Một khái niệm mà mấy năm gần đây giúp mình thay đổi cách nhìn nhận cuộc sống rất nhiều là antifragile, điều trái ngược của fragile [dịch tạm là mong manh, dễ vỡ]. Đây là khái niệm được giới thiệu bởi nhà xác suất học nhiều người ghét Nassim Taleb.
Robust [dịch tạm là vững chắc] không phải là trái ngược của fragile. Một cái gì đó robust có nghĩa là trong hoàn cảnh khắc nghiệt, nó không xấu đi. Một cái gì đó antifragile nghĩa là trong hoàn cảnh khắc nghiệt, nó trở nên mạnh mẽ hơn.
Một ví dụ antifragile trong tự nhiên là sự tò mò. Nếu bạn tò mò muốn biết điều gì đó thì người ta càng giấu, bạn càng tò mò. Đấy là lý do tại sao mà sách càng bị cấm càng được nhiều người đọc. Một ví dụ khác là tình yêu. Tình yêu càng bị ngăn cấm càng trở nên mạnh mẽ hơn.
Cuộc sống rất dễ bị xáo trộn bởi những sự kiện không ai lường trước được [black swan]. Con người đưa ra dự kiến về tương lai dựa vào những điều chúng ta biết từ quá khứ,. Điều gì đã diễn ra càng lâu trong quá khứ, chúng ta càng chắc mẩm rằng nó sẽ tiếp tục diễn ra trong tương lai. Sự chắc mẩm này biến chúng ta trở thành nạn nhân của turkey fallacy. Như những con gà Tây ngày nào cũng được cho ăn chắc mẩm nghĩ rằng chúng an toàn, không đoán được rằng chúng sẽ bị thịt trong ngày lễ tạ ơn bởi chúng chưa từng bị thịt bao giờ.
Sự kiện khủng bố 11/9 là một black swan đối với người Mỹ. Sự kiện Columbus tìm ra châu Mỹ dẫn đến việc bao nhiêu người châu Mỹ bản địa bị giết hại là black swan đối với những người bản địa này. Thị trường chứng khoán, địa ốc đổ vỡ trong năm 2008 là black swan với nhiều người tiêu dùng trong thị trường đó.
Bởi vì chúng ta không thể lường trước được những black swan này, chúng ta cần tìm cách để bản thân trở nên antifragile với chúng.
Việc đa dạng hoá danh mục đầu tư để nó bao gồm cả tiền mặt, vàng, ngoại tệ, chứng khoán, bất động sản, khoáng sản tự nhiên, … là một cách để giúp tài sản của bạn antifragile với sự đổ vỡ của một thị trường tài chính cụ thể.
Việc đa dạng hoá kỹ năng và kiến thức giúp bạn trở nên antifragile khi mà một nghề nào đó trở nên lỗi thời [ví dụ, tự nhiên ngành quản trị khách sạn trở nên lỗi thời vì hầu hết mọi người chuyển sang dùng các hệ thống như airbnb].
Việc di chuyển, sống ở nhiều nơi khác nhau và xây dựng mối quan hệ ở những khu vực khác nhau đó giúp bạn trở nên antifragile khi một khu vực nào đó trở nên khó sống do bất ổn chính trị, ô nhiễm môi trường, hay biến đổi khí hậu.
Việc luôn làm mới bản thân, duy trì cuộc sống của bản thân độc lập với người yêu/vợ/chồng của bạn giúp bạn antifragile với sự đỗ vỡ của một mối quan hệ.
Thỉnh thoảng, mình dành thời gian xem xét tất cả các khía trọng cuộc sống của mình — sự nghiệp, tài chính, sức khoẻ, gia đình, bạn bè, tình cảm — tìm những điểm yếu và suy nghĩ làm sao để làm nó trở nên antifragile.
Bạn nào quan tâm đến chủ đề này có thể tìm đọc hai cuốn Black Swan và Antifragile của Nassim Taleb.
