Vai trò ý nghĩa của việc sử dụng phim hoạt hình trong giáo dục trẻ mầm non
|
Tuổi thơ chắc chắn không thể thiếu được bóng dáng những bộ phim hoạt hình. Khi chúng ta lớn lên, nhìn lại một chặng đường ngày bé với những Vua sư tử, Hoa mộc lan, Chihiro ở thế giới thần bí, Cô bé lọ lem, Nàng bạch tuyết và bảy chú lùn, chẳng ai phủ nhận được việc phim hoạt hình đã ảnh hưởng quá lớn tới quá trình trưởng thành của một đứa trẻ. Trẻ xem hoạt hình sẽ không là nỗi lo nếu bố mẹ biết cách sắp xếp hợp lý Tác động của phim hoạt hình với sự phát triển của trẻ Trẻ nhỏ tiếp nhận những âm thanh, màu sắc và vật thể mới bằng sự trợ giúp của phim hoạt hình, chúng cũng được tiếp xúc với âm nhạc theo một cách hoàn toàn mới. Hơn thế nữa, xem phim hoạt hình cũng truyền cảm hứng cho trẻ nhảy nhót và nói bằng ngôn ngữ mà chỉ có chúng mới hiểu nổi.
Phát triển tư duy nhận thức, khả năng ghi nhớ, tập trung sự chú ý, cách xử lý theo logic, cũng như tăng khả năng hoạt động não bộ với thị giác, thính giác. Phát triển ngôn ngữ, phương thức giao tiếp thông qua hội thoại giữa các nhân vật. Với phim hoạt hình tiếng nước ngoài, trẻ cũng có thể được phát triển tư duy ngoại ngữ ngay từ lúc bé. Giải tỏa căng thẳng nhờ các tình tiết gây cười lồng ghép khéo léo, cải thiện tâm trạng của trẻ. Làm quen với việc học qua các yếu tố ngoài giải trí như dạy tiếng Anh, dạy cách cư xử đạo đức, lịch sử, toán học, âm nhạc. Nhờ vậy, trẻ được làm quen với việc học ngay trong lúc giải trí, và từ đó phát triển nhiều hơn sự hứng khởi khi học hành. Bởi vậy, việc đưa phim hoạt hình vào giảng dạy trong nhà trường đã không còn là chuyện mới mẻ. Năm 2020, “Tôi Yêu Việt Nam” trên truyền hình quay trở lại với phiên bản hoàn toàn mới, tập trung vào lứa tuổi Mầm non, từ 3 đến 5 tuổi, là độ tuổi hình thành nhận thức, yêu thích khám phá thế giới xung quanh và cũng bắt đầu tham gia giao thông. Mở đầu “Tôi Yêu Việt Nam” mùa này sẽ là series phim hoạt hình với tên gọi “Vui giao thông” xoay quanh ba nhân vật ngộ nghĩnh, đáng yêu: Bi – Bo – Ben với ba cá tính khác nhau. Trong khi Bi là một bạn khỉ kháu khỉnh, hiếu động và tràn đầy năng lượng, cô bạn Mèo tên Bo thông minh lanh lợi thì bạn Ben tắc kè lại khá e dè, nhút nhát, có chiêu thuật “tàng hình” mỗi khi bối rối. Mỗi tập phim là một bài học, câu chuyện giao thông với nhiều kiến thức bổ ích được truyền tải đến các bạn nhỏ thông qua lăng kính tuổi thơ hồn nhiên, sinh động của ba nhân vật hoạt hình. Bi, Bo, Ben giống như những người bạn đồng hành của của các bạn nhỏ, cùng nhau khám phá thế giới và hình thành cho bản thân những nhận thức và bài học đầu tiên về giao thông. Chương trình “Vui giao thông” gồm 26 tập với thời lượng mỗi tập 5 phút chính thức phát sóng từ ngày 19/9/2020 vào lúc 18:50 thứ Bảy hàng tuần, phát lại trong khung giờ 16:10 thứ Hai hàng tuần trên VTV3. Song song với việc phát sóng trên truyền hình, loạt phim hoạt hình còn được phát sóng trên kênh Youtube và Fanpage chính thức của “Tôi Yêu Việt Nam”, đồng thời, phát trên kênh Youtube POPS Kids, kênh giáo dục và giải trí hàng đầu cho trẻ em tại Việt Nam. Bên cạnh hoạt động phát sóng phim hoạt hình, “Tôi yêu Việt Nam” mùa mới còn triển khai thí điểm hoạt động đào tạo cho các bé tại trường mầm non tại 5 tỉnh: Phú Thọ, Hải Phòng, Nghệ An, Lâm Đồng, Cần Thơ. Tham gia hoạt động đào tạo này, các bé sẽ có cơ hội được nhập vai các nhân vật khác nhau, trải nghiệm tình huống giao thông thực tế, hình thành ý thức tham gia giao thông. Hãy cùng các bé đón xem “Tôi Yêu Việt Nam” phiên bản mới “Vui giao thông” trên truyền hình và các kênh truyền thông xã hội cũng như đồng hành cùng các bé với những bài học giao thông ý nghĩa tại trường học để mở rộng thế giới quan của trẻ và trang bị thêm cho trẻ những kiến thức về an toàn giao thông nhé.
YOMEDIA
ADSENSE
Thêm tài liệu vào bộ sưu tập có sẵn: 
YOMEDIA Đang xử lý...
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘIKHOA GIÁO DỤC TIỂU HỌCTÊN SINH VIÊNKHÓA LUẬN TỐT NGHIỆPĐề tài: Sử dụng phim hoạt hình trong dạy đạo đức lớp 5...................... – NĂM …0TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘIKHOA GIÁO DỤC TIỂU HỌCKHÓA LUẬN TỐT NGHIỆPĐề tài: Sử dụng phim hoạt hình trong dạy đạo đức lớp 5Họ và tên học viên:..............................................Lớp:.......................................................................Người hướng dẫn:.................................................1PHỤ LỤCA. MỞ ĐẦU..................................................................................................31. Lý do chọn đề tài.....................................................................................32. Mục đích nghiên cứu..............................................................................33. Khách thể và đối tượng nghiên cứu.......................................................33. 1. Khách thể nghiên cứu............................................................................33. 2. Đối tượng nghiên cứu............................................................................44. Nhiệm vụ nghiên cứu..............................................................................45. Giới hạn nghiên cứu...............................................................................46. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................4B. NỘI DUNG...............................................................................................5CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC SỬ DỤNGPHIM HOẠT HÌNH TRONG DẠY MÔN ĐẠO ĐỨC LỚP 5.....................51. Cơ sở lý luận của việc sử dụng phim hoạt hình trong dạy môn đạođức lớp 5:......................................................................................................51.1. Môn đạo đức ở tiểu học:.........................................................................52. Cơ sở thực tiễn của đề tài.....................................................................152.1. Khái quát quá trình điều tra:.................................................................17I.2.2. Kết quả điều tra:...........................................................................233. Khả năng ứng dụng trong giảng dạy môn đạo đức:..........................23CHƯƠNG II: SỬ DỤNG PHIM HOẠT HÌNH TRONG DẠY MÔN ĐẠOĐỨC LỚP 5.................................................................................................241. Nguyên tắc sử dụng phim hoạt hình trong dạy môn đạo đức lớp 5: 242. Quy trình thực hiện một bài dạy đạo đức có sử dụng phim hoạt hình:.242.1. Chuẩn bị:..............................................................................................242.2. Tổ chức thực hiện:................................................................................242.3. Đánh giá:..............................................................................................263. Các yêu cầu sư phạm khi sử dụng phim hoạt hình trong giảng dạyđạo đức cho học sinh lớp 