Nguyên tắc kế toán có vai trò như chuẩn mực, hướng dẫn các kế toán từng phần hành áp dụng để phục vụ cho việc lập báo cáo tài chính, tạo ra sự thống nhất trong quá trình thực hiện. Dưới đây là 7 nguyên tắc kế toán cơ bản, bất kì kế toán nào cũng cần nắm vững để tránh những sai sót trong công việc.
1. Nguyên tắc cơ sở dồn tích [Accruals]
Các nghiệp vụ kinh tế tài chính liên quan đến tài sản, nợ phải trả, nguồn vốn chủ sở hữu, doanh thu, chi phí được kế toán ghi sổ kế toán vào thời điểm phát sinh, không căn cứ vào thời điểm thực tế thu hay chi tiền, các báo cáo tài chính được lập trên cơ sở dồn tích giúp phản ánh tình hình tài chính của doanh nghiệp ở nhiều thời điểm khác nhau như quá khứ, hiện tại và tương lai. Thông qua nguyên tắc cơ sở dồn tích, mọi nghiệp vụ kinh tế của doanh nghiệp đều được ghi chép vào sổ kế toán từ thời điểm phát sinh giao dịch chứ không căn cứ vào thực tế thu chi
2. Nguyên tắc giá gốc căn bản [Historical cost]
Tài sản của doanh nghiệp phải được ghi nhận theo giá gốc [Giá doanh nghiệp chi trả để mua tài sản]. Giá gốc được tính dựa trên số tiền hoặc khoản giá trị tương đương với tiền đã thanh toán, phải trả hoặc theo giá trị hợp lý của tài sản xác định vào thời điểm tài sản được ghi nhận.
Kế toán doanh nghiệp không được tự ý điều chỉnh giá gốc của tài sản, trừ khi có quy định khác cụ thể trong luật kế toán hoặc chuẩn mực kế toán. Nguyên giá của TSCĐ hữu hình mua ngoài sẽ được xác định dựa vào nguồn hình thành tài sản:
Nguyên giá = Giá mua tính trên hóa đơn + Chi phí lắp đặt – Chiết khấu giảm giá [nếu có]
3. Nguyên tắc hoạt động liên tục [Going concern]
Với nguyên tắc hoạt động liên tục, nội dung nguyên tắc này yêu cầu báo cáo tài chính phải được lập trên cơ sở giả sử doanh nghiệp đang hoạt động và sẽ tiếp tục trong tương lai gần, tức là doanh nghiệp không có ý định hoặc bị bắt buộc ngừng hoạt động. Trường hợp nếu thực tế khác với giả định đưa ra thì báo cáo phải được lập trên một cơ sở khác, đồng thời đưa ra các giải thích về cơ sở mới để lập BCTC
Nguyên tắc hoạt động liên tục bắt buộc kế toán không được lập quá các khoản dự phòng và đúng nguyên tắc. Các khoản dự phòng này cũng không được đánh giá cao hơn giá trị tài sản và khoản thu nhập không thấp hơn giá trị các khoản phải trả và phải chi. Doanh nghiệp chỉ được ghi nhận doanh thu và thu nhập khi có các bằng chứng về khả năng thu được lợi ích kinh tế. Đồng thời khoản chi phí sẽ được ghi nhận khi chứng minh chắc chắn về khả năng phát sinh chi phí
Nguyên tắc này có mối quan hệ với nguyên tắc giá gốc. Giả thiết doanh nghiệp hoạt động liên tục sẽ liên quan đến việc phản ánh chi phí, tài sản và thu nhập của doanh nghiệp theo giá gốc, không phản ánh theo giá của thị trường mặc dù giá thị trường là giá của những tài sản doanh nghiệp mua về và có thể thay đổi theo thời gian
4. Nguyên tắc nhất quán [Consistency]
Với nguyên tắc nhất quán, kế toán cần doanh nghiệp cần làm rõ sự thống nhất trong một kỳ kế toán giữa các chính sách và phương pháp kế toán mà doanh nghiệp đã lựa chọn để áp dụng. Các chính sách, phương pháp kế toán doanh nghiệp đã chọn phải được áp dụng nhất quán từ kỳ này sang kỳ khác và chỉ nên thay đổi khi có lý do đặc biệt và ít nhất phải chuyển sang kỳ kế toán sau.