Link bài gốc
Antifragile là thuật ngữ được biết đến thoáng rộng qua cuốn sách hút khách cùng tên của tác giả Nassim Taleb, “ một trong những nhà tư tưởng số 1 thời đại tất cả chúng ta, trình diễn cách làm thế nào để vươn lên trong một quốc tế đầy nguy hiểm. Trong ngữ cảnh nội dung cuốn sách, ANTIGRAGILE được dịch tiếng Việt KHẢ NĂNG CẢI THIỆN NGHỊCH CẢNH, là năng lực vượt qua được áp lực đè nén, stress, trộn lẫn, dịch chuyển và hỗn loạn để không những sống sót, tăng trưởng mà còn hưởng lợi từ những nghịch cảnh đó .Trong khuôn khổ bài dịch và kỹ năng và kiến thức hạn hẹp của người dịch, xin tạm dịch ANTIGRAGILE là năng lực vượt qua sự yếu ớt [ yếu kém, hầu hết được xem xét ở góc nhìn sức khỏe thể chất ]Ai cũng thích sự dễ chịu và thoải mái, êm ái. Đời sống ngày này có quá nhiều thứ tiện nghi. Như bất kỳ khi nào đói tất cả chúng ta đều hoàn toàn có thể ăn thứ gì đó. Khi nóng quá hoặc lạnh quá tất cả chúng ta đều có giải pháp tránh nóng tránh lạnh. Thậm chí trong đi lại, tất cả chúng ta cũng hoàn toàn có thể mang những đôi giầy sức khỏe thể chất tương hỗ hõm bàn chân giúp trợ lực trên từng bước chân của tất cả chúng ta. Tất cả nhằm mục đích mục tiêu mang lại sự tự do và dễ chịu và thoải mái cho đời sống .
Nhưng trong khi hầu hết đều ưa thích cảm giác dễ chịu, rất ít người nhận ra sự dễ chịu này có cái giá của nó. Sự dễ chịu, sự thoải mái thật ra làm chúng ta yếu đi. Ngày nay có một thuật ngữ bạn có thể chưa nghe bao giờ. Đó là khái niệm “khả năng vượt lên nghịch cảnh” “Antifragile” do Nassim Taleb đưa ra. Hãy cũng nhau xem xét việc tập luyện yoga có thể làm chúng ta yếu đi và làm sao để chúng ta có khả năng vượt qua sự yếu đuối, antifragile.
Bạn đang đọc: Yoga Vietnam – Phát triển khả năng ANTIFRAGILE * trong yoga
Độ khỏe của những mô trong khung hình con người tất cả chúng ta hoàn toàn có thể bộc lộ bằng một sơ đồ, chúng yếu ớt ở đầu chặng này, khỏe mạnh ở chặng giữa, và vượt ngưỡng yếu kém ở đầu chặng kia. 3 sơ đồ bên dưới minh họa cho sự đối sánh tương quan giữa mô khỏe [ xem trục đứng ] và áp lực đè nén, độ căng [ xem trục ngang ]. Chúng ta đều biết về sự yếu ớt : Nó có nghĩa là mỏng dính, yếu ớt, dễ vỡ, dễ bị hỏng và tổn thương. Một tách trà gốm sứ rất mỏng dính : đánh rơi nó, nó sẽ vỡ. Điều này được bộc lộ trong hình 1 với hình ảnh quả núi lớn gần gốc của 2 trục, có nghĩa tất cả chúng ta không cần nỗ lực gì nhiều để phá vỡ một thứ thực chất đã rất yếu ớt, mong manh. trái lại sự can đảm và mạnh mẽ có nghĩa là khoẻ mạnh và cứng rắn : Rất khó để tàn phá cái gì đó can đảm và mạnh mẽ. Một cốc sắt kẽm kim loại rắn : đánh rơi nó, nó chỉ nẩy chút ít. Hình 2 minh họa cần bao nhiêu lực / sức căng để khiến một thứ can đảm và mạnh mẽ thoái hóa. Nhưng can đảm và mạnh mẽ không phải là đối nghịch với yếu kém. Vượt ngưỡng yếu kém mới là đối nghịch với yếu kém .
Chúng ta hay chèn các miếng lót trong giày để hỗ trợ hõm bàn chân mang lại sự thoải mái trong đi lại. Điều này có nghĩa là dây chằng, mạc và xương của bàn chân chúng ta không được làm việc, không còn chịu áp lực ở mỗi bước đi vì đã có miếng vòm lót làm nhiệm vụ chịu lực. Điều này lâu ngày khiến các mô ở khu vực bàn chân teo mòn đi: bàn chân trở nên yếu hơn; thực tế là về sau hầu hết những người đã từng mang giày kiểu này luôn phải lệ thuộc vào kiểu giày này đễ hỗ trợ hõm chân của họ trong đi lại vì bàn chân của họ đã trở nên quá yếu.
Chúng ta tận hưởng cách chúng ta ăn uống hàng ngày bao gồm ba bữa ăn chính, một vài bữa ăn nhẹ trong ngày, và thậm chí có thể là một bữa ăn nhẹ nửa đêm. Bất cứ khi nào chúng ta cảm thấy chán chường, chúng ta ăn. Điều này là cũng khiến chúng ta yếu đi. Cơ thể con người chúng ta tiến hóa và phát triển vào những giai đoạn thiếu thốn thức ăn. Ở đây không có ý nói đến nạn đói, nhưng thực tế ngày xưa ông bà tổ tiên chúng ta có thể sống mà không ăn trong 1 hoặc 2 ngày. Nếu chúng ta thử nhịn ăn 1 hoặc 2 ngày một lần trong vài tuần, cơ thể chúng ta sẽ diễn tiến những điều thú vị: cơ thể rõ ràng cần nhiên liệu và thức ăn, và nếu nó không đến từ thức ăn bên ngoài, cơ thể sẽ tìm nguồn bổ sung từ chính tế bào của mình. Bây giờ, mỗi cơ thể chúng ta có những tế bào khỏe mạnh và không khỏe mạnh, thậm chí có cả những tế bào tiền ưng thư. Chúng ta sẽ chọn loại bỏ những tế bào nào? Rõ ràng là các tế bào có khả năng gây hại. Nhưng, nếu chúng ta không bao giờ đói, những thành phần già yếu bệnh tật kia vẫn bám dính trong cơ thể và trở nên nguy hại về sau. Một nghiên cứu cho thấy phụ nữ mắc bệnh ung thư vú đã nhịn ăn 13 giờ một ngày có tỷ lệ tử vong thấp hơn 21% so với những phụ nữ không nhịn ăn lâu. Thật ra điều này không quá khó. Chúng ta chỉ nhịn ăn từ 7 giờ tối hôm nay đến 8 giờ sáng hôm sau. [Và chúng ta ngủ trong phần lớn khoảng thời gian này]. Rõ ràng cảm giác đói không hề dễ chịu, nhưng nỗ lực hàng ngày giúp chúng ta ANTIFRAGILE [khó chịu, nghịch cảnh, nhưng có lợi cho sức khỏe], có khả năng cải thiện nghịch cảnh. Nhưng xin nhớ, đừng cực đoan: Không có áp lực hoặc quá nhiều áp lực, chúng ta không khỏe mạnh được. Có khả năng chịu được một áp lực vừa phải là tốt nhất.
Những ví dụ về khả năng chịu áp lực là vô tận. Nhưng giờ chúng ta hãy bàn về việc tập yoga liên quan thế nào đến khả năng này.
Nguy hiểm là ở đây : Nhiều giáo viên và học viên yoga cho rằng không áp lực đè nén, không căng thẳng mệt mỏi mới là tốt, là khỏe mạnh. Nếu ai đó bị chấn thương, họ thường được khuyên nghỉ ngơi, không hoạt động, để mọi thứ tự lành lại. Nhưng nếu tất cả chúng ta không tạo lực căng, không tạo áp lực đè nén vừa phải đến vùng bị chấn thương, những mô ở đây sẽ teo mòn. Việc teo mòn xảy ra khi mô không được sử dụng, không được hoạt động và bị để vào thực trạng “ tiêu tốn lãng phí ”. Cái gì trở nên tiêu tốn lãng phí sẽ dần teo mòn. Điều này xảy ra với xương và cơ của những phi hành gia khi họ sống ở ngoài khoảng trống toàn cầu : không còn trọng tải, họ trọn vẹn không chịu một áp lực đè nén nào, một sự căng nào lên khung hình, những mô và cơ của họ trở nên giảm về số lượng và yếu đi về tính năng. Chúng bị teo. Vấn đề này tạo cái vòng lẩn quẩn. Cơ thể thụ động làm mô yếu, mô yếu không chịu được áp lực đè nén, dẫn đến tất cả chúng ta ù lì hơn, thụ động và cần nghỉ ngơi hơn, ở đầu cuối khiến mọi thứ trở nên yếu ớt, stress hơn. Một điều tra và nghiên cứu quan trọng năm 1999 cho thấy bệnh nhân nghỉ ngơi tại giường không phải là điều tốt cho bất kể việc điều trị nào. Vì vậy, ngay cả khi khung hình tất cả chúng ta bị tổn thương, chúng vẫn cần áp lực đè nén .Tuy nhiên, mấu chốt là ở đây – ngay tại điểm áp lực đè nén cực độ [ điểm C ở hình 3 ], nơi mà số lượng giới hạn đi xa hơn chút nữa là tất cả chúng ta sẽ rơi vào vùng đất của