Hôm nay chúng ta tiếp tục tìm hiểu: Các chế độ chụp của máy ảnh - Phần 2: CÁC CHẾ ĐỘ CHỤP TỰ ĐỘNG & CHỌN CHẾ ĐỘ NÀO: A [Av], S [Tv] P hay M ?
- Như chúng ta đều biết tất cả các máy ảnh số đều hỗ trợ nhiều chế độ chụp để người dùng tuỳ chọn. Các chế độ này thường được điều chỉnh bằng vòng xoay, nút bấm hay lựa chọn trong menu. Các máy ảnh du lịch phổ thông, điện thoại ... thì ưu tiên cho các chế độ chụp tự động.
- CÁC CHẾ ĐỘ CHỤP TỰ ĐỘNG
- Chế độ chụp tự động là máy ảnh xác định các thông số về ISO, tốc độ màn trập, khẩu độ ống kính... tự động chọn cách kết hợp tương ứng với bối cảnh ánh sáng cụ thể. Trong các máy ảnh bán chuyên hoặc phổ thông, kể cả điện thoại đều có rất nhiều chế độ chụp tự động này.
- Nhiều khi chính nhà sản xuất cũng không giải thích rõ ràng về cách ứng dụng, nên người dùng phải thử nghiệm để làm chủ các chế độ này hầu có chọn lựa đúng tình huống. Chẳng hạn, nếu chọn chế độ chụp phong cảnh, máy sẽ tự động khép khẩu nhỏ để có trường ảnh sâu, từ đó phải cân đối ISO và tốc độ cho tương ứng để đủ sáng; hoặc nếu chọn chế độ chụp cận cảnh tự động, máy sẽ mở khẩu lớn để làm mờ nhoè hậu cảnh cho chủ thể nổi bật hơn, nên lại có cách cân đối ISO và tốc độ tương ứng.
. Auto
- Máy sẽ tự động chọn tất cả thông số chụp, người dùng không can thiệp bất cứ thông số nào. Ký hiệu thường là chữ A màu xanh hoặc ghi rõ Auto.
. Hành động / Thể thao
- Máy ảnh sẽ tự động chọn các độ nhạy ISO cao, tốc độ màn trập nhanh để bắt dính các chuyển động hay động tác nào đó của chủ thể.
. Phong cảnh
- Máy ảnh sẽ tự chọn các khẩu độ nhỏ [chỉ số F là con số lớn, như f/8, f/11, f/16...] để tăng chiều sâu cho vùng ảnh rõ nét [trường sâu độ ảnh, ảnh nét sâu].
. Chân dung
- Máy ảnh sẽ mở khẩu độ lớn [chỉ số F là con số nhỏ, như f/1.4 , f/2.8, f/3.5...] để làm mờ nhoè hậu cảnh [xoá phông]. Có máy có thể tự động nhận diện khuôn mặt, nhất là điện thoại, để lấy nét vào khuôn mặt và tính toán cân đối các thông số phù hợp để hậu cảnh mờ nổi bật khuôn mặt.
. Chụp đêm
- Máy ảnh sẽ chọn tốc độ màn trập chậm, kéo dài, đủ để ghi nhận tốt nhất chi tiết vùng hậu cảnh, thậm chí là đèn flash tự động bật và nháy khi bấm nút chụp. Thường thì đèn theo máy chỉ đủ rọi sáng các vật thể ở gần.
. Pháo hoa
- Máy ảnh sẽ chọn tốc độ màn trập rất chậm [2 giây, 4 giây...] để có thể ghi nhận nhiều đợt pháo hoa thành vệt sáng trong một khung ảnh. Thời gian lộ sáng vào cảm biến kéo dài, nên chụp chế độ này cần phải gắn máy ảnh vào chân máy cố định.
. Macro / Close-up
- Máy ảnh sẽ không chế vùng canh nét ở khoảng cách rất gần. Máy ảnh có thể khép khẩu độ nhỏ để tăng chiều sâu vùng ảnh rõ nét cho vật thể được chụp.
. Bãi biển / tuyết
- Đối tượng là bãi biển hay tuyết phản chiếu ánh sáng rất mạnh nên máy ảnh thường dễ bị "lừa" và đo sáng sai, ảnh chụp dễ bị tối, thiếu sáng. Vì vậy, chụp đối tượng này thì nên bật qua chế độ tự động này, máy ảnh sẽ tự động bù trừ gia giảm các thông số để có kết quả ảnh đủ sáng.
. Burst
- Chế độ này cho phép máy ảnh chụp liên tiếp thật nhanh nhiều khung ảnh. Người ta thường dùng chế độ này khi chụp các chuyển động nhanh để chọn ra từ loạt ảnh đó một bức ảnh có động tác ưng ý nhất.
. Các chế độ lấy nét tự động [phân biệt]
- AF-S / Single: Chọn dùng khi chụp các chủ đề tĩnh, khi máy ảnh lấy được nét thì vùng nét được giữ cố định.
- AF-C / Continuous: dùng khi chụp các chủ đề động, máy ảnh liên tục điều chỉnh vùng lấy nét theo chuyển động của chủ đề.
- MF / Manual Focus: Chế độ lấy nét thủ công, người dùng tự lấy nét và máy tắt hết chế độ lấy nét tự động.
. Các chế độ đèn flash
- Auto flash: Máy ảnh tự động nháy