5:......................................................................264. Bài học kinh nghiệm:............................................................................26CHƯƠNG III: KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ................................................272A. MỞ ĐẦU1. Lý do chọn đề tài“TIÊN HỌC LỄ, HẬU HỌC VĂN” đó là câu nói mà ai cũng có thể thấyđược ở bất cứ trường học nào nhưng các nhà giáo có thật sự quan tâm đến việcgiáo dục đạo đức, lễ nghĩa hay không, học sinh đã được “học lễ” như thế nào khimà đi đến đâu chúng ta đều nghe những nhà giáo dục tiến bộ than phiền rằng:“Tình hình đạo đức của học sinh, thanh thiếu niên có nhiều hiện tượng khôngbình thường, tạo ra những mâu thuẫn gay gắt trong xã hội và giữa các thế hệ, vịtrí và uy tín của người thầy sa sút đi nhiều”. Cả xã hội đã và đang gióng lên hồichuông báo động về tình trạng xuống dốc đạo đức trong học sinh và việc chútrọng giáo dục đạo đức cho học sinh lúc này là cần thiết hơn bao giờ hết. Cungcấp cho học sinh những tri thức đạo đức (hiểu biết về đạo đức, về thái độ phảicó, về nhiệm vụ, về bổn phận phải làm….) là một khâu quan trọng trong việcgiáo dục đạo đức trong nhà trường. Thông qua các giờ học đạo đức học sinh sẽđược trang bị những tri thức về đạo đức một cách khái quát và hệ thống. Vốn trithức này có tác dụng quan trọng ở chỗ giúp học sinh có cơ sở đúng đắn để nhậnra và phân biệt giữa hiện tượng đạo đức và hiện tượng phi đạo đức biểu hiệnmuôn hình vạn trạng xung quanh mình hàng ngày và từ đó giúp các em tăngthêm tính tự giác trong hành vi đạo đức của mình. Như chúng ta đã biết “Tuổithiếu niên” là sự tồn tại giữa tuổi trẻ em và tuổi thanh niên, lứa tuổi này có mộtvị trí đặc biệt trong thời kì phát triển của con người. Vị trí đặc biệt này đượcphản ánh bằng những tên gọi khác nhau của nó: “thời kì quá độ”, “tuổi khóbảo….. Những tên gọi đó nói lên tính phức tạp và tầm quan trọng của lứa tuổinày trong quá trình phát triển của con người. Cho nên tôi đã luôn tìm cách trả lờicho câu hỏi “Làm thế nào để giáo dục đạo đức cho học sinh một cách thật sự cóhiệu quả?”. Và cho đến bây giờ tôi nhận thấy rằng những câu chuyện sống độngminh họa bằng phim hoạt hình trong những giờ giáo dục đạo đức những tácđộng đạo đức của văn học, nghệ thuật sẽ là những biện pháp hiệu nghiệm tácđộng vào tình cảm. Các hình tượng nghệ thuật sống động của câu chuyện, lốisuy nghĩ, cư xử hành động của các nhân vật trong truyện sẽ góp phần rất nhiềuvào sự hình thành thái độ, tình cảm đạo đức của học sinh, do đó dễ chuyển trithức đạo đức thành niềm tin đạo đức trong học sinh. Đó là tất cả những gì tôimuốn thể hiện qua đề tài “Sử dụng phim hoạt hình trong dạy môn đạo đức lớp5” này.2. Mục đích nghiên cứuSử dụng phim hoạt hình nhằm góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quảcủa hoạt động dạy học môn Đạo đức trong các trường tiểu học, đồng thời gópphần giáo dục đạo đức và phát triển nhân cách toàn diện cho học sinh các trườngtiểu học.3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu3. 1. Khách thể nghiên cứuBan giám hiệu, giáo viên và học sinh lớp 5 ở trường tiểu học Thanh Ninh.33. 2. Đối tượng nghiên cứuphim hoạt hình trong dạy môn đạo đức lớp 54. Nhiệm vụ nghiên cứu- Tập hợp một số vấn đề lí luận làm cơ sở khoa học để tích hợp nội dung sửdụng phim hoạt hình vào dạy học môn Đạo Đức lớp 5.- Điều tra thực trạng tích hợp nội dung sử dụng phim hoạt hình vào dạy họcmôn Đạo Đức lớp 5.- Đề ra biện pháp hữu hiệu hướng dẫn tích hợp nội dung sử dụng phim hoạthình vào dạy học môn Đạo Đức lớp 5 ở trường tiểu học.5. Giới hạn nghiên cứu- Sách đạo đức lớp 56. Phương pháp nghiên cứua. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyếtĐọc, phân tích – tổng hợp, khái quát hóa, trừu tượng hóa, nghiên cứu SGKmôn Đạo Đức và một số tài liệu có liên quan đến vấn đề cần nghiên cứu.b. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn- Phương pháp quan sát- Phương pháp điều tra- Phương pháp thực nghiệm sư phạm- Phương pháp thống kê toán họcTrong đó phương pháp điều tra và phương pháp thực nghiệm sư phạm làchủ yếu4B. NỘI DUNGCHƯƠNG I:CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆCSỬ DỤNG PHIM HOẠT HÌNH TRONG DẠY MÔN ĐẠO ĐỨC LỚP 51. Cơ sở lý luận của việc sử dụng phim hoạt hình trong dạy môn đạođức lớp 5:1.1. Môn đạo đức ở tiểu học:1.1.1. Mục tiêu môn đạo đức: Học xong chương trình môn Đạo Đứclớp 5, học sinh cần đạt được những yêu cầu sau:- Biết nội dung và ý nghĩa một số chuẩn mực hành vi đạo đức và pháp luậtphù hợp vơi lứa tuổi học sinh lớp 5 trong quan hệ của các em với quê hương,đát nước, tổ tiên; với phụ nữ, cụ già , em nhỏ; với bạn bè và những người xungquanh; với hành vi việc làm của bản thân; vơi tài nguyên thiên nhiên.- Biết nhận xét, đánh giá các ý kiến, quan niệm, hành vi, việc làm có liênquan đến chuẩn mực đã học ; biết lựa chọn cách ứng xử phù hợp trong các tìnhhuống và biết thực hiện các chuẩn mực đã học trong cuộc sống hằng ngày.- Yêu quê hương, đất nước ; biết tổ tiên ; kính trọng người già, yêu thươngem nhỏ, tôn trọng phụ nữ ; đoàn kết, hợp tác bạn bè và những người xungquanh; có ý thức vượt khó, vươn lên trong cuộc sống ; có trách nhiệm về hànhđộng của mình ; yêu hòa bình ; có ý thức bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.1.1.2. Nội dung môn đạo đức:a.Quan hệ với bản thânBài 1- Em là học sinh lớp 5Bài 2- Có trách nhiệm về việc làm của mìnhBài 3- Có chí thì nênb. Quan hệ với gia đìnhBài 4- Nhớ ơn tổ tiênc. Quan hệ với nhà trườngBài 5- Tình bạnd. quan hệ với cộng đồng, xã hộiBài 6- Kính già, yêu trẻBài 7- Tôn trọng phụ nữBài 8- Hợp tác với những người xung quanhBài 9- Em yêu quê hươngBài 10- Ủy ban nhân dân xã (phường) em5Bài 11 – Em yêu tổ quốc Việt NamBài 12 – Em yêu hòa bìnhBài 13- Em tìm hiểu về Liên Hợp Quốce. Quan hệ với môi trường tự nhiênBài 14- Bảo vệ tài nguyên thiên nhiên Chương trình môn Đạo Đức lớp 5 gồm 114 chuẩn mực hành vi đạo đứcphù hợp với lứa tuổi học sinh trong các mối quan hệ của các em với bản thân,gia đình, nhà trường, cộng đồng và môi trường tự nhiên. Các chuẩn mực hành vi đạo đức trong chương trình thể hiện sự thốngnhất giữa tính dân tộc với tính nhân loại, tính truyền thống với tính hiện đại, cótác dụng giáo dục cho học sinh ý thức tự trọng, tự tin, có ý chí vươn lên, yêuthương, tôn trọng con người, yêu quê hương, đát nước, giữ gìn bản sắc dân tộc,tôn trọng các dân tộc khác cùng chung sống hòa bình và phát triển.Nội dung chương trình môn Đạo Đức lớp 5 kết hợp giữa giáo dục quyền với giáo dục bổnphạn của trẻ em. Dưới đây là nội dung một số quyền của trẻ em trong chương trình môn Đạo Đức lớp5.BàiBài 2Tên bàiCó trách nhiệm về việclàm của mìnhNội dung quyền trẻ em cần tích hợpQuyền trẻ em được tự quyết định vềnhững việc có liên quan đến bản thân phùhợp vơi lứa tuổi.Bài 3Có chí thì nênQuyền được phát triển của trẻ emBài 5Tình bạnQuyền trẻ em được tự do kết giao bạn bèBài 7Tôn trọng phụ nữQuyền được dối xử bình đẳng giữa trẻ emtrai và gáiBài 9Em yêu quê hươngQuyền được giữ gìn bản sắc văn hóa quêhươngỦy ban nhân dân xãBài 10(phường) emEm yêu tổ quốc ViệtBài 11 NamBài 12Em yêu hòa bìnhQuyền trẻ em được tham gia đóng góp ýkiến về những vân đè có liên quan đến trẻemQuyền trẻ em được có quốc tịch, quyềnđược giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộcQuyền trẻ em được sống trong hòa bình,được quan tâm, chăm sóc, được học tập ,được vui chơi6* Ngoài ra nội dung sách còn dành vài tiết để các trường giải quyết nhữngvấn đề đạo đức cần quan tâm ở địa phương. Ví dụ như:- Phòng chống tệ nạn xã hội:- Bảo vệ môi trường- Thực hiện luật giao thông- Đền ơn đáp nghĩa các gia đình thương binh liệt sĩ:- Ủng hộ nhân dân các vùng bị thiên tai, lũ lụt,…1.1.3. Những phương pháp đang sử dụng dạy học môn đạo đức trongtrường tiểu họca. Một số quan điểm chung- Trong quá trình dạy học môn đạo đức cần đi từ quyền trẻ em đến bổnphận, trách nhiệm của học sinh. Cách dạy như vậy sẽ giúp cho giờ học Đạo đứctrở nên nhẹ nhàng, sinh động, hạn chế tình trạng áp đặt nặng nề.- Dạy học môn Đạo đức là quá trình chuyển các giá trị đạo đức xã hội thànhtình cảm, niềm tin và hành động của học sinh. Điều đó chỉ có thể đạt được khihọc sinh hứng thú và tích cực tham gia vào quá trình dạy học, Do đó, giáo viêncần căn cứ vào mục tiêu bài Đạo đức, căn cứ vào trình độ của học sinh, sởtrường của giáo viên, căn cứ vào điều kiện, hoàn cảnh cụ thể của lớp, củatrường, của địa phương mà thiết kế tiết học thành các hoạt động phù hợp. Đồngthời tổ chức hướng dẫn học sinh hoạt động, phát huy vốn kinh nghiệm, thói quenđạo đức đã có đẻ qua đó, các em có thể tự khám phá và chiếm lĩnh tri thức, kĩnăng mới.Các hoạt động dạy học Đạo đức ở lớp 5 rất phong phú, đa dạng. Có thể là:- Phân tích các thông tin, các tình huống, các truyện kể, các tấm gương.- Quan sát và phân tích tranh ảnh, bằng hình.- Phân tích đánh giá các hành vi, ý kiến, quan điểm, thái độ.- Đóng vai, đóng tiểu phẩm.- Chơi trò chơi.- Tìm hiểu các vấn đề trong thực tiễn lớp học, nhà trường, địa phương đấtnước có liên quan đến chủ đề bài học.- Lập kế hoạch hành động của bản thân, của nhóm, của lớp.- Diễn thuyết, hát múa, đọc thơ, diễn tiểu phẩm, vẽ tranh, triển lãm tranh vềchủ đề bài học.* Dạy học môn Đạo đức cho học sinh tiểu học nói chung và học sinh lớp 5nói riêng phải gắn với cuộc sống của học sinh. Các truyện kể, tình huống, tấmgương sử dụng để dạy học Đạo đức phải gần gũi với cuộc sống thực của họcsinh. Đồng thời, phải hướng dẫn học sinh liên hệ và tự liên hệ; phân tích và đánh7giá hành vi của bản thân và những người xung quanh theo các chuẩn mục hànhvi đã học; hướng dẫn học sinh điều tra, tìm hiểu, phân tích, đánh giá các sự kiệntrong đời sống Đạo đức của lớp học, của nhà trường, của địa phương… Điều đósẽ giúp cho bài học đạo đức thêm phong phú, gần gũi, sống động với trẻ.* Dạy học môn Đạo đức theo tinh thần đổi mới phương pháp khuyến khíchviệc sử dụng những tình huống, hoạt hình, truyện kể với kết cục mở để học sinhtự đưa ra các giải pháp, tự đánh giá kết quả các giải pháp, so sánh và lựa chọnđược giải pháp tối ưu; hạn chế việc sử dụng các khuôn mẫu ứng xử có sẵn, mộtchiều.* Dạy học môn đạo đức ở lớp 5 có thể bắt đầu bằng nhiều cách :- Phân tích các thông tin sự kiện ( ví dụ: bài 11, bài 12, bài 13, bài 14)- Xử lí tình huống ( ví dụ : bài 5, bài 6, bài 7, bài 8)- Quan sát tranh ,ảnh, bang hình và thảo luận ( ví dụ : bài 1, bài 3, bài 5, bài6, bài 9, bài 11, bài 12, bài 13, bài 14)- Đóng vai ( ví dụ: bài 5, bài 6)- Phân tích truyện ( ví dụ : bài 2, bài 4, bài 6, bài 7, bài 8)- Tìm hiểu và thảo luận, phân tích một sự kiện có thực ở lớp học, ở nhàtrường hoặc ở địa phương ( ví dụ: bài 2, bài 5, bài 8, bài 14)* Các hình thức và phương pháp dạy học Đạo đức ở tiểu học nói chung , ởlớp 5 nói riêng rất phong phú, đa dạng. bao gồm các phương pháp truyền thốngnhư : kể chuyện, đàm thoại, nêu gương, sử dụng đồ dùng trực quan… cácphương pháp hiện đại như : đóng vai, thảo luận nhóm, tổ chưc trò chơi, xử lýtình huống, động não, dự án, phim hoạt hình... Bao gồm hình thức học tập lớp,theo nhóm và cá nhân : hình thức học ở trong lớp ngoài sân trường, vườn trườnghoặc ở một địa điểm ngoài trường có liên quan đến nội dung học tập.Mỗi phương pháp và hình thức dạy học Đạo đức đều có mặt mạnh và hạnchế riêng, phù hợp vơí từng loại bài, từng khâu của tiết dạy. Vì vậy không nênquá lạm dụng hoặc phủ nhận hoàn hoàn một phương pháp hoặc hình thức dạyhọc nào. Điều quan trọng là căn cứ vào nội dung, tính chất từng bài; căn cứ vàotrình độ của học sinh và năng hực, sở trường của giáo viên; căn cứ vào điềukiện, hoàn cảnh cụ thể của từng lớp mà lựa chọn và sử dụng kết hợp các phươngpháp, các hình thức dạy học một cách hợp lí, đúng mức.b. Một số phương pháp đang sử dụng dạy học môn Đạo đức .* Phương pháp động nãoĐộng não là phương pháp giúp cho học sinh trong thời gian ngắn này sinhđược nhiều ý tưởng, nhiều giả định về một vấn đề nào đó.+ Các bước tiến hành- Giáo viên nêu vấn đề cần được tìm hiểu trước cả lớp hoặc trước nhóm.- Khích lệ học sinh phát biểu và đóng góp ý kiến càng nhiều càng tốt.8- Liệt kê tất cả các ý kiến phát biểu ( trên bảng hoặc giấy khổ to), không trừmột ý kiến nào, trừ trường hợp trùng lặp.- Phân loại các ý kiến.- Làm sáng tỏ những ý kiến chưa rõ ràng và thảo luận sâu từng ý.- Tổng hợp ý kiến của học sinh, hỏi xem có thăc mắc hay bổ sung gì không+ Các yêu cầu sư phạm- Phương pháp động não có thể dùng để lí giải bất kì một vấn đề về đạo đứcnào, song đặc biệt phù hợp với các vấn đề ít nhiều đã quen thuộc trong thực tếcuộc sống của học sinh.- Các ý kiến phát biểu nên ngắn gọn bằng một vài từ hay một câu thật ngắn- Tất cả các ý kiến của học sinh cần được hoan nghênh, chấp nhận màkhông nên phê phán, nhận định đúng, sai ngay.- Cuối giờ thảo luận giáo viên nên nhấn mạnh kết luận cuối cùng là kết quảcủa sự tham gia chung của tất cả học sinh.* Phương pháp kể chuyệnKể chuyện là phương pháp dùng lời nói, cử chỉ, điệu bộ để mô tra diễn biếnquan hệ giữa các nhân vật, sự việc theo một câu chuyện. Trong giờ đạo đức, đólà truyện kể về cách ứng xử của các nhân vật trong một tình huống Đạo đức.+ Các bước tiến hành- Giáo viên giới thiệu khái quát về truyện kể. Ở đây, giáo viên có thể nêuđánh giá chung về câu chuyện sắp kể nhằm giúp học sinh định hướng tốt hơn vềnội dung câu chuyện, nhờ đó mà việc lĩnh hội sẽ có kết qủa hơn.- Giáo viên thuật lại chuyện kể bằng lời, kết hợp với sử dụng điệu bộ, cửchỉ và đồ dùng trực quan ; sau đó, có thể cho học sinh đọc hay kể lại truyện.- Giáo viên nêu ra các câu hỏi liên quan đến nội dung câu chuyện để giúpcác em có biểu tượng rõ ràng về chuẩn mực hành vi đạo đức.+ Các yêu cầu sư phạm- Nắm vững tư tưởng chủ đạo, yêu cầu giáo dục, các tình tiết cơ bản, cáctình huống đạo đức, các đặc điểm nhân vật của truyện kể; tránh tình trạng biếtđược đến đâu hay đến đó.- Dùng ngôn ngữ trong sáng, dễ hiểu, giàu hình ảnh và gợi cảm, đảm bảocho việc kể chuyện được tự nhiên, sinh động, không khô khan.