Trang chủCác tình trạng mắtTình trạng mắt từ A-Z
Giãn đồng tử là kích thước đồng tử lớn hơn bình thường.
Kích thước đồng tử được điều chỉnh bởi các cơ ở phần có màu của mắt [mống mắt] và lượng ánh sáng vào mắt. Trong điều kiện sáng chói, đồng tử của bạn co lại [nhỏ lại] nhằm mục đích không để quá nhiều ánh sáng đi vào mắt. Trong điều kiện ánh sáng mờ, đồng tử của bạn giãn ra [rộng ra] để đón thêm ánh sáng vào.
Nhìn chung, kích thước bình thường của đồng tử dao động từ 2.0 đến 4.0 millimet [mm] trong điều kiện sáng chói, và từ 4.0 đến 8.0 mm trong điều kiện tối. Ở mức độ nào đó, kích thước đồng tử có xu hướng nhỏ lại khi lớn tuổi.
Đồng tử giãn đôi khi vẫn có thể phản ứng với ánh sáng — tức là, nhỏ lại trong điều kiện sáng chói hoặc khi ánh sáng chiếu vào mắt. Nhưng thường thì đồng tử giãn không phản ứng với ánh sáng một cách bình thường.
Một đồng tử lớn mà hoàn toàn không phản ứng với ánh sáng được gọi là đồng tử giãn "cố định".
Đồng tử giãn không giống như đồng tử không đều, đồng tử không đều là tình trạng thường gặp khi mà cả hai đồng tử đều phản ứng bình thường với ánh sáng nhưng khác nhau về kích thước, khoảng một nửa milimet trở lên. Đồng tử không đều là dạng nhẹ và ảnh hưởng đến khoảng 20 phần trăm dân số.
Nguyên nhân gì gây ra giãn đồng tử?
Có nhiều nguyên nhân có thể gây giãn đồng tử. Dưới đây là một số trong những nguyên nhân phổ biến nhất:
Thuốc
Những thuốc kê toa và không kê toa sau đây có thể làm cho đồng tử giãn ra và ảnh hưởng đến khả năng phản ứng với ánh sáng:
Thuốc kháng histamin
Thuốc thông mũi
Thuốc chống trầm cảm ba vòng
Thuốc chống say tàu xe
Thuốc chống nôn
Thuốc chống co giật
Thuốc điều trị bệnh Parkinson
Botox và các thuốc khác chứa độc tố botulinum
Atropine [được dùng để kiểm soát cận thị và các mục đích y khoa khác]
Tổn thương mắt
Tổn thương mắt đâm xuyên, nghiêm trọng có thể gây tổn thương cho mống mắt và khiến đồng tử của mắt đó giãn ra và có hình dạng không đều. Đôi khi, loại tổn thương này có thể xảy ra trong phẫu thuật, chẳng hạn phẫu thuật đục thủy tinh thể phức tạp hoặc cấy giác mạc.
Bệnh hoặc tổn thương não
Tổn thương đầu, đột quỵ hoặc u não có thể ảnh hưởng đến cách đồng tử của bạn phản ứng với ánh sáng và gây giãn đồng tử. Một hoặc cả hai mắt có thể bị ảnh hưởng.
Đây là lý do tại sao bạn nhìn thấy bác sĩ dùng đèn dạng bút kiểm tra đồng tử của vận động viên sau chấn thương đầu do thi đấu thể thao gây ra, hoặc khi bệnh nhân đến phòng cấp cứu của bệnh viện với các triệu chứng đột quỵ khác.
Dùng thuốc giải trí
Theo nghiên cứu thì rượu và cần sa — dùng độc lập hoặc kết hợp — đều có thể làm giảm khả năng phục hồi mắt do tiếp xúc với nguồn sáng chói [chẳng hạn như đèn pha của xe đang tới gần vào ban đêm] và khả năng thích ứng với điều kiện ánh sáng thay đổi. Ảnh hưởng này có thể kéo dài từ hai giờ trở lên sau khi dùng thuốc.
Tuy nhiên, những chất này không phải nguyên nhân gây giãn đồng tử.
