Phan văn hưng là ai

Ðôi bạn Phan Văn Hưng và Nam Dao không phải là những nhạc sĩ bình thường của người đời, nhạc sĩ ca ngợi tình yêu của một thời lãng mạn, họ cũng không nhắc đến tình yêu đối với quê hương. Nghe nhạc của Phan Văn Hưng-Nam Dao chúng ta như nghe thấy lời rên siết của quê hương đọa đày, trong đó con người sống thấp gần với con vật, những phi lý ngang trái của một cuộc đổi đời. Ở đây không có một lời chống đối, không một tiếng hô hào lật đổ, nhưng tất cả những gì chúng ta nghe được trong nhạc Phan Văn Hưng là những mảnh đời đen tối, bất hạnh của kiếp con người, con người dưới chế độ hiện nay ở quê nhà. Nhạc Phan Văn Hưng không kêu gọi đấu tranh, nhưng đã thắp sáng lên trong trái tim chúng ta niềm đấu tranh vì trước số phận của con người Việt Nam với những gì đang xẩy ra trên đất nước, quê hương này làm chúng ta không thể ngồi yên.

Trong nhạc quê hương của Phan Văn Hưng-Nam Dao chúng ta không thấy hình ảnh của những nhịp cầu tre, dòng sông đỏ phù sa, cánh cò hay ruộng lúa, mà chỉ thấy những mảnh đời bị dày xéo, những tuổi thơ bị lưu lạc bỏ quên, những giá trị đạo đức bị chà đạp với lời kêu gọi cho yêu thương tha thiết. Phần lớn nhạc Phan Văn Hưng viết về tuổi thơ ảm đạm “Ðứa Bé và Viên Sỏi” viết về một em bé mất cả gia đình trên biển Ðông, những đứa bé đang sống vùi dập nơi quê nhà, “Thằng Bé Tát Dầu”, “Bà Ca Cho Thảo”, “Những Ðứa Bé”… Thấp thoáng trong những bài nhạc khác, ta cũng thấy hình như Phan Văn Hưng và Nam Dao bị ám ảnh bởi hình ảnh của tuổi thơ bất hạnh bị bỏ quên trên quê hương hôm nay.

Chúng ta sẽ thấy những hoạt cảnh đổi đời mỉa mai của đất nước với những “kẻ gian ác đi nghênh ngang” [Hai Mươi Năm], “thằng thật tài ba thì đạp xích lô, còn thằng giàu cha là thằng ma cô” [Bạn Bè của Tôi], “chúng ăn chơi xương máu đồng loại”, “chúng vui chơi trên kiếp nghèo đói”[Chúng Ði Buôn], “một thầy cô trong nhà chứa, gặp trò xưa bỗng khóc òa [20 Năm], “phập phồng nơi công viên, mấy trăm chị em ngồi” [Một Ngày Trong Thành Phố]… Trong ba mươi năm trở lại đây, trong và ngoài nước, chưa có ai mô tả, hát lên được những lời ca thống thiết về quê hương đến như thế. Tuy vậy, Phan Văn Hưng đã nói rằng: “Người còn tha thiết núi sông, thì sẽ thấy cơn mưa nguồn” [20 Năm], vì “đừng sợ nữa bóng đêm đe dọa, đừng sợ nữa tối tăm man rợ”, “đừng sợ nữa, hỡi ai phẫn nộ, đừng ngậm im kéo thân trâu ngựa” [Ðừng Sợ Nữa].

Ở Trịnh Công Sơn, thơ và nhạc song hành như những bài hát đồng dao về mẹ, quê hương, tình tự, cuộc sống và hoạt cảnh chiến tranh qua người kể chuyện, chậm rãi, ung dung. Ở Phan Văn Văn Hưng là sự phẫn nộ, kêu gào, nhức nhối và đầy nỗi xót xa. Nhưng cũng ở trong nhạc Phan Văn Hưng, chúng ta thấy cái bừng sáng của tình người, của những hy vọng không bao giờ tắt như trong các ca khúc “Bài Ca Tuổi Trẻ”, “Sinh Ra Làm Người Việt Nam”.

Với nhạc sĩ Phan Văn Hưng, các địa hạt sáng tác, ca hát hòa âm, sử dụng nhạc khí cho tới lối trình diễn và cả điều khiển hợp xướng đều là những địa hạt sở trường. Lối trình diễn đàn guitar của ông có những nét độc đáo rất khó nhầm lẫn với bất cứ ai. Chắc các bạn đã hơn một lần nghe Phan Văn Hưng hát, trong đó than khóc lẫn tiếng kêu gào, giọng hát “rung” lên ở từng cuối câu hay “run rẩy” như những lời thương xót, cho con người đọa đày hay cho quê hương lầm than! Trình bày những ca khúc do mình viết từ những xúc cảm sâu đậm, Phan Văn Hưng cũng đã hát những lời hát do người bạn đời Nam Dao đóng góp, chia xẻ, cảm thông bằng tất cả rung động tự con tim. Nếu không, chúng ta đã không còn nhớ đến Phan Văn Hưng khi nốt nhạc cuối cùng trên phím đàn của ông lặng tiếng.

Nhạc của Phan Văn Hưng chưa được phổ biến rộng rãi trong cộng đồng người Việt tại hải ngoại, một phần vì Phan Văn Hưng ở tận bên đất Úc xa xôi, một phần vì đây không phải là một loại nhạc phổ thông có thể đưa ra thị trường như một món hàng thương mãi vì kén người “tri âm”. Xin hãy đến với Phan Văn Hưng một lần, lắng nghe và để nhớ rằng chúng ta phải làm một điều gì cho con người và quê hương Việt Nam thống khổ.

Lời trình làng : Nhạc sĩ Phan Văn Hưng được nhiều người biết tới qua những ca khúc, hay thương khúc, như thể “ Người nào về xứ Việt ”, “ Thằng bé tát dầu ”, “ Trái tim tôi là bến ”, “ Hai mươi năm ”, “ Chúng đi buôn ”, “ Bài ca tuổi xanh ” v.v … Cho tới nay, anh đã sáng tác hơn 120 bài nhạc mà đã được phát hành qua 7 CDs nhạc . Hơn một thập niên qua, nhạc sĩ Phan Văn Hưng đã ko còn sáng tác hay trình diễn. Cây đàn gắn liền giòng nhạc của anh đã được trao tặng cho Viện Bảo Tàng và Trung Tâm Sinh Hoạt Người Việt [ Vietnamese Museum Australia ] vào cuối năm 2019. Nhiều cơ quan truyền thông online muốn phỏng vấn anh, và nhiều tổ chức triển khai muốn mời anh đi trình diễn, nhưng anh đều phủ nhận. Được biết anh đã chọn đời sống nội tâm trong suốt thời hạn qua .

Hôm nay, 18 tháng Tư năm 2021, tôi đã nhận được tin nhạc sĩ Phan Văn Hưng đã chấp thuận đồng ý trình diễn tại Buổi Hòa Nhạc vinh danh Cựu Chiến Binh Úc đã tham chiến trong mặt trận ở Nước Ta [ The Vietnam Requiem ] vào đầu tháng Sáu tới đây, tại TP. hà Nội Canberra. Đây là một quá bất thần đầy mê hoặc, và do đó tôi đã liên lạc để xin anh một phỏng vấn nhỏ. Rất may anh đã nhận lời .

Phạm Phú Khải: Dạ xin kính chào nhạc sĩ Phan Văn Hưng. Nguyên do nào anh quyết định nhận lời tham gia buổi hòa nhạc The Vietnam Requiem do Chris Latham thực hiện?

Bạn đang đọc: Tâm tình cùng nhạc sĩ Phan Văn Hưng

Phan Văn Hưng : Thú thực, tôi cũng ko biết chắc là vì sao nữa, vì tôi đã bỏ đàn, bỏ hát từ nhiều năm qua. Cây đàn tốt của mình thì tôi đã đem Tặng Kèm rồi, lâu ngày ko chơi nên ngón tay mềm nhũn, ko còn chai như xưa nữa. Tôi còn giữ cây đàn cũ rích thời còn là sinh viên, vứt lăn lóc trong kho, với lần đem ra chơi thử thì chịu thua, ko làm thế nào bấm nổi vì quá đau tay. Còn giọng hát cũng coi như mất, vì loại gì cũng vậy, nếu mình ko tiêu dùng thì nó rỉ sét . Nhưng lúc tôi nhận được thư của ông Chris Latham mời tôi tham gia chương trình, tôi đã nhận lời ngay, có nhẽ rằng vì mình cảm thấu được tấm lòng của ông ở đằng sau. Lúc đó tôi vẫn chưa biết rõ chương trình chi tiết cụ thể ra làm sao, phần của tôi là gì, và tôi chỉ hiểu thoang thoáng là Chris là artist-in-residence với Australian War Memorial với dự trù trình tấu một nhạc phẩm với tên là Vietnam Requiem để tưởng vọng những chiến sỹ Úc đã tử trận ở Nước Ta. Vì sao Chris lại muốn tôi trong đó, vì tôi chưa từng viết nhạc về những chiến binh Úc lúc nào ? Lúc đó tôi trực nhận Chris cốt ý muốn hát về người Việt mình, và tôi phần nào mường tượng được hành trình dài nội tâm mà ông phải đi qua để trông thấy điều đó. Chỉ tới sau này lúc gặp Chris thì tôi mới biết quả thực ông đã trải qua một sự thức tỉnh, rằng dân cư Nước Ta mới là nạn nhân to nhất của đại chiến lẫn của nền tự do áp đặt, và một nhạc phẩm tưởng vọng đại chiến ko thể nào vừa đủ nếu ko nói tới nỗi khổ của dân Việt . Phạm Phú Khải : Giữa anh và Chris Latham chắc phải với một sự đồng cảm nào đó. Và nếu với thì đó là những điểm nào, thưa anh ? Phan Văn Hưng : Vâng, những điểm này tôi đã cảm được ngay, nhưng phải nói, tôi chỉ biết rõ hơn sau lúc gặp Chris. Ông kể rằng hồi nhỏ, ông trải qua một kinh nghiệm tay nghề “ sống đi chết lại ” mà qua đó ông trực diện với cõi tâm linh, nên lúc to lên ông luôn cảm thấy mình với trách nhiệm hàn gắn nỗi khổ của tha nhân. Vietnam Requiem ko phải là chương trình tiên phong mà Chris triển khai cho AWM, trước đó ông với tinh chỉnh và điều khiển những buổi hòa nhạc về hai cuộc thế chiến, lúc đó ông phải đương đầu với thực sự hãi hùng của người đạo Do Thái dưới bàn tay Quốc xã, một ý thức hệ kinh tởm nhưng vẫn chưa thấm gì với Cùng sản . Cuộc hành trình dài của tôi thì khác hẳn, tuy với cùng điểm tới. Tôi khởi sự sáng tác ko phải vì cảm thấy đó là trách nhiệm, mà đơn thuần vì nỗi thống khổ của dân mình quá to, ko hề nén xuống được nên phải bung ra thành nhạc. Nhạc tự nó với công dụng hàn gắn, vì một lúc nỗi khổ được tuôn ra thì với sự thông cảm, và phần nào cũng với sự giải tỏa, nhất là trong tình cảnh người dân miền Nam, ko những đã khổ mà lại còn bị quốc tế đối xử oan ức. Chris với tôi gặp nhau ở điểm hàn gắn này đây . Chris to lên trong một gia đình Đạo gia tô, nhưng lúc trưởng thành ông mở màn thiền quán theo đạo Phật, khiến cho tâm ông linh động trong sự tìm kiếm tâm linh. Tôi thì trái lại, xuất thân từ một mái ấm gia đình đạo Phật, lúc to lên tìm đạo đủ mọi hướng, tới lúc to tuổi mới trông thấy rằng toàn bộ cũng chỉ là một. Và một lần nữa tôi lại gặp Chris. Trong tác phẩm của ông, tôi hoàn toàn với thể nhận thấy nhiều trị giá vượt tôn giáo . Một điều nữa là về âm nhạc. Chris theo học âm nhạc thượng cổ tới nơi tới chốn, nhưng bất kỳ thể loại nào ông cũng đụng vào. Ông hát rất hay, trình diễn đàn vĩ cầm, soạn nhạc, đạo diễn, làm nhạc trưởng, loại gì ông cũng nhúng tay vào một cách xuất sắc. Còn tôi thì khác hẳn, chẳng lúc nào được đi học nhạc, chỉ vì vận nước mà bỗng dưng đi hát, rồi sáng tác, hòa âm, điều khiển và tinh chỉnh hợp xướng, làm báo, loại gì cần làm là tôi làm. Cuối cùng thì cũng tới cùng một loại đích với Chris, tức thị yêu quý đủ mọi loại nhạc, trân quý đủ mọi cách miêu tả và mọi tâm hồn nghệ sĩ. Đấy, hai hành trình dài thật trái ngược nhưng vẫn hoàn toàn với thể đồng cảm với nhau .

Phạm Phú Khải : Được biết anh sẽ trình diễn hai bài ” Em Bé và Viên Sỏi ” và ” Trở về Galang ” trong buổi hòa nhạc này. Chris Latham đã chọn hai bài này và ý kiến đề nghị anh hát, hay đây là sự lựa chọn của anh ? Phan Văn Hưng : Lúc đầu, Chris đề xuất tôi hát bài “ Hai mươi năm ” nhưng với lời ca mới, phiên phiến sẽ là một bài … “ năm mươi năm ” ! Tôi thú thực tôi ko làm thế nào viết được lời mới tương tự. Một ca khúc ko chỉ là nhạc và lời, mà nó còn chất chứa những tình cảm trung thực nhất của người viết vào đúng loại khoảng thời kì ngắn mà mình viết. Tôi ko hề viết lại 30 năm sau . Chris muốn tôi hát một bài chưa lúc nào trình diễn, chưa lúc nào thâu âm. Lật mấy bản xưa ra, tôi nhận thấy một bài tôi rất ưa thích mà chưa từng hát trước công chúng lúc nào, là “ Trở về Galang ”. Bài này rất tương thích với chủ đề, vì đây là câu truyện một cựu chiến binh VNCH đem cả mái ấm gia đình vượt biển tới Galang sau nhiều năm ở trại “ tái tạo ” và “ vùng kinh tế tài chính mới ”. Nơi đây, vợ của anh qua đời, chôn ngay trên hòn đảo. Những thuyền nhân Nước Ta ở Galang với dựng lên một tấm bia sơ sài để tưởng vọng người thân trong gia đình đã thiệt mạng trên phố tìm tự do, thì một ngày kia, tấm bia bị “ người nào đó ” đục bể, để lại một lỗ hổng to tướng, nhức nhối giữa bia . Tôi thấy bài hát này nói lên thâm thúy tâm trạng người mình – đã khổ, đã chết, đã mất hết tới tột cùng mà chúng vẫn ko tha. Đây là nỗi oan trái mà tôi muốn nói tới hồi nãy .

Tôi liền hát bài này cho Chris nghe. Nước mắt rưng rưng, Chris chịu liền. Ông nói, “ Hát bài này đi ” .

Phạm Phú Khải: Chris Latham với nghe và hiểu được tiếng Việt ko anh, với hiểu lời bài “Trở về Galang” ko anh, hay phải thông dịch?

Xem thêm: Game Ai là triệu phú | Chơi Ai la trieu phu online miễn phí

Phan Văn Hưng : Chris ko hiểu tiếng Việt, nhưng ông với một trái tim nhạy cảm, chỉ nghe rung động giọng hát là cảm thấu được rồi. Hát xong rồi tôi mới dịch nghĩa cho Chris, thì ông bảo đã cảm được toàn bộ . Về thông dịch thì với một chuyện buồn cười. Ông kể ông đã bỏ ra nhiều thì giờ nghe nhạc của tôi trên internet, tìm hiểu và khám phá nội dung những bài hát, kiếm lời Việt rồi sử dụng Google translate sang tiếng Anh. Tôi phá lên cười, “ Chết rồi, ông Google translate bài ‘ Hai mươi năm ’ vậy mà ông vẫn ưa được cơ à ? ” Phạm Phú Khải : Thế còn bài “ Em Bé và Viên Sỏi ” ? Phan Văn Hưng : Sau lúc Chris gặp gỡ nhiều vị trong hội đồng mình, ông bảo tôi là chương trình của ông với một thiếu sót to, đó là thảm cảnh của phụ nữ Nước Ta trong những chuyến vượt biển, ko hiểu tôi với bài hát nào về yếu tố này ko ? Thảm cảnh này, Nam Dao và tôi cũng đã với viết. Nhưng tôi nghĩ, bài “ Em bé và viên sỏi ” qua thơ của Trần Trung Đạo có nhẽ rằng thích thống nhất với quang cảnh buổi trình diễn cũng như giàn nhạc hôm đó. Tuy bài hát ko chỉ riêng nói về số phận người phụ nữ, nhưng nó vẽ lên toàn cảnh của một mái ấm gia đình vượt biển với số phận của từng người, tuy khác hẳn nhau nhưng lại hẩm hiu, đáng thương chẳng khác gì nhau . Phạm Phú Khải : Anh hoàn toàn với thể cho fan hâm mộ biết thêm cụ thể về chương trình hòa nhạc dưới sự bảo trợ của Đài Tưởng vọng Chiến tranh Úc [ the Australian War Memorial ] ko anh ? Phan Văn Hưng : Chương trình này nằm trong loại khung dài hạn của AWM tưởng vọng những đại chiến trong lịch sử vẻ vang cận kim nước Úc. Chương trình mang tên The Flowers of War, và AWM là cơ quan quản lý quản lý Tượng đài Đội viên Úc châu. Với tư cách artist-in-residence, Chris Latham với thời cơ tự tận vào hoạt động tiêu khiển của AWM cùng những hội đồng cựu chiến binh hầu từ đó với cảm hứng phát minh thông minh, và vì ông là một nhạc sĩ nên ông phát minh thông minh dưới hình thức nhạc phẩm . Theo chỗ tôi hiểu và tuy tôi chưa được họp mặt những nhạc sĩ khác, buổi trình diễn này sẽ với sự tham gia của một ban nhạc giao hưởng cùng ban hợp xướng phần đông dưới sự tinh chỉnh và điều khiển của Chris. Tôi sẽ hát cả hai bài của tôi trong phần đầu, cùng với nhiều sáng tác khác như của Paul Simon, Stanley Myers, John Schumann, … Phần sau được dành trọn vẹn cho nhạc phẩm Vietnam Requiem với sự phụ hoạ của những hình ảnh đại chiến được chiếu lên màn ảnh . Trong đoạn Vietnamese Memorial, sẽ với ca khúc “ Cõi Phúc ” mà Chris đã nhờ tôi soạn lời Việt ngữ dựa theo kinh Thiên Chúa giáo, nhưng để biểu lộ niềm tin kết hợp, ông cũng muốn bài hát phải với kinh cầu của Phật giáo, từ đó mới nẩy ý lồng lời niệm Nam Mô vào phần hát của toàn ban hợp xướng. Ngoài ra, tôi lại còn được biết Chris đang dự trù với cả một chiếc trống đồng Đông Sơn cổ hàng nghìn năm trong giàn nhạc. Vấn đề to nhất đang gặp phải hình như là làm thế nào kiểm soát và điều chỉnh nốt của trống đồng cho hợp với bản nhạc . Sẽ với hai buổi trình diễn là Thứ Bảy 5/6 và Chủ Nhật 6/6 từ 1 giờ trưa tới 4 giờ chiều tại rạp Lleweelyn Hall, Acton, Canberra. Đây là một rạp rất đẹp với sân khấu to to dành cho những buổi hoà nhạc và trình diễn quy mô . Phạm Phú Khải : Hơn một thập niên qua, anh ko còn sáng tác hay trình diễn. Tức là ko còn đàn, hát gì nữa. Cây đàn của anh cũng được Tặng Ngay đi rồi. Từ đây tới ngày trình diễn chỉ còn 6 tuần. Anh sẽ làm gì để sẵn sàng chuẩn bị cho buổi hòa nhạc này thưa anh ? Phan Văn Hưng : À tôi với ra tiệm đàn thân thuộc thuở trước nơi tôi thường hay sắm đủ thứ dụng cụ âm nhạc, thì rất may họ với một cây đàn từa tựa như cây Takamine tôi từng sắm ở đó. Và họ rất đáng yêu và dễ thương vì họ sẽ cho tôi mượn cây này đem đi Canberra. Đàn rất quan yếu, vì lúc mình vừa hát vừa đàn thì cây đàn phải trở thành như một phòng ban khung hình mình, với thế thì mình mới chú tâm trọn vẹn vào tiếng hát được. Nếu đàn bị lọc cọc thì nhất định tiếng hát cũng sẽ lọc cọc .

Mấy thời khắc ngày hôm nay, tôi mở màn tập lại thì thấy cũng gay cấn lắm. Có nhẽ vì to tuổi nên giọng mình đã đổi khác, nên tôi bảo Chris phải đổi “ tông ” cho tôi. Chris khó chiều chuộng về chuyện tông bài hát lắm, vì so với ông, mỗi tông với rung động tâm linh riêng đánh vào những luân xa khác nhau trên khung hình, và do đó sẽ tác động tác động vi tế trên người nghe. Nhưng Chris sẽ phải đồng ý thôi, người nào bảo đi mời một ông già tới hát làm gì cho khổ !

Phạm Phú Khải: Anh trở lại sân khấu lần này, sẽ là một điều ngạc nhiên cho nhiều người. Sẽ với rất nhiều thắc mắc, thắc mắc, mong đợi, kể cả việc mời anh phỏng vấn, trình diễn, cũng như sáng tác tiếp. Đây với nằm trong dự trù của anh ko lúc anh quyết định xuất hiện trở lại như thế này?

Xem thêm: Lòng nhân ái là gì? Xã hội hiện nay có thiếu lòng nhân ái?

Phan Văn Hưng : Thưa ko, hiện tôi ko với dự trù gì ngoài chuyện tham gia Vietnam Requiem sắp tới. Mỗi ngày là một ngày mới đem lại cho tôi thật nhiều niềm vui, dù với âm nhạc hay ko. Tôi cũng rất ngạc nhiên là mình với vẻ như như quay 180 độ như thế này, nhưng Thượng đế với những cách thật là kì bí . Phạm Phú Khải : Dạ xin cảm ơn anh đã dành cho cuộc tâm tình thật ý nghĩa này. Mong chúc anh và chị Nam Dao luôn an lành và vui khỏe trong đời sống .

Phan Văn Hưng : Vâng, xin cảm ơn .