- Tái tạo lại những tình huống đạo đức với những tình tiết cơ bản, đặt họcsinh vào những tình huống đó và kích thích các em tích cực theo dõi, suy nghĩ;tránh kể lan man, dàn đều.- Kết hợp kể chuyện với sử dụng các phương tiện trực quan thích hợp( tranh, ảnh, băng hình, con rối,…) hoặc với đóng vai học sinh, tránh kể suông.9- Nhập vai vào truyện kể nhằm kể chuyện được tự nhiên, hấp dẫn với giọngnói điệu bộ, vẻ mặt phù hợp.* Phương pháp đàm thoạiĐàm thoại là phương pháp tổ chức trò chơi giữa giáo viên và học sinh vềcác vấn đề đạo đức, dựa trên một hệ thống câu hỏi đã được giáo viên chuẩn bịtrước.+ Các bước tiến hành-Giáo viên lần lượt nêu từng câu hỏi, học sinh trả lời. Mỗi câu hỏi nên mờinhiều học sinh phát biểu.Sau khi học sinh trả lời xong hệ thống câu hỏi, giáo viên hoặc học sinh( tốt nhất là học sinh) cần tổng kết ngắn gọn về kết quả của đàm thoại.+ Các yêu cầu sư phạm- Các câu hỏi cần được chuẩn bị trước thành một hệ thống trên cơ sở tínhđến yêu cầu giáo dục của chủ đề, nội dung truyện kể, đặc điểm tâm sinh lí, trìnhđộ nhận thức và kinh nghiệm sống của học sinh.- Các câu hỏi phải tập trung khai thác những khía cạnh đạo đức theo yêucầu của chủ đề hoặc truyện kể; tránh biến bài học đạo đức thành bài giảng văn.- Hệ thống câu hỏi cần bao gồm những câu hỏi chính, cơ bản và những câuhỏi phụ có tính chất gợi ý cho học sinh trả lời câu hỏi chính.- Câu hỏi phải rõ ràng chính xác dễ hiểu; tránh những câu hỏi chung chung,khó hiểu.- Câu hỏi phải phát huy được tính tích cực, độc lập, tư duy của Học sinh, cụthể là yêu cầu các em:Tập so sánh, đánh gía các hành vi ứng xử khác nhau trong cùng một tìnhhuống xác định;Tập giải thích các cách ứng xử trong những tình huống khác nhau.Tự đề ra và rút kinh nghiệm.Tự rút ra những nét khái quát từ các sự kiện, hành vi cụ thể,…- Trong đàm thoại. giảng viên chỉ nên đặt câu hỏi, không nói nhiều, khôngtrả lời thay cho học sinh. Đối với những câu hỏi mà học sinh không trả lời được,cần nêu những câu hỏi phụ để gợi ý, giúp học sinh tự tìm ra câu trả lời ; nếu họcsinh trả lời không đầy đủ thì giáo viên đề nghị các em khác bổ sung.- Cần chú ý đến những học sinh nhút nhát, rụt rè, ngại phát biểu ; tránh hiệntượng chỉ gọi những em “ quen thuộc’’, những em giơ tay mà bỏ qua những emkhông giơ tay phát biểu.10*. Phương pháp thảo luận nhóm.Thảo luận nhóm là phương pháp chia học sinh thành các nhóm nhỏ để cácem tự do trao đổi ý kiến, bày tỏ thái độ, chia sẻ kinh nghiệm về các vấn đề đạođức nào đó dưới sự hướng dẫn của giáo viên.+ Các bước tiến hành- Giáo viên nêu chủ đề thảo luận.- Gv chia lớp thành các nhóm, giao nhiệm vụ và quy định thời gian dànhcho các nhóm thảo luận.- Các nhóm thảo luận.- Đại diện mỗi nhóm trình bày. Các nhóm khác có thể chất vấn hoặ bổ sungý kiến .- Giáo viên tổng kết các ý kiến; khen ngợi hay nhắc nhở tinh thần, thái độlàm việc, sáng tạo của các nhóm trong quá trình tiến hành thảo luận.+ Các yêu cầu sư phạm- Cách chia nhóm phải đa đạng và phù hợp vơí đặc điểm của học sinh lớp 5để gây hứng thú cho học sinh. Ví dụ: có thể chia nhóm theo màu sắc , theo têncác loại hao, loại quả, tên các con vật mà học sinh yêu thích , theo chỗ ngồi,…- Số thành viên trong mỗi nhóm phải phù hợp, tốt nhất là từ 2 đến 6 em đểtạo không khí gần gũi, thân thiện và tin cậy nhưng nghiêm túc trong nhóm, giúphọc sinh phát biểu một cách tự nhiên, thoải mái.- Không nên cố định các nhóm, mà cần thường xuyên thay đổi để tạo điềukiện cho học sinh có thể giao lưu, học hỏi rộng rãi với nhau trong lớp học. Đồngthời, cũng tạo điều kiện cho các em được luân phiên nhau làm nhóm trưởng vàthư kí của nhóm.- Vấn đề thảo luận phải phù hợp với chủ đề bài học, phải thiết thực, gầngũi, gắn bó và vừa sức với học sinh( nếu câu hỏi khó thì chia thành những câuhỏi nhỏ có tính chất gợi ý); tránh đưa ra hành vi, tình huống xa lạ hay câu hỏiquá đơn giản hoặc quá khó đối với các em.- Cần tạo điều kiện cho mọi học sinh tự do bày tỏ ý kiến của mình, cầnđộng viên, khen ngợi kịp thời để tạo sự phấn khích và không khí thi đua lànhmạnh giữa các nhóm, giữa các học sinh trong nhóm với nhau.- Kết quả thảo luận nhóm có thể trình bày bằng ngôn ngữ nói, ngôn ngữviết( ghi trên giấy khổ to) hoặc bằng tranh vẽ, tiểu phẩm,…; kết quả thảo luậnnhóm có thể do một học sinh đại diện cho nhóm trình bày hoặc cũng có thể donhiều học sinh trình bày, mỗi em một đoạn.* Phương pháp đóng vaiĐóng vai là phương pháp tổ chức cho học sinh nhập vai vào nhân vật trongnhững tình huống đạo đức giả định để các em bộc lộ thái độ, hành vi ứng xử.11+ Các bước tiến hànhCó thể tiến hành đóng vai theo các bứơc sau :- Giáo viên nêu chủ đề, chia nhóm và giao tình huống, yêu cầu đóng vaicho từng nhóm; quy định rõ thời gian chuẩn bị, thời gian đóng vai của mỗinhóm.- Các nhóm thảo luận chuẩn bị đóng vai.- Các nhóm lên đóng vai.- Cả lớp thảo luận, nhận xét, thường thì thảo luận bắt đầu từ cách ứng xửcủa các nhân vật cụ thể hoặc tình huống trong vở diễn, nhưng sẽ mở rộng phạmvi thảo luận những vấn đề khái quát hơn hay những vấn đề mà vở diễn chứngminh.- Giáo viên kết luận.+ Các yêu cầu sư phạm- Tình huống đóng vai phải phù hợp với chủ đề bài học, phù hợp với lứatuổi, trình độ của học sinh và điều kiện hoàn cảnh của lớp học.- Tình huống nên để mở, không nên cho trước “ kịch bản”, lời thoại. ( cầnphân biệt giữa phương pháp đóng vai để giải quyết tình huống với diễn tiểuphẩm để minh họa nội dung các câu chuyện trong SGK)- Phải dành thời gian phù hợp cho các nhóm chuẩn bị đóng vai.- Người đóng vai phải hiểu rõ vai của mình trong tình huống, tiểu phẩm đểkhông lạc đề.- Nên khích lệ cả những học sinh nhút nhát cùng tham gia.- Nên có hóa trang và đạo cụ đơn giản để tăng tính hấp dẫn của trò chơiđóng vai.* Phương pháp trò chơiPhương pháp trò chơi là cách tổ chức cho học sinh thực hiện những thaotác, hành động, lời nói phù hợp với chuẩn mực hành vi đạo đức thông qua mộttrò chơi nào đó.Trong dạy học môn Đạo Đức ở lớp 5, có thể vận dụng nhiều loại tròchơi khác nhau như: đố vui, ghép đôi, ghép hoa, ghép chữ , phóng viên,…+ Các bước tiến hành- Giáo viên phổ biến, giúp học sinh nắm vững tên trò chơi, nội dung vàcách chơi.- HS thực hiện trò chơi- Đánh giá kết qảu trò chơi- GV hướng dẫn HS thảo luận để rút ra ý nghĩa giáo dục từ trò chơi.+ Các yêu cầu sư phạm12- Nội dung trò chơi phải phù hợp vơi chủ đề bài học, phù hợp vơi đặc điểmvà trình độ của HS, dễ tổ chức và thực hiện, phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh,thực tế của trường lớp( về thời gian, không gian, phương tiện,…)- Nên có những cơ sở vật chất, phương tiện cần thiết để nâng cao hiệu quảcủa trò chơi.- Cần tạo điều kiện thuận lợi cho đồng đảo học sinh tham gia, đặc biệt chúý đến những em nhút nhát; tránh tập dượt trước mang tính hình thức.