Khái niệm về cơ sở dữ liệuvà hệ quản trị cơ sở dữ liệu §1. Khái niệm về cơ sở dữ liệu I. Mục đích yêu cầu:a] Mục đích, yêu cầu: Biết các vấn đề thường phải giải quyết trong một bài toán quản lí và thật sựcần thiết phải có CSDL; Biết vai trò của CSDL trong học tập và trong cuộc sống;b] Chuẩn bị đồ dùng dạy học: - Sách GK tin 12, Sách GV tin 12.- Giáo án, bài giảng .- Bảng ví dụ hình 1[SGK]c] Phương pháp giảng dạy: Thuyết trình, hỏi đáp, đặt vấn đề, so sánhII. Lên lớp:1. Ổn định lớp.[1’]2. Giới thiệu: [4’] - Chương trình. - Mục tiêu chung của chương trình Tin 12.- Những yêu cầu cần thiết để học tốt Tin 12.3. Nội dung bài mớiTG Hoạt động giáo viên Hoạt động học sinh Nội dungTiết 115’Câu 1:Muốn quản lý thông tinvề điểm học sinh của lớp ta nênlập danh sách chứa các cột nào?Gợi ý: Để đơn giản vấn đề cộtđiểm nên tượng trưng một vàimôn.Stt, họtên, ngàysinh, giớitính,đoànviên, toán, lý, hóa, văn, tin,…- Sau khi có bảng hồ sơ lớpđược lưu trữ trong máy tính, thìcác công việc tìm kiếm, quảnlý sẽ nhanh chóng và thuậntiên hơn không?Gợi ý: Giả sử như quản lý vàHS: cột Họ tên, giớitính, ngày sinh, địa chỉ,tổ, điểm toán, điểm văn,điểm tin... §1. Khái niệm về cơ sở dữ liệu1. Bài toán quản lý:- Trong hầu hết các lĩnh vực, người ta sửdụng máy tính để giải quyết việc quản lýVd: Để quản lý học sinh trong nhà trường,người ta thường lập các biểu bảng gồmcác cột, hàng để tập hợp lại thành một hồsơ lớp chứa các thông tin cần quản lý.[Xem Bảng. Hình 1/SGK-Tr4]- Việc lưu trữ dữ liệu giúp trả lời nhanhTG Hoạt động giáo viên Hoạt động học sinh Nội dung15’tìm kiếm trong Word-Tùy theo yêu cầu bài toán cầnquản lý mà có các cột thông tintương ứng, chứ không phải mọibài đều phải quản lý nhữngthông tin giống nhau.Như vây: Bài toán quản lý HSvà bài toán ql CN giống và khácnhau như thế nào?GV: Em hãy nêu lên các côngviệc thường gặp khi quản lýthông tin của một đối tượng nàođó?Câu3: Đây chính là biểu bảngđược lập ra với mục đích quảnlý các thông tin đặt trưng củađối tượng cần quản lý, đặt điểmtất cả mọi thông tin đều chứacùng một bảng dẫn đến hệ quả:một bảng thông tin đồ sộ chứaquá nhiều dữ liệu trên một bảng,chủ yếu được viết và lưu lêngiấy?HS: - Thuận tiện, ít tốnthời gian, …HS: Liệt kê nhữngthông tin giống và khácnhau của QLHS vàQLCNHS: Mục đích cuối cùngcủa việc tập lập, cậpnhật, khai thác hồ sơchính là phục vụ, hỗ trợcho quá trình lập kếhoạch, ra quyết định, …chóng được những câu hỏi mà có thể phảimất rất nhiều thời gian và công sức để tìmkiếm, thống kê trong hồ sơ sổ sách.2 Các công việc thường gặp khi xử lýthông tin của một tổ chức: Tạo lập hồ sơ: Xác định đối tượngcần quản lý, cấu trúc hồ sơ, tập hợpcác thông tin cần thiết. Cập nhật hồ sơ: thêm, xóa, sửa chữahồ sơ đểđảm bảo phản ánh kịp thời,đúng thực tế. Khai thác hồ sơ: Tìm kiếm, sắp xếp,thống kê, tổng hợp, phân nhóm hồsơ, tổ chức in ấn, …4. Câu hỏi củng