Việc ở bậc trung học cơ sở chuẩn bị dạy theo chương trình mới theo hình thức cuốn chiếu, bắt đầu từ lớp 6 ở năm học 2021-2022 trong đó xuất hiện 2 môn mới gọi là môn “tích hợp” là môn Khoa học tự nhiên [gom 3 môn Lý, Hóa, Sinh], môn Sử và Địa [gom môn Sử, Địa].
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Mai Sỹ Tuấn, Chủ biên chương trình giáo dục phổ thông môn Khoa học tự nhiên, Tổng chủ biên sách giáo khoa Khoa học tự nhiên lớp 6 bộ Cánh Diều cho biết, Khoa học tự nhiên là 1 môn học mới, không phải 3 môn dồn 1. Theo ông, nhiều người quan niệm môn Khoa học tự nhiên là sự cộng vào cơ học của 3 môn Vật lý, Hóa học, Sinh học, là sai.
Bên cạnh đó, môn Sử và Địa cũng là một môn học mới, chứ không phải 2 môn Sử và Địa dồn lại.
Ông Chủ biên chương trình môn Khoa học tự nhiên đã nói đây là một môn học, tức là tiến tới sẽ do một người dạy, nó là môn “tích hợp” không phải là 3 môn dồn lại nhưng là một giáo viên đang đứng lớp bậc trung học cơ sở, tôi thấy việc gọi 2 môn trên là môn “tích hợp” có phần khiên cưỡng, bất hợp lý.
Tích hợp là gì?
Về từ nguyên, tích hợp [Integration] có nguồn gốc từ tiếng La-tinh với nghĩa là xác lập cái chung, cái toàn thể, cái thống nhất trên cơ sở các bộ phận riêng lẻ, tức là kết hợp các phần, các bộ phận với nhau trong một tổng thể.
Trong lĩnh vực khoa học giáo dục, khái niệm tích hợp dùng để chỉ tư tưởng giáo dục toàn diện, làm cho con người phát triển hài hòa, cân đối.
Trong dạy học ở bậc phổ thông, tích hợp được hiểu là sự tổ hợp theo một cách thức nào đấy một số nội dung cần thiết cho việc hình thành, phát triển năng lực người học thành một môn học mới; hoặc tạo môn học mới từ một số nội dung của các môn học khác; hay có thể lồng ghép thêm các nội dung cần thiết vào nội dung vốn có của môn học…
Dạy học tích hợp được hiểu là định hướng dạy học trong đó giáo viên tổ chức, hướng dẫn sao cho học sinh biết huy động tổng hợp kiến thức, kỹ năng đã có thuộc các lĩnh vực để giải quyết được nhiệm vụ học tập và qua đó mà hình thành kiến thức, kỹ năng mới.
Môn Lịch sử và Địa lý, môn Khoa học tự nhiên khó có thể gọi là môn tích hợp
Tôi xin được phân tích các sách giáo khoa của bộ sách Cánh diều, ở môn Lịch sử và Địa lý, sách giáo khoa mới lớp 6 chia thành 2 phần rõ rệt Phần I là Lịch sử, Phần II là Địa lý.
Mục lục sách giáo khoa Sử và Địa 6 – bộ sách Cánh diều |
Như vậy, thấy rất rõ là ở học kỳ I giáo viên môn Sử dạy, học kỳ II giáo viên môn Địa dạy, như thế tích hợp chỗ nào?
Còn ở môn Khoa học tự nhiên thì cũng gần giống như vậy. Tuy nhiên do gom 3 môn, 3 phần vào một cuốn sách nên sẽ phức tạp hơn nhiều.
Cụ thể ở môn Khoa học tự nhiên 6 gồm 5 phần:
Phần I: Giới thiệu môn Khoa học tự nhiên và các phép đo [Giáo viên vật lý dạy]
Phần II: Chất và sự biến đổi chất [Giáo viên Hóa học dạy]
Phần III: Vật sống [Giáo viên Sinh học dạy]
Phần IV: Năng lượng và sự biến đối [Giáo viên Vật lý dạy]
Phần V: Trái đất và bầu trời [Giáo viên Vật lý dạy]
Mục lục sách giáo khoa môn Khoa học tự nhiên 6 – bộ sách Cánh diều
Như vậy rõ ràng là cả 2 sách được xem như có các phần riêng biệt nhau, phần của môn nào của chủ biên môn đó soạn độc lập, phần của giáo viên nào sẽ do môn đó dạy độc lập.
