THUỐC LÁ ĐIỆN TỬ
GS.TS. Ngô Quý Châu, chủ tịch hội Hô hấp Việt Nam
Giám đốc chuyên môn Bệnh viện đa khoa Tâm Anh Hà Nội
Thuốc lá điện tử là gì?
Thuốc lá điện tử là một cụm từ chung cho các thiết bị điện tử khác nhau được sử dụng để hút. Những thiết bị này có thể giống hoặc không giống như một điếu thuốc lá truyền thống. Thuốc lá điện tử dùng năng lượng từ pin để đốt nóng chất lỏng thành dạng hơi để người dùng hít vào. Chất lỏng này thường có hương liệu và các chất phụ gia khác.
Ngày càng có nhiều lo ngại về sự nguy hiểm đối với sức khỏe khi sử dụng thuốc lá điện tử và hít phải khí thải từ các thiết bị này. Đã có một đợt bùng phát bệnh hô hấp nghiêm trọng được gọi là tổn thương phổi cấp tính liên quan đến thuốc lá điện tử [e-cigarette or vaping associated acute lung injury - EVALI] ở hơn 2.500 bệnh nhân phải nhập viện và hơn 60 trường hợp tử vong.
Thuốc lá điện tử cũng đóng vai trò như một loại “thuốc lá khởi đầu”. Việc sử dụng chúng làm tăng nguy cơ sử dụng các sản phẩm thuốc lá khác [bao gồm cả thuốc lá truyền thống] ở những người trẻ tuổi.
Thuốc lá điện tử hiện nay là sản phẩm thuốc lá phổ biến nhất được học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông ở Mỹ và một sô nước sử dụng. Những sản phẩm này có nhiều hình dạng, kích thước khác nhau, cũng như có nhiều tên gọi khác nhau, điều này thường khiến người khác khó hiểu chúng là gì.
Một số sản phẩm trông giống như điếu thuốc lá. Một số dùng một lần. Một số sản phẩm có pin có thể sạc lại và hộp chứa chất lỏng có thể thay thế. Các sản phẩm khác trông không giống như thuốc lá và có thể có các tên như: Vape Pens, Vape Boxes, Vapes, Tank systems, E-Hookah, Hookah Pen, Hookah Stick, Shisha Stick, Juul, Mechanical Mods, E-Cigar, and E-Pipe.
Chất gì có trong dung dịch thuốc lá điện tử được hít vào?
Dung dịch nicotine đậm đặc được sử dụng trong một số thiết bị này được gọi là tinh dầu [e-liquid hay e-juice]. Thông thường, các dung dịch chứa các hợp chất hóa học propylene glycol, glycerin thực vật, nicotine và hương liệu. Các thành phần thường khác nhau tùy theo thương hiệu và đối với từng loại sản phẩm. Tại thời điểm này, có rất ít quy tắc hoặc quy định kiểm soát cách sản xuất hoặc quảng cáo các sản phẩm này, tuy nhiên điều này đang thay đổi nhanh chóng.
Thuốc lá điện tử có gây nghiện không?
Hầu hết các sản phẩm này đều chứa nicotine. Nicotine là một trong những chất gây nghiện nhiều nhất được biết đến. Đây là nicotine tương tự trong các sản phẩm thuốc lá truyền thống. Nghiện nicotine có nghĩa là bạn cảm thấy cần phải tiếp tục đưa nicotine vào cơ thể. Cơ thể của bạn phụ thuộc vào nó và bạn sẽ có các triệu chứng khiến bạn khó chịu - đôi khi rất khó chịu - nếu bạn không sử dụng đủ hoặc sử dụng không thường xuyên.
Hàm lượng nicotine thực tế trong các sản phẩm này có thể khác với nội dung được ghi trên nhãn. Các sản phẩm được dán nhãn là không có nicotine cũng có thể có nicotine.
Những người trẻ bắt đầu nghiện nicotine với thuốc lá điện tử có nhiều khả năng tiếp tục sử dụng các sản phẩm thuốc lá khác.
Còn về hương liệu?