* Phương pháp dự ánPhương pháp dự án được hiểu như là một phương pháp trong đó ngườihọc thực hiện một nhiệm vụ học tập phưc hợp, có sự kết hợp giữa lý thuyết vớithực tiễn, thực hành. Nhiệm vụ này được người học thực hiện với tính tự lựccao trong toàn bộ quá trình học tập , từ việc xác định, lập kế hoạch, đến việcthực hiện dự án, kiểm tra, điều chỉnh, đánh giá quá trình và kết quả thực hiện.+ Cách tiến hành- Chọn đề tài và xác định mục đích của dự án: GV và HS cùng nhau đềxuất, xác định đề tài và mục đích dự án. GV có thể giới thiệu một số hướng đềtài để HS lựa chọn và cụ thể hóa. Trong một số trường hợp , việc đề xuất đề tàicó thể từ phía HS.- Xây dựng đề cương, kế hoạch thực hiện: trong giai đoạn này, dưới sựhướng dẫn của GV, HS xây dựng kế hoạch cho việc thực hiện đự án. Khi xâydựng kế hoạch cần xác định những công việc cần làm, thòi gian dự kiến, cáchtiến hành, người phụ trách mỗi công việc,…- Thực hiện dự án: Các thành viên thực hiện công việc theo kế hoạch đã đềra cho nhóm và các nhân.- Thu thập kết quả và công bố sản phẩm: kết quả thực hiện đựu án có thểđược viết dưới dạng thu hoạch, báo cáo ( ví dụ: Báo cáo kết quả điều tra về tìnhhình thực hiện Luật Giao thông ở địa phương,…). Sản phẩm dựu án cũng có thểlà tranh, ảnh, mô hình,… để triễn lãm , cũng có thể là những sản phẩm phi vậtthể như: diễn một vở kịch, một cuộc tuyên truyền, vận động bảo vệ môi trườngtrong cộng đồng; một cuộc quyên góp tiền sách vở, đồ dùng ủng hộ nhân dânvùng bão lụt,.. Sản phẩm dự án cso thể được trình bày giữ các nhóm HS, có thểđược giới thiệu trong nhà trường hay ngoài xã hội.- Đánh giá dự án: GV và HS đánh giá quá trình thực hiện, kết quả và kinhnghiệm đạt được. Từ đó rút kinh nghiệm cho các dự án tiếp theo.+ Yêu cầu sư phạm- Đề tài dự án phải phù hợp với chủ đề bài học và gắn liền với các vấn đề,tình huống thực tiễn.- Mục tiêu dự án phải rõ ràng và có tính khả thi.- Cần tạo cơ hội để tăng cường sự tham gia của học sinh trong dự án. Tuynhiên, nhiệm vụ của học sinh phải phù hợp với trình độ và khả năng của các em.13c. Đồ dùng dạy học.Trong việc đổi mới phương pháp dạy học môn Đạo Đức, tinh thần chunglà khuyến khích sử dụng các đồ dùng, thiết bị dạy học, chống khuynh hướng dạychay. Các đồ dùng dạy học sử dụng trong tiết Đạo đức có thể là:- Tranh, ảnh ( tranh liên hoàn, tranh tĩnh, tranh động, tranh nổi, tranh tìnhhuống)- Băng hình, băng cát-sét.- Phim đèn chiếu, phim chiếu bóng.- Con rối, mô hình, mẫu vật.- Đồ dùng để chơi đóng vai, chơi hái hoa dân chủ.- Phiếu giao việc.- Giấy khổ to, bút dạ.Việc sử dụng các đồ dùng, thiết bị trên trong quá trình dạy học sẽ làm tăngtính hấp dẫn, hứng thú bài học và loại trừ cách dạy lý thuyết khô khan, áp đặt.Các thiết bị, phương tiện này có thể do Bộ, Sở, Phòng GD và ĐT hoặc nhàtrường trang bị; cũng có thể do GV tự chuẩn bị hoặc hướng dẫn, giúp đỡ họcsinh tự làm. Việc sử dụng các thiết bị, phương tiện trong giờ đạo đức phải hợp lí,đúng mức, đúng lúc và đúng chỗ, tùy thuộc vào nội dung, tính chất từng bài, tùyđiều kiện, hoàn cảnh cụ thể của từng lớp, từng trường, từng địa phương. Tránhtrình trạng sử dụng các thiết bị, phương tiện một cách hình thức, không hiệuquả.1.1.4. Hình thức tổ chức day hoc môn đạo đứcĐánh giá kết quả học tập môn Đạo đức của học sinh phải dựa trên tất cả cácmặt: kiến thức, kỹ năng, thái độ, hành vi ứng xử của các em ở gia đình, nhàtrường và cộng đồng.Hình thức đánh giá là giáo viên nhận xét dựa trên việc tự đánh giá của họcsinh, kết hợp và đánh giá của tập thể học sinh, của cha mẹ học sinh, của phụtrách Đội, phụ trách Sao.1.1.5. Sách giáo khoa đạo đức lớp 5:1. SGK Đạo đức 5 được trình bày theo từng bài, từ bài 1 đến bài 14. Mỗibài đều được trình bày theo cấu trúc:- Thông tin, sự kiện, tranh, truyện, tình huống hoặc tranh tình huống: nhằmnêu vấn đề để học sinh suy nghĩ, phát hiện nội dung bài học.- Câu hỏi: để định hướng cho học sinh khai thác các thông tin, sự kiện,truyện, tình huống trên- Ghi nhớ: nhằm tóm tắt nội dung bài học.- Bài tập: nhằm giúp học sinh củng cố, khắc sâu kiến thức, tình cảm, tháiđộ, luyện tập các kĩ năng cần thiết.14- Thực hành: nhằm hướng dẫn học sinh cách thực hành bài học trong cuộcsống ở nhà, ở trường và ở ngoài xã hội.2. Các thông tin, sự kiện, tranh, truyện, tình huống trong sách được lấy từcuộc sống thực của học sinh nên rất cụ thể, gần gũi, dễ hiểu với các em.3. Phần ghi nhớ được trình bày ngắn ngọn dưới dạng văn xuôi, văn vần,đồng dao hoặc ca dao tục ngữ Việt Nam.4. Phần bài tập bao gồm nhiều dạng hoạt động phong phú, đa dạng như:- Xử lí tình huống.- Đánh giá các ý kiến quan điểm, thái độ, hành vi, động cơ hành vi.- Tự đánh giá hành vi, động cơ hành vi của bản thân.- Đóng vai.- Sưu tầm các tư liệu(tranh, ảnh, bài báo,…) có liên quan đến chủ đề bàihọc.- Viết, vẽ tranh, hát múa, đọc thơ, kể chuyện,… về chủ đề bài học.- Lập kế hoạch hành động các nhân, nhóm, lớp.5. Với cấu trúc như trên, SGK Đạo đức 5 không chỉ nhằm trang bị kiếnthức cho học sinh mà còn hướng dẫn học sinh phương pháp học tập, giúp các emtự phát hiện và chiếm lĩnh nội dung bài học.6. SGK Đạo đức 5 có sử dụng kết hợp giữa kênh chữ và kênh hình. Mỗi bàiđều có ít nhất một tranh minh họa.=> Tất cả các phương pháp dạy học nêu trên đều dẫn dắt học sinh khátốt, kết quả được 70% đến 80% học sinh đón nhận.2. Cơ sở thực tiễn của đề tài.Đã từ rất lâu, qua các công trình nghiên cứu của nhiều nhà giáo dục họcdanh tiếng, truyện kể luôn được là một phương tiện dạy học và giáo dục đạo đứctuyệt vời thông qua việc “đem lại những mĩ cảm nghệ thuật, làm phong phú tâmhồn và niềm vui cho mọi lứa tuổi”.Trong thực tế, một truyện kể có thể được biểu đạt bằng nhiều hình thứckhác nhau. Sự phong phú, đa dạng về hình thức biểu đạt đóng vai trò quan trọngtrong việc góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng truyện kể trong thiết kế bàigiảng và dạy học trên lớp. Hiện nay, ngoài biểu đạt bằng ngôn ngữ lời nói vốnmang tính phổ biến, người giáo viên có thể sử dụng hình thức biểu đạt truyện kểbằng tranh ảnh và phim. Hình thức biểu đạt truyện kể bằng tranh ảnh Đây làhình thức biểu đạt mà ở đó, giáo viên sử dụng tranh ảnh hoặc một chùm tranhảnh có cùng chủ đề để hỗ trợ cho quá trình tường thuật lại các chi tiết của truyệnkể hoặc yêu cầu học sinh nhớ lại nội dung và ý nghĩa của truyện kể mà các tranhảnh đó phản ánh. Trên cơ sở đó, giáo viên tiến hành các thao tác sư phạm đểkhai thác nội dung và ý nghĩa của truyện kể. Hình thức biểu đạt này có nhiều ưu15điểm trong việc kích thích thị giác của học sinh, làm phong phú thêm các kênhthông tin tiếp nhận truyện kể ở học sinh.Hiện nay, có rất nhiều truyện kể đã được các họa sĩ vẽ lại dưới dạng tranhliên hoàn. Theo đó, các chi tiết chính của truyện kể đã được minh họa bằng hìnhảnh. Điều này giúp cho truyện kể được người giáo viên sử dụng trở nên lunglinh và sinh động hơn.Hình thức biểu đạt truyện kể bằng phimĐây là hình thức biểu đạt mà ở đó giảng viên khai thác sự hỗ trợ của phimđể thuật lại những tình tiết có trong truyện kể. Ở hình thức này có sự kết hợpgiữa âm thanh và hình ảnh trong một khoảng thời gian xác định thông qua cácnhân vật và lời thoại nhằm phản ánh