Nhưng tất cả lại gom vào một quyển sách rồi lại đặt tên là sách “tích hợp” là vô cùng khiên cưỡng, làm phức tạp một vấn đề đơn giản.
2, 3 thầy 1 sách hay 1 thầy 1 sách đều rất phức tạp
Xin được nói thẳng sau khi sách giáo khoa được công khai trên diễn đàn mạng thì hy vọng về môn “tích hợp” mang lại hiệu ứng tích cực, tích hợp để giải quyết vấn đề chung theo đúng tinh thần định hướng về dạy tích hợp theo quan điểm cá nhân người viết, đã sụp đổ.
Tôi cho rằng sẽ rất khó để triển khai thực hiện, sẽ không có thầy, cô giáo giỏi môn “tích hợp” thì đương nhiên sẽ không có trò giỏi về “tích hợp”, sẽ rất khó để môn “tích hợp” thành công.
Nếu 2, 3 thầy cô cùng dạy 1 sách thì phân công thời khóa biểu như thế nào? Đối với môn Lịch sử và Địa lý chia thành 2 phần theo 2 học kỳ còn tương đối dễ sắp xếp, nhưng môn Khoa học tự nhiên thì vô cùng rối rắm, phức tạp.
Rồi ai cho điểm, chấm điểm, ráp điểm, vào điểm trong sổ, phần mềm, cộng điểm, ai sẽ ra đề, ráp đề, thẩm định đề,… ai sẽ chịu trách nhiệm về "môn mới", rồi nếu học sinh thi lại thì sẽ phải thi lại của cả 3 môn hay 1 môn,…
Nếu 3 thầy mà dạy cùng một sách, nếu không khéo sẽ xảy ra tranh chấp, cãi nhau mà không đi đến hồi kết, gây mất đoàn kết nội bộ,… Ban giám hiệu sẽ vô cùng khó khăn khi phân công, sắp xếp, hòa giải xung đột giữa 3 thầy cô cùng dạy "1 môn" Khoa học tự nhiên.
Một điều nữa là 3 môn Lý, Hóa, Sinh hiện hành là 3 môn khoa học riêng biệt, có tính liên thông, hệ thống, nếu muốn học sinh giỏi thì phải học từng ngày, từng buổi, đào sâu kiến thức theo hướng “văn ôn, võ luyện”.
Trong khi đó ở môn Khoa học tự nhiên sắp xếp phần I học sinh học Vật lý [4 tiết mỗi tuần], rồi sau đó vài chục tiết bỏ hẳn Vật mà nhảy sang phần II học Hóa học, sau đó nhảy qua phần Sinh học.
Khi học đến phần Sinh học với 4 tiết mỗi tuần, học sinh đã không còn kiến thức gì của phần Vật lý và Hóa học nữa, như vậy chắc chắn học sinh sẽ học yếu hơn, kiến thức khó mà có thể đào sâu.
Còn việc học 1 thầy dạy 1 sách với 2, 3 phân môn là điều viển vông, xa rời thực tiễn, không phù hợp với giáo viên Việt Nam, cả nước này rất khó tìm giáo viên mà giỏi cả 3 môn rất khó Lý, Hóa, Sinh để dạy được môn Khoa học tự nhiên từ lớp 6, 7, 8, 9.
Hiện nay, một số trường đại học đã đào tạo sinh viên sư phạm môn Khoa học tự nhiên, tuy nhiên tôi cho rằng các em đó còn lâu mới có thể đáp ứng được nhu cầu giảng dạy, mà trình độ các em có đáp ứng được hay không vẫn là một dấu hỏi lớn?