Trường hợp nếu xảy ra sự thay đổi trong chính sách và phương pháp kế toán thì cần bổ sung trong thuyết minh báo cáo, giải trình lý do và sự ảnh hưởng của nó.
Nguyên tắc nhất quán đảm bảo các thông tin luôn mang tính ổn định và có thể so sánh được giữa các kỳ kế toán với nhau, giữa kế hoạch hay dự toán với thực tế thực hiện.
5. Nguyên tắc phù hợp [Matching concept]
Nguyên tắc phù hợp nhắc nhở người sử dụng phải có sự phù hợp trong việc ghi nhận doanh thu và chi phí. Trường hợp khi ghi nhận khoản doanh thu thì cần có sự tương ứng với khoản chi phí liên quan. Khoản chi phí tương ứng với doanh thu bao gồm khoản chi phí của kỳ trước hoặc khoản chi phí liên quan đến doanh thu của kỳ đó. Khi ghi nhận các khoản chi phí hợp lý tương ứng với khoản doanh thu trong kỳ phát sinh sẽ giúp doanh nghiệp phân tích và tính toán chính xác các phần thu nhập chịu thuế của doanh nghiệp. Điều này chính là cơ sở giúp doanh nghiệp tính được khoản thuế TNDN cần phải nộp cho nhà nước
Chi phí tương ứng với doanh thu bao gồm:
- Chi phí của kì tạo ra doanh thu: Là các chi phí phát sinh thực tế trong kì và liên quan đến việc tạo ra doanh thu của kì đó
- Chi phí của kì trước hoặc chi phí phải trả liên quan đến doanh thu của kì đó
6. Nguyên tắc thận trọng trong kế toán [Frudence concept]
Đối với nguyên tắc này, yêu cầu cần đưa ra sự phán đoán, xem xét và cân nhắc kỹ lương để lập các ước tính kế toán trong điều kiện mình không chắc chắn.
Nguyên tắc thận trọng yêu cầu ghi tăng vốn chủ sở hữu chỉ được thực hiện khi có bằng chứng chắc chắn, còn việc ghi giảm vốn chủ sở hữu phải được ghi nhận từ khi có chứng cứ về khả năng có thể xảy ra. Doanh nghiệp không nên lập quá lớn các khoản dự phòng, không nên đánh giá cao hơn giá trị của các tài sản và khoản thu nhập, không đánh giá thấp hơn giá trị các khoản phải trả và chi phí. Việc ghi nhận chi phí cần có bằng chứng về khả năng phát sinh. Doanh thu và thu nhập chỉ được ghi nhận khi có bằng chứng chắc chắn về khả năng thu được lợi ích kinh tế.
7. Nguyên tắc trọng yếu
Một trong các nguyên tắc kế toán quan trọng đó chính là nguyên tắc trọng yếu. Tính trọng yếu phụ thuộc vào độ lớn và tính chất của thông tin hoặc các sai sót trong hoàn cảnh cụ thể. Trường hợp thiếu thông tin hoặc thông tin không chính xác có thể làm sai lệch thông tin báo cáo tài chính. Tính trọng yếu của thông tin được xem xét dựa trên 2 phương diện là định tính và định lượng.
Là kế toán viên hay kế toán dịch vụ cũng đều cần tuân thủ các nguyên tắc kế toán kể trên để đảm bảo mọi báo cáo đều chính xác, đúng quy định. Đối với các doanh nghiệp nhỏ, doanh nghiệp mới thành lập với những khó khăn về nguồn lực và chi phí để thuê nhân viên kế toán thực hiện các công tác ghi chép, hạch toán, lập báo cáo thuế, BCTC…thì việc lựa chọn dịch vụ kế toán kèm theo giải phải phần mềm kế toán là giải pháp tối ưu để giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, yên tâm sản xuất và kinh doanh.
Các phần mềm như phần mềm kế toán online MISA AMIS giúp kế toán hạn chế tối đa các sai sót trong công tác hạch toán kế toán, đồng thời tiết kiệm thời gian và công sức của kế toán so với việc thực hiện thủ công như trước đây.
