Theo Hiệp hội Tiêu Hóa Việt Nam, ước tính khoảng 70% dân số Việt Nam có nguy cơ bị đau dạ dày. Cũng theo số liệu của các cuộc khảo sát trong những năm gần đây, bệnh đau dạ dày chiếm tỷ lệ 26%, cao nhất trong các bệnh về tiêu hóa và con số này sẽ không ngừng gia tăng trong những năm tiếp theo.
Đau dạ dày nếu không được phát hiện, chữa trị đúng, kịp thời sẽ tái đi tái lại nhiều lần và người bệnh có thể sẽ gặp nhiều biến chứng vô cùng nguy hiểm như thủng dạ dày, xuất huyết dạ dày, nguy hiểm nhất ung thư dạ dày ảnh hưởng tới tính mạng. Có nhiều nguyên nhân khiến bệnh đau dạ dày tái phát nhiều lần, trở thành nỗi ám ảnh của người bệnh:
1. Không tuân thủ điều trị
Lý do mà nhiều bệnh nhân đưa ra khi bỏ ngang đơn thuốc điều trị HP của bác sĩ là do trong quá trình điều trị phải uống quá nhiều loại thuốc, đặc biệt là thuốc kháng sinh. Việc sử dụng nhiều loại thuốc kháng sinh khiến người bệnh gặp một số tác dụng phụ như mệt mỏi, tiêu chảy, đắng miệng, buồn nôn, rối loạn tiêu hóa… Đây là nguyên nhân nhiều người không dùng hết liệu trình của bác sĩ hoặc ngừng thuốc ngay khi thấy các dấu hiệu đau dạ dày được cải thiện.
Các chuyên gia cảnh báo, bỏ dở liệu trình thuốc kháng sinh chính là nguyên nhân chính khiến tình trạng vi khuẩn HP kháng thuốc ngày càng tăng cao. Đây cũng là lý do vì sao vi khuẩn HP bùng phát lần sau khó điều trị hơn trước nhiều lần.
2. Thói quen ăn uống, sinh hoạt không lành mạnh
Không tuân thủ điều trị không phải là nguyên nhân duy nhất khiến bệnh dạ dày tái phát. Thực tế, nhiều người bị tái nhiễm viêm loét dạ dày sau khi đã điều trị HP thành công. Nguyên nhân khi này là do thói quen ăn uống, sinh hoạt không lành mạnh, khoa học.
HP là loại vi khuẩn có khả năng lây nhiễm rất cao bằng nhiều con đường khác nhau, trong đó chủ yếu qua đường miệng – miệng. Vi khuẩn HP có trong thức ăn, nước uống, tồn tại trong khoang miệng và nước bọt của người mang bệnh. Trong sinh hoạt, nếu dùng chung đồ dùng cá nhân, bát đũa, nước chấm hoặc dính phải dịch tiết cơ thể của người bệnh [khi ho, hắt hơi]… sẽ có nguy cơ lây nhiễm vi khuẩn HP.
3. Điều kiện vệ sinh kém
Vi khuẩn HP không chỉ có trong dạ dày người bệnh mà còn theo phân ra ngoài môi trường. Thói quen không rửa sạch tay sau khi đi vệ sinh, trước khi ăn tạo điều kiện cho vi khuẩn HP xâm nhập và gây bệnh, khiến bệnh tái phát nhiều lần.
Bình Vị An - Giải pháp an toàn, hiệu quả cho bệnh nhân đau dạ dày tái nhiễm
Một trong số những giải pháp hỗ trợ giảm triệu chứng bệnh đau dạ dày được đánh giá cao về hiệu quả là Bình Vị An.
Bình Vị An có thành phần chính là các thảo dược tự nhiên quý: Lá khôi tía, bột mai mực, cao dạ cầm, cam thảo, … Trong đó, đặc biệt lá khôi tía có tác dụng trung hòa, làm giảm tiết acid dịch vị, làm se vết loét dạ dày hiệu quả và ngăn bệnh tái phát trở lại.