áp lực đè nén có hại. Nhưng điểm này cũng khác nhau cho từng người, thậm chí còn cho từng ngày trên cùng 1 khung hình, và chắc như đinh là điểm số lượng giới hạn chịu đựng này đổi khác khi khung hình tất cả chúng ta bị bệnh hoặc tổn thương, cũng là lúc điểm số lượng giới hạn này dịch hẳn sang bên trái [ như trong hình 4 ]. Lúc này chỉ cần chịu một áp lực đè nén nhỏ, là tất cả chúng ta hoàn toàn có thể vượt qua điểm số lượng giới hạn này. Ngay lúc tất cả chúng ta có yếu tố về sức khỏe thể chất và khung hình, khoảng cách giữa điểm A không một chút ít căng thẳng mệt mỏi và điểm C, stress tột độ sẽ thu ngắn. Nhưng tất cả chúng ta vẫn cần eustress [ stress có lợi ]. Vậy câu hỏi tiếp theo là “ Làm thế nào để tất cả chúng ta biết được căng thẳng mệt mỏi mức nào là đủ, mức nào là tột độ ? ”Câu vấn đáp là, “ hãy chú tâm ”. Đây là chìa khóa cho thực hành thực tế yoga của tất cả chúng ta. Trong khi giữ tư thế, tất cả chúng ta hãy học cách cảm nhận khi nào tất cả chúng ta tiến gần đến ngưỡng chịu đựng áp lực đè nén những những mô trong khung hình mình. Chúng ta hãy tò mò cái ngưỡng, cái số lượng giới hạn đó, nhưng đừng khi nào vượt qua nó. Lý tưởng nhất là tất cả chúng ta đến gần cái ngưỡng đó rồi lùi lại một chút ít. Không cần phải đúng ở điểm B của hình 3 : nơi đã quá gần với ngưỡng và quá nguy khốn. Lùi lại một chút ít không sao cả, vì bạn vẫn đang ở trong vùng của eustress [ stress có lợi ]. Vào thời gian này, bạn hoàn toàn có thể hơi không dễ chịu và bị thử thách. Nhưng khi ý thức được cái đau, là bạn đã quá xa ; hãy dừng lại ở đó ! Tuy nhiên, khi tất cả chúng ta bị thương dù là kiểu gì, tất cả chúng ta vẫn cần mày mò cái ngưỡng chịu đựng mới này của mình. Chúng ta vẫn cần một mức độ stress nhất định. Ngay cả người bị loãng xương ở đốt sống, họ vẫn cần tập cho cột sống, tạo áp lực đè nén cho những đốt sống, nếu không chúng sẽ bị yếu đi. Những học viên với những bệnh lý hoặc chấn thương nào đó, cần phải tăng trưởng năng lực cảm nhận và ý thức tốt đế biết khi nào họ đến quá gần với điểm C, điểm của ngưỡng chịu lực .
Với những học viên có vấn đề về tình trạng sức khỏe, giáo viên thường lo ngại, khuyên học viên không nên làm gì cả. Vì vậy những tư thế như bồ câu, đứng bằng đầu được giáo viên khuyến cáo là không nên tập hoặc nên tập một tư thế khác. Có những giáo viên quả quyết rằng mỗi khi học viên gập lưng về trước, đầu gối phải co. Nhưng thực tế là khi chúng ta cho rằng bảo vệ cơ thể chúng ta khỏi mọi tổn hại là lúc cơ thể chúng ta bị tổn hại vì chúng đang trở nên yếu kém.
Xem thêm: CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM LÀ GÌ?
Mục đích bảo vệ khung hình không có gì sai. Nhưng việc tất cả chúng ta không tạo điều kiện kèm theo cho khung hình hoạt động chỉ với nguyên do hoạt động sẽ khiến khung hình bị tổn thương là nông cạn. Mọi thứ trong đời sống không phải là hoặc đúng hoặc sai, không phải hoặc hoạt động hoặc không hoạt động, không mang tính nhị nguyên. Lời đáp là tìm vùng của eustress [ căng thẳng mệt mỏi có lợi ] : đó là thử thách mang tên Goldilocks, ở vùng mà stress không phải là quá nhiều, và không quá ít. Khi tất cả chúng ta tìm được vùng đó, tất cả chúng ta đang ở trong quy trình kiến thiết xây dựng năng lực vượt ngưỡng yếu kém .Nguồn_ Yoga InternationalDịch Yogavietnam