Văn 8: Hãy nêu suy nghĩ của em về mối quan hệ giữa “học” và “hành”
Bài văn mẫu lớp 8 số 6 đề 2: Mối quan hệ giữa học và hành
Đề bài: Từ bài Bàn luận về phép học của La Sơn Phu Tử Nguyễn Thiếp, hãy nêu suy
nghĩ về mối quan hệ giữa “học” và “hành”
I. Dàn ý: Mối quan hệ giữa học và hành
- Khẳng định học đi đôi với hành là điều quan trọng trong phương pháp học tập.
- Khẳng định ý kiến của La Sơn Phu Tử khi bàn về phép học là đúng đắn.
- Giải thích câu nói: Thế nào là “Học đi đôi với hành”?
- Để thực hiện câu nói trên cần phải làm gì?
+ Hiểu lí thuyết để ứng dụng vào cuộc sống có hiệu quả.
+ Học kiến thức để rèn giũa phẩm hạnh đạo đức từ các môn khoa học xã hội nhân văn, để
ứng dụng sáng tạo từ các môn khoa học tự nhiên.
- Tác dụng của việc học đi đôi với hành.
+ Khẳng định được con đường chiếm lĩnh tri thức là đúng đắn.
+ Phát huy được sự chủ động và sáng tạo trong học tập.
- Song song với việc thực hiện tốt những điều trên, cần phê phán thói học vẹt, học chay,
Khẳng định cách học đã nêu là hoàn toàn đúng đắn.
II. Bài văn mẫu mối quan hệ giữa học và hành
Từ xưa tới nay, mối tương quan chặt chẽ giữa học và hành đã được nhiều người
quan tâm, bàn luận, Học quan trọng hơn hành hay hành quan trọng hơn học? La Sơn Phu
Tử Nguyễn Thiếp đã góp một ý kiến xác đáng về vấn đề này trong bài Bàn luận về phép
học: Phép dạy, nhất định theo Chu Tử. Lúc đầu học tiểu học để bồi lấy gốc. Tuần tự tiến
lên học đến tứ thư, ngũ kinh, chư sử. Học rộng rồi tóm lược cho gọn, theo điều học mà
làm. Họa may kẻ nhân tài mới lập được công, nhà nước nhờ thế mà vững yên. Đó mới
thực là cái đạo ngày nay có quan hệ tới lòng người. Xin chớ bỏ qua.
Ý kiến trên đây của ông là sự đúc kết kinh nghiệm sau bao năm nghiền ngẫm và áp
dụng trong thực tế phương pháp dạy và học của Chu Tử [tức Chu Đôn Di], một bậc thầy
của Nho giáo đời Tống bên Trung Quốc.
Trong phép học của Chu Tử, Nguyễn Thiếp nhấn mạnh đến mối quan hệ giữa học
và hành: học rộng rồi tóm lược cho gọn, theo điều học mà làm. Vậy, chúng ta phải tìm
hiểu xem học là gì? hành là gì?
Học là hoạt động tiếp thu những tri thức của nhân loại đã được đúc kết qua mấy
ngàn năm lịch sử. Chúng ta có thể học ở trường qua sự truyền thụ của thầy cô, học ở bạn
bè; tự học qua sách vở và học ở thực tế đời sống. Học để làm giàu tri thức, nâng cao trình
độ hiểu biết. Học để có thể làm chủ bản thân, làm chủ công việc của mình và góp phần
hữu ích vào sự nghiệp chung của đất nước, dân lộc. Theo Nguyễn Thiếp, muốn có kết quả
tốt phải có phương pháp học tốt. Trước hết phải học từ thấp đến cao. Khi học phải biết
tóm lược kiến thức cơ bản đế dễ nhớ, dễ vận dụng. Theo cách nói bây giờ là ta phải biết
sơ đồ hóa kiến thức, biết tóm tắt nội dung văn bản đã học.
Hành là quá trình vận dụng những kiến thức đã học vào những công việc hằng
ngày. Ví dụ như một bác sĩ những kiến thức tiếp thu được trong suốt quá trình đào tạo
sáu, bảy năm ở trường đại học để vận dụng vào việc chữa bệnh cho nhân dân. Những kiến
trúc sư, kĩ sư xây dựng đem kiến thức đã học để thiết kế và thi công bao công trình như
nhà máy, bệnh viện, trường học, công viên… để phục vụ đời sống con người.