Bình Vị An được sản xuất trên dây chuyền hiện đại của nhà máy Genphar là nhà máy đạt tiêu chuẩn GMP hàng đầu Việt Nam. Đối với các sản phẩm thông thường, từ khi nghiên cứu đến ra mắt thị trường chỉ cần vài tháng, nhưng Bình Vị An được Công ty TNHH thương mại quốc tế Phamaco kết hợp cùng nhà máy Genphar nghiên cứu và thử nghiệm lâm sàng nhiều lần trước khi công bố. Với hệ thống quản lý đạt tiêu chuẩn GMP, sản phẩm Bình Vị An đảm bảo chất lượng sản phẩm từ khâu lựa chọn nguyên liệu, đến khâu sản xuất và hoàn thiện sản xuất, giúp đem lại sản phẩm có chất lượng tốt nhất đến tay người sử dụng.
Sản phẩm phù hợp với các đối tượng: Người bị viêm loét dạ dày, tá tràng với các biểu hiện ợ hơi, ợ chua, nóng rát, đau thượng vị, đầy bụng, khó tiêu, trào ngược dạ dày thực quản.
Thói quen ăn uống hằng ngày là một trong những tác nhân gây bệnh và làm bệnh trầm trọng hơn. Nghiên cứu cho thấy một số loại thực phẩm giúp làm giảm tần suất và cải thiện các triệu chứng trào ngược dạ dày. Vì vậy, hãy phòng và chữa bệnh bắt đầu từ cách ăn uống.
Đồ ăn uống là tác nhân kích thích
Bác sĩ Trần Anh Tuấn, Bệnh viện K, cho biết trào ngược dạ dày thực quản xảy ra khi một phần thức ăn ở dạ dày trào ngược lên thực quản làm ta khó chịu.
Thực quản là ống dẫn thức ăn từ miệng đến dạ dày, ở phần dưới của thực quản có một cơ thắt gọi là cơ thắt dưới, khi cơ này co, thức ăn và dịch vị từ dạ dày không lên thực quản. Bình thường cũng hay xảy ra hiện tượng trào ngược, thường là sau bữa ăn và không gây rối loạn nào cả.
Trào ngược dạ dày thực quản lặp đi lặp lại và xảy ra trong một thời gian dài, là do cơ thắt dưới suy yếu, không hoạt động bình thường, kèm theo bất thường ở nhu động thực quản hay thức ăn ở dạ dày tồn tại quá lâu hay do thoát vị khe Winslow. Chính tính axit của dịch từ dạ dày kích thích niêm mạc của thực quản.
Đây cũng là sự mất cân bằng giữa hai yếu tố tấn công và yếu tố phòng thủ. Yếu tố tấn công gồm sự tăng tiết HCl, pepsine và sự ứ trệ thức ăn trong dạ dày gây tăng áp lực lên cơ thắt thực quản, thúc cơ này mở gây trào ngược. Khi yếu tố tấn công quá mạnh sẽ đẩy lùi yếu tố bảo vệ.
Một số loại đồ ăn có tính kích thích, đồ uống có gas… là tác nhân gây tăng tiết HCl và pepsine. Biểu hiện là chứng ợ nóng, ợ chua, có thể kèm đau ngực, ho kéo dài, đau rát họng...
"Trào ngược dạ dày thực quản dễ dẫn đến viêm loét thực quản, nếu nặng và kéo dài đưa đến hẹp thực quản. Viêm loét thực quản lâu là tổn thương tiền ung thư, có thể chuyển thành ung thực thực quản cao gấp 30 - 125 lần người thường" - bác sĩ Tuấn nhấn mạnh.
Ngoài ra, ở một số bệnh nhân, đặc biệt là trẻ em và người già, trào ngược dạ dày thực quản có thể gây nên viêm phổi do hít dịch trào ngược vào đường thở dễ gây tử vong.
Cách ăn thích hợp để trị bệnh
Bác sĩ Tuấn nhấn mạnh, có nhiều nguyên nhân gây trào ngược dạ dày thực quản, trong đó có stress, béo phì…, và đặc biệt là thói quen ăn uống không lành mạnh: ăn quá no, ăn đêm, ăn hoa quả có tính axit [cam, chanh...] khi đói, ăn đồ ăn nhanh, chiên rán... gây áp lực cho trương lực của cơ thắt thực quản, dẫn đến cơ này bị yếu, đóng mở bất thường, gây chứng trào ngược.
Vì vậy, thay đổi lối sống là bước điều trị đầu tiên và quan trọng nhất. Cần thay đổi chế độ ăn thích hợp để chống trào ngược, kiêng rượu bia, cà phê, thuốc lá…
Thức ăn: Cần chú ý đặc biệt đến chế biến thức ăn. Hạn chế thức ăn có nhiều dầu mỡ vì thức ăn này làm sức co của cơ vòng dưới thực quản giảm, làm cho thức ăn tồn đọng lâu trong dạ dày do đó làm trào ngược dễ xuất hiện.
Trong bữa ăn nên có rau tươi hay luộc vì rau giàu chất kháng oxy hóa và khoáng chất kiềm, giúp niêm mạc thực quản tự bảo vệ đối với tính axit.
Hạn chế hay tránh các món chiên, nướng: các chất béo nấu chín chậm tiêu hóa, chậm thoát ra khỏi dạ dày, tạo nguy cơ trào ngược.
Nên sử dụng phương thức hấp, đút lò ở nhiệt độ không quá cao, sau đó thêm chất béo sau khi thức ăn được nấu chín [dầu đậu nành, bơ hay dầu ôliu…].
Trái cây tốt cho sức khỏe nhưng cũng có một loại làm cho trào ngược dạ dày thực quản nặng thêm do có chứa thành phần axit nhiều như cam, chanh, bưởi, cà chua, cóc, me... Tốt nhất nên dùng trái cây ngoài bữa ăn. Nếu dùng trái cây sau bữa ăn [tráng miệng], có thể xảy ra hiện tượng lên men ở ruột và từ đó gia tăng trào ngược chất axit lên thực quản.
Hạn chế muối ăn [NaCl] bởi muối ăn làm rối loạn hoạt động của cơ thắt. Nên nêm thức ăn vừa mặn. Không chấm thêm nước mắm hay nước tương. Tránh dùng mắm và thức ăn khô, mặn [cá khô].
Nên chọn thực phẩm tốt cho bệnh như: bánh mì, bột yến mạch, gừng, dưa gang hoặc dưa hấu, sữa chua, các loại đỗ…
Đồ uống: Nên dùng trà thay cà phê bởi cà phê gia tăng sự tiết axit dạ dày và làm giãn cơ vòng nằm ở điểm nối thực quản với dạ dày. Uống nước trước bữa ăn và nên uống nước đun sôi để nguội. Uống trong khi ăn hay sau bữa ăn, làm căng dạ dày, gia tăng áp suất đến cơ thắt thực quản.
Tạm ngừng dùng sữa [có thể thay thế sữa bằng yaourt hay sữa đậu nành công nghiệp có bổ sung canxi]. Khi nào giảm bớt trào ngược dạ dày thực quản có thể dùng sữa trở lại.
Đặc biệt, nên ăn chậm rãi, đủ thời gian nhai thức ăn. Thức ăn được nghiền nát dễ tiêu hóa hơn. Bữa ăn tối nên ăn nhẹ và sớm, 3- 4 giờ trước khi ngủ. Bữa ăn tối gồm nhiều rau củ, ít chất béo, nhất là chất béo bão hòa [thịt quay, thịt ba chỉ, bánh bơ, bánh kem…].
Lo âu làm hạn chế sự tiêu hóa thức ăn ở dạ dày, gây sự lên men ở ruột, làm sinh hơi, tăng áp suất lên phía trên. Vì vậy, cần thư giãn và hoạt động cơ thể thích hợp để thức ăn được tiêu hóa dễ dàng.
"Một số loại thực phẩm giúp làm giảm tần suất và cải thiện các triệu chứng trào ngược dạ dày. Các loại thực phẩm này bao gồm:
Protein: Bạn nên lựa chọn từ các nguồn cholesterol thấp, chẳng hạn như cá hồi, hạnh nhân, thịt gia cầm nạc, các loại đậu…
Carbohydrate thô: Có nhiều trong trái cây, rau, khoai tây và một số ngũ cốc nguyên hạt.
Thực phẩm giàu vitamin C: Như trái cây có múi và rau quả.
Trái cây giàu magie và kali: Đặc biệt là các loại quả mọng, táo, lê, bơ, dưa, đào và chuối.
Thực phẩm giàu chất xơ: Các loại rau xanh như bông cải xanh, rau bó xôi, cải xoăn, măng tây… Nghiên cứu cho thấy thực phẩm giàu chất xơ, đặc biệt là chất xơ hòa tan, có thể giúp giảm các dấu hiệu trào ngược dạ dày" - bác sĩ Nguyễn Văn Hải, Bệnh viện K, cho biết.