Phần mềm kế toán online MISA AMIS hỗ trợ doanh nghiệp quản lý tài chính – kế toán nhanh chóng và chính xác hơn:
+ Đáp ứng đầy đủ nghiệp vụ kế toán theo thông tư 133/2016/TT-BTC và thông tư 200/2014/TT-BTC
+ Phù hợp với mọi loại hình doanh nghiệp: Thương mại, dịch vụ, xây lắp, sản xuất
+ Tự động lập báo cáo tài chính, tờ khai thuế ngay trên phần mềm; Kết nối ngân hàng điện tử, cơ quan Thuế giúp kế toán tiết kiệm thời gian và công sức hiệu quả.
+ Tự động lập các báo cáo quản trị: CEO/Chủ DN có thể theo dõi nhanh tình hình tài chính, kết quả hoạt động kinh doanh, công nợ, tồn kho.. ngay trên điện thoại để kịp thời ra quyết định kinh doanh.
+ Làm việc mọi lúc, mọi nơi qua Internet: Giám đốc, Kế toán có thể truy cập làm việc từ mọi thiết bị thông minh không bị gián đoạn công việc, kịp thời ra quyết định điều hành.
+ ………
Thấu hiểu nhu cầu của DN trong việc tìm kiếm dịch vụ kế toán thuế phù hợp với nhu cầu, chi phí DN, MISA [Đơn vị 25 năm kinh nghiệm chuyên phát triển phần mềm trong lĩnh vực TC- kế toán, kê khai Thuế,… cho hơn 250.000 DN và hàng triệu cá nhân] ra mắt Nền tảng kế toán dịch vụ ASP.MISA.VN là cầu nối trao đổi thông tin, nghiệp vụ, công việc chuyên môn giữa Kế toán dịch vụ và DN trên khắp cả nước.
Hãy đăng ký tham gia trải nghiệm ngay MISA ASP để nhận được:
- Được tặng miễn phí 1 năm tài chính phần mềm kế toán AMIS online.
- Cơ hội tìm kiếm thêm nhiều khách hàng mới gia tăng thu nhập.
- Tối ưu công việc, đảm nhận nhiều khách hàng cùng một lúc.
| Đọc thêm:
Chính sách kế toán là thuật ngữ khá quen thuộc đối với các đơn vị doanh nghiệp. Để thực hiện các giao dịch được thuận lợi nhất, họ phải lựa chọn những chính sách nhất quán và hợp lý phù hợp cho doanh nghiệp của mình.
Chính sách kế toán là gì?
Theo Chuẩn mực số 29 do Bộ Tài chính ban hành và công bố theo quyết định số 12/2005/QĐ-BTC ngày 15/02/2005 với nội dung: “Thay đổi chính sách kế toán, ước tính kế toán và các sai sót”. Được hiểu là các nguyên tắc, cơ sở và phương pháp kế toán cụ thể được doanh nghiệp áp dụng trong việc lập và trình bày báo cáo tài chính.
Chẳng hạn như: phương pháp tính giá gốc hàng tồn kho, phương pháp hạch toán chênh lệch tỷ giá hối đoái, phương pháp kế toán chi phí đi vay…hay các vấn đề khác.
Tính nhất quán
Doanh nghiệp phải lựa chọn và áp dụng chính sách cho bộ phận kế toán nhất quán đối với các giao dịch, sự kiện tương tự. Trừ khi có chuẩn mực kế toán khác yêu cầu hoặc cho phép phân loại các giao dịch, sự kiện tương tự thành các nhóm nhỏ. Và áp dụng chính sách kế toán khác nhau cho các nhóm này. Trường hợp này, một chính sách phù hợp sẽ được lựa chọn và áp dụng nhất quán đối với mỗi nhóm. Giúp cho việc không bị nhầm lẫn các giao dịch với nhau và quản lý dễ dàng hơn rất nhiều.
Những thay đổi trong chính sách kế toán
Khi đã lựa chọn và áp dụng chính sách kế toán cho doanh nghiệp, thì việc thay đổi không phải cứ muốn là được. Đây chính là tính nhất quán của chính sách kế toán.
