Nói mơ khi ngủ là tình trạng khá thường gặp, nhiều người lo lắng nó có thể ảnh hưởng đến sức khỏe, chất lượng giấc ngủ của bản thân cũng như người xung quanh. Thực tế nói mơ khi ngủ là hiện tượng bình thường, bạn có thể áp dụng một số cách đơn giản để hạn chế tình trạng này.
1. Tại sao bạn bị nói mơ khi ngủ?
Giấc ngủ đêm của con người bình thường kéo dài từ 7 - 8 tiếng, dù vẫn trong trạng thái ngủ song thực tế, bạn sẽ trải qua nhiều giai đoạn khác nhau của giấc ngủ. Ở thời điểm chuyển giao giữa các giai đoạn của giấc ngủ này, trạng thái ngủ có thể chập chờn khiến bạn gặp phải một số rối loạn giấc ngủ.
Nói mơ khi ngủ là một dạng rối loạn giấc ngủ
Trong đó có chứng nói mơ khi ngủ thường xuất hiện ở giai đoạn ngủ mơ và mắt chuyển động nhanh, hay tên khoa học là chu kỳ ngủ REM. Tùy người mà nói mơ khi ngủ có thể nói rõ ràng, rành mạch từng tiếng như khi tỉnh táo hoặc nói không thành tiếng, chỉ lầm bầm những câu lộn xộn. Thời gian nói mơ khi ngủ cũng thường không kéo dài, chỉ từ vài giây đến vài phút.
Người nói mơ khi ngủ không ý thức được hành động này của mình, vì thế sau khi tỉnh giấc sẽ không nhớ mình nói gì hay mơ gì khi nói.
Nguyên nhân chính xác khiến bạn bị nói mơ khi ngủ hiện vẫn chưa được giải mã, các nhà khoa học cho rằng nó liên quan đến yếu tố di truyền hoặc rối loạn sức khỏe tinh thần. Có những người thường xuyên nói mơ khi ngủ song cũng có những người chỉ nói mớ khi gặp phải vấn đề sức khỏe tinh thần hoặc thể chất như: thiếu ngủ, mệt mỏi quá mức, sốt, căng thẳng, lạm dụng chất kích thích, sử dụng thuốc điều trị nhất định,…
Nói mơ khi ngủ thường gặp ở những người mất ngủ, ngủ không sâu giấc
Ngoài ra, chứng ngưng thở khi ngủ hoặc mất ngủ cũng là nguyên nhân dẫn đến hiện tượng nói mớ. Hiện tượng này không ảnh hưởng đến sức khỏe nhưng khiến nhiều người mất tự tin cũng như ảnh hưởng đến giấc ngủ của người bên cạnh.
2. Đối tượng nào dễ bị nói mơ khi ngủ?
Thực tế, tình trạng nói mơ khi ngủ rất phổ biến, đặc biệt là trẻ nhỏ dưới 10 tuổi. Cùng với các rối loạn giấc ngủ khác như mộng du, đái dầm,… thì nói mơ khi ngủ cũng thường biến mất khi trẻ lớn lên.
Tuy nhiên vẫn có khoảng 5% người trưởng thành thường xuyên nói mơ khi ngủ. Những người khác vẫn có thể nói điều gì đó khi ngủ nhưng không thường xuyên, chủ yếu chỉ nói khi cơ thể mệt mỏi quá mức hoặc có ám ảnh tinh thần trước đó.
Câu nói mơ khi ngủ của bạn có thể là một lời thoại trong giấc mơ, một vài cụm từ rời rạc hay một câu nói tục. Bạn hoàn toàn không biết gì về tình trạng nói mơ khi ngủ của mình, khi thức dậy không thể nhớ mình nói gì.
3. Một số biện pháp trị nói mơ khi ngủ
Bạn có thể thực hiện một số biện pháp đơn giản sau để khắc phục chứng nói mơ khi ngủ, tránh gây khó chịu cho bản thân và những người xung quanh.
3.1. Ăn cơm đầy đủ vào buổi tối
Nhiều người có thói quen ăn uống qua loa vào buổi tối, bạn chỉ nên không ăn quá nhiều mà thôi. Nếu ăn uống quá qua loa, bạn dễ bị đói vào buổi đêm và thức giấc. Lúc này, khi ngủ lại, bạn có khả năng cao bị nói mơ.
