Phong tục Tết Trung thu là một phần không thể thiếu trong văn hóa và tinh thần đoàn kết của người dân Việt Nam và nhiều quốc gia khác. Vậy Tết Trung thu là gì? Nguồn gốc Tết Trung thu như thế nào? Đây có thể là câu hỏi mà nhiều người đang đặt vấn đề và tìm đáp án. Hãy cùng Sforum tìm hiểu rõ về nguồn gốc và ý nghĩa đầy sắc màu của ngày lễ đầy ý nghĩa này.
Ngày Tết Trung thu là gì?
Ngày Tết Trung thu là một trong những ngày lễ quan trọng trong nền văn hóa Á Đông, đặc biệt ở Việt Nam và nhiều quốc gia châu Á khác. Tết Trung thu thường diễn ra vào mùa thu, thường là vào ngày 15 tháng 8 âm lịch, tức khoảng tháng 9 dương lịch.
Đây là dịp để gia đình tụ họp, tận hưởng không khí hòa nhã và thể hiện lòng tri ân đối với tổ tiên. Ngày này còn được coi là Tết của trẻ em, với nhiều hoạt động và lễ hội đặc biệt để tạo niềm vui cho các em. Hãy cùng Sforum khám phá nguồn gốc và ý nghĩa Tết Trung thu dưới đây:
Nguồn gốc Tết Trung thu
Theo một truyền thuyết xưa, nguồn gốc của Tết Trung thu được liên kết với thời kỳ Đường, thời vua Duệ Tôn, niên hiệu Văn Minh. Theo câu chuyện, vào đêm rằm tháng Tám, trăng sáng và gió mát, nhà vua gặp một người đàn ông lão già đầu bạc phơ như tuyết, nhưng thực chất là một tiên giáng thế. Tiên này đã tạo ra một chiếc cầu vồng nối liền trái đất với mặt trăng và cho nhà vua trèo lên đó, thỏa sức khám phá cung Quảng. Sau trải nghiệm này, nhà vua quyết định tổ chức Tết Trung thu.
Từ sau khoảnh khắc đó, ngày Tết Trung thu đã được du nhập vào Việt Nam và trở thành một phần quan trọng của văn hóa dân gian. Ngày này, người ta tổ chức nhiều hoạt động như bày cỗ với các bánh hình mặt trăng, treo đèn lồng kết hoa, múa lân và ca hát. Trẻ em tham gia rước đèn và nhiều nơi tổ chức cuộc thi đèn lồng. Gia đình thường bày cỗ đặc biệt cho trẻ em, trong đó có ông tiến sĩ giấy đặt ở vị trí cao nhất, bên cạnh bánh trái và hoa quả.
Nguồn gốc của Tết Trung thu cũng có những khía cạnh khác. Các nhà khảo cổ học cho rằng Tết Trung thu đã tồn tại từ thời cổ đại và được ghi chép trên mặt trống đồng Ngọc Lũ. Theo văn bia chùa Đọi năm 1121, vào thời nhà Lý, Tết Trung thu đã trở thành một lễ hội chính thống và được tổ chức ở kinh thành Thăng Long với các hoạt động đua thuyền, múa rối nước và rước đèn.
Ý nghĩa của Tết Trung thu
Ý nghĩa của Tết Trung thu là gì? Suốt hàng ngàn năm, con người luôn thấy sự kết nối đặc biệt giữa cuộc sống và mặt trăng. Mặt trăng tròn và mặt trăng khuyết, niềm vui và nỗi buồn, sự đoàn tụ và chia xa - tất cả đều được tượng trưng qua mặt trăng. Chính vì vậy, trăng tròn trở thành biểu tượng của sự sum họp và Tết Trung thu còn được gọi là Tết của đoàn viên.
Trong ngày này, theo truyền thống Việt Nam, mọi thành viên trong gia đình mong muốn quây quần bên nhau, tụ họp để cùng làm cỗ cúng gia tiên. Khi bầu trời đêm buông xuống, mặt đất rạng ngời dưới ánh trăng vàng, cả xóm làng hội tụ lại để thấu hiểu nước chè xanh, thưởng thức bánh Trung thu, ngắm trăng lung linh và sắp xếp hoa quả cùng bánh kẹo để tặng cho trẻ em vui chơi. Đây là thời điểm rước đèn lồng, múa lân, ngắm trăng, và phá cỗ truyền thống.
Các hoạt động Tết Trung thu truyền thống
Các hoạt động Tết Trung thu là gì? Một ngày lễ truyền thống đầy màu sắc và tươi vui, được người dân Việt Nam và nhiều quốc gia châu Á tổ chức để tưởng nhớ tổ tiên, thể hiện lòng tri ân, và tạo niềm vui cho trẻ thơ. Dưới đây là một số hoạt động truyền thống về phong tục Tết Trung thu thường được thực hiện:
Rước đèn Trung thu
Sự hào hứng và mong đợi của trẻ nhỏ luôn rõ ràng trên gương mặt họ khi dịp Tết Trung thu đang đến gần. Phong tục Tết Trung thu của mọi nhà đều tự hào chuẩn bị những chiếc đèn lồng tuyệt đẹp cho các em, và trẻ con được dạy múa và hát, sẵn sàng để đón đợi thứ lễ hội này đặc biệt.
Có những hoạt động vui chơi và cuộc thi sôi động được tổ chức cả tại nhà trường và trong các gia đình. Người lớn cũng tràn đầy sự phấn khích và mong đợi, sẵn sàng tham gia vào không gian ấm cúng của Tết Trung thu. Cùng nhau, họ phá cỗ, rước đèn, và tạo ra một không gian đầy ấm áp, đoàn kết, và vui vẻ.
Múa lân
Khắp các khu phố, làng xóm, và thậm chí cả những con phố đông đúc ở thành thị đều sôi động bởi âm nhạc trống và sự xuất hiện đầy màu sắc của múa lân. Thường, các buổi biểu diễn múa lân diễn ra vào ngày 14 và trong đêm rằm 15, cũng như đêm 16 của tháng Tám âm lịch.
Bày cỗ Trung thu
Trong dịp Tết Trung thu, mỗi gia đình Việt Nam trình bày một bữa cỗ đặc biệt, tươi đẹp với đủ loại hoa quả như bánh Trung thu, kẹo, bưởi, thị, dưa hấu, hồng, quả na, và nhiều loại hoa quả khác. Cách bày cỗ và trang trí nó thường thay đổi tùy thuộc vào từng gia đình và sở thích riêng.
Thường thì mâm cỗ Trung thu có một trung tâm thu hút, đó là một con chó được tạo ra từ các tép bưởi, với đôi hạt đậu đen tạo thành đôi mắt sáng lấp lánh. Xung quanh, bạn có thể thấy nhiều loại bánh Trung thu và bánh dẻo được tạo hình với các hình dạng như lợn mẹ và đàn lợn con đáng yêu, hoặc hình cá chép. Bên cạnh đó, mâm cỗ còn được trang trí bằng nhiều loại hoa quả tươi ngon, tạo nên một bức tranh rực rỡ của màu sắc và hương vị truyền thống.
Làm đồ chơi Trung thu
Khi Tết Trung thu đến, trên khắp các khu phố, bạn có thể thấy nhiều đồ chơi Trung thu đang được bày bán. Tuy nhiên, không chỉ có việc mua sắm, nhiều người dân cũng tự tay tạo ra những đồ chơi độc đáo để làm cho Tết Trung thu trở nên phấn khích hơn cho trẻ nhỏ.
Có nhiều loại đồ chơi Trung thu được ưa chuộng, bao gồm mặt nạ, đèn ông sao, đầu sư tử và nhiều loại khác. Tại Việt Nam, tỉnh Tuyên Quang nổi tiếng với việc tự tạo ra các chiếc đèn Trung thu khổng lồ. Từ tháng 5 và 6, các tổ dân phố đã bắt đầu chuẩn bị cho ngày hội trăng rằm bằng cách tạo ra những mô hình đồ chơi có hình dạng, kích cỡ và sự sống động, tạo nên sự hấp dẫn đặc biệt. Dự kiến có tới 90 mô hình đèn Trung thu được trình diễn trong năm nay [2022].
Các tên gọi khác của ngày Tết Trung thu
Ngày Tết Trung thu có nhiều tên gọi khác nhau tùy theo quốc gia và vùng miền. Dưới đây là một số tên gọi phổ biến cho ngày này:
Tết Thiếu nhi
Tết Trung thu, còn được gọi là Tết Thiếu Nhi, là một ngày đặc biệt dành riêng cho trẻ em để họ có thể thỏa sức vui chơi và tham gia vào nhiều hoạt động ý nghĩa. Ngày nay, Tết Trung thu đã trở thành một lễ hội được trẻ em háo hức chờ đợi, trong khi người lớn thường đang bận rộn với cuộc sống hàng ngày.
Vào ngày lễ này, trẻ em trên khắp đất nước tham gia vào các tiết mục văn nghệ, ca hát, hoặc tham gia các trò chơi dân gian. Họ có cơ hội tận hưởng màn múa lân, múa rồng hoành tráng trên các con phố và tại các trung tâm văn hóa thanh thiếu niên.
Tết Đoàn viên
Tết Trung thu thường được gọi là "Tết Đoàn Viên," một tên gọi phổ biến thể hiện ý nghĩa đoàn kết gia đình. Trong những ngày lễ này, các thành viên trong gia đình quay về bên nhau, tận hưởng không khí yên bình của Tết Trung thu. Họ cùng nhau ngồi quanh mâm cỗ đầy bánh trái và tận hưởng tiếng vui chơi nô đùa của trẻ con.