cố và bài tập về nhà [10’]Câu 1: Các công việc thường gặp khi quản lí thông tin của một đối tượng nào đó?Câu 2: Lập bảng thứ 1 trên giấy gồm hai cột, cột 1 đặt tên là Tên môn học để liệt kê tấtcả các môn học mà em đang học, cột 2 đặt tên Mã môn học, dùng ký hiệu 1,2,3, ... đểđặt tên cho từng môn học. Đặt tên cho bảng môn học.Câu 3: Lập bảng thứ 2, gồm các cột sau: Mã học sinh, họ tên, ngày sinh, giới tính, địachỉ, tổ. Chỉ ghi tượng trưng 5 học sinh. Trong đó mỗi học sinh có một mã học sinh duynhất, có thể đặt A1, A2, ... Đặt tên bảng DSHS.Câu 4: Lập bảng thứ 3, gồm các cột sau:Mã học sinh, mã môn học, ngày kiểm tra,điểm. Mỗi học sinh có thể kiểm tra nhiều môn. Đặt tên là Bảng điểm.5. Dặn dò: Học bài, xem bài trước ở nhà.6. Rút kinh nghiệm:........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................§1. Khái niệm về cơ sở dữ liệu [tiết 2]I. Mục đích yêu cầu:a. Mục đích, yêu cầu: Biết khái niệm về CSDL, hệ QTCSDL và hệ CSDL; Biết các mức thể hiện của CSDL;b. Chuẩn bị đồ dùng dạy học: - Sách GK tin 12, Sách GV tin 12.- Giáo án, bài giảng .- Bảng ví dụ hình 1[SGK]c. Phương pháp giảng dạy: Thuyết trình, hỏi đáp, đặt vấn đề, so sánhII. Lên lớp:1. Ổn định lớp.[1’]2. Kiểm tra bài cũ: - HS1: Cho 1 vài bài toán quản lý trong thực tế. Cho biết một số thông tin cần thiếtphải QL của HS vd.- HS2: Với bảng thông tin [HS1] đã tạo. Hãy cho biết các thao tác thường gặp trênCSDL này.3. Nội dung bài mớiHoạt động giáo viên Hoạt động học sinh Nội dung- Nhu cầu lưu trữ thông tinchính xác, kịp thời chiếm vịtrí quan trọng trong xử lý→ sự ra đời của CSDL.Phần mềm giúp người sửdụng có thể tương tácCSDL trên máy tính gọi là- CSDL lưu trên giấykhác CSDL lưu trênmáy tính ở điểm nào? 3. Hệ Cơ sở dữ liệu:a. Khái niệm CSDL: Cơ sở dữ liệu [CSDL-Database] là tập hợp cácdữ liệu có liên quan với nhau, chứa thông tin củamột đối tượng nào đó [như trường học, bệnhviện, ngân hàng, nhà máy...], được lưu trữ trênbộ nhớ máy tính để đáp ứng nhu cầu khai thácthông tin của nhiều người sử dụng với nhiều mụcđích khác nhau.Hoạt động giáo viên Hoạt động học sinh Nội dunggì? [hệ qtcsdl] Vd: Ở lớ p 12 dùng phầnmềm ứng dụng quản lý họcsinh với hệ QTCSDL: MSAccess để minh họa cho sựtương tác của hệ CSDL.- Phân tích H3Lưu ý: Nhấm mạnh, nhắcnhỡ HS tránh hiểu nhằmcác thành phần của HệCSDL bao nhau.- Tuỳ theo vai trò khácnhau của nhóm người làmviệc với hệ CSDL mà cócác mức hiểu CSDL khácnhau- Phân tích các mức hiểu vàcho vd. - yêu cầu HS căn cứ trênsơ đồ trên để đưa thêmtác nhân : Con người, làthành phần rất quantrọng trong hệ thốngCSDL, một thành phầnmà sự tồn tại và pháttriển của cả hệ thốngCSDL đều phải phụthuộc vào nó. Hình 3. Hs về nhà vẽbằng bút chì xem nhưmột bài tập.[hai cách,cách1:sơ đồ hình trònđồng tâm, cách2: sơ đồnhân quả]- Hãy kể tên các mứchiểu?