Có hàng trăm loại hương liệu khác nhau. Hương vị trái cây và kẹo đặc biệt phổ biến với người dùng trẻ tuổi. Mặc dù những hương liệu này đã được dán nhãn là an toàn để ăn, nhưng vẫn có những lo ngại về điều gì sẽ xảy ra khi bạn hít phải chúng vào phổi. Nhiều hương liệu được sử dụng có thể gây kích ứng đường hô hấp. Một số khác gây độc làm tổn thương nghiêm trọng nhu mô phổi, có thể gây tử vong.
ĐẶC BIỆT CHÚ Ý
Dung dịch sử dụng trong thuốc lá điện tử nên được giữ tránh xa tầm tay của trẻ em. Ngộ độc nicotine có thể gây tử vong. Chỉ cần 1/2 thìa nicotine lỏng đậm đặc có thể giết chết trẻ nhỏ.
Thuốc lá điện tử có an toàn không?
Câu trả lời đơn giản là KHÔNG. Các chất độc liên quan đến thuốc lá [chất độc có thể gây bệnh] và chất gây ung thư [hóa chất gây ung thư] cũng đã được tìm thấy trong hơi thuốc của các sản phẩm thuốc lá điện tử. Các hạt nhỏ kim loại nặng rất có thể từ vỏ và các bộ phận làm nóng đã được tìm thấy trong hơi thuốc được tạo ra từ việc sử dụng thiết bị. Việc làm nóng dung dịch thuốc lá điện tử có thể tạo ra các chất độc khác và chất gây ung thư. Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy nicotine hít vào từ thuốc lá điện tử phá hủy nhu mô phổi và làm giảm sức đề kháng tự nhiên của cơ thể đối với các bệnh nhiễm trùng và ung thư. Có rất nhiều báo cáo về việc nhập viện và thậm chí tử vong liên quan đến việc sử dụng các sản phẩm này. Mặc dù vẫn chưa rõ về sự an toàn lâu dài của thuốc lá điện tử, nhưng có rất nhiều lý do để quan ngại.
Thuốc lá điện tử có hữu ích trong việc giúp cai thuốc lá không?
Một số người khẳng định họ đã cai thuốc lá bằng cách sử dụng thuốc lá điện tử. Tuy nhiên, các nghiên cứu nghiên cứu gần đây cho thấy rằng chúng không hiệu quả trong việc cai thuốc. Những sản phẩm này không được FDA, Tổ chức y tế thế giới WHO chấp thuận để giúp cai thuốc lá. Những người trẻ tuổi sử dụng thuốc lá điện tử có nhiều khả năng bắt đầu hút thuốc hơn!
Sử dụng thuốc lá điện tử có thể gây hại cho người thân của tôi không?
Thuốc lá điện tử tạo ra hơi thuốc và những người khác gần đó có thể hít phải hơi này. Hãy bảo vệ gia đình và bạn bè của bạn. Nếu bạn sử dụng những thiết bị này, chỉ sử dụng chúng bên ngoài và tránh xa những người khác. Nhiều nơi đã ban hành luật cấm sử dụng các thiết bị này ở những nơi bạn không được hút thuốc. Những thiết bị này không thể được sử dụng trên máy bay thương mại.
CÁC BƯỚC HÀNH ĐỘNG
✔ Tránh sử dụng thuốc lá điện tử.
✔ Không cho phép sử dụng thuốc lá điện tử trong nhà hoặc xe của bạn.
✔ Nói chuyện với con bạn về sự nguy hiểm của việc sử dụng thuốc lá điện tử và nghiện nicotine.
✔ Trẻ em học những gì chúng nhìn thấy. Làm gương tốt bằng cách không thuốc lá điện tử.
✔ Giữ tất cả các thiết bị thuốc lá điện tử, bao gồm cả dung dịch nicotine đậm đặc, xa tầm tay trẻ em.
✔ Nếu bạn đang cố gắng cai thuốc lá, hãy đến các cơ sở y tế để được tư vấn về các loại thuốc an toàn và hiệu quả để điều trị chứng nghiện nicotine và giúp bạn cảm thấy thoải mái khi không hút thuốc.