những nội dung chính yếu nhất của câuchuyện mà người giảng viên sử dụng.Có thể nói, đây là biểu đạt đặc biệt nhất so với các hình thức biểu đạt khácvà có khả năng gây được nhiều ấn tượng nhất trong phương cách chuyển tảitruyện kể đến đối tượng học sinh. Cũng vì thế mà hình thức này rất thường đượchọc sinh yêu thích và hỗ trợ rất đắc lực trong việc nâng cao hứng thú học tập ởhọc sinh.Hiện nay, nhiều truyện kể đã được các nhà sản xuất phim khai thác nộidung cốt truyện bằng các đoạn phim hoạt hình nổi tiếng. Cũng giống như cáchình thức biểu đạt khác, sau khi đã lựa chọn được truyện kể phù hợp, người giáoviên có thể tìm kiếm các đoạn phim có thể biểu đạt nội dung của truyện kể đểtrên cơ sở đó tiến hành các thao tác sư phạm nhằm khai thác nội dung và ý nghĩacủa nội dung đoạn phim phục vụ cho các mục đích sư phạm nhất định.Qua nội dung trả lời của học sinh, giáo viên khái quát những biểu hiện củatấm lòng yêu thương con trẻ đầy cảm động, đặc biệt là đối với những trẻ em cóhoàn cảnh cô đơn, bất hạnh. Qua đó, và nhấn mạnh đến nội dung kiến thức củabài học về biểu hiện và ý nghĩa của nghĩa vụ đạo đức, lối sống có lương tâm,nhân phẩm, trách nhiệm với hạnh phúc của người xung quanh.Việc biểu đạt nội dung truyện kể bằng phim rất cần đến đến sự hỗ trợ củacác thiết bị chuyên dụng như máy tính, màn chiếu và loa tăng âm lượng. Ngoàira, nó đòi hỏi một số kĩ năng mang tính kĩ thuật như chỉnh sửa âm thanh, hìnhảnh trong quá trình biên tập, xử lí truyện kể ở hình thức biểu đạt này.Việc tổ chức cho học sinh tiếp nhận nội dung truyện kể tuy mới chỉ là bướckhởi đầu cho hàng loạt những thác tác sư phạm của người GV để hướng đếnnhững mục tiêu của bài học nhưng việc đa dạng hóa các hình thức biểu đạt luôncó ý nghĩa to lớn trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng truyện kể.Bên cạnh sự biểu đạt bằng ngôn ngữ lời nói, giáo viên có thể khai thác cáckênh hình để bổ sung cho quá trình thể hiện truyện kể. Trong giai đoạn hiện nay,với sự chia sẻ tài nguyên dạy học một cách sâu rộng và sự hỗ trợ của công nghệthông tin, việc sử dụng tranh ảnh và phim để biểu đạt truyện kể có tiềm năng rấtlớn.16Điều đó giúp người giáo viên khai thác tối đa vai trò của truyện kể với tưcách là một phương tiện dạy học đạo đức đặc thù đối với các bài dạy đạo đứclàm phong phú các kênh tiếp nhận thông tin ở học sinh qua khai thác nhiều giácquan tiếp nhận (âm thanh, hình ảnh,...); tạo không khí sinh động cho lớp học,...qua đó thiết lập và duy trì tốt hứng thú, kích thích được tính tò mò, ham hiểubiết của học sinh, tạo điều kiện tốt cho quá trình tiếp thu tri thức, rèn luyện kĩnăng và bồi dưỡng tư tưởng, thái độ ở học sinh qua mỗi bài học.2.1. Khái quát quá trình điều tra:2.1.1. Mục đích:Để chứng minh cho đề tài nghiên cứu về Sử dụng phim hoạt hình trong dạymôn đạo đức lớp 5 có tính ứng dụng cao. Qua đó, học sinh có thể nhanh chóngtiếp thu bài qua phương pháp thực nghiệm trên2.1.2.Nội dung điều tra:Tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi tiểu họcNhận thức cảm tínha, Các cơ quan cảm giác: Thị giác, thính giác, khứu giác, vị giác, xúc giácđều phát triển và đang trong quá trình hoàn thiện.b, Tri giác: Tri giác của học sinh tiểu học mang tính đại thể, ít đi vào chitiết và mang tính không ổn định: ở đầu tuổi tiểu học tri giác thường gắn với hànhđộng trực quan, đến cuối tuổi tiểu học tri giác bắt đầu mang tính xúc cảm, trẻthích quan sát các sự vật hiện tượng có màu sắc sặc sỡ, hấp hẫn, tri giác của trẻđã mang tính mục đích, có phương hướng rõ ràng - Tri giác có chủ định (trẻ biếtlập kế hoạch học tập, biết sắp xếp công việc nhà, biết làm các bài tập từ dễ đếnkhó,...)Nhận thấy điều này chúng ta cần phải thu hút trẻ bằng các hoạt độngmới, mang màu sắc, tích chất đặc biệt khác lạ so với bình thường, khi đó sẽkích thích trẻ cảm nhận, tri giác tích cực và chính xác.Nhận thức lý tínha. Tư duyTư duy mang đậm màu sắc xúc cảm và chiếm ưu thế ở tư duy trực quanhành động.Các phẩm chất tư duy chuyển dần từ tính cụ thể sang tư duy trừu tượngkhái quátKhả năng khái quát hóa phát triển dần theo lứa tuổi, lớp 4, 5 bắt đầu biếtkhái quát hóa lý luận. Tuy nhiên, hoạt động phân tích, tổng hợp kiến thức còn sơđẳng ở phần đông học sinh tiểu học.17b. Tưởng tượngTưởng tượng của học sinh tiểu học đã phát triển phong phú hơn so với trẻmầm non nhờ có bộ não phát triển và vốn kinh nghiệm ngày càng dầy dạn. Tuynhiên, tưởng tượng của các em vẫn mang một số đặc điểm nổi bật sau:Ở đầu tuổi tiểu học thì hình ảnh tưởng tượng còn đơn giản, chưa bền vữngvà dễ thay đổi.Ở cuối tuổi tiểu học, tưởng tượng tái tạo đã bắt đầu hoàn thiện, từ nhữnghình ảnh cũ trẻ đã tái tạo ra những hình ảnh mới. Tưởng tượng sáng tạo tươngđối phát triển ở giai đoạn cuối tuổi tiểu học, trẻ bắt đầu phát triển khả năng làmthơ, làm văn, vẽ tranh,.... Đặc biệt, tưởng tượng của các em trong giai đoạn nàybị chi phối mạnh mẽ bởi các xúc cảm, tình cảm, những hình ảnh, sự việc, hiệntượng đều gắn liền với các rung động tình cảm của các em.Qua đây, các nhà giáo dục phải phát triển tư duy và trí tưởng tượng củacác em bằng cách biến các kiến thức "khô khan" thành những hình ảnh cócảm xúc, đặt ra cho các em những câu hỏi mang tính gợi mở, thu hút các emvào các hoạt động nhóm, hoạt động tập thể để các em có cơ hội phát triển quátrình nhận thức lý tính của mình một cách toàn diện.c. Ngôn ngữ và sự phát triển nhận thức của học sinh tiểu họcHầu hết học sinh tiểu học có ngôn ngữ nói thành thạo. Khi trẻ vào lớp 1 bắtđầu xuất hiện ngôn ngữ viết. Đến lớp 5 thì ngôn ngữ viết đã thành thạo và bắtđầu hoàn thiện về mặt ngữ pháp, chính tả và ngữ âm. Nhờ có ngôn ngữ pháttriển mà trẻ có khả năng tự đọc, tự học, tự nhận thức thế giới xung quanh và tựkhám phá bản thân thông qua các kênh thông tin khác nhau.Ngôn ngữ có vai trò hết sức quan trọng đối với quá trình nhận thức cảmtính và lý tính của trẻ, nhờ có ngôn ngữ mà cảm giác, tri giác, tư duy, tưởngtượng của trẻ phát triển dễ dàng và được biểu hiện cụ thể thông qua ngôn ngữnói và viết của trẻ. Mặt khác, thông qua khả năng ngôn ngữ của trẻ ta có thểđánh giá được sự phát triển trí tuệ của trẻ.Ngôn ngữ có vai trò hết sức quan trọng như vậy nên các nhà giáo dụcphải trau dồi vốn ngôn ngữ cho trẻ trong giai đoạn này bằng cách hướnghứng thú của trẻ vào các loại sách báo có lời và không lời, có thể là sách vănhọc, truyện tranh, truyện cổ tích, báo nhi đồng,....đồng thời cũng có thể kểcho trẻ nghe hoặc tổ chức các cuộc thi kể truyện đọc thơ, viết báo, viết truyện,dạy trẻ cách viết nhật kí,...Tất cả đều có thể giúp trẻ có được một vốn ngônngữ phong phú và đa dạng. Hướng trẻ tới những ngôn ngữ mang tính chấtđạo đức chuẩn mực qua các phim hoạt hình.d. Chú ý và sự phát triển nhận thức của học sinh tiểu họcỞ đầu tuổi tiểu học chú ý có chủ định của trẻ còn yếu, khả năng kiểm soát,điều khiển chú ý còn hạn chế. Ở giai đoạn này chú không chủ định chiếm ưu thếhơn chú ý có chủ định. Trẻ lúc này chỉ quan tâm chú ý đến những môn học, giờhọc có đồ dùng trực quan sinh động, hấp dẫn có nhiều tranh ảnh,trò chơi hoặc có18cô giáo xinh đẹp, dịu dàng,...Sự tập trung chú ý của trẻ còn yếu và thiếu tính bềnvững, chưa thể tập trung lâu dài và dễ bị phân tán trong quá trình học tập.