- Vậy trong CSDL lớp tacần lưu những thông tinVí dụ1: lấy lại ví dụ Hình 1b. Hệ quản trị CSDLLà phần mềm cung cấp môi trường thuận lợi vàhiệu quả để tạo lập, lưu trữ và tìm kiếm thôngtin của CSDL, được gọi là hệ quản trị CSDL [hệQTCSDL-DataBase Manegement System]Như vậy, để tạo lập và khai thác một CSDL cầnphải có:- CSDL- Hệ QTCSDL- Các thiết bị vật lý [máy tính, đĩa cứng, mạngmáy tính...]- Ngoài ra, các phần mềm ứng dụng được xâydựng trên hệ QTCSDL giúp thuận lợi cho ngườisử dụng khi muốn tạo lập và khai thác CSDLVẽ hình 3: Hệ CSDLc. Các mức thể hiện của CSDL:- Mức vật lý: [Mức hiểu của chuyên gia TH] Cần hiểu một cách chi tiết dữ liệu được lưu trữnhư thế nào? + Vd: Trong CSDL Lớp, cần biết hồ sơ lớp đượclưu ở vùng nhớ nào? chiếm bao nhiêu byte, …- Mức khái niệm: [ Mức hiểu của người quảntrị hệ CSDL] Cần biết những dữ liệu nào được lưu trữ tronghệ CSDL? Giữa các dữ liệu có mối quan hệnào? + Vd: CSDL lớp cần lưu những thông tin: Họtên, ngày sinh, giới tính, …csdlHoạt động giáo viên Hoạt động học sinh Nội dung- Ứng với một CSDl có 1mức vật lý, một mức khainiệm, nhưng có thể cónhiều khung nhìn khácnhau.nào?- Thử cho vd [ nếu được]- Mức khung nhìn: [Mức hiểu của người sửdụng] Thể hiện phần CSDL mà người dùng cần khaithác. + Vd: Trong CSDL lớp, khung nhìn củaGVCN khác với khung nhìn của GV bộ môn.4. Củng cố, hướng dẫn HS làm các bài tập sau đây:Câu 1: Hãy nêu một số hoạt động có sử dụng CSDL mà em biết?Câu 2: Giả sử phải xây dựng một CSDL để quản lý mượn, trả sách ở thư viện, theo emcần phải lưu trữ những thông tin gì? Hãy cho biết những việc phải làm để đáp ứng nhucầu quản lí của người thủ thư.Câu 3: Phân biệt CSDL với hệ QTCSDL [Tìm điểm giống nhau và khác nhau cơ bảngiữa chúng].6 .Dặn dò: HS lưu ý Hình 3 trong bài mô tả sự tương tác giữa các thành phần của hệ CSDL,có thể trình bày bằng 2 cách,cách 1: bằng các vòng tròn đồng tâm như câu 2 phần bàitập đã ra, cách 2: bằng sơ đồ nhân quả [mũi tên, tên các thành phần]. Chú ý các cáchtrình bày để vẽ theo yêu cầu của GV.Suy nghĩ về vai trò của phần mềm ứng dụng trong mối tương tác giữa các thành phầncủa hệ CSDL6. Rút kinh nghiệm:§1. Khái niệm về cơ sở dữ liệu [tiết 3]I. Mục đích yêu cầu:d. Mục đích, yêu cầu: Biết các yêu cầu cơ bản của Hệ CSDL Và một số ứng dụng của hệ CSDL trong xã hội hiện nay.e. Chuẩn bị đồ dùng dạy học: - Sách GK tin 12, Sách GV tin 12.- Giáo án, bài giảng .- Bảng ví dụ hình 1[SGK]f. Phương pháp giảng dạy: Thuyết trình, hỏi đáp, đặt vấn đề, so sánhII. Lên lớp:1. Ổn định lớp.[1’]2. Kiểm tra bài cũ: HS: - Trình bày các mức thể hiện của CSDL? Tại sao có các mức đó.- Cho biết khái niệm về CSDL, hệ TQCSDL và hệ CSDL.3. Nội dung bài mớiHoạt động giáo viên Hoạt động học sinh Nội dungThế nào là cấu trúccủa một CSDL?Tính toàn vẹn?Để đảm bảo tính toànvẹn dữ liệu trên cộtđiểm, sao cho điểmnhập vào theo thangđiểm 10 , các điểmcủa môn học phải đặtràng buộc giá trịnhập vào: >=0 và