Thuốc lá điện tử đang trở thành một trào lưu mới trong giới trẻ hiện nay vì nhiều công dụng tích cực của nó được các nhà sản xuất quảng cáo hấp dẫn trên thị trường như không gây hại tới sức khỏe người dùng, có thể giúp cai thuốc lá. Tuy nhiên, thuốc lá điện tử có thực sự an toàn như quảng cáo hay không vẫn đang là tấm màn bí ẩn chưa được giải đáp.
Herbert A. Gilbert đến từ Mỹ là người đầu tiên đưa ra ý tưởng về thuốc lá điện tử vào năm 1963. Tuy nhiên, đến năm 2003, một dược sĩ đông y người Trung Quốc có tên là Hon Lik [Hàn Lực] đã phát triển ra loại thuốc lá điện tử với hình dáng hiện đại được sử dụng rộng rãi ngày nay. Hon đã tiết lộ rằng, việc phát triển thuốc lá điện tử của ông xuất phát từ thói quen hút thuốc của chính bản thân và từ cái chết của cha ông do mắc ung thư phổi. Cũng vào thời điểm đó, công ty của Hon bắt đầu giới thiệu thuốc lá điện tử tại thị trường Trung Quốc và sau vài năm nó đã lan rộng ra các nước khác trên thế giới. Hiện nay, thuốc lá điện tử cũng được sử dụng rộng rãi và dường như nó đã trở thành trào lưu mới của giới trẻ tại Việt Nam.
Thuốc lá điện tử không chứa các nguyên liệu lá thuốc lá như bình thường mà thực chất nó là một thiết bị mô phỏng có chứa tinh dầu bên trong. Nếu như điếu thuốc lá thông thường sẽ sử dụng lửa để đốt cháy thì đối với thuốc lá điện tử sẽ sử dụng điện để đốt cháy chất lỏng bên trong nó. Chất lỏng sau khi được đốt cháy sẽ biến thành một luồng hơi có mùi vị và cảm giác giống như hút thuốc lá thật. Do tính chất không tạo ra khói khi hút cho nên các nhà sản xuất thuốc lá điện tử đã quảng cáo trên thị trường với những khả năng nổi bật như loại bỏ các chất độc hại và mùi khó chịu chứa trong thuốc lá điếu. Tuy nhiên, trên thực tế liệu loại thuốc lá này có thực sự an toàn đối với sức khỏe người dùng hay không thì vẫn còn rất nhiều tranh cãi.
Cấu tạo của thuốc lá điện tử thường có 3 phần chính, bao gồm:
- Phần đầu tank: có tên gọi khác là RDA hoặc RTA. Đầu tank này là nơi để đốt cháy tinh dầu từ dạng lỏng sang dạng hơi.
- Phần thân máy: bao gồm các bộ phận chính như pin và nút điều khiển pin. Thân máy của thuốc lá điện tử được thiết kế với rất nhiều mẫu mã đa dạng khác nhau, tùy theo sở thích và mục đích của người sử dụng.
- Ống đựng tinh dầu: ống đựng tinh dầu của thuốc lá điện tử còn được gọi với nhiều cái tên khác nhau như E-Liquid hoặc E-Juice. Nó thường có dạng lỏng và khi ở nhiệt độ cao sẽ chuyển thành dạng khói.
Cấu tạo của thuốc lá điện tử
Trong thuốc lá điện tử có chứa một viên pin lithium nhỏ được tích hợp bên trong một mô đun có thể tùy biến [hay còn gọi là mod], sẽ cung cấp năng lượng cho một bộ vòi phun. Thành phần này sẽ làm nóng tinh dầu- thường là nicotine hòa tan trong propylene glycol, có thêm hương liệu và chất tạo màu.
Tinh dầu sau khi nóng lên sẽ chuyển thành hơi, người hút có thể hút luồng hơi này và thở ra như điếu thuốc lá thật. Người bán thường gọi chất lỏng này là “juices” hoặc “tinh dầu thuốc lá điện tử” vì nó có nhiều hương vị trái cây khác nhau, nồng độ nicotine trong đó dao động từ 0-26 mg.
