Trẻ em bao nhiêu tuổi mới được sử dụng điện thoại?

Ngày 11/3, đã diễn ra "Hội thảo Môi trường Internet an toàn: Giải pháp trong trường học". Tai hội thảo, ông Trần Đăng Khoa, Phó cục trưởng An toàn thông tin, Bộ Thông tin và Truyền thông nhận thấy, hiện nay nhiều phụ huynh cho con em mình sử dụng điện thoại từ rất sớm.

Trước đó năm 2022, Google đã thực hiện một cuộc khảo sát, ông Khoa cho biết kết quả cuộc khảo sát này cho thấy rung bình mà trẻ em Việt Nam sở hữu điện thoại là 9, còn trên thế giới là 13. Trong khi đó, nghiên cứu cho thấy khoảng 13 tuổi, trẻ mới bắt đầu tiếp cận những nội dung, hướng dẫn về an toàn trên không gian mạng.

Ngoài những tác động tích cực, hiện nay không gian mạng cũng tiềm ẩn nhiều cạm bẫy khó lượng. Song song với công nghệ phát triển là những rủi ro đặc biệt là đối với trẻ em, khi mà những đối tượng này chưa được trang bị kiến thức cũng như có đầy đủ nhận thức và kỹ năng bảo vệ mình trên môi trường mạng.

Ông Trần Đăng Khoa, Phó cục trưởng An toàn thông tin, Bộ Thông tin và Truyền thông, tại hội thảo sáng 11/3. Ảnh: NIC/Vnexpress

Theo Phó cục trưởng An toàn thông tin, Bộ Thông tin và Truyền thông - ông Trần Đăng Khoa cho hay, hiện tại Việt Nam có khoảng 24,7 triệu trẻ em, con số này chiếm 25% dân số, trong đó 2/3 các em đều đã được tiếp cận các thiết bị kết nối mạng. Cụ thể, thống kê, 82% trẻ em Việt Nam trong độ tuổi 12-13 tuổi đã sử dụng Internet. Con số này tăng lên 93% đối với trẻ từ 14-15 tuổi.

Ông Khoa nhận định: “Hoạt động trực tuyến phổ biến nhất của trẻ em là học tập, vui chơi giải trí và kết nối liên lạc với bạn bè người thân. Đáng lưu ý, có 49% trẻ em sử dụng Internet để chơi điện tử ít nhất 1 tuần/lần. Thực tế đó cho thấy, không gian mạng đang có ảnh hưởng quan trọng thế nào đối với sự phát triển của trẻ em”, dần theo báo Tiền Phong

Liên quan đến vấn đề này, bà Nguyễn Phương Linh - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý và Phát triển bền vững (MSD) chia sẻ, năm 2020 76% trẻ em được học về sử dụng Internet an toàn nhưng chủ yếu do tự học, học từ bạn bè. Chỉ 53% học từ nhà trường nhưng cũng chủ yếu là kỹ năng sử dụng máy tính, công nghệ thay vì các kỹ năng số sử dụng Internet an toàn.

Nhiều trẻ em chia sẻ khi gặp vấn đề trên môi trường mạng, trẻ thường không kể với ai, tự tìm cách khắc phục hoặc tìm đến sự giúp đỡ từ bạn bè thay vì nhờ tới sự giúp đỡ của thầy cô, cha mẹ hay các cơ quan chức năng.

Chính vì thế, nhà trường, phụ huynh cần đông hành và hướng dẫn trẻ hoạt động trên mội trường mạng một cách lành mạnh. Các trường cần tăng cường tổ chức các chuyên đề giáo dục, kỹ năng sống, lồng ghép hướng dẫn sử dụng Internet an toàn trong các môn học liên quan như Công nghệ, Tin học.

Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) khuyến cáo nên tắt tất cả các màn hình xung quanh trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đ(trẻ dưới 18 tháng tuổi). Trẻ em từ 18 tháng tuổi trở lên có thể sử dụng thiết bị điện tử một chút, tuy nhiên không nên quá một giờ mỗi ngày.

Nhưng Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ cũng nhấn mạnh rằng đưa ra giới hạn thời gian sử dụng thiết bị điện tử là chưa đủ: Điều quan trọng là cha mẹ phải chọn các chương trình và trò chơi phù hợp với độ tuổi của trẻ, đồng thời tham gia cùng trẻ trong suốt thời gian sử dụng thiết bị thay vì chỉ giao điện thoại cho trẻ sử dụng như một người trông trẻ điện tử.