Ở cuối tuổi tiểu học trẻ dần hình thành kĩ năng tổ chức, điều chỉnh chú ýcủa mình. Chú ý có chủ định phát triển dần và chiếm ưu thế, ở trẻ đã có sự nỗlực về ý chí trong hoạt động học tập như học thuộc một bài thơ, một công thứctoán hay một bài hát dài,...Trong sự chú ý của trẻ đã bắt đầu xuất hiện giới hạncủa yếu tố thời gian, trẻ đã định lượng được khoảng thời gian cho phép để làmmột việc nào đó và cố gắng hoàn thành công việc trong khoảng thời gian quyđịnh.Biết được điều này các nhà giáo dục nên giao cho trẻ những công việchay bài tập đòi hỏi sự chú ý của trẻ và nên giới hạn về mặt thời gian. Chú ýáp dụng linh động theo từng độ tuổi đầu hay cuối tuổi tiểu học và chú ý đếntính cá thể của trẻ, điều này là vô cùng quan trọng và ảnh hưởng trực tiếpđến kết quả giáo dục trẻ.e. Trí nhớ và sự phát triển nhận thức của học sinh tiểu họcLoại trí nhớ trực quan hình tượng chiếm ưu thế hơn trí nhớ từ ngữ - lôgicGiai đoạn lớp 1,2 ghi nhớ máy móc phát triển tương đối tốt và chiếm ưuthế hơn so với ghi nhớ có ý nghĩa. Nhiều học sinh chưa biết tổ chức việc ghi nhớcó ý nghĩa, chưa biết dựa vào các điểm tựa để ghi nhớ, chưa biết cách khái quáthóa hay xây dựng dàn bài để ghi nhớ tài liệu.Giai đoạn lớp 4,5 ghi nhớ có ý nghĩa và ghi nhớ từ ngữ được tăng cường.Ghi nhớ có chủ định đã phát triển. Tuy nhiên, hiệu quả của việc ghi nhớ có chủđịnh còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như mức độ tích cực tập trung trí tuệ củacác em, sức hấp dẫn của nội dung tài liệu, yếu tố tâm lý tình cảm hay hứng thúcủa các em...Nắm được điều này, các nhà giáo dục phải giúp các em biết cách kháiquát hóa và đơn giản mọi vấn đề, sử dụng phim hoạt hình giúp các em xácđịnh đâu là nội dung quan trọng cần ghi nhớ, các từ ngữ dùng để diễn đạtnội dung cần ghi nhớ phải đơn giản dễ hiểu, dễ nắm bắt, dễ thuộc và đặc biệtphải hình thành ở các em tâm lý hứng thú và vui vẻ khi ghi nhớ kiến thức.f, Ý chí và sự phát triển nhận thức của học sinh tiểu họcỞ đầu tuổi tiểu học hành vi mà trẻ thực hiện còn phụ thuộc nhiều vào yêucầu của người lớn (học để được bố cho đi ăn kem, học để được cô giáo khen,quét nhà để được ông cho tiền,...) Khi đó, sự điều chỉnh ý chí đối với việc thựcthi hành vi ở các em còn yếu. Đặc biệt các em chưa đủ ý chí để thực hiện đếncùng mục đích đã đề ra nếu gặp khó khăn.Đến cuối tuổi tiểu học các em đã có khả năng biến yêu cầu của người lớnthành mục đích hành động của mình, tuy vậy năng lực ý chí còn thiếu bền vững,chưa thể trở thành nét tính cách của các em. Việc thực hiện hành vi vẫn chủ yếuphụ thuộc vào hứng thú nhất thời.19Để bồi dưỡng năng lực ý chí cho học sinh tiểu học đòi hỏi ở nhà giáo dụcsự kiên trì bền bỉ trong công tác giáo dục, muốn vậy thì trước hết mỗi bậc chamẹ, thầy cô phải trở thành tấm gương về nghị lực trong mắt trẻ. Ngoài ra có thểđưa ra những bộ phim hoạt hình có tấm gương sang trong lao động và học tậpđể trẻ noi theo.Nói tóm lại, sáu tuổi vào lớp 1 là bước ngoặt lớn của trẻ thơ. Môi trườngthay đổi: đòi hỏi trẻ phải tập trung chú ý thời gian liên tục từ 30 - 35 phút.Chuyển từ hiếu kỳ,tò mò sang tính ham hiểu biết, hứng thú khám phá. Bước đầukiềm chế dần tính hiếu động, bột phát để chuyển thành tính kỷ luật, nền nếp,chấp hành nội quy học tập. Phát triển độ tinh nhạy và sức bền vững của các thaotác tinh khéo của đôi bàn tay để tập viết,...Tất cả đều là thử thách của trẻ, muốntrẻ vượt qua được tốt những điều này thì phải cần có sự quan tâm giúp đỡ củagia đình, nhà trường và xã hội dựa trên sự hiểu biết về tri thức khoa học và giáodục về đạo đức.g. Sự phát triển tình cảm của học sinh tiểu họcTình cảm của học sinh tiểu học mang tính cụ thể trực tiếp và luôn gắn liềnvới các sự vật hiện tượng sinh động, rực rỡ,...Lúc này khả năng kiềm chế cảmxúc của trẻ còn non nớt, trẻ dễ xúc động và cũng dễ nổi giận, biểu hiện cụ thể làtrẻ dễ khóc mà cũng nhanh cười, rất hồn nhiên vô tư...Vì thế có thể nói tình cảm của trẻ chưa bền vững, dễ thay đổi (tuy vậy sovới tuổi mầm non thì tình cảm của trẻ tiểu học đã "người lớn" hơn rất nhiều.Trong quá trình hình thành và phát triển tình cảm của học sinh tiểu họcluôn luôn kèm theo sự phát triển năng khiếu: Trẻ nhi đồng có thể xuất hiện cácnăng khiếu như thơ, ca, hội họa, kĩ thuật, khoa học,...khi đó cần phát hiện và bồidưỡng kịp thời cho trẻ sao cho vẫn đảm bảo kết quả học tập mà không làm thuichột năng khiếu của trẻ.Chính vì thế, việc giáo dục tình cảm cho học sinh tiểu học cần ở nhàgiáo dục sự khéo léo, tế nhị khi tác động đến các em; nên dẫn dắt các em đitừ hình ảnh trực quan sinh động, hấp dẫn và đặc biệt phải luôn chú ý củngcố tình cảm cho các em thông qua các hoạt động cụ thể như trò chơi nhậpvai, đóng các tình huống cụ thể, các hoạt động tập thể ở trường lớp, khu dâncư,...h. Sự phát triển nhân cách của học sinh tiểu họcNét tính cách của trẻ đang dần được hình thành, đặc biệt trong môi trườngnhà trường còn mới lạ, trẻ có thể nhút nhát, rụt rè, cũng có thể sôi nổi, mạnhdạn...Sau 5 năm học, "tính cách học đường" mới dần ổn định và bền vững ở trẻ.Nhìn chung việc hình thành nhân cách của học sinh tiểu học mang nhữngđặc điểm cơ bản sau: Nhân cách của các em lúc này mang tính chỉnh thể vàhồn nhiên, trong quá trình phát triển trẻ luôn bộc lộ những nhận thức, tư tưởng,tình cảm, ý nghĩ của mình một cách vô tư, hồn nhiên, thật thà và ngay thẳng;nhân cách của các em lúc này còn mang tính tiềm ẩn, những năng lực, tố chất20của các em còn chưa được bộc lộ rõ rệt, nếu có được tác động thích ứng chúngsẽ bộc lộ và phát triển; và đặc biệt nhân cách của các em còn mang tính đanghình thành, việc hình thành nhân cách không thể diễn ra một sớm một chiều,với học sinh tiểu học còn đang trong quá trình phát triển toàn diện về mọi mặt vìthế mà nhân cách của các em sẽ được hoàn thiện dần cùng với tiến trình pháttriển của mình. Khi giáo dục đạo đức bậc tiểu học đưa học sinh đi đúng hướngsẽ là nền tảng vững chắc cho nhân cách con người sau này.Tổ chức giáo dục đạo đức cho học sinh sao cho sinh động, lôi cuốn vàthật sự có hiệu quảQua tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi tiểu học tôi nhận thấy rằngnhững câu chuyện kể có ý nghĩa giáo dục trong giờ đạo đức là một trong nhữngphương pháp giáo dục đạo đức khá hay, nó hấp dẫn được mọi đối tượng và họcsinh thật sự hứng thú với những câu chuyện này. Trong giờ đạo đức hàng tuầnchúng ta có thể sử dụng phim hoạt hình để giảng dạy đạo đức. Những câuchuyện này có thể một đoạn phim ngắn trong “Quà tặng cuộc sống” hay cácthước phim do chính giáo viên dàn dựng từ những bài văn hay được đăng tảitrên báo, những câu chuyện người thực việc thực trong mục “chuyện đời tự kể”,những câu chuyện rất ngắn trong mục “cửa sổ tâm hồn” hay “những câu chuyệnlàm thay đổi