Hiện nay, thuốc lá điện tử được lưu hành rộng rãi ở nhiều nước trên thế giới, Việt Nam cũng không phải là ngoại lệ, thậm chí nó đã trở thành trend phổ biến trong giới trẻ hiện nay vì họ tin rằng thuốc lá điện tử có thể giúp họ cai được thuốc lá và ít độc hại tới sức khỏe hơn thuốc lá điếu thông thường. Tuy nhiên ít ai có thể biết rõ bên trong thuốc lá điện tử có những thành phần gì và nó có thực sự an toàn như quảng cáo hay không. Tất cả vẫn đang là những ẩn số. Để làm rõ được vấn đề này, các nhà khoa học đã nghiên cứu những thành phần đặc biệt có trong thuốc lá điện tử. Những thành phần này bao gồm:
Nicotine: Là thành phần gây nghiện trong thuốc lá điện tử và thuốc lá thường. Nicotine có thể kích thích hệ thần kinh trung ương, làm tăng huyết áp, hô hấp và nhịp tim. Không thể phủ nhận nicotine trong thuốc lá điện tử là chất gây hại tới sức khỏe của người sử dụng. Tuy nhiên lượng nicotine có trong điếu thuốc lá thông thường sẽ lớn hơn rất nhiều so với lượng nicotine trong thuốc lá điện tử. Mặt khác, người dùng thuốc lá điện tử có thể kiểm soát được lượng nicotine bằng cách chọn loại tinh dầu có nồng độ nicotine thấp và địa chỉ bán chính hãng cũng giúp hạn chế được tối đa các chất gây hại cho sức khỏe và giúp cơ thể bạn đảm bảo hơn.
Nước: Trong nhiều loại tinh dầu thuốc lá điện tử có chứa nước, chúng sẽ được làm nóng lên nhờ một cuộn dây kim loại, sau đó hóa thành các hạt nước nhỏ hơn lẫn trong khói để người hút hút vào.
Propylene Glycol: Là một loại cồn không màu, không mùi và không vị. Nó thường được sử dụng làm chất chống đông, giúp giảm nhiệt độ đóng băng của nước. Nó cũng được coi là một loại chất an toàn được dùng trong chế biến thực phẩm, thuốc và mỹ phẩm hoặc dùng trong các nhà máy tạo khói hoặc sương mù nhân tạo trên sân khấu. Mặc dù nó được xem là an toàn nhưng thực chất nó có thể gây kích ứng phổi và mắt, gây hại cho những người mắc các bệnh phổi mãn tính như nghẽn khí kinh niên hoặc hen suyễn.
Glycerin: Là một hóa chất không màu, không mùi và có vị hơi ngọt. Giống như Propylene Glycol, FDA xem đây là một loại hóa chất an toàn cho người dùng, có thể được sử dụng trong dược phẩm và thực phẩm. Tuy nhiên, theo tiến sĩ dược khoa Maciej Goniewicz- người chuyên nghiên cứu về thuốc lá và thuốc điện tử tại Viện ung thư Roswell Park cho biết, mặc dù Propylene Glycol và Glycerin đều được coi là an toàn, nhưng chúng ta vẫn không biết chắc chắcn được điều gì sẽ xảy ra nếu người dùng hút một lượng lớn các loại hóa chất này trong một thời gian dài.