Còn hiện nay tại các trường học, cho dù có học kiểu gì, đào tạo kiểu gì thì không có ai có thể dạy tốt môn Khoa học tự nhiên, tôi nói là dạy tốt chứ không phải dạy được.
Dạy được là dạy kiểu cầm sách có gì dạy đó, học sinh hiểu hay không mặc kệ thì có thể dạy được, dạy tốt là phải hiểu kiến thức chuyên sâu, dẫn dắt học sinh đi đến hình thành kiến thức một cách khoa học, sâu rộng là điều tôi tin hiện nay khó ai có thể làm được.
Với cách thiết kế sách như hiện nay với các lý do như trên, 2 "môn mới" là Khoa học tự nhiên, Lịch sử và Địa lý khó có thể gọi là môn “tích hợp”.
Một lần nữa, bộ môn Khoa học tự nhiên tôi thấy vô cùng phức tạp, rắc rối, rất khó có thể đáp ứng được kỳ vọng của giáo viên, học sinh và nhân dân, rất mong Bộ Giáo dục và Đào tạo nghiên cứu cẩn thận và có giải pháp phù hợp.
[*] Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.
BÙI NAM
I, Dàn ý tham khảo
1, Mở bài
- Dẫn dắt vấn đề cần nghị luận
2, Thân bài
- Biểu hiện
- Thực trạng
- Nguyên nhân
- Kết quả
- Liên hệ
3, Kết bài
- Khẳng định lại vấn đề
II, Bài văn tham khảo
Học tập luôn là một trong những yếu tố được đặt lên hàng đầu. Chính bởi vậy mà nó thu hút được sự quan tâm đặc biệt của mọi người. Trong những năm gần đây, xuất hiện tình trạng học sinh chỉ biết mải mê các môn tự nhiên mà bỏ bê thậm chí xem nhẹ các môn xã hội. Điều này khiến các nhà chức trách "đau đầu" khi đi tìm hiểu hướng giải quyết.
Tình trạng này xảy ra phổ biến nhất ở bậc trung học phổ thông. Bởi với bậc trung học phổ thông kì thi vào đại học là quan trọng nhất. Và kì thi đại học được thi phân loại theo từng nhóm môn học khác nhau. Giáo dục Việt Nam bao gồm những khối học truyền thống như A[Toán, Lý, Hóa]; B[Toán, Hóa, Sinh]; D[Toán, Văn, Anh]; C[Văn, Sử, Địa]. Một số khối học, tổ hơp môn học mới như A1[Toán, Lý, Anh], [Toán, Hóa, Anh]…. Chính vì thế mà học sinh cấp ba thường chỉ tập trung vào khối thi đã chọn của mình và sao nhãng những môn học khác có trong chương trình cơ bản trong phần giáo dục bắt buộc theo qui định của Bộ giáo dục hiện nay. Nhưng vấn đề là việc học lệch và ôn thi lệch không hề đem lại hậu quả ngay tức khắc. Ngược lại, nó còn có thể mang lại kết quả tốt đep. Việc học lệch và ôn thi lệch còn mang kết quả tốt hơn so với việc học đồng đều. Khả năng của con người là có hạn và người học cũng vậy. Việc học lệch và ôn thi lệch tạo điều lý tưởng để người học có thể tập trung nhiều thời gian để đem lại hiệu quả tốt nhất cho môn học đó. Chính vì lý do này mà tình trạng học lệch vẫn tiếp diễn mặc dù nhà trường đã có nhiều biện pháp để hạn chế tình trạng này. Bởi vậy, giảm tình trạng học lệch luôn là vấn đề nan giải và đau đầu với nhà trường cũng như những nhà phát triển giáo dục. Việc học lệch có thể mang lại kết quả tốt ngay tức thì nhưng hậu quả của nó là mãi về sau này. Học lệch, tập trung vào một số môn học sao nhãng, lơ là các môn học còn lại làm cho bạn bị thiếu hụt kiến thức. Không phải ngẫu nhiên mà người phát triển giáo dục và quản lý hoạt động giáo dục lại sắp xếp, lựa chọn chương trình các môn học. Tất cả các môn học đều có lợi cho sự phát triển tri thức một cách đồng đều. Việc học lệch có thể làm lu mờ tầm quan trọng của những môn học khác. Nhưng tôi dám khẳng định với bạn rằng, chắc chắn một ngày nào đó bạn phải sử dụng đến những kiến thức mà bạn đã từng lãng quên ấy. Không cần phải xa xôi đâu cả. Ngay khi bạn học đại học, những kiến thức mà có thể bạn đã từng lãng quên ấy là hành trang không thể thiếu để phục vụ cho việc học tập, nghiên cứu của bạn. Ngoài ra việc học lệch ôn thi lệch còn khiến cho não bộ phát triển không đồng đều.
