hóa, chẳng bao lâu virus sẽ đạt được khả năng kháng thuốc.
Virus ngủ
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Chụp lại hình ảnh,
Một số biến thể HIV đã tiến hóa để trở nên nhờn thuốc đối với một số loại thuốc kháng virus [ARV] vốn được phát triển từ cuối thập niên 1980
Một vấn đề nữa trong việc đối phó virus là một số loại virus - chẳng hạn như HIV, virus papilloma và virus mụn rộp - có thể chuyển sang chế độ ngủ.
Ở trạng thái này, virus đã khu trú trong các tế bào bị nhiễm sẽ không sản sinh ra bất kỳ virus mới nào. Thông tin di truyền của virus là nội dung duy nhất của virus hiện diện trong các tế bào.
Thuốc khi đó sẽ không tìm được dấu hiệu gì làm cơ sở để can thiệp vào quá trình nhân bản của virus hoặc để tấn công vào vỏ virus, do vậy, virus sẽ vẫn 'bình an vô sự' mà không bị thuốc công phá.
Và bởi không để lộ ra manh mối gì khiến các loại thuốc có thể can thiệp, công phá vào quá trình nhân lên hoặc nhắm vào vỏ virus, virus vẫn tồn tại.
Khi virus ngủ hoạt động trở lại, các triệu chứng nhiều khả năng sẽ tái phát và khi đó, việc dùng thuốc để điều trị bổ sung sẽ là cần thiết.
Điều này làm tăng cơ hội hình thành khả năng kháng thuốc, vì virus đã có được một thời gian dài hơn để hình thành ra các biến thể kháng thuốc.
Mặc dù chúng ta vẫn chỉ mới bắt đầu hiểu vòng đời của virus corona, nhưng có những dấu hiệu cho thấy chúng có thể tồn tại trong thời gian dài, đặc biệt ở những bệnh nhân có hệ miễn dịch yếu, dẫn đến một vấn đề nữa là sẽ xuất hiện các chủng virus kháng thuốc hơn.
Nghiên cứu về cách thức hoạt động của virus corona đã đi được một chặng đường dài trong thời gian ngắn, nhưng khi nói về phát triển thuốc kháng virus vẫn còn nhiều câu hỏi cần trả lời.
Bài tiếng Anh đã đăng trên BBC Future.