gì?Đặc tính ra sao?+Tiết diện dây quấn MBA thờng là những hình gì?GV lu ý với HS: Trứoc khi quấn MBA cần dự trù số lợng và loại dây cho dây SC vàTC của MBA theo thiết kế. đồng điện phân,có độ bền cơ học tốt,dễ dátmỏng để không bị đứt khi quÊn d©y và mềm để các liên kết tốt.-Dây quấn MBA có công suất lớn thờng có tiết diện chữ nhật hoặc hình vuông,còn dâyquấn MBA công suất nhỏ có tiết diện hình tròn.-Các cuộn dây có thể đợc cuốn thành từng bối hoặc thành lớp liên tục,vòng này sátvòng kia.Cách quấn thành từng bối nhanh hơn,đợc dùng với điện áp không cao.Cáchquấn thành từng lớp có cách điện sẽ đảm bảo cho máy vận hành an toàn hơn và cuộndây sẽ chiếm chỗ ít hơn.Hoạt động 3:20phút Tìm hiểu vật liệu cách điện của máy biến áp.Hoạt động của GV và HS Néi dungGV thut tr×nh: Ti thä cđa MBA phơ thuộc phần lớn vào chất cách điện.Nếucách điện không đầy đủ sẽ nguy hại,còn cách điện qua mức sẽ làm tăng kích thớcvà giá thành. Cách điện chính của MBA gồm:- Cách điện giữa các vòng dây. - Cách điện giữa các lớp dây.- Cách điện giữa các dây quấn với nhau và với vỏ.Bảng10-2Giấy lót cách điện giữa các lớpIIIVật liệu cách điện của máy biến áp: 1. Cách điện giữa các vòng dây.Dây quấn của MBA gồm 2loại: - Loại dây bọc:Đợc cách điện bằng lớp tơ tựnhiên hay nhân tạo hoặc bằng vải sợi.Loại dây bọc này dùng cxho các cuộn dây đwocjngâm tẩm. - Loại dây tráng men: Đợc tráng lớp sơnêmay bên ngoài.Loại dây êmay này đợc dùng rất nhiều để quấn MBA nhỏ.Nó có uđiểm là ít hút ẩm và với độ cách điện nh nhau thì kích thớc nhỏ hơn loại dây bọc vàcó thể chịu đợc nhiệt độ cao. Tuy nhiên cần chọn loại dây êmay có lớpêmay đợc tráng đều và bám chắc vào dây, không chóc ra khi dùng móng tay cạo.Ngoàira dây êmay còn phải dễ uốn và có độ đàn hồi để khi quấn không bị gãy.
2. Cách điện giữa các lớp dây.
-Cách điện giữa các lớp dây bằng một hoặc nhiều lớp giấy paraphin hoặc tẩm nhựa cáchđiện. -Giấy cách điện giữa các lớp cần phải thừara ở hai đầu các cuộn dây.Với điện áp từ 100ữ200V,lõi cuộn dây không có má thì22Đờng kính dây quấn mmGiấy cách điện0,3 Giấy tụ0,3ữ0,6 Giấy can0,6ữ0,9 Giấy cápGV giải thích :Hệ số an toàn là tỉ số giữa điện áp chọc thủng và điện áp định m ức.GV lu ý với HS rằng:Cách tẩm nhúng cuộn dây vào trong nhựa cách điện khôngđảm bảo nếu dây quấn có nhiều lớp.Cách tẩm này có khi còn có hại đối với dâyêmay,vì có những chất tẩm và nhựa nóng sẽ làm hỏng lớp êmay.Bảng 10-3.Điện áp ®¸nh thđng cđa mét sè vËt liƯu c¸ch®iƯnVËt liƯu c¸ch điện Điện áp đánh thủngVGiấy bóng 151000,loại dùngcho tụ. 500Giấy bóng 3100 500Giấy bóng 4100 600Giấy dầu 5100 1000Vải dầu 5100 3000Bìa 110 800Bìa 510 4000độ thừa là 5mm.Để tránh bị tuột ra,cần thêm 2mm lớn hơn thân của cuộn dây đẻ sau đógấp mép lại.Bảng 10-2 cho ta số liệu giấy lót cách điện giữa các lớp.3.Cách điện giữa các dây quấn với nhau và với vỏ.Điện áp thí nghiệm giữa các dây quấn và giữa dây quấn với vỏ máy biến áp bằng:2Uđm+1000V Uđmlà điện áp định mức của dây quấn. Điện áp thí nghiệm này không nhỏ hơn2000V. -Cách điện của các dây quấn cần chịu đựngđợc điện áp thí nghiệm đó trong 5 phút mà không xảy ra phóng điện.-Nếu dùng giấy tẩm dầu dày 0,06mm chịu đợc điện áp đánh thủng 1000V,để cách điện2000V thì số giấy sẽ là lấy hệ số an toàn là 5:1000 2000.5 = 10lớp -Để cách điện giữa dây quấn và lõi thép,ng-ời ta dùng giấy bìa làm khuôn cho các dây quấn.-Để hoàn chỉnh và tăng mức cách điện,các MBA đợc tẩm sơn cách điện.Nhng muốncho việc tẩm đạt hiệu quả cao,cần phải sấy trong chân không rồi tẩm dới áp lực để chấttẩm thấm sâu vào các khe hở của cuộn dây. Bảng 10-3 cho điện áp đánh thủng của mộtsố giấy và vải cách điện dùng cho MBAtrị số trung bình để tham khảo,có thể thay đổitheo nhà chế tạo.23Chuẩn bị vật liệu và làm khuôn quấn máy biến ápBìa 1mm 80005Củng cố và hớng dẫn về nhà: - GV tổng hợp bài theo đề mục.- Yêu cầu HS tìm hiểu tên gọi và công dụng của một số vật liệu cách điện của máy biến áp trong thực tế.Bài11- Thực hànhBài gồm 3 tiết: Từ tiết 24 đến tiết 26 Ngày soạn: 31102008aMục tiêu bài học:
1. Yêu cầu chung:
Tất cả vật liệu, công nghệ chế tạo, thí nghiệm và thiết bị được cung cấp phải phù hợp với các điều kiện quy định của tiêu chuẩn Việt Nam, tiêu chuẩn quốc tế và phù hợp cho từng vị trí lắp đặt sử dụng, trong điều kiện vận hành bình thường cũng như các trường hợp bất lợi nhất đã được dự tính và có tuổi thọ tương đương với tuổi thọ chung của máy biến áp [≥25 năm].Tất cả các thiết kế phải đảm bảo sao cho việc lắp đặt, thay thế và bảo dưỡng sửa chữa thuận tiện, giảm thiểu các rủi ro gây cháy nổ và gây hại cho môi trường.Trong điều kiện khí hậu và đặc điểm vận hành của lƣới điện miền Bắc Việt Nam, khuyến khích lựa chọn MBA kiểu hở có bình dầu phụ.
Các MBA [máy biến áp] khô, MBA chuyên dùng và MBA được lắp đặt trong các môi trường đặc biệt không đề cập trong tiêu chuẩn này.
2. Vỏ máy:
Vỏ máy biên áp phải được thiết kế sao cho MBA thành phẩm có thể nâng hạ, vận chuyển mà không bị biến dạng hƣ hỏng hay rò dầu.
Vỏ máy biến áp và nắp trên phải được thiết kế sao cho không bị đọng nước ở các hốc, khe, rãnh. Mặt MBA được bố trí cốc chìm [có nắp đậy] để lắp thiết bị đo nhiệt độ lớp dầu trên.Thùng máy phải chịu được áp lực tối thiểu là 0,5 at và được bảo vệ phòng nổ bằng van áp lực [với MBA Băng tải chịu nhiệt cao cấp
=> Hệ thống RKT 9000TS
=> Đồng hồ đo mức dầu -Qualitrol 032/042/045 Series - AKM 44712/34725
3. Lõi từ và cuộn dây:
Lõi từ: được chế tạo từ vật liệu lá thép kỹ thuật điện [Thép silic cán nguội cắt chéo 45O , thép vô định hình]. Các lá thép đƣợc phủ cách điện 2 mặt, không có ba via.Cuộn dây: Các cuộn dây máy biến áp phải đƣợc chế tạo bằng vật liệu đồng kỹ thuật điện, có độ tinh khiết cao [Hàm lƣợng Cu >99,9%]. Phía hạ thế ƣu tiên sử dụng MBA công nghệ quấn đồng lá.Lõi từ và cuộn dây phải đƣợc bắt chặt với vỏ máy và có móc nâng để nâng tháo lõi thép và cuộn dây ra khỏi vỏ. Cuộn dây cũng phải đƣợc thiết kế để có thể tháo lắp khỏi lõi từ khi cần thiết.
Các vật liệu cách điện trong ruột MBA là loại vật liệu cách điện chịu dầu, không bị lão hóa ở nhiệt độ thƣờng xuyên 105OC, đảm bảo cho máy có thể vận hành ổn định với tuổi thọ 25 đến 30 năm trong điều kiện làm việc bình thƣờng.
4. Dầu máy biến áp:
Dầu MBA là loại dầu có phụ gia kháng oxy hóa, phù hợp theo tiêu chuẩn IEC-60296, không chứa phụ gia PCB [Poly Chlorinated Biphenyl].
Bảng đặc tính kỹ thuật dầu cách điện MBA có chất phụ gia kháng oxy hóa [Áp dụng cho dầu MBA mới]
Ngoài ra có thể sử dụng các loại dầu cách điện có nguồn gốc thực vật, dầu có khả năng chịu nhiệt cao, có độ bền chống oxy hóa, dễ tự phân hủy…, đạt yêu cầu các quy định về môi trường.
5. Sứ xuyên và ty sứ:
- Sứ xuyên phải chịu đƣợc dòng định mức và dòng quá tải cho phép của MBA. Các sứ xuyên phải là loại ngoài trời và ở mỗi cấp điện áp phải là cùng loại với nhau.Sứ xuyên phải đƣợc thử nghiệm điện áp tăng cao tần số công nghiệp [khô/ƣớt] và thử xung sét theo mức cách điện ở bảng IV.16 dƣới đây.- Toàn bộ các sứ xuyên phải bố trí hợp lý phía trên mặt MBA, cùng cấp điện áp phải cùng phía với nhau.- Chiều dài đƣờng rò ≥25mm/kV [Đối với khu vực môi trƣờng ô nhiễm nặng yêu cầu ≥31mm/kV]. Khoảng cách các sứ lựa chọn theo IEC 60076.- Sứ xuyên hạ thế phải có tán cắt nƣớc mƣa.- Sứ xuyên trung thế có bố trí các cặp mỏ phóng, song song với sứ trung thế. Mỏ phóng bằng thép mạ kẽm, có thể điều chỉnh hoặc tháo lắp dễ dàng- Ty sứ bằng đồng, có ren. Mỗi ty phía trung thế có 2 đai ốc và vòng đệm bằng đồng để hãm thanh cái trung thế. Ty sứ phía hạ thế phải có đầu nối trung gian để bắt đầu cốt cáp mặt máy, tiết diện tiếp xúc đảm bảo mật độ dòng điện