Tuy nhiên, nhiều loại ma túy bất hợp pháp được dùng cho mục đích giải trí, gây giãn đồng tử và làm giảm khả năng phản ứng với ánh sáng của bạn. Những chất này bao gồm:
Amphetamine
Côcain
LSD
MDMA [Thuốc lắc]
Tật giãn đồng tử lành tính một bên theo giai đoạn
Đây là bệnh lý bất thường nhưng vô hại, khi đó một người sẽ trải qua các đợt đồng tử đột nhiên giãn ra một cách rải rác, thường kèm theo mắt mờ, đau đầu và đau mắt.
Những phụ nữ trẻ dễ bị đau nửa đầu dường như có nguy cơ bị tật giãn đồng tử lành tính một bên theo giai đoạn cao nhất. Trong một nghiên cứu, khoảng thời gian trung bình của các đợt này là 12 giờ [một số kéo dài hơn] và tần suất trung bình là từ hai đến ba đợt mỗi tháng. Tình trạng này tự hết và đồng tử trở về kích thước cũng như chức năng bình thường mà không cần điều trị.
Đồng tử Adie
Còn được gọi là đồng tử cường lực hay đồng tử cường lực Adie, đây là một rối loạn thần kinh hiếm gặp khi một đồng tử lớn hơn bình thường và chậm phản ứng với ánh sáng hoặc không co chút nào. Bất thường về đồng tử có thể đi kèm phản xạ gân kém hoặc không có phản xạ gân. [Khi điều này xảy ra, tình trạng này được gọi là hội chứng Adie].
Nhìn chung, người ta vẫn chưa rõ nguyên nhân gây ra đồng tử cường lực Adie; nhưng trong một số trường hợp, nó có thể gắn liền với chấn thương, phẫu thuật, tuần hoàn máu kém hoặc nhiễm trùng. Chưa có thuốc chữa đồng tử Adie hay hội chứng Adie.
Tật không mống mắt bẩm sinh
Đây là tình trạng hiếm gặp, khi đó một người sinh ra đã không có một phần hoặc toàn bộ mống mắt, làm cho đồng tử rất lớn.
Tật không mống mắt thường ảnh hưởng đến cả hai mắt và đi kèm các vấn đề mắt nghiêm trọng khác như đục thủy tinh thể bẩm sinh, bệnh tăng nhãn áp, phát triển không hoàn chỉnh võng mạc và dây thần kinh thị giác, chứng giật cầu mắt, và giảm thị lực.
Do có ít hoặc không có mống mắt để điều tiết lượng ánh sáng đi vào mắt, những người bị tật không mống mắt rất nhạy cảm với ánh sáng.
Hấp dẫn về giới tính
Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng giãn đồng tử dường như có liên quan trực tiếp đến mối quan tâm về giới tính của đàn ông và phụ nữ trưởng thành đến những người trưởng thành khác.
Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng đồng tử của đối tượng nam giãn ra khi họ xem hình ảnh của người phụ nữ họ thấy hấp dẫn về giới tính, trong khi đó đồng tử của đối tượng nữ thường giãn khi thấy hình ảnh của đàn ông cũng như của phụ nữ hấp dẫn.
Tác giả của nghiên cứu kết luận lý do giải thích điều này vẫn chưa rõ ràng và rằng sẽ tiến hành thêm nghiên cứu.
Phải làm gì với giãn đồng tử
Nếu bạn hoặc ai đó khác thấy bạn bị giãn đồng tử hoặc một trong hai đồng tử của bạn trông lớn hơn so với đồng tử còn lại sau chấn thương đầu, hãy yêu cầu chăm sóc y tế ngay lập tức.
Bạn cũng nên làm điều tương tự nếu bạn bị chóng mặt đột ngột, đau đầu, lú lẫn, khó thăng bằng hoặc gặp các triệu chứng khác có thể là của một cơn đột quỵ.
Nếu bạn thấy giãn đồng tử sau khi bắt đầu dùng một loại thuốc nêu trên, hãy gọi cho bác sĩ kê đơn để xin tư vấn.
Trong những trường hợp khác, hãy gọi ngay cho chuyên gia chăm sóc mắt để xin tư vấn nếu bạn thấy đồng tử của mình bị giãn — đặc biệt là nếu xảy ra đột ngột.
Nếu bạn bị giãn đồng tử hoặc đồng tử của bạn phản ứng chậm hơn bình thường với điều kiện ánh sáng thay đổi, bạn sẽ nhạy cảm hơn với ánh nắng. Hãy cân nhắc mua kính có tròng đổi màu tự động tối lại khi ở ngoài trời để có được sự thoải mái hơn. Hoặc mua kính râm có tròng phân cực để có được sự thoải mái tối ưu và giảm chói trong điều kiện ánh nắng chói.
Một lựa chọn khác để giảm chứng sợ ánh sáng do giãn đồng tử gây ra và để cải thiện hình thức thẩm mỹ của mắt là đeo kính áp tròng giả tùy chỉnh. Với loại kính này, hai đồng tử có hình thức tương đương về kích thước. Kính áp tròng giả đặc biệt hữu ích cho những trường hợp bị tật không mống mắt và có đồng tử lớn, không đều do chấn thương.
Trang được xuất bản trong Thứ Tư, 18 tháng 8, 2021
Trang được cập nhật trong Thứ Hai, 4 tháng 7, 2022
1. Mắt mọc lông Một chàng trai 19 tuổi, người Iran từ khi mới sinh đã bị một khối u nhỏ bất thường mọc trong mắt phải, ngay trên bề mặt giác mạc. Nhưng càng ngày, khối u càng phát triển khiến thị lực bên phải của anh ta giảm sút rõ rệt. Với kích thước lên tới 6mm, trên khối u lại mọc ra những sợi lông, vì vậy anh ta luôn cảm thấy khó chịu mỗi khi chớp mắt.
Khối u có lông mọc ngay trên giác mạc.
Tiến sĩ Ali Mahdavi Fard và tiến sĩ Leili Pourafkari thuộc khoa Khoa học dược liệu trường Đại học Tabriz, thành phố Tabriz, Iran là người đã trực tiếp tiến hành ca phẫu thuật cắt bỏ khối u cho chàng thanh niên. Các chuyên gia cho biết, khối u "mọc tóc" xuất hiện là do căn bệnh u giác mác. Chính nguyên nhân này đã gây nên hiện tượng con ngươi "mọc tóc" của chàng thanh niên nói trên.
Được biết, đây là một trường hợp các bệnh về thị giác hiếm có trên thế giới. Tỷ lệ xảy ra bệnh này chỉ vào khoảng 1 hoặc 2 ca mỗi năm.
2. Mắt có hai đồng tử
Căn bệnh kỳ quái này có tên Đồng tử kép. Người bệnh sẽ có đến... 2 đồng tử trong mỗi bên tròng mắt. Mặc dù căn bệnh này không được ghi chép trong các tài liệu y học, nhưng theo truyền miệng vẫn có người đàn ông Trung Quốc tên là Liu Ch'ung mắc phải dị tật này. Liu Ch'ung là một vị quan lớn trong triều đại Trung Quốc phong kiến năm 995 sau Công nguyên.
Liu Ch'ung - được coi là người mắc căn bệnh Đồng tử kép.
Những bức ảnh chụp ngài Liu Ch'ung được công bố trong chương trình Ripley's Believe it or not [Tin hay không tin] vào năm 2011, đã khiến thế giới vô cùng sửng sốt. Hiện bức tượng sáp về người đàn ông có đôi mắt kỳ dị này đã được trưng bày tại Bảo tàng tượng sáp của nghệ sỹ đúc tượng sáp Louis Tussaud đồng thời cũng thuộc sở hữu của Trung tâm Giải trí Ripley.
Ngoài Liu Ch'ung, trên thế giới cũng từng ghi nhận thêm 2 trường hợp nữa tại Trung Quốc. Điểm trùng hợp là họ đều là những vị vua chúa, quan quân thời xưa ở Trung Quốc.
3. Không có mắt phải
Anh Billy Owen, người Mỹ đã có một bước ngoặt lớn trong cuộc đời kể từ tháng 2 năm 2009 định mệnh. Anh từng là một thợ sửa xe máy lành nghề với gia đình ấm cúng bên vợ và con trai. Nhưng thật bất ngờ, anh biết mình mắc bệnh ung thư xoang biểu mô dạng hiếm vì vậy Owen buộc phải cắt bỏ một nửa khuôn mặt bên phải bao gồm cả mắt, các cơ và dây thần kinh.
Anh Billy Owen có thể luồn tay từ mồm lên hốc mắt và ngược lại.