cuộc sống” trên các trang báo ra hàng ngày hay trên bất cứ các tạpchí mà tình cờ đọc được, những câu chuyện mà trước đây tôi đã từng được nghecác thầy cô của tôi kể. Kết hợp câu hỏi tình huống đặt ra để các em tìm cách giảiquyết.Tận dụng tính trẻ trung năng động của học sinh để có được nhữngcâu chuyện bổ ích, thú vịNgoài những câu chuyện do giáo viên chủ nhiệm kể, chúng ta cũng có thểcho các em học sinh tự tìm những bộ phim hoạt hình có tính giáo dục trêninternet để kể lại cho cả lớp nghe và chúng ta cho thi đua theo tổ, các học sinhtrong tổ sẽ cùng nhau tìm kiếm một phim hoạt hình giáo dục gần với chủ đềđược học hôm đó để cùng cô giáo chiếu cho cả lớp cùng xem và cuối cùng sẽbình chọn câu chuyện có nội dung hay nhất, có ý nghĩa giáo dục nhất, tổ nào cócâu chuyện được bình chọn sẽ được cộng điểm vào điểm thi đua của tổ.Với hình thức này theo tôi nhận thấy thì tác dụng giáo dục rất cao, các emsẽ biết tìm xem những câu chuyện hoạt hình hay, các em sẽ biết rút ra những ýnghĩa giáo dục trong những bộ phim mà mình đã xem, một thói quen rất tốt choviệc học văn, và các em rất hứng thú với việc làm này, cả lớp sẽ tham gia mộtcách rất hăng hái, rất nhiệt tình.Vai trò của những khách thể trong việc giáo dục đạo đức cho họcsinh theo hình thức nàyNhà trường và phụ huynh học sinh có thể cùng nhau tạo thành một tổ phimchuyện, thiết kế một số phim hoạt hình theo nội dung bài giảng để áp dụng lâudài. Qua đó các em sẽ không phải đọc sách hoặc học đạo đức một cách khô21khan. Có hình ảnh minh họa cụ thể, những câu chuyện gần gũi nhất với đờithường.Tìm hướng giải quyết những vấn đề gây khó khăn trong việc giáodục đạo đức cho học sinh theo cách nàya/ Vấn đề về nguồn phimTrên internet hiện nay có rất nhiều nguồn phim hoạt hình có nội dung dạyđạo đức khá hay, tuy nhiên muốn tìm một phim hoạt hình gần nhất với bài giảngcủa giáo viên thì cũng khá vất vả. Vậy nên cần phải có những tập phim hoạt hìnhrành riêng cho việc giảng dạy theo sách giáo khoa đạo đức lớp 5b/ Vấn đề về trình độ giáo viênĐể có thể có một đoạn hoạt hình phù hợp với bài giảng khi không tìm đượctrên các nguồn internet đòi hỏi giáo viên phải sử dụng tốt tin học để tự thiết kếmột bộ phim hoạt hình ngắn cho bài giảng của mình. Nhưng đa số các giáo viêncòn kém về mặt này. Để khắc phục nhà trường phải thành lập một đội chuyên tinhọc thiết kế ra một số bộ phim hoạt hình đơn giản phục vụ cho môn học.c/ Vấn đề về sức hấp dẫn của những câu chuyệnCó rất nhiều phim hoạt hình giáo dục đạo đức nhưng cần phải có những bộphim giáo dục đúng chuẩn mực và phải thu hút sự chú ý của trẻ, gần gũi, dễ hiểumới đạt được kết quả cao.2.1.3. Đối tượng điều tra:Sử dụng phim hoạt hình trong giảng dạy đạo đức cho học sinh lớp 52.1.4. Địa bàn điều tra: lớp 5A Trường TH Ba Hàng thị xã Phổ Yêntỉnh Thái Nguyên2.1.5. Dụng cụ điều tra, làm thực nghiệm:- Video hoạt hình ví dụ bài học trong sách đạo đức lớp 5: Bài học tình bạnvà video kể chuyện hai người bạn và con gấu.- Phiếu điều tra kết quả2.2. Kết quả điều tra:Kết quả phiếu điều tra Sử dụng phim hoạt hình trong giảng dạy đạo đứccho học sinh lớp 5A với sĩ số là 45 bạn.TT123NỘI DUNGHọc sinh thuộc bài ngaytại lớpHọc sinh thấy hứng thúvới tiết họcHọc sinh thích các tiếtSỐ HỌCSINHĐỘ HÀI LÒNG(%)45100451004510022GHICHÚ4học đều như thế nàySố học sinh trả lời đúngphiếu khảo sát45100Kết quả khảo sát phiếu cho thấy số học sinh có kết quả tốt là 45/45 tươngứng với tỷ lệ thành công của tiết học là 100%. Dựa trên kết quả này cho thấyphương pháp này hoàn toàn hiệu quả với các em.3. Khả năng ứng dụng trong giảng dạy môn đạo đức:Thay vì phải đọc các nội dung khá trừu tượng, khó hình dung thì học sinhđược theo dõi các cảnh thú vị, nhân vật cụ thể, hình ảnh rõ ràng... “Đây là cáchthức giáo viên cho học sinh xem phim kết hợp yêu cầu học sinh hoàn thành bàitập giáo viên thiết kế sẵn, để khai thác nội dung của phim hoạt hình đó.Với cách học này, phim hoạt hình được xem như một nguồn tri thức sốngđộng cung cấp cho học sinh. Qua đó tăng sự tập trung của học sinh với bài học,và giảm bớt sự buồn chán của môn học mà các em đang thờ ơ” - Nhất giải thích.Qua kết quả khảo sát sau buổi thực nghiệm cho thấy: ở giờ học không sửdụng phim hoạt hình có 71,1% học sinh cho rằng giờ học bình thường, khônghứng thú. Ngược lại, ở giờ học có sử dụng phim hoạt hình lại có đến 100% họcsinh hứng thú với giờ học đạo đức.Ở các mức độ tập trung, tham gia hay mức độ hiệu quả, sự cần thiết củaphim hoạt hình trong dạy học đạo đức thì có trên 90% học sinh trả lời ở mức độ1 (rất tập trung, rất tích cực tham gia, rất hiệu quả, rất cần thiết, rất mong muốn)và 2 (tập trung, tích cực tham gia, hiệu quả, cần thiết, mong muốn).Một điều đáng vui hơn nữa là phim hoạt hình không chỉ tạo được hứng thú,tích cực cho học sinh, mà nó còn được đánh giá là có hiệu quả nâng cao việc họctập so với dạy học theo lối thụ động.Tuy nhiên, nhiều giáo viên băn khoăn khi triển khai đề tài này trên thực tếvì không phải giáo viên nào cũng thiết kế được phim hoạt hình.Thiết kế phim hoạt hình đòi hỏi giáo viên phải có kiến thức nhất định về tinhọc. Để áp dụng phương pháp này không nhất thiết giáo viên tự mình thiết kếphim hoạt hình, mà nhà trường có thể lập nhóm chuyên thiết kế tạo nguồn phimphục vụ việc dạy học. Nhà trường phổ biến những video này đến giáo viên, ai cónhu cầu có thể sử dụng khi dạy học.23CHƯƠNG II:SỬ DỤNG PHIM HOẠT HÌNH TRONG DẠY MÔN ĐẠO ĐỨC LỚP 51. Nguyên tắc sử dụng phim hoạt hình trong dạy môn đạo đức lớp 5:Phim hoạt hình phải gần gũi với cuộc sống hằng ngày, phải phù hợp với nộidung trong sách giáo khoa, phải đúng chuẩn mực đạo đức để giúp học sinh hìnhthành và phát triển cảm xúc tích cực, ý thức đúng đắn về cách cư xử, thói quen,nền nếp cơ bản, cần thiết trong học tập và sinh hoạt phù hợp với giá trị văn hoá,chuẩn mực đạo đức, quy tắc của cộng đồng, quy định của pháp luật, quy luật củatự nhiên và xã hội.2. Quy trình thực hiện một bài dạy đạo đức có sử dụng phim hoạt hình:2.1. Chuẩn bị:- Soạn bài giảng- Lựa chọn video phim hoạt hình có nội dung tương tự bài giảng trong sách- Phiếu câu hỏi khảo sát- Chuẩn bị sẵn câu hỏi chia nhóm trả lời- Dụng cụ trình chiếu gồm loa, máy chiếu, máy tính sách tay, USB chứaphim hoạt hình.- Có thể thiết kế thêm một số tranh ảnh bên ngoài.2.2. Tổ chức thực hiện:Giáo viên và học sinh cùng thực hiện những công việc sau trongmột buổi học đạo đức có sử dụng phim hoạt hìnhNỘI DUNGDIỄN GIẢII. ổn định.Lớp trưởng lớp thực hiệnII. Kiểm tra.Giáo viên thực hiện kiểm tra. Giáoviên gọi bất kỳ bạn học sinh nảotrong lớp và kiểm tra bài cũ, hỏi mộtsố kiến thức liên quan đến bài mớiđể dẫn dắt các em học sinh vào bàihọc mới- Kiểm tra kiến thức cũ.- Kiểm tra kiến thức có liên quan đếnbài học.III. Bài mới.- Giới thiệu bài, giáo viên chiếu đoạnphim hoạt hình trên màn hình máychiếu để các em theo dõi1. Giới thiệu bài.2. Nội dung- Sau khi xem giáo viên hỏi một sốcâu hỏi dẫn dắt để các em tự do phát2.1. Hoạt động 1: Xử lý tình huống24 |