Chất tạo mùi: Trên thị trường hiện nay có đến hàng trăm loại mùi tinh dầu thuốc lá điện tử khác nhau, bao gồm những loại được dán mác với cái tên nghe có vẻ rất “thiên nhiên” như táo, cherry, cam hoặc “ngọt ngào” như chocolate, bánh kem,...thậm chí là giống với mùi thuốc lá thật. Theo Tiến sĩ Goniewicz cho biết, nhiều loại hóa chất tạo mùi này cũng được dùng trong chế biến thực phẩm, tuy nhiên vấn đề đặt ra là khi chúng ta ăn chúng, chúng ta có thể vẫn an toàn về sức khỏe, nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu ta hít chúng? Bên cạnh đó, các nhà sản xuất cũng không công bố thành phần chi tiết của các chất tạo mùi này với lý do là “bí mật thương mại”. Tuy nhiên, theo các nhà nghiên cứu của Đại học Harvard cho biết, khoảng 75% trong số 51 loại tinh dầu thuốc lá điện tử có chứa một chất có tên gọi là diacetyl – một trong những nhân tố chính gây ra bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính.
Thuốc lá điện tử có thể gây tắc nghẽn phổi
Khi làm nóng và bay hơi Formaldehyde, Acrolein, Acetaldehyde: trong quá trình làm nóng tinh dầu sẽ sản sinh ra một số hóa chất độc hại, chúng được chuyển thành dạng hơi và lẫn vào trong khói khi người dùng hít vào. Theo giáo sư Benowitz tại Đại học Dược California cho biết, một trong số những loại hóa chất này có thể gây kích ứng và gây viêm mạch máu. Trong thuốc lá thường cũng có sự hiện diện của những loại chất độc hại này. Một số loại hóa chất chính thường thấy khi đốt tinh dầu thuốc lá điện tử, bao gồm:
- Formaldehyde: một loại hóa chất có thể gây ung thư
- Acetaldehyde: một chất cũng có thể gây ung thư
- Acrolein: được hình thành trong quá trình nung nóng glycerin. Loại hóa chất này góp phần gây ra các tổn thương phổi và các vấn đề tim mạch cho người hút thuốc.
Nồng độ của cả 3 chất này đều tăng tỷ lệ thuận với nhiệt độ của tinh dầu khi được đun nóng. Ngoài ra, giáo sư Benowitz cũng cho biết, người hút thường bị cám dỗ bởi nhiệt độ do họ muốn có nhiều lượng nicotine hơn để “phê” hơn. Vì vậy họ thường tăng điện áp của pin lên và tăng nhiệt độ lên để đốt được nhiều hơn.
Các hạt nhỏ và kim loại: Thuốc lá điện tử cũng chứa các hạt bụi nhỏ và mật độ của các hạt bụi này tương tự giống như thuốc lá truyền thống. Các hạt bụi này có thể gây ra các tổn thương cho mạch máu, gây viêm hoặc các hiệu ứng thần kinh. Tuy nhiên, vẫn chưa có đủ nghiên cứu được thực hiện để xác định cụ thể mức độ an toàn của các hạt bụi này trong thuốc lá điện tử. Một số kim loại độc hại như nickel, thiếc, thủy ngân và chì cũng có thể xuất hiện trong hơi khói của thuốc lá điện tử.
Dù là thuốc lá truyền thống hay thuốc lá điện tử cũng đều liên quan đến hoạt động hút thuốc lá thông thường. Dựa trên những gì chúng ta biết bây giờ thì có lẽ thuốc lá điện tử sẽ có mức độ nguy hiểm ít hơn nhiều so với thuốc lá thông thường.
Việc hút thường xuyên bất kỳ loại thuốc lá nào cũng đều không tốt cho sức khỏe tổng thể của bạn. Theo Hiệp hội Phổi Hoa Kỳ, thuốc lá thải ra khoảng 7.000 hóa chất khi bị đốt cháy, nhiều trong số chúng đều rất độc hại - ít nhất 69 trong số các hóa chất đó gây ung thư.
Các chuyên gia nhấn mạnh rằng, thuốc lá điện tử không phải là một sản phẩm dành cho những người không có thói quen hút thuốc. Những ai chưa bao giờ hút thuốc thì tốt nhất đừng nên thử nó. Dù sao đi chăng nữa thì thuốc lá điện tử cũng có chứa nicotine và sẽ gây nghiện. Mặt khác, nó cũng không phải là một phương pháp hiệu quả giúp bạn cai thuốc lá.
Nguồn tham khảo: Webmd.com
XEM THÊM:
XEM THÊM: