Toàn cầu hóa là việc xem xét toàn bộ thế giới như một thị trường riêng lẻ của doanh nghiệp, là quá trình doanh nghiệp mở rộng kinh doanh từ thị trường vùng này sang thị trường vùng khác, từ thị trường nước này sang thị trường nước khác. Đứng trên góc độ ngành công nghiệp, toàn cầu hóa đề cập đến sự thay đổi trong các nhân tố kinh tế như kinh tế quy mô, kinh nghiệm, nghiên cứu và phát triển; những nhân tố này là cơ sở thiết yếu để tạo nên cạnh tranh trên khắp thế giới.
1.1. Các nhân tố thúc đẩy quá trình toàn cầu hóa
- Thu hẹp các đặc trưng về cầu giữa các thị trường Sự gia tăng về cầu trên thế giới mang lại kết quả trực tiếp và cụ thể là cuộc chiến cạnh tranh của các ngành công nghiệp. Nhu cầu của con người khắp nơi là vô hạn nhưng chúng ta có thể thu hẹp các đặc tính của cầu theo những đặc điểm tương đồng và quy tụ trong một thị trường chung- thị trường toàn cầu.
- Leo thang trong chi phí R&D Để có thể tham gia thị trường toàn cầu, các khoản chi khổng lồ cho công tác nghiên cứu và phát triển là việc làm hoàn toàn thiết thực đối với một số ngành công nghiệp. Chi phí R&D cao nghĩa là công ty phải bẩy khoản chi phí này thành khối lượng hàng hóa, sản phẩm để bán trên nhiều thị trường chắc chắn là điều không thể tránh được.
- Sức ép về cắt giảm chi phí và tăng cường kinh tế quy mô Nhiều ngành công nghiệp hiện tại đi vào mở rông kinh tế quy mô trong sản xuất. Khái niệm quy mô hiệu suât tối thiểu là mức sản xuất tại đó nhà xưởng phải vận hành để đạt được đầy đủ hiệu suất.Trong công nghệ, khi chi phí giảm ở cả 2 mức tích lũy và kinh nghiệm, công ty có thể sẵn sàng bán nhiều sản phẩm hơn ở các thị trường khác nhau. Khi chi phí giảm, công ty có thể định giá bán tốt hơn để xâm nhập thị trường mới, đồng thời có khả năng vẫn giữ vị thế chi phí thấp hơn đối thủ của nó trong một giai đoạn sau này.
- Vai trò của chính sách nhà nước Chính sách của chính phủ thường thúc đẩy xu hướng toàn cầu hóa trong một hoặc một nhóm các ngành công nghiệp. Các chính sách chủ yếu của chính phủ như trợ cấp, ưu đãi thuế và hỗ trợ các khu vực công nghiệp khác để có thể tăng cường xu hướng toàn cầu hóa. Ngược lại, chính sách của chính phủ có thể là rào cản của xu hướng toàn cầu hóa trong một số ngành công nghiệp. Các hoạt động trợ cấp cho các nhà sản xuất nội địa yếu kém, các biện pháp bảo hộ như thuế quan, hạn nghạch và các hạn chế nhập khẩu khác thực sự làm giảm khả năng cạnh tranh của những ngành đã đủ năng lực tham gia sân chơi toàn cầu.
- Chi phí nhân tố đầu vào giảm Yếu tố quan trọng làm gia tăng quá trình toàn cầu hóa đó là lao động có chi phí thấp và nguồn tài nguyên dồi dào ở các nước khác nhau trên thế giới. Các nhân tố đầu vào này thu hút rất nhiều các công ty ở các nước khác thiết lập cơ sở sản xuất với hy vọng giảm giá thành của sản phẩm cuối cùng. Mặt khác, sự có mặt của các công ty này cũng góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương nước sở tại.
+ Hệ thống phân phối toàn cầu Sự gia tăng các kênh phân phối mới đặc biệt là các kênh phân phối rộng lớn trên phạm vi toàn cầu càng làm gia tăng xu thế toàn cầu hóa. Các kênh mới ra đời bổ sung hoặc thay thế cho các kênh đang dùng hiện có chi phí cao hơn. Các kênh phân phối mới có thể tạo ra động lực cho nhu cầu các sản phẩm ngày càng tăng lên.
- Chi phí kho bãi, thông tin, vận tải có xu hướng giảm
+ Chi phí vận chuyển cho một đơn vị hàng hóa giảm trong khi số lượng tiêu thụ có thể tăng nhiều hơn. + Cho phép các công ty này có thể đưa ra những cam kết về phương thức giao hàng nhanh chóng thuận tiện cho khách hàng góp phần gia tăng giá trị cho sản phẩm. + Chi phí thông tin liên lạc ngày giảm đặc biệt với sự ra đời của mạng lưới internet và là nhân tố lớn nhất thúc đẩy xu hướng toàn cầu hóa, liên kết thế giới ngày càng gần nhau hơn. + Chi phí dự trữ lưu kho cũng giảm trong những năm gần đây nhờ việc cải tiến công tác quản lý kho như mô hình lập kế hoạch và sản xuất đúng thời điểm [ just-in-time], ⇒ Tóm lại, quá trình toàn cầu hóa kinh tế thế giới là một quá trình tất yếu khách quan bắt nguồn từ xu thế hội nhập giao lưu hợp tác giữa các quốc gia trên thế giới. Các tiến bộ trong khoa học kỹ thuật và thành tựu công nghệ thông tin đã kéo thế giới xích lại gần nhau hơn. Toàn cầu hóa mở ra một tiềm năng phát triển kinh tế to lớn cho các quốc gia, doanh nghiệp tham gia kinh doanh trên thương trường quốc tế. Bất kể cơ hội nào cũng tiềm ẩn nguy cơ bên trong nó, điều cốt yếu để có thể đứng vững và phát triển trong xu thế này đòi hỏi các doanh nghiệp phải lựa chọn cho mình một chiến lược mở rộng toàn cầu phù hợp.
2. Các chiến lược phát triển toàn cầu
2.1 Chiến lược toàn cầu
- Khái niệm chiến lược toàn cầu:
Chiến lược toàn cầu là một chiến lược theo đuổi để có được các sản phẩm, quá trình, hoạt động với một mức độ thống nhất và tiêu chuẩn hóa cao trên toàn thế giới đồng thời phối hợp các công ty con của doanh nghiệp vừa hoạt động độc lập vừa tương trợ lẫn nhau. Chiến lược toàn cầu nhấn mạnh đến hoạt động kinh doanh trong môi trường tiêu chuẩn hóa và thống nhất trên thế giới với mức chi phí tương quan thấp. Các công ty theo đuổi chiến lược toàn cầu xem tất cả thị trường và các công ty con của mình như là những thực thể độc lập và tương trợ lẫn nhau trong việc giành được sự thống nhất và liên kết nội bộ ở một mức cao. Điều mẫu chốt để theo đuổi chiến lược toàn cầu là phải có quan điểm tích hợp giữa xây dựng và mở rộng các lợi thế cạnh tranh nhằm gắn kết hoạt động của các công ty để tạo ra một hệ thống phân phát giá trị gia tăng thống nhất.
Hình 1: Mạng lưới hoạt động của công ty theo chiến lược toàn cầu
Một số đặc điểm của mô hình công ty theo chiến lược toàn cầu
- Quy mô hệ thống rộng lớn để cạnh tranh khắp mọi nơi trên thế giới
- Các công ty con hoạt động tương tác lẫn nhau
- Trụ sở chính nắm quyền kiểm soát mọi hoạt động của các công ty con
- Thuận tiện tiến hành chính sách tài trợ chéo trên các thị trường
Các hoạt động của chiến lược toàn cầu ► Tiêu chuẩn hóa sản phẩm
Các công ty toàn cầu tìm cách tiêu chuẩn hóa sản phẩm và thiết kế của mình càng nhiều càng tốt.. Trong chiến lược toàn cầu ở giai đoạn đang phát triển mạnh, tiêu chuẩn hóa sản phẩm ở mức độ cao không chỉ cần thiết để gia tăng số lượng bán trên các thị trường mà còn có thể có được chi phí thấp nhờ lợi thế về quy mô sản xuất. Việc tiêu chuẩn hóa sản phẩm ở mức cao cho phép công ty có thể sản xuất khối lượng lớn trên quy mô toàn cầu với chi phí thấp, tăng cường mạnh mẽ hình ảnh marketing của công ty, có thể làm giảm gánh nặng của công ty trong việc đưa vào sản xuất các dòng sản phẩm khác
► Định vị cơ sở sản xuất để tối đa hóa lợi thế theo chiều rộng
Công ty phải tận dụng tối đa lợi thế cạnh tranh trên toàn bộ hệ thống thị trường, vùng miền theo chiều rộng. Các công ty phải đầu tư những công nghệ sản xuất mới nhất để gặt hái lợi nhuận của kinh tế quy mô nhờ phục tất cả thị trường của nó. Chìa khóa để làm được điều này là tìm được nơi đặt cơ sở sản xuất, nhà máy, xưởng, lao động, điều kiện tiện nghi và các cơ sở hạ tầng chủ yếu khác ở mọi nơi trên thế giới nhằm tối đa hóa kinh tế quy mô và đòn bẩy toàn cầu của doanh nghiệp
►Đòn bẩy công nghệ để phát triển thị trường
Việc tăng cường chiều sâu công nghệ trong sản phẩm làm cho sản phẩm đắt hơn khi phát triển và đưa vào thương mại hóa. Chi phí R&D cao thường đi kèm với sản phẩm phức tạp tinh vi hơn và do đó phát triển sản xuất quy mô toàn cầu là cần thiết để bù đắp phí tổn ban đầu.
► Phối hợp các hệ thống marketing và tiêu thụ trên quy mô toàn cầu
Hầu hết nỗ lực marketing được thực hiện trong từng thị trường địa phương. Hoạt động marketing đòi hỏi tiếp xúc gần gũi với để đảm bảo chắc chắn rằng công ty đáp ứng được các nhu cầu của khách hàng. Do vậy các chính các hoạt động marketing hỗ trợ đắc lực cho chiến lược toàn cầu
► Thực hiện chính sách tài trợ chéo để cạnh tranh với các công ty chiến lược toàn cầu khác
Các công ty theo đuổi chiến lược toàn cầu thường ràng buộc với một chính sách gọi là tài trợ chéo. Tài trợ chéo nghĩa là sử dụng các nguồn lực về tài chính, kỹ năng về công nghệ, marketing có được từ một thị trường để đấu lại với đối thủ cạnh tranh trong thị trường khác. Tài trợ chéo là một quá trình mạnh mẽ cho phép các công ty cạnh tranh trên toàn cầu nhằm xây dựng đòn bẩy thị trường bằng cách chuyển nhượng vốn, kỹ năng, sản xuất chi phí thấp từ thị trường này sang thị trường khác
⇒ Như vậy, các chiến lược toàn cầu được thiết kế để kết nối các hoạt động của công ty trong nhiều thị trường thành triển vọng rộng khắp cho việc xây dựng và mở rộng lợi thế cạnh tranh. Chiến lược toàn cầu tìm cách khai thác các nguồn đòn bẩy mang tính công nghệ. Lực bẩy này đem lại kết quả khi công ty có thể mở rộng và chuyển giao kỹ năng và nguồn lực của mình qua các thị trường phụ thuộc và tăng cường lẫn nhau. Một khi theo đuổi thành công chiến lược toàn cầu, nó sẽ tận dụng tối đa các cơ hội để chuyển giao sản phẩm, quá trình và năng lực của mình từ thị trường này sang thị trường khác.
2.1 Chiến lược đa nội địa
• Khái niệm chiến lược đa nội địa
Chiến lược đa nội địa đề cập tới con đường để cạnh tranh khi những thị trường địa phương tương phản với một thị trường khác trong giới hạn sở thích của khách hàng và thị hiếu cùng với những điều kiện cạnh tranh. Càng có nhiều thị trường địa phương hoặc càng có nhiều thị trường quốc gia thì càng cần tới chiến lược đa nội địa. Một chiến lược đa nội địa thực sự là một tập hợp các chiến lược quốc gia hoặc địa phương, nơi mà mỗi địa phương, quốc gia có cho riêng mình một tập hợp các hoạt động gia tăng giá trị hay chuỗi giá trị. Tại mỗi thị trường, các công ty theo đuổi chiến lược đa nội địa được tiến hành điều chỉnh và thiết kế các sản phẩm khác nhau sao cho phù hợp với mỗi nhu cầu của từng thị trường đó. Đối lập với chiến lược toàn cầu, chiến lược đa nội địa hoạt động với từng thị trường độc lập và riêng rẽ. Chiến lược đa nội địa đòi hỏi các công ty phải nhìn nhận các thách thức cạnh tranh trong bối cảnh các điều kiện địa phương và vì thế không nên cố gắng hình thành một phương pháp hoàn toàn rộng khắp và thống nhất để xây dựng và mở rộng ưu thế cạnh tranh. Chìa khoá của một chiến lược đa nội địa thành công đó là đối xử với mỗi thị trường như là một đấu trường duy nhất, trong đó các sản phẩm của doanh nghiệp có sự khác biệt càng nhiều càng tốt với các sản phẩm của địa phương hoặc các đối thủ sử dụng chiến lược đa nội địa khác.
Các bước thực hiện
- Thay đổi sản phẩm cho phù hợp với từng thi trường riêng rẽ - Tiến hành các hoạt động gia tăng giá trị cục bộ cho sản phẩm - Phối hợp marketing và tiêu thụ trong mỗi thị trường - Xây dựng thương hiệu toàn cầu để cạnh tranh
Hình 2: Mạng lưới hoạt động của công ty theo chiến lược đa nội địa.
Một số đặc điểm của mô hình công ty theo đuổi chiến lược đa nội địa:
- Xây dựng lợi thế cạnh tranh trên từng thị trường quốc gia và khu vực riêng rẽ
- Các công ty con hoạt động trên một thị trường cụ thể, riêng biệt
- Phân quyền quản lý cho các công ty con, các hoạt động báo cáo về trụ sở chính
► Thường xuyên thay đổi sản phẩm cho phù hợp
Sự thay đổi này là cần thiết vì mỗi sản phẩm hay dịch vụ cần phải có sự khác biệt một vài thuộc tính trên thị trường không giống như các sản phẩm mang tính tiêu chuẩn hóa cao trong chiến lược toàn cầu. Những sản phẩm như lương thực, hàng hóa, dịch vụ ngân hàng, quần áo và thậm chí một vài sản phẩm công nghiệp không được xây dựng trên các tiêu chí chuẩn, nhưng chúng được xây dựng trên cơ sở sao cho các sản phẩm đó phù hợp nhất với thị trường mục tiêu.► Tiến hành các hoạt động gia tăng giá trị cục bộ cho sản phẩm
Một chìa khóa thành công khác của chiến lược đa nội địa đó là thực hiện các hoạt động gia tăng giá trị cục bộ cho sản phẩm. Các nhân tố thúc đẩy nhu cầu thiết lập các hoạt động gia tăng giá trị riêng trong mỗi thị trường. Chúng bao gồm: - Tính dễ hư hỏng của sản phẩm - Kinh tế quy mô không đủ lớn - Tỉ trọng giá trị gia tăng thấp
► Các kênh phân phối địa phương
Các nhà sản xuất cạnh tranh nhau trong nền công nghiệp đa quốc gia phải hiểu và quản lý được phạm vi rộng rãi của các kênh phân phối, nhất là các kênh phân phối địa phương.
►Đòn bẩy của thương hiệu toàn cầu
Đòn bẩy quan trọng nhất của mỗi doanh nghiệp là việc tích lũy và mở rộng hình ảnh có chất lượng tốt tới những sản phẩm mới và thị trường mới.
3. Lợi ích và chi phí của phát triển toàn cầu
3.1. Lợi ích
♦ Toàn cầu hóa cho phép các công ty vượt qua giới hạn của tăng trưởng trong thị trường nội địa để thâm nhập vào các thị trường mới bên ngoài lãnh thổ với tham vọng bành trướng kinh doanh ra toàn cầu, xây dựng vị thế công ty trên thị trường thế giới.
♦ Toàn cầu hóa là một biện pháp mạnh mẽ giúp phục hồi chi phí đầu tư cho sản phẩm và công nghệ mới. ♦ Thương hiệu mạnh là một tài sản vô hình nhưng lại là nền tảng quyết định cho việc sáng tạo giá trị trong tương lai. ♦ Một lợi ích quan trọng của toàn cầu hóa là việc học hỏi và chuyển giao các tri thức mới trong nội bộ công ty trên các thị trường khác nhau.