Một cuộc khảo sát gần đây ở Hoa Kỳ cho thấy cứ 3 trẻ sơ sinh và 4 trong 5 trẻ mới biết đi thì có 2 trẻ xem phim, chương trình truyền hình hoặc video trực tuyến. Có khoảng 16% bắt đầu xem màn hình điện thoại/tivi trước khi trẻ được 3 tháng tuổi và 50% khi trẻ được 7 tháng tuổi. Nhìn chung, cứ 5 trẻ thì có 1 trẻ xem hơn 3 giờ mỗi ngày.

Mặc dù ở Việt Nam chưa có cuộc khảo sát nào về việc cho trẻ em sử dụng thiết bị điện tử, nhưng thực tế là càng ngày trẻ em được cho sử dụng các thiết bị này sớm hơn và thời gian sử dụng nhiều hơn.

Rõ ràng, điều này không phù hợp với những gì các chuyên gia quy định. Cha mẹ thường cho trẻ em sử dụng điện thoại, xem tivi để cho trẻ ăn dễ dàng hơn, để có thời gian làm những công việc khác, cũng có khi là để có thời gian nghỉ ngơi.

Việc cho trẻ em sử dụng thiết bị điện tử để xem các chương trình, video hoặc chơi các trò chơi có hại hay không còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố.

Nếu bạn cùng trẻ xem một chương trình phù hợp với lứa tuổi của trẻ và cùng trò chuyện với trẻ về chương trình đó thì đây là việc làm tốt, có thể có lợi cho sự phát triển của trẻ.

Nhưng nếu bạn để trẻ xem một mình, cho trẻ xem hàng giờ liền hoặc cho trẻ xem nội dung không phù hợp với lứa tuổi của trẻ có thể gây hại cho trẻ.

Khi cho trẻ dùng thiết bị điện tử có thể tác động đến sự phát triển của trẻ, bao gồm:

• Phát triển ngôn ngữ: một trong những lo lắng lớn nhất là thời gian sử dụng thiết bị có thể ảnh hưởng đến việc tiếp thu ngôn ngữ của trẻ. Cho đến khi trẻ được khoảng 2 tuổi rưỡi, việc phát triển ngôn ngữ của trẻ sẽ không đạt được hiệu quả chỉ từ việc xem thứ gì đó trên màn hình điện thoại/tivi. Một nghiên cứu cho thấy rằng ở trẻ em dưới 4 tuổi, trẻ càng xem tivi nhiều giờ, trẻ càng học được ít từ hơn.

Tuy nhiên, trẻ em từ 12 tháng tuổi có thể học từ mới từ các phương tiện kỹ thuật số nếu cha mẹ chúng xem cùng trẻ và tiếp tục lặp lại cũng như củng cố từ mới. Bởi vì trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi học nói bằng cách tương tác với cha mẹ và người chăm sóc, tiếp thu âm thanh, từ ngữ, ngôn ngữ cơ thể và giao tiếp bằng mắt. Trẻ cũng cần thời gian yên tĩnh để tập và thử nghiệm giọng nói của mình.

• Phát triển tình cảm và xã hội: trẻ sơ sinh học cách hòa nhập xã hội bằng cách kết nối mặt đối mặt với cha mẹ, nhưng màn hình kỹ thuật số gây mất tập trung có thể cản trở sự kết nối này.

Một nghiên cứu cho thấy rằng khi bật tivi, điện thoại, cha mẹ sẽ có ít khả năng tương tác với con hơn. Hai nghiên cứu khác quan sát thấy rằng cha mẹ càng chăm chú vào thiết bị di động của con mình, thì họ càng ít tương tác với con cái.

Cũng có những lo ngại rằng màn hình thiết bị điện tử có thể dẫn đến việc trẻ thiếu chú ý và gặp các vấn đề về hành vi. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi xem tivi khi còn nhỏ có thể gặp khó khăn hơn trong việc quản lý cảm xúc và tự an ủi bản thân khi chúng lớn hơn.

• Các vấn đề về cân nặng: các nhà nghiên cứu đã rút ra mối liên hệ giữa thời gian sử dụng thiết bị điện tử quá nhiều và tình trạng béo phì ở những trẻ em từ độ tuổi mẫu giáo trở lên. Một nghiên cứu gần đây cho thấy chỉ số khối cơ thể (BMI) của trẻ mới biết đi tăng lên với mỗi giờ sử dụng thiết bị điện tử mỗi tuần.

Đối với trẻ em ở mọi lứa tuổi, điều quan trọng là phải vận động vì hoạt động thể chất thúc đẩy sự phát triển thể chất và khuyến khích các thói quen lành mạnh.

• Các vấn đề về giấc ngủ: Có nhiều nghiên cứu đã phát hiện ra rằng trẻ em càng dành nhiều thời gian trước màn hình thiết bị điện tử, đặc biệt là vào buổi tối thì chúng càng ngủ ít hơn. Điều này đúng ngay cả đối với trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi. Và đặc biệt đáng lo ngại khi trẻ nhỏ cần ngủ nhiều để phát triển: Trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên cần ngủ 15 giờ mỗi ngày và trẻ mới biết đi cần tới 14 giờ mỗi ngày để ngủ.