Hiện hốc mắt bên phải của anh Owen chỉ là một lỗ trống to. Với phần xương hàm bên phải cũng bị cắt bỏ, anh có thể luồn ngón tay thông từ miệng lên mắt và ngược lại. Kể từ đó, anh nghỉ hẳn nghề sửa chữa xe máy và bắt đầu công việc đóng thế các vai zombie. Song song với đó, anh cũng nhận lời mời tham gia các cuộc trò chuyện trên truyền hình kể kiếm thêm thu nhập.
4. Con ngươi lồi ra khỏi hốc mắt
Kim Goodman là người phụ nữ da màu có biệt tài làm cho hai con ngươi lồi ra khỏi hốc mắt mình khoảng 12mm. Người phụ nữ có đôi mắt kỳ dị này sống tại thành phố Chicago, tiểu bang Illinois, Mỹ.
Con ngươi của cô Goodman có thể lồi lên tới 12mm.
Goodman phát hiện ra khả năng này của mình trong một lần bị chiếc mặt nạ hockey va một cú mạnh vào đầu. Do quá đau, hai con ngươi của cô bỗng "bật" ra ngoài xa hơn so với bình thường. Kể từ đó,Goodman có thể tự điều khiển con ngươi lồi ra đúng thời điểm hoặc khi cô ngáp.
Chính thức được đo kỷ lục vào tháng 11/2007 tại thành phố Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, nhưng thực chất từ năm 2004, Kim Goodman đã được vinh dự góp mặt trong lễ kỷ niệm 50 năm của Kỷ lục Guinness Thế giới. Khả năng đặc biệt của Goodman đã được lọt vào Top 10 biệt tài của mọi thời đại.
5. Cấy ghép răng vào mắt
Ông Martin Jones, 46 tuổi, người Anh, đã mất hoàn toàn thị lực và bị mù trong khoảng gần một thập kỷ qua. Nhưng nhờ ca phẫu thuật cấy ghép một mẩu răng vào mắt, ông đã lại có cơ hội nhìn thấy ánh sáng một lần nữa.
Mắt mới của ông Jones sau khi được cấy răng phục hồi thị lực.
Chiếc răng được sử dụng là răng nanh hàm trên. Khi chiếc răng vẫn chưa chết tủy, các bác sỹ đã nhổ ra khỏi miệng ông Jones và sử dụng nó làm vật liệu cấy ghép. Đầu tiên, họ sẽ cấy chiếc răng vào má ôngJones và để nó phát triển thành tế bào và mạch máu mới trong 3 tháng. Sau đó, họ đặt một đồng tử nhân tạo vào nhãn cầu bên phải. Để đủ máu hoạt động, các bác sỹ cắt thêm một phần da trong miệng của ôngJones ra và phủ lên con mắt nhân tạo. Cuối cùng, họ đục một lỗ nhỏ trên lớp da để ánh sáng có thể chiếu vào mắt bệnh nhân.
Chỉ trong vòng 2 tuần sau đó, thị lực của ông Jones đã hồi phục. Phương pháp cấy ghép độc đáo này đã đem lại ánh sáng cho hàng trăm trường hợp trên thế giới trong nhiều năm qua.
6. Mắt mọc răng
Nếu như với người đàn ông khiếm thị Martin Jones, người ta phải cấy răng vào mắt để phục hồi thị lực, thì với người phụ nữ Ấn Độ tên Nagabhushanam Siva, người ta lại phải phẫu thuật loại bỏ chiếc răng thừa mọc trong mắt của cô.
Khối u mọc răng trên mắt chị Siva.
Mắt trái của cô Siva bị khối u to bằng quả trứng chèn lên khiến khuôn mặt cô trở nên thiếu cân đối. Không chỉ vậy, khối u ngày một nhô dần lên và đẩy con ngươi vào sâu bên trong ổ mắt. Khối u quái ác đã làm ảnh hưởng tới khả năng nhìn và các dây thần kinh thị giác của cô Siva. Đồng tử bên mắt trái của cô không thể di chuyển được vì vậy nó gây ra hội chứng mắt lười hoạt động.
Cô đã được các bác sỹ chuyên khoa tại Bệnh viện Trung Ương thành phố Chennai, Ấn Độ thực hiện ca phẫu thuật cắt bỏ khối u. Thật ngạc nhiên, họ đã phát hiện ra hai chiếc răng hoàn chỉnh mọc lên từ bên trong khối u. Các bác sỹ cho rằng đây là một trong những trường hợp u quái rất hiếm trên thế giới