Doanh nghiệp có thể thay đổi chính sách được không?
Nếu doanh nghiệp muốn thay đổi chính sách kế toán, cần phải phụ thuộc một trong các trường hợp sau:
- Có sự thay đổi theo quy định của pháp luật hoặc của chuẩn mực kế toán và chế độ kế toán;
- Sự thay đổi sẽ dẫn đến báo cáo tài chính cung cấp thông tin tin cậy và thích hợp hơn về ảnh hưởng của các giao dịch và sự kiện đối với tình hình tài chính, kết quả hoạt động kinh doanh và lưu chuyển tiền tệ của doanh nghiệp.
Đây là quy định mà doanh nghiệp, công ty cần phải hiểu và nắm rõ nhất. Doanh nghiệp chỉ được phép thay đổi đối với hai trường hợp nêu trên.
Vấn đề nào không được xem là thay đổi trong chính sách của kế toán?
Những vấn đề sau đây không phải là thay đổi chính sách kế toán:
- Việc áp dụng một chính sách kế toán cho các giao dịch. Sự kiện có sự khác biệt về cơ bản so với các giao dịch. Sự kiện đó đã xảy ra trước đây;
- Việc áp dụng các chính sách kế toán mới cho các giao dịch. Sự kiện chưa phát sinh trước đó hoặc không trọng yếu.
Áp dụng các thay đổi trong chính sách kế toán
Việc áp dụng các thay đổi trong chính sách kế toán được thực hiện trong các trường hợp sau:
- Doanh nghiệp phải thực hiện thay đổi chính sách kế toán do áp dụng lần đầu các quy định của pháp luật hoặc chuẩn mực kế toán, chế độ kế toán theo các hướng dẫn chuyển đổi cụ thể [nếu có] của pháp luật, chuẩn mực kế toán, chế độ kế toán đó;
- Khi doanh nghiệp thay đổi chính sách kế toán do áp dụng lần đầu các quy định của pháp luật hoặc chuẩn mực kế toán, chế độ kế toán nhưng không có các hướng dẫn chuyển đổi cụ thể cho sự thay đổi đó [áp dụng phi hồi tố chính sách kế toán đó], hoặc tự nguyện thay đổi chính sách kế toán thì phải áp dụng hồi tố chính sách kế toán mới.
Doanh nghiệp tự tạo chính sách riêng đối với bộ phận kế toán
Để tự tạo chính sách riêng cho doanh nghiệp là điều không hề đơn giản. Trước khi xây dựng chính sách riêng cho mình, bản thân doanh nghiệp phải:
- Doanh nghiệp phải dựa vào những tiêu chuẩn, các chuẩn mực IFRS do uỷ ban IFRS [International Financial Reporting Standards – Chuẩn mực BCTC quốc tế] ban hành cùng với những hướng dẫn từ Uỷ ban diễn giải Chuẩn mực kế toán [SIC] để áp dụng vào trong doanh nghiệp của mình.
- Doanh nghiệp của bạn phải áp dụng và nghiên cứu những khái niệm có trong quy chuẩn của khung khái niệm cho việc lập báo cáo tài chính.
- Ngoài ra, bạn còn phải tham khảo và xem xét các quy định chung để xây dựng các chuẩn mực kế toán trong ngành do các tổ chức khác ban hành.
Vì sao nên chọn FATO làm đơn vị tư vấn?
Quản lý các vấn đề về kế toán – thuế trong doanh nghiệp đòi hỏi người thực hiện phải có kiến thức chuyên môn sâu. Để hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ xử lý các vấn đề tuân thủ, FATO cung cấp đội ngũ chuyên môn giàu kinh nghiệm và chuyên nghiệp, có khả năng hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong các lĩnh vực kinh doanh khác nhau thông qua việc FATO thực hiện các dịch vụ kế toán, kế toán thuế, hỗ trợ và tư vấn doanh nghiệp. Với nguồn nhân lực, vật lực hiện có cùng với văn hoá làm việc tận tâm chúng tôi sẽ đảm bảo cung cấp chất lượng dịch vụ tốt nhất đến khách hàng.
Xem thêm: Kiến thức về lũy kế và lũy kế giá trị thanh toán