Các bậc phụ huynh cần lưu ý không cho phép sử dụng bất kỳ màn hình thiết bị điện tử nào trong phòng ngủ của trẻ, ngay cả những màn hình nhỏ như điện thoại và máy tính bảng cũng có liên quan đến việc làm giảm chất lượng giấc ngủ của trẻ. Ánh sáng phát ra từ màn hình có thể làm chậm quá trình giải phóng melatonin và thực sự khiến trẻ khó ngủ hơn. Cho trẻ xem thứ gì đó trên màn hình sẽ gây kích thích và khiến trẻ khó ngủ yên hơn.

Bộ não của một đứa trẻ phát triển nhanh nhất trong ba năm đầu đời và trẻ học tốt nhất khi sử dụng đầy đủ cả năm giác quan để tiếp nhận thông tin. Trải nghiệm cầm một quả táo, ngửi, nếm nó và nghe tên gọi thông qua một người thật sẽ phong phú hơn nhiều so với việc nhìn thấy hình ảnh quả táo trên màn hình và nghe thấy âm thanh từ trong đó.

Mối lo ngại lớn nhất liên quan đến việc cho trẻ dùng thiết bị điện tử, để trẻ tiêu tốn thời gian vào đó, thay vì trẻ tham gia các hoạt động khác. Các khuyến nghị mới nhất từ ​​Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ nhấn mạnh tầm quan trọng của sự tham gia của cha mẹ: Nếu bạn định để em bé hoặc trẻ mới biết đi xem điện thoại/tivi, tốt nhất bạn nên ngồi xuống cùng với trẻ, biến nó thành một hoạt động mà cả hai cùng tham gia.

Ngay cả khi bật tivi ở chế độ màn hình nền cũng có thể gây hại cho trẻ. Cho đến nay, chúng ta vẫn chưa ai biết được tác động đầy đủ, nhưng một số nhà khoa học tin rằng âm thanh và hình ảnh nền khiến trẻ nhỏ mất tập trung vào việc vui chơi, điều cần thiết cho việc học tập của một đứa trẻ.

Claire Lerner, một nhân viên xã hội và cố vấn nuôi dạy con cái tại Zero to Three, một tổ chức phi lợi nhuận tập trung vào sự phát triển của trẻ thơ cho biết: "Trẻ em cần rất tập trung và tập trung. Việc sử dụng thiết bị điện tử sẽ cản trở sự phát triển nhận thức". Bên cạnh đó, cô nói thêm, với trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi có thời lượng giấc ngủ dài (>12 tiếng/ngày), thời gian trẻ thức là không nhiều, không nên để phần lớn khoảng thời gian này cho trẻ dùng thiết bị điện tử.

Việc cho trẻ sử điện thoại hoặc máy tính bảng của bạn đặc biệt hấp dẫn khi trẻ đang buồn chán hoặc khó chịu vì một lý do nào đó. Nhưng việc dựa vào các thiết bị điện tử để tránh những cơn giận dữ thực sự có thể gây tổn hại nhiều hơn là giúp ích cho trẻ.

Một nghiên cứu cho thấy trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi có thời gian sử dụng thiết bị điện tử nhiều hơn sẽ gặp khó khăn hơn trong việc tự xoa dịu bản thân. Các nhà nghiên cứu khác đã nhận thấy mối liên hệ giữa việc tăng thời gian sử dụng thiết bị điện tử và các vấn đề về hành vi ở trẻ em, nhưng họ vẫn không chắc đâu là nguyên nhân và đâu là hậu quả. Có phải cha mẹ thường sử dụng điện thoại/tivi để xoa dịu và đánh lạc hướng những đứa trẻ đang cảm thấy khó chịu hay trẻ em có phát triển các vấn đề về hành vi do thời gian sử dụng thiết bị quá nhiều không?

Điều quan trọng đối với trẻ mới biết đi là phải học cách thích nghi với những thách thức, chẳng hạn như cảm thấy buồn chán trong chuyến đi đến cửa hàng tạp hóa hoặc được thông báo rằng chúng không thể ăn một thanh kẹo trước bữa tối. Thực tế, một phần của thời thơ ấu là đối mặt với những thất vọng và chứng kiến ​​chúng có thể sống sót.

Chương trình giáo dục chất lượng cao là tốt nhất cho trẻ nhỏ. Tuy nhiên, để trẻ thực sự được hưởng lợi từ những chương trình này thì điều quan trọng là bạn phải cùng nhau xem và nói chuyện với trẻ về chương trình sau đó. Trẻ nhỏ chỉ đơn giản là không học được nhiều từ màn hình trừ khi người lớn tích cực tham gia, củng cố các từ và ý tưởng mới cho trẻ.