Nguyên nhân của tình trạng này có rất nhiều. Cũng có nguyên nhân chủ quan và nguyên nhân khách quan. Nguyên nhân chủ quan là do người học không quyết tâm, cố gắng, không học đúng nghĩa của người học. Họ học không đúng nghĩa đam mê tìm tòi học hỏi với mục đích phát triển trí tuệ. Họ chỉ học bởi bố mẹ cho đi học chỉ học như một việc rất đỗi bình thường. Với thái độ học tập như vậy nên việc học đều là điều ít có thể xảy ra. Nguyên nhân khách quan là do hiện nay, với sự phát triển của xã hội, ý thức của nhiều học sinh cũng càng được nâng cao, nhiều người có sự chủ động, luôn chịu khó, chăm chỉ, tìm tòi cái mới để bắt kịp với xu hướng của thời đại, và không để bị lạc hậu bị tụt lùi về phía sau. Có lẽ chính bởi vậy mà các em thậm chí các ông bố bà mẹ luôn cho rằng phải học tự nhiên thì mới đáp ứng được yêu cầu của xã hội. phương pháp giảng dạy của giáo viên chưa tạo được hứng thú cho học sinh. Hơn nữa, đó còn là do giáo viên chưa truyền hết được nhiệt huyết của mình với môn học khiến cho học sinh không yêu, không nhiệt huyết với môn học khiến cho việc học lệch ngày càng gia tăng. Không hứng thú với môn học dù là do nguyên nhân nào đi nữa cũng là tác nhân chính gây nên hiện tượng học lệch và ôn thi lệch.
Trước tình trạng này, mọi người và đặc bệt là người quan tâm đến giáo dục nước nhà luôn tìm cách để khắc phục chúng. Như cải cách, đổi mới phương pháp giảng dạy và thi cử. Khẳng định rõ vai trò và vị trí của những môn học nền tảng còn lại. Không còn đặt suy nghĩ với học sinh khái niệm môn phụ môn chính, tạo điều kiện cho học sinh học đều và toàn diện. Học lệch và ôn thi lệch cũng giống như cái cây lớn lên mà không đủ rễ. Nó vẫn có thể sống nhưng không thể phát triển khỏe mạnh như những cây khác cũng loài. Học lệch và ôn th lệch không thể giúp người học phát triển trí tuệ một cách toàn diện. Không đạt được điều đó, ta vẫn chưa thể đạt được mục đích thật sự của việc học hỏi. Với phương chân là phát triển toàn diện, chúng ta cần nhận rõ ý nghĩa cũng như hiểm họa mà việc học lệch gây ra. Học sinh nên cần được giáo dục nhận thức hàng ngày để hiểu rõ mình đi học để làm gì? Nhận thức được điều đó tự khắc nội dung trong chương trình học tập sẽ được học sinh tiếp thu tìm hiểu một cách khoa học nhất. Không phải chỉ có học lệch và ôn thi lệch mới có kết quả cao nhất trong học tập.
Đã có rất nhiều tâm gương học đều học xuất sắc. Không cần phải đi tìm kiếm tấm gương ở đâu xa. Trong lớp học của bạn chắc chắn có không ít những bạn học đều giỏi tất cả các môn học. vậy thì tại sao những người khác lại phải chọn con đường học và ôn lệch. Thiết nghĩ điều đó là không cần thiết. Hãy để kiến thức trên trường lớp là hành trang quí báu để bạn bước vào đời.