Không có gì có thể sánh bằng những khoảnh khắc đáng quý khi gia đình đoàn tụ, khi nhìn thấy những đứa trẻ nô đùa trên sân nhà với những chiếc đèn lồng lấp lánh. Mọi hình ảnh của tuổi thơ dường như trở lại với chúng ta trong khoảnh khắc đặc biệt này. Vì vậy, cái tên "Tết Đoàn Viên" được tạo ra để thể hiện tinh thần đoàn kết và tương thân tương ái của ngày lễ này.
Tết Hoa đăng
Tết Trung thu tại Trung Quốc thường được kết hợp với một hoạt động thú vị - thả hoa đăng. Trong ngày lễ này, không chỉ treo đèn lồng trước nhà, mà còn thả những chiếc lồng đèn hình hoa đăng lên không trung hoặc trôi trên mặt nước. Những chiếc lồng đèn này thường chứa những ước nguyện và lời cầu nguyện của người tham gia, được thắp sáng bằng ngọn nến.
Ở một số nơi, hoa đăng được thả lên không trung, tượng trưng cho lời cầu nguyện của con người đến các vị thần và tiên. Trong khi đó, ở Việt Nam, tên gọi "Tết Hoa Đăng" có thể không phổ biến bằng cách gọi khác, nhưng vẫn có những địa phương tổ chức hoạt động thả hoa đăng trên mặt hồ hoặc sông, thu hút sự quan tâm của nhiều người tham gia và ngắm nhìn. Tết Hoa Đăng không chỉ là một phần của lễ hội Trung thu mà còn là một cơ hội để mọi người thể hiện lòng tôn kính và hy vọng vào tương lai.
Tết Trông Trăng
"Tết Trông Trăng" thường được sử dụng để mô tả hoạt động ngắm trăng diễn ra ở những vùng quê, nơi mà ánh trăng tỏa sáng rạng ngời từ bất kỳ điểm nào. Dịp này, mọi người thường sắp xếp các mâm cỗ trái cây và trang trí chúng thành những hình dáng đẹp mắt như chú chó bằng bưởi, và đặc biệt là bánh Trung thu.
Ngày Tết Trung thu là thời điểm mặt trăng tròn nhất và sáng nhất trong năm, khiến cho mọi người trong gia đình thường quây quần bên nhau để tận hưởng khung cảnh này, thả hồn vào tâm tình của mùa Trung thu và cùng nhau phá cỗ. Chính vì sự sáng sủa và đẹp đẽ của trăng trong dịp này mà phong tục Tết Trung thu còn được gọi là "Tết Trông Trăng."
Qua bài viết Tết Trung thu là gì? Nguồn gốc Tết Trung thu cũng như phong tục ý nghĩa ngày lễ này, cho thấy rằng Tết Trung thu không chỉ là một lễ hội truyền thống, mà còn là dịp quan trọng để kỷ niệm tình thân thương và giữ lửa tình yêu trong gia đình, thể hiện sự đoàn kết của cộng đồng và vinh danh những giá trị văn hóa đẹp đẽ.
Đêm Tết Trung thu còn gọi là gì?
Một số tên gọi khác thương được gọi là: tết Đoàn viên, tết Trông trăng, tết Thiếu nhi, tết Hoa Đăng,…
Tại sao gọi Tết Trung thu là Tết Đoàn Viên?
Tết Đoàn viên Tên này được đặt dựa trên nội hàm của ngày lễ, nghĩa là vào dịp lễ này, các thành viên trong gia đình sẽ quay về bên ông bà cha mẹ để tận hưởng không khí yên bình của những ngày tết Trung thu, bên những mâm cỗ đầy bánh trái cùng với tiếng vui chơi nô đùa của trẻ con.
Tết Trung thu của Trung Quốc gọi là gì?
Tết Trung thu là một trong những lễ hội đặc sắc nhất tại Trung Quốc gọi là 中秋节 [Zhōngqiū Jié], khoảng thời gian đoàn tụ cùng gia đình dưới ánh trăng rằm tháng Tám cùng vô số các hoạt động và câu chuyện ẩn sâu trong ngày lễ Tết này, hãy cùng TIẾNG TRUNG THẦY HƯNG đi tìm hiểu trong bài viết này dưới đây nhé!
Lễ hội Trung thu là gì?
Tết Trung thu là một ngày lễ truyền thống quan trọng và đặc biệt ở Việt Nam. Với ý nghĩa đoàn viên, Trung thu là dịp để gia đình sum họp, trẻ em vui chơi và mọi người tặng quà cho nhau. Những hoạt động như rước đèn, múa lân, hát trống quân và ngắm trăng Rằm tạo nên không khí sôi động và rực rỡ.