Một số nghiên cứu đã phát hiện ra rằng các chương trình chất lượng dành cho trẻ em có thể giúp trẻ mẫu giáo cải thiện các kỹ năng ngôn ngữ, nhận thức và xã hội. Những chương trình này được thiết kế cẩn thận để hỗ trợ sự phát triển của trẻ em.

Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng dễ dàng phân biệt điều gì thực sự mang tính giáo dục và điều gì không. Bạn cần đặc biệt thận trọng với các ứng dụng và trò chơi kỹ thuật số: một ứng dụng được giới thiệu sẽ thúc đẩy việc học của trẻ không có nghĩa là nó thực sự có hiệu quả.

Các nhà phát triển có thể tiếp thị một ứng dụng là "giáo dục" mà không cần đáp ứng bất kỳ tiêu chuẩn nào và hầu hết các ứng dụng này không tuân theo một chương trình giảng dạy cụ thể hoặc sử dụng nội dung từ các chuyên gia phát triển trẻ em.

Để tìm chương trình truyền thông tốt nhất cho trẻ, bạn nên xem trước video và ứng dụng trước khi giới thiệu chúng với trẻ em. Cần tránh các ứng dụng yêu cầu trẻ chạm vào màn hình một cách vô tâm hoặc có đồ họa gây mất tập trung.

Thay vào đó, hãy tìm kiếm các yếu tố tương tác giúp củng cố khả năng học tập và tư duy, đồng thời khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động tích cực.

Thật khó để biết được chính xác những gì trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi học được từ những video và trò chơi này từ các thiết bị điện tử. Bộ não nhỏ của trẻ em có thể đang cố gắng nhận ra những gì chúng đang nhìn thấy như màu sắc, khuôn mặt, âm thanh. Nhưng liệu chúng có thực sự tiếp thu nó theo cách có thể gọi là học hay không, đó lại là câu hỏi lớn chưa có lời giải đáp.

Câu trả lời là không. Không cần thiết phải giới thiệu thiết bị điện tử cho trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi. Trẻ nhỏ phát triển mạnh khi tương tác với bạn và những người khác. Và màn hình của các thiết bị điện tử nói chung chỉ là một thứ khiến trẻ xao nhãng.

Các bậc phụ huynh thường cảm thấy bị áp lực khi phải giới thiệu công nghệ sớm để trẻ theo kịp xu thế phát triển của xã hội. Nhưng bạn hãy hãy yên tâm: Con bạn sẽ không bị tụt lại nếu đợi vài năm sau để biết cách sử dụng các thiết bị điện tử. Bởi các thiết bị kỹ thuật số rất dễ sử dụng, khi đến thời điểm thích hợp trẻ sẽ nhanh chóng bắt kịp. Và trẻ sẽ học được nhiều điều khi đọc sách với bạn hơn là xem video.

Ngoài ra, việc không cho trẻ sử dụng thiết bị điện tử có nghĩa là tránh các cuộc đàm phán và thất bại về quyền sử dụng các thiết bị này. Nếu trẻ không bao giờ sử dụng điện thoại của bạn, bạn sẽ không phải lo lắng về những cơn giận dữ và tranh giành quyền sử dụng điện thoại.

Bạn là người quyết định những gì phù hợp với gia đình của bạn. Nếu bạn cho phép bé sử dụng thiết bị, tốt nhất nên giữ cho trẻ sử dụng trong một thời gian ngắn và hướng dẫn trẻ cách sử dụng và trải nghiệm chúng.

Chú ý và điều độ là điều quan trọng khi cho trẻ sử dụng thiết bị điện tử. Hãy nhớ rằng trẻ đang sử dụng thiết bị điện tử trong bao lâu và đảm bảo rằng phần lớn thời gian đó là dùng cùng với bạn. Bạn nên dành phần lớn thời gian trong ngày của trẻ để vui chơi tự do, tương tác xã hội và đọc sách và chơi đồ chơi.

Nhưng tất cả chúng ta đều sống trong thế giới thực. Việc nuôi dạy con cái thật khó khăn, thời gian sử dụng thiết bị điện tử của trẻ em ngày tháng kéo dài và điều này cũng có thể xảy ra với những bậc phụ huynh kiên nhẫn nhất. Nếu 10 phút nghỉ ngơi giúp bạn thư giãn, hoặc đủ thời gian để chuẩn bị bữa trưa hoặc giặt quần áo thì rất dễ khiến bạn cho phép trẻ sử dụng thiết bị điện tử trong khoảng thời gian này.