Anh công nhân trong xưởng máy vận dụng lí thuyết để cải tiến kĩ thuật, nâng cao
chất lượng sản phẩm. Chị nông dân áp dụng khoa học vào đồng ruộng để có được những
vụ mùa bội thu… Học sinh vận dụng những điều thầy dạy để làm một bài toán, một bài
Bác Hồ cũng khẳng định: Học để hành, có nghĩa là học để làm cho tốt, Thực tế cho
thấy có học có hơn. Ông cha chúng ta ngày xưa đã nói: Bất học, bất tri lí. [Không học thì
không biết đâu là phải, là đúng]. Mục đích cuối cùng của sự học là nhằm phục vụ cho mọi
công việc đạt hiệu quả cao hơn. Nếu học được lí thuyết dù cao siêu đến đâu chăng nữa mà
không đem ra vận dụng vào thực tế thì việc học ấy chỉ tốn thời gian, công sức, tiền bạc
Ngược lại, hành mà không học thì hành không trôi chảy. Trong học tập, học sinh
muốn làm được một bài văn hay một bài toán thì không những phải nắm vững lí thuyết
mà còn phải biết vận dụng lí thuyết để làm từng kiểu bài cụ thể. Trong công việc, nếu ta
chỉ làm theo thói quen, theo kinh nghiệm mà không có lí thuyết soi sáng thì năng suất
công việc sẽ thấp và chất lượng không cao. Cách làm theo thói quen chỉ thích hợp với các
công việc giản đơn, không cần nhiều đến trí tuệ. Còn đối với những công việc phức tạp có
liên quan đến khoa học kĩ thuật thì chúng ta bắt buộc phải được đào tạo chính quy theo
từng chuyên ngành và trong suốt quá trình làm việc vẫn phải học tập không ngừng. Có
như vậy mới đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của thời đại.
Quan niệm về học và hành của La Sơn Phu Tử Nguyễn Thiếp cho đến nay vẫn giữ
nguyên tính khoa học và tính thực tiễn của nó. Trong giai đoạn khoa học phát triển với tốc
độ nhanh như hiện nay thì tri thức các công việc phức tạp. Lí thuyết đúng đắn có tác dụng
soi sáng, dẫn đường cho thực hành. Con người sẽ rút ngắn thời gian mò mẫm, thử nghiệm
và tránh được những sai lầm đáng tiếc. Lí thuyết gắn với thực hành sẽ thúc đẩy sản xuất
phát triển nhanh hơn và đạt hiệu quả cao hơn.
Do đó, chúng ta không thể coi nhẹ vai trò to lớn của việc học mà phải nhìn nhận,
đánh giá đúng mức mối liên quan giữa học và hành. Học và hành phải đi đôi vì chúng có
tácđộng hai chiều với nhau. Học hướng dẫn hành. Hành bổ sung, nâng cao và làm cho
việc học thêm hoàn thiện. Có học mà không có hành thì chỉ là ôm mớ lí thuyết suông. Trái
lại, chỉ chú trọng thực hành mà không chịu học hỏi thì làm việc gì cùng khó khăn. Học và
hành là hai mặt của một quá trình, không thể xem nhẹ mặt này hay mặt khác.
Thực tế cho thấy trong tất cả các cấp học ngày nay, phương châm học đi đôi với
hành là hoàn toàn đúng. Những kiến thức mà chúng ta tiếp thu được từ nhà trường, sách
vở… phải được áp dụng vào thực tiễn cuộc sống để sáng tạo ra những thành quả vật chất,
tinh thần phục vụ con người.
Với cách lập luận chặt chẽ, bài Bàn luận về phép học của Nguyễn Thiếp giúp
chúng ta hiểu rõ mục đích của việc học là để làm người có đạo đức, có tri thức, tài năng,
đặng góp phần thúc đầy sự hưng thịnh của đất nước, chứ không phải để cầu danh lợi theo
kiểu “vinh thân phi gia". Muốn học tối phải có phương pháp đúng: Học rộng rồi tóm lược
cho gọn, theo điều học mà làm; đặc biệt học phải đi đôi với hành.
Thời nào cũng vậy, học và đào tạo người tài luôn là nỗi trăn trở của những người
có tâm. Nguyễn Thiếp là một trong số những con người rất giàu chữ tâm vì đất nước ấy.
Khi ra giúp vua Quang Trung trị nước ông đã dành nhiều tâm huyết lo cho sự học của
muôn dân. Bài tấu “Bàn luận về phép học” của ông dâng vua đã bày tỏ những quan niệm
về cách học chân chính để vua lấy đó mà răn mọi người, còn mỗi người cũng lấy đó làm
tiêu chí cho việc học của mình. Trong rất nhiều tiêu chí ấy, Nguyễn Thiếp nhắc tới việc
học phải đi đôi với hành.
Con người “thiên tư sáng suốt, học rộng hiểu sâu” trong phần cuối của bài tấu, đã
bàn về phép học [Luận học pháp]: “Học phải rộng sau đó tóm gọn theo điều học mà làm”.
Rõ ràng từ xưa ông cha ta đã đề cao việc học phải đi đôi với hành. Bác Hồ cũng đã khẳng
định: “Học để hành, học với hành phải đi đôi. Học mà không hành thi học vô ích. Hành
mà không học thì hành không trôi chảy”. Vậy học và hành là gì? Học là quá trình thu
nhận kiến thức, rèn luyện những kĩ năng. Trên con đường phát triển, con người đã tích luỹ
được một kho tàng kiến thức khổng lồ và truyền lại cho đời sau. Học là tìm những điều
hữu ích từ kho tàng khổng lồ ấy để làm giàu vốn tri thức của mình. Học có thể hiểu rộng
ra là tiếp thu kiến thức đã được tích luỹ trong sách vở, là nắm vững lí luận đã được đúc
kết trong các bộ môn khoa học, đồng thời tiếp nhận những kinh nghiệm của cha anh đi
trước. “Học” còn là trau dồi kiến thức, mở mang trí tuệ, từng lúc cập nhật hóa sự hiểu biết
của mình, không để thụt lùi, lạc hậu. “Học” là tìm hiểu, khám phá những tri thức của loài
người nhằm chinh phục thiên nhiên, chinh phục vũ trụ. Còn “hành” nghĩa là làm, là thực
hành, là ứng dụng kiến thức, lí thuyết vào thực tiễn đời sống. Cho nên học và hành có mối
quan hệ rất chặt chẽ với nhau. Học và hành là hai mặt của một quá trình thống nhất, nó
không thể tách rời mà phải luôn gắn chặt với nhau làm một. Học là để hiểu biết còn hành
là để quen tay. Chúng ta cần hiểu rõ “hành” vừa là mục đích vừa là phương pháp học tập.
Một khi đã nắm vững kiến thức, đã tiếp thu lí thuyết mà ta không vận dụng vào thực tiễn,
thì học cũng trở nên vô ích. Bởi thế học và hành hết sức quan trọng và có mối quan hệ
mật thiết. Ngày nay với đà phát triển của xã hội, quan niệm lí thuyết và thực hành được
hiểu khác hơn, học và hành lúc nào cũng đi đôi, không thể tách rời nhau. Có nhiều bạn trẻ
khi rời ghế nhà trường vào một nhà máy, một cơ quan... lúng túng không biết phải làm
công việc mà chuyên môn mình đã được học như thế nào dẫn đến gặp rất nhiều khó khăn,
nhiều khi là sự hoang mang, chán nản. Nguyên do là “học” mà không “hành”, là do học
không thấu đáo, khi còn ngồi trên ghế nhà trường không thật sự chuyên tâm, rèn luyện,
trau dồi kiến thức hoặc thiếu môi trường hoạt động. Ngược lại nêu hành mà không có lí
luận, lí thuyết soi sáng và kinh nghiệm đã được đúc kết dẫn dắt thì việc ứng dụng vào
thực tiễn sẽ lúng túng, gặp rất nhiều khó khăn trở ngại, thậm chí có khi còn dẫn đến
những sai lầm to lớn nữa. Do vậy việc học tập, trau dồi kiến thức và kinh nghiệm là nền
tảng để mỗi người áp dụng vào thực tế, thực hành trong thực tiễn cuộc sống. Một thực tế
cho thấy, sự thiếu liên hệ giữa kiến thức với thực tiễn ở các trường phổ thông đã khiến các
sinh viên tương lai không biết nên lựa chọn ngành học nào trước mùa thi. Đa số các em
không biết sử dụng những kiến thức đã được học vào việc gì ngoài việc để... thi đỗ đại
học. Cho dù những năm gần đây, nhiều phương pháp dạy học tích cực trong và ngoài
nước được đưa vào các trường học nhưng việc áp dụng và hiệu quả của phương pháp này
vẫn còn rất nhiều hạn chế. Hậu quả sâu xa hơn của việc “học” không đi đôi với “hành” là
có nhiều học sinh, sinh viên đạt kết quả học tập rất cao nhưng vẫn ngơ ngác khi bước vào
cuộc sống, nhiều thủ khoa sau khi ra trường, va vấp cuộc sống mới tự hỏi: “Không biết
việc chọn trường chọn ngành của mình đã đúng hay chưa?”. Nhất là khi xã hội đang cần
những người có tay nghề cao phục vụ cho công cuộc công nghiệp hoá - hiện đại hoá thì
việc “Học đi đôi với hành” càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.
Vậy muốn học và hành có hiệu quả mỗi người cần phải học và hành một cách chân
chính. Trong bài “Bán luận về phép học”, tác giả đã chỉ rõ học chân chính là học làm
người, học từ dưới lên cao, từ dễ đến khó, học để áp dụng vào cuộc sống, giúp cuộc sống
nhân dân ấm no, hạnh phúc. Điều đó là rất đúng, vì vậy để học và hành có ý nghĩa, chúng
ta thử bàn bạc về mối quan hệ giữa học và hành. Nếu chỉ học vì mục đích lấy danh thơm
để chứng tỏ với mọi người là ta có học thì chỉ uổng phí và mất thời gian. Hoặc nhiều
người đi học để lấy điểm, lấy bằng cấp, theo đuổi chức vụ là những người phục vụ cá
nhân, ích kỉ mà không vận dụng kiến thức để làm sao cho có sản phẩm quả là đáng trách.
Hành mà không học đôi khi cũng có kết quả nhưng không chắc chắn, kết quả không cao
bởi vì quá trình thực hiện công việc chưa có cơ hội kế thừa thế hệ trước bằng kinh nghiệm
cũng như lí thuyết. Thậm chí hành mà không học có thể dẫn đến thất bại, phá
sản,....Chính vì vậy nên học không hành là vô ích, hành không học thì không có hiệu quả.
Vì vậy, chúng ta phải kết hợp học đi đôi với hành. Sự kết hợp này chắc chắn đạt được kết
quả cao. Sau khi nghiên cứu, tìm hiểu lí thuyết, chúng ta vận dụng ngay vào thực tế sẽ có
kinh nghiệm để sáng tạo, sửa đổi cho phù hợp, từ đó chúng ta sẽ rút ra được không ít
những kinh nghiệm để sáng tạo, sửa đổi cho phù hợp và tiến độ làm vào sản phẩm sẽ
nhanh, hiệu quả, có giá trị kinh tế. Bởi vậy mỗi chúng ta hãy hiểu và thực hiện học đi đôi
với hành để đem lại hiểu biết, kĩ năng làm việc cho bản thân và góp phần tạo ra của cải
vật chất để xây dựng đất nước, đưa dântộc vượt đói nghèo, sánh ngang với các nước trên
thế giới. Từ đó ta hãy hiểu lối học chân chính của La Sơn Phu Tử, nếu học không chân
chính sẽ dẫn đến mất nước quả là rất đúng.
Qua phân tích tác dụng của việc “học đi đôi với hành” ta thấy quan điểm của La
Sơn Phu Tử Nguyễn Thiếp luôn đúng ở mọi thời đại, đây là một phương pháp học đúng
đắn và hiệu quả nhất. Vì thế, bắt đầu từ bây giờ chúng ta hãy áp dụng những kiến thức
mình học được vào trong cuộc sống để việc học không trở nên nhàm chán, lãng phí và
mỗi ngày đi học sẽ là một cuộc phiêu lưu thú vị, hữu ích. Hãy chọn cho mình một lối đi
vào đời, theo từng ngành nghề mà mình yêu thích. Đừng học một đàng hành một nẻo.
Vừa phí công học tập, lại không giúp ích gì được cho nước nhà. Học và hành để có tri
thức, để làm một con người sống đạo đức. Như thế mới có thể đạt được những gì mình
mong ước, và góp phần xây dựng đất nước.
Trong bài tấu gửi vua Quang Trung vào tháng 8 năm 1791, ở phần “Bàn luận về
phép học”, La Sơn Phu Tử Nguyễn Thiếp có viết: “Học rộng rồi tóm lại cho gọn, theo
điều học mà làm”. Như vậy, cách chúng ta mấy trăm năm, La Sơn Phu Tử đã nhận ra
được tầm quan trọng của phương pháp học tập kết hợp giữa lí thuyết với thực hành. Điều
đó cho chúng ta biết rằng giữa hai yếu tố “học” và “hành” có mối quan hệ mật thiết với