Ăn đủ vào buổi tối giúp bạn ngủ liền mạch và sâu giấc hơn
Vì thế, hãy ăn uống đầy đủ vào buổi tối, không nên quá no hoặc quá đói, giấc ngủ của bạn sẽ tốt hơn và hạn chế được tình trạng nói mơ.
3.2. Nghe nhạc thư giãn trước khi đi ngủ
Sau một ngày dài làm việc và học tập căng thẳng, âm nhạc là giải pháp có thể giúp xoa dịu tinh thần, giúp tâm trí thư thái, dễ chịu. Trong khi đó, căng thẳng và áp lực tinh thần là một trong những nguyên nhân khiến bạn nói mơ khi ngủ, ngủ không sâu giấc, ngủ li bì,…
Vì thế, hãy nghe nhạc thư giãn trước khi đi ngủ với âm nhạc mà bạn yêu thích và không quá sôi động. Một lưu ý nhỏ là thời gian bạn rơi vào giấc ngủ khoảng từ 5 - 30 phút nên hãy hạn giờ phát nhạc, nếu không âm nhạc kéo dài sẽ ảnh hưởng đến giấc ngủ.
3.3. Ngủ nhiều hơn
Số người mất ngủ gặp tình trạng nói mơ khi ngủ nhiều hơn, nguyên nhân do thời gian ngủ không đủ hoặc chất lượng giấc ngủ không tốt khiến cho não bộ không nghỉ ngơi hoàn toàn. Trong giấc ngủ, não bộ cũng bị kích thích, tiềm thức bị đánh thức một phần.
Do đó, để tốt cho sức khỏe cũng như hạn chế tình trạng nói mơ khi ngủ, hãy dành đủ thời gian ngủ trong ngày từ 7 - 8 tiếng và tập thói quen ngủ dậy đúng giờ, nên ngủ trước 11 giờ đêm.
Nói mơ khi ngủ có thể là dấu hiệu của tình trạng thiếu ngủ
Ngoài ra, để chất lượng giấc ngủ tốt nhất, không nên ăn quá no trước khi đi ngủ và nên hạn chế dùng thiết bị điện tử. Ánh sáng phát ra từ điện thoại khiến não bộ bạn căng thẳng và giấc ngủ cũng dễ bị gián đoạn hơn.
3.4. Chọn đệm và gối êm hơn
Khi dùng loại đệm, gối êm, tốt, áp lực lên các vùng tiếp xúc của cơ thể như hông, vai lưng,… sẽ giảm bớt, vì thế mà khi ngủ bạn sẽ có được sự thoải mái dễ chịu hơn. Khi khí huyết lưu thông tốt, bạn sẽ ngủ ngon giấc hơn và tránh tính trạng nói mơ khi ngủ.
Ngoài ra, nếu e ngại việc bạn nói mơ hay có những hành động khi ngủ ảnh hưởng đến người khác, có thể chọn loại đệm có thể cách ly chuyển động. Loại đệm tiêu biểu là đệm cao su với chất lượng Latex hoặc Memory Foam.
3.5. Dọn dẹp phòng ngủ gọn gàng
Có thể bạn không biết, tạo thói quen dọn dẹp phòng ngủ sạch sẽ, gọn gàng thường xuyên cũng giúp bạn có tinh thần thư thái cùng giấc ngủ ngon hơn. Hãy đảm bảo điều kiện lưu thông khí trong phòng ngủ tốt, ít âm thanh và ánh sáng, bạn sẽ ngủ ngon và sâu giấc hơn. Điều kiện ngủ tốt cũng giúp bạn giảm đáng kể tình trạng nói mơ khi ngủ.
Điều kiện ngủ tốt cũng giúp hạn chế tình trạng nói mơ khi ngủ
Căn phòng có ánh sáng mặt trời chiếu vào buổi sáng, đến buổi chiều và tối râm mát cùng điều kiện thoáng khí tốt là nơi lý tưởng để ngủ.
Nói mơ là một dạng rối loạn giấc ngủ thường gặp, đây cũng là phản ứng sinh lý bình thường của cơ thể, không ảnh hưởng đến sức khỏe. Tuy nhiên, nói mơ khi ngủ gây nhiều bất tiện cho bản thân bạn và những người xung quanh nên hãy áp dụng những cách đơn giản trên để hạn chế tình trạng này.
Những lý do khiến con người nằm mơ khi đi ngủ
Giấc mơ là những trải nghiệm, ảo tưởng trong trí óc khi ngủ. Hiện tượng mơ xảy ra ở hầu hết tất cả mọi người nhưng không phải ai cũng biết nguyên nhân và cách kiểm soát giấc mơ của mình.
Mặc dù biết được giấc mơ là gì, nhưng các nhà khoa học vẫn không chắc chắn tại sao chúng ta mơ. Theo giáo sư Jason Ellis, chuyên gia về khoa học giấc ngủ tại Đại học Northumbria, giấc mơ là những mô hình thông tin cảm giác diễn ra khi não nghỉ ngơi. Chúng thường chỉ diễn ra khi một người đang trong trạng thái giấc ngủ chuyển động mắt nhanh [REM], đó là khi não hoạt động nhưng cơ thể lại rơi vào tình trạng tê liệt. Và các nhà khoa học vẫn chưa thể lý giải được tại sao chúng ta mơ.
Có một học thuyết cho rằng giấc mơ là để bộ não của chúng ta xử lý thông tin và giúp học cách xử lý các tình huống khó khăn - đây là “thuyết tiến hóa”.
Một học thuyết khác, được gọi là "thuyết củng cố trí nhớ", cho rằng mục đích của những giấc mơ là để giúp một người xử lý những gì họ đã học trong suốt cả ngày.
Cùng hiểu hơn lý do nào khiến chúng ta có giấc mơ đẹp, nhưng đôi khi lại gặp ác mộng kinh hoàng...
1. Lấp đầy mong ước
Vào đầu thế kỷ XX, nhà tâm lý học Sigmund Freud đã có nghiên cứu hành vi mơ của hàng trăm người, qua đó, ông đã đưa ra lý thuyết về việc hiện thực hóa mong muốn chưa đạt được của mỗi người trong giấc mơ. Lý thuyết này đã gây tiếng vang lớn và được coi là một trong những thành quả đầu tiên về nghiên cứu giấc mơ.
Theo đó, giấc mơ không có gì đáng sợ, nó đơn giản chỉ là để hoàn thành những gì bạn mong muốn khi còn thức mà thôi: được đến những nơi chưa bao giờ đến hay nắm tay vui đùa với "người trong mộng" của mình.
Trong giấc mơ, đầu óc của con người không còn bị giới hạn bởi bất kỳ rào cản nào nữa và có thể vượt qua được những giới hạn mà ban ngày chúng ta không thể bước qua nổi.
Lý thuyết này cũng giải thích nguyên nhân của những cơn ác mộng. Đó là giúp giải quyết hoặc xóa khỏi đầu hình ảnh bạn không mong muốn. Sigmund Freud nói rằng, nếu bạn mơ thấy một người thân trong gia đình bị mất, mặc dù đấy không phải là những gì bạn muốn nhưng cũng là một cách để “lấp đầy mong ước” của mình.
Hay như bạn đang có mâu thuẫn nào với người thân, việc xóa bỏ hình ảnh của người đó trong giấc mơ sẽ khiến mọi thứ trở nên dễ dàng hơn với bạn. Bằng cách này, Freud đã giúp rất nhiều bệnh nhân của mình phát hiện và khơi dậy những cảm xúc “ẩn” mà họ chưa thể giải quyết chúng.
2. Quên và nhớ
Khi tìm hiểu về nguyên nhân của những giấc mơ, các nhà khoa học đã đưa ra 2 lý thuyết khá trái ngược nhau. Nhưng thật bất ngờ, khi kết hợp lại, chúng giúp tạo ra một lý thuyết mới khá đầy đủ và bao quát: đó là "quên" và "nhớ".
Lý thuyết "quên" cho rằng, việc chúng ta mơ mỗi đêm là để giúp bộ não thoát khỏi các kết nối không mong muốn đã hình thành trong suốt thời gian chúng ta thức.
Nói một cách đơn giản, giấc mơ giống như một cây chổi, nó sẽ giúp “quét dọn” những thứ vô ích và khiến bộ não có thêm khoảng trống để tiếp tục lưu giữ thông tin. Cơ sở của lý thuyết này chính là việc chúng ta thường không thể nhớ rõ những gì chúng ta đã mơ.
Ngược lại, thuyết "nhớ" nêu ra, giấc mơ sẽ giúp củng cố trí nhớ và những gì ta đã trải qua. Điều này dựa trên một vài nghiên cứu chỉ ra rằng, nếu trong giấc mơ của chúng ta xuất hiện những gì đã học, hoặc đọc được chúng ta sẽ nhớ lâu hơn bình thường.
Ví dụ khá rõ ràng trong trường hợp này đó là khi một người trải qua sự việc vô cùng đau thương thì khi ngủ, họ thường có những giấc mơ khủng khiếp liên quan đến trải nghiệm đó. Việc này sẽ ngày càng hằn sâu vào tâm trí, khiến họ không thể quên đi được. Cách duy nhất để giải quyết chính là uống thuốc an thần, hoặc tìm cách tiếp xúc với người bệnh, giữ cho họ không ngủ càng lâu càng tốt; kể cả khi họ kiệt sức nhằm ngăn chặn việc "nhớ" xảy ra.
3. Cơ chế “giả chết”
Theo các nhà khoa học, giấc mơ là sự tiến hóa của cơ chế “giả chết” ở động vật. Khi gặp nguy hiểm, các loài động vật thường có nhiều cách để tự vệ như xù lông, bỏ chạy, quay lại chiến đấu… và giả chết khiến đối phương không chú ý nữa. Trong giai đoạn này, bộ não hoàn toàn tỉnh táo và hoạt động bình thường cùng với đó là sự tiết ra của chất dopamine - có tác dụng dẫn truyền thần kinh.
Trong khi mơ, con người chúng ta cũng tiết ra chất như vậy. Dưới tác động của chất dopamine, giấc mơ lấp đầy tâm trí chúng ta bằng vô số các kích thích cùng cảm xúc.
Về sau, nhà tâm lý học người Phần Lan - Antti Revonsuo đã “nâng cấp”, bổ sung cho lý thuyết trên. Theo đó, giấc mơ của con người thậm chí còn là sự tiến hóa của cơ chế "giả chết". Ông cho rằng, giấc mơ là sự mô phỏng lại các mối đe dọa, giúp con người học cách "đối phó" mối nguy đó một cách an toàn mà không bị bất kỳ tổn thương về thể xác nào. Nhờ đó, con người sẽ phản ứng tốt và nhanh hơn nếu họ vô tình mơ đến các mối đe dọa vào ban đêm.
4. Tái cấu trúc những quá khứ đau buồn
Chuyên gia nghiên cứu rối loạn giấc ngủ Ernest Hartmann khi nói về lý thuyết đương đại của những giấc mơ cho rằng: bất kỳ một trải nghiệm nào trong giấc mơ cũng gắn liền với cảm xúc.
Nếu gặp phải điều gì đó quá đau buồn và ta không muốn nhớ đến, bộ não sẽ “tái cấu trúc” lại bằng cách áp đặt một trải nghiệm mới thay thế cho trải nghiệm cũ ta trải qua.
Ví dụ như một người đang gặp bế tắc trong công việc thì trong giấc mơ, anh ta sẽ mơ thấy mình đang đi trong một mê cung không có đường ra. Tuy đều mang đến cảm xúc bế tắc nhưng điều này sẽ giúp người đó giảm bớt áp lực với vấn đề của mình.
Càng nhiều vấn đề và cảm xúc, giấc mơ càng nhiều, phức tạp hơn. Như vậy, giấc mơ chỉ đơn thuần là một kết nối được tạo nên để liên kết và tái cấu trúc những cảm xúc của mình. Có thể đây là một sự tiến hóa của tổ tiên chúng ta nhằm đối phó với những chấn thương về mặt tinh thần mà họ không tài nào giải quyết được.
Dù rằng giấc mơ đôi khi rất kỳ lạ nhưng nó cũng có một vai trò quan trọng, ảnh hưởng tới suy nghĩ của chúng ta. Tuy nhiên, vẫn có một điều mà chưa ai giải thích được hoàn toàn, giấc mơ là một sự tiến hóa, hay đơn thuần chỉ là một sự ngẫu nhiên mà thôi.
Cập nhật: 17/04/2020