Bạn có lo lắng về mái tóc của mình không?
CÓ LẼ bạn ở trong số nhiều người mỗi ngày dành thì giờ cẩn thận xem xét mái tóc của mình trước tấm gương. Nam cũng như nữ đều quan tâm đến mái tóc mình, và đôi khi nó có thể là một mối lo.
Biết về tóc của bạn
Bạn có biết trên đầu mình có bao nhiêu sợi tóc không? Trung bình mỗi người có khoảng 100.000 sợi. Mỗi sợi tóc chỉ tiếp tục mọc dài ra từ hai đến sáu năm chứ không mọc dài mãi. Sau đó nó rụng đi, và một thời gian sau một sợi tóc mới mọc ra từ cùng lỗ chân tóc. Chu kỳ sống của một sợi tóc được gọi là chu trình tóc. [Xem khung nơi trang 27]. Vì chu trình này mà tóc của một người, dù không có vấn đề gì, cũng tự nhiên rụng khoảng 70 đến 100 sợi mỗi ngày.
Điều gì làm cho tóc có nhiều màu sắc khác nhau? Cuốn Bách khoa tự điển thế giới [Anh ngữ] giải thích: “Màu tóc tùy thuộc phần lớn nơi số lượng và sự phân phối một sắc tố màu nâu đen gọi là melanin”. Melanin là một sắc tố sinh học được tìm thấy trong tóc, da và mắt. Lượng sắc tố càng nhiều thì màu tóc sẽ càng sẫm. Khi lượng melanin giảm đi, màu tóc thay đổi từ đen đến nâu hoặc nâu đỏ nhạt hoặc vàng. Nếu hoàn toàn không có chất melanin thì tóc có màu trắng óng ánh.
Ngoài chứng gàu ra, điều làm nhiều người lo lắng là tóc rụng hoặc là tóc bạc.
Bạn có tóc bạc không?
Tóc bạc thường được xem là dấu hiệu hóa lão, và là nét đặc trưng của những người cao tuổi. Thật vậy, người càng già thì tóc càng bạc. Tuy nhiên, ngoài tuổi già, người ta biết có những yếu tố khác như ăn uống quá kiêng cữ, cũng khiến cho tóc bạc đi. Tóc bạc xảy đến bất kể giới tính hoặc màu tóc tự nhiên của một người, tuy nhiên tóc người nào càng sẫm thì càng dễ thấy hơn.
Vì có tóc bạc, một số người có thể trông già hơn là tuổi thật và điều này khiến họ cảm thấy hơi lo lắng. Mặt khác, có những người không có tóc bạc lại lo lắng về sự thiếu cân đối giữa diện mạo và tuổi tác thật của họ.
Tóc bạc không có nghĩa là tóc bị chết. Thật ra, phần tóc mà bạn thấy được đã chết rồi. Mỗi sợi tóc ăn sâu vào dưới làn da. Phần này được gọi là hành và là phần duy nhất đang sống. Hành có chức năng như nhà máy sản xuất tóc. Khi tóc được hình thành do các tế bào phân chia nhanh chóng trong hành, tóc hấp thụ melanin, là chất do các tế bào sắc tố sản sinh. Vì lý do đó, nếu các tế bào sắc tố ngừng sản sinh chất melanin thì tóc sẽ bạc.
Chưa ai biết tại sao các tế bào sắc tố đột nhiên ngừng tạo ra melanin, vì thế chưa tìm ra cách điều trị chắc chắn để cho tóc không bạc. Người ta cũng biết là những tế bào sắc tố đã ngừng hoạt động có thể hoạt động trở lại. Điều đáng chú ý là Kinh Thánh nói nhiều điều liên hệ đến tóc, và một trong những minh họa Chúa Giê-su dùng có đề cập đến tóc bạc. Ngài nói: “Tự ngươi không thể làm cho một sợi tóc nên trắng hay là đen được”. [Ma-thi-ơ 5:36] Những lời này cho thấy rằng từ bấy lâu nay việc ngăn ngừa hoặc chữa trị tiến trình tóc bạc đã được nhìn nhận là quá sức của con người.
Một số người thử những cách điều trị mới hơn, như tiêm chất melanin. Những người khác chọn nhuộm tóc, và chắc chắn đây không phải là một thực hành mới mẻ. Thời xưa người Hy Lạp và người La Mã đã dùng thuốc nhuộm tóc. Người Ai Cập cổ đại đã dùng máu bò đực để nhuộm tóc. Người ta ghi lại rằng Hê-rốt Đại Đế, người sống cùng thời với Chúa Giê-su, đã nhuộm mái tóc bạc để giấu tuổi của ông.
Tuy nhiên, việc tiếp tục nhuộm tóc tốn thì giờ cũng như công sức, và đối với một số người việc nhuộm tóc có thể gây ra những vấn đề về da hoặc dị ứng. Cho dù bạn quyết định nhuộm mái tóc ngày càng bạc của mình, có thể một ngày nào đó bạn sẽ muốn ngừng nhuộm tóc, và lúc đó chắc chắn bạn phải đối phó với việc tóc bạc mọc ra. Về mặt tích cực, mái tóc bạc có thể trông thanh nhã và cho bạn một vẻ chững chạc mà bạn chưa hề có trước đây. Kinh Thánh nói: “Tóc bạc là mão triều-thiên vinh-hiển, miễn là thấy ở trong đường công-bình”.—Châm-ngôn 16:31.
Tóc thưa đi và chứng hói đầu
Tóc thường có những vấn đề khác là thưa đi và hói đầu. Những vấn đề này vốn có từ lâu đời. Trong nước Ai Cập cổ xưa thuốc trị hói đầu bao gồm mỡ của sư tử, hà mã, cá sấu, mèo, rắn và ngỗng. Ngày nay, những loại thuốc quảng cáo là chữa trị hữu hiệu cho da đầu và tóc tràn ngập thị trường và mỗi năm người ta bỏ ra một khoản tiền khổng lồ để mua những loại thuốc này.
Chứng hói đầu xảy ra khi chu trình tóc trở nên bất thường. Một chu trình tóc bình thường có thể bị xáo trộn bởi sự thay đổi bất thường trong cơ thể như suy dinh dưỡng, sốt nặng dai dẳng hoặc một vài loại bệnh về da nào đó. Việc mang thai và sanh con cũng có thể ảnh hưởng đến chu trình tóc, vì thế có nhiều tóc bị rụng trước khi kết thúc một chu trình bình thường. Tuy nhiên, một khi căn nguyên không còn nữa thì loại rụng tóc này sẽ chấm dứt và chu trình tóc trở lại bình thường.
Một loại nữa làm tóc thưa đi được gọi là chứng rụng tóc.* Thông thường, khi có vấn đề này tóc rụng theo từng vùng trên da đầu. Cuộc nghiên cứu y khoa gần đây cho rằng chứng rụng tóc đó có thể do hệ thống miễn dịch bị rối loạn.
Trường hợp thông thường nhất của tóc bị thưa đi là chứng hói đầu ở đàn ông. Như tên gọi cho thấy, chứng này xảy ra ở đàn ông. Trước tiên tóc phía trên trán rụng dần đi hoặc tóc trên đỉnh đầu thưa đi, rồi dần dần lan rộng ra. Chu trình tóc trở nên bất thường tại vùng bị ảnh hưởng rồi cuối cùng sẽ ngừng lại. Cuốn Bách khoa tự điển Anh Quốc [Anh ngữ] giải thích: “Tại vùng bị ảnh hưởng trên da đầu, một sợi tóc tơ thay thế sợi tóc dài, cứng chắc, có sắc tố trước đây”. Điều này có nghĩa là khi các chu trình tóc tiếp diễn, tóc trở nên mảnh hơn và mau rụng hơn rồi cuối cùng sẽ không còn sợi nào mọc nữa. Đây là kết quả của sự phối hợp giữa các đặc tính di truyền và hormone nam.
Chứng hói đầu ở đàn ông có thể bắt đầu ngay từ lứa tuổi thiếu niên, nhưng chứng này thường hay xảy ra khi một người đàn ông ở lứa tuổi gần hay trên 40. Dù nhiều người đàn ông bị chứng rụng tóc này, mức độ xảy ra thay đổi tùy theo từng chủng tộc và từng cá nhân. Đáng tiếc là cho đến nay người ta vẫn chưa tìm ra cách trị liệu chắc chắn nào cho chứng này. Một số người có thể chọn đội một chỏm tóc giả hoặc cấy tóc. Đối với nhiều người, việc chăm sóc kỹ lưỡng phần tóc còn lại có thể giúp mức độ rụng tóc giảm đi.
Khi nói tóc một người thưa đi không nhất thiết có nghĩa là tóc bị rụng. Đúng hơn, điều đó có thể có nghĩa là tóc người ấy trở nên nhuyễn hơn hoặc mảnh hơn, vì thế tóc không còn rậm nữa. Một sợi tóc dày bao nhiêu? Theo một cuộc nghiên cứu, tóc có độ dày từ 50 micrôn cho đến 100 micrôn tùy theo người.* Tuổi càng lớn thì tóc càng thưa hơn. Sự khác biệt chỉ một vài micrôn có vẻ như không đáng kể. Nhưng xin nhớ là bạn có đến 100.000 sợi tóc. Vì thế mỗi sợi tóc chỉ cần hơi mảnh hơn một chút thôi thì độ rậm của mái tóc sẽ khác biệt rất nhiều.
Chăm sóc cho tóc bạn
Mỗi tháng tóc mọc hơn mười milimét, và tóc là một trong những phần phát triển nhanh nhất của cơ thể. Khi cộng tất cả độ dài mà tóc mọc thì tổng số lên đến hơn 20 mét mỗi ngày!
Dù chưa tìm ra cách chữa trị tận gốc cho tóc bạc và chứng hói đầu, chúng ta có thể làm nhiều cách để chăm sóc cho mái tóc mà chúng ta hiện có. Điều thiết yếu là ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng và làm cho sự lưu thông của máu đến da đầu tốt hơn. Chế độ ăn uống quá khắt khe hoặc ăn uống không thăng bằng có thể làm gia tăng mức độ tóc bạc hoặc thưa đi. Các nhà chuyên môn đề nghị chúng ta gội đầu thường xuyên và xoa bóp da đầu, tránh làm xước da đầu bằng móng tay. Làm thế sẽ khiến cho máu lưu thông đến da đầu một cách thỏa đáng. Sau khi gội đầu, hãy xả nước cho thật sạch.
Đừng chải tóc quá mạnh. Nếu tóc bạn dài, tốt hơn là bạn đừng bắt đầu chải từ chân tóc. Thay vì thế, trước hết hãy nắm tóc rồi dùng lược để gỡ rối về phía ngọn. Kế tiếp, hãy chải từ khoảng giữa cho đến ngọn. Cuối cùng, rủ tóc xuống từ từ rồi chải từ chân tóc cho đến ngọn.
Bạn có thể lo lắng khi thấy tóc mình bị bạc hay bị rụng nhiều. Tuy nhiên, hãy nhớ là người khác thường không để ý đến tóc bạn như bạn. Việc nhuộm hay không nhuộm, dùng chỏm tóc giả hay không dùng, hoặc tìm cách chữa trị khác là tùy sự lựa chọn của bạn. Dù tóc bạn màu gì và dù bạn có tóc nhiều hay ít, điều quan trọng là bạn giữ cho tóc mình được sạch sẽ và chải tươm tất.
[Chú thích]
Xem Tỉnh Thức! [Anh ngữ] ngày 22-4-1991, trang 12.
Một micrôn bằng một phần ngàn milimét.
[Khung/Biểu đồ nơi trang 27]
CHU TRÌNH TÓC
Tóc của chúng ta mọc theo chu trình, gồm giai đoạn mọc, một giai đoạn chuyển tiếp ngắn, và một giai đoạn nghỉ. Cuốn Bách khoa tự điển thế giới [Anh ngữ] giải thích: “Một sợi tóc ngừng mọc dài ra trong mỗi giai đoạn nghỉ, người ta gọi đó là tóc có góc tày. Sợi tóc này nằm lại trong nang tóc cho đến giai đoạn mọc kế tiếp. Trong giai đoạn mọc, tóc có góc tày rụng đi khi một sợi tóc mới mọc lên và đẩy nó ra khỏi nang lông”. Vào bất cứ lúc nào, trong khi 85 đến 90 phần trăm tóc ở trong giai đoạn hoạt động, thì có 10 đến 15 phần trăm tóc sẽ ở trong giai đoạn nghỉ và một phần trăm ở trong giai đoạn chuyển tiếp.
[Biểu đồ]
[Để có thông tin đầy đủ, xin xem ấn phẩm]
Mới phát triển
Phát triển mạnh
nang tóc
mạch máu
tuyến nhờn
thân tóc
Thoái triển
Giai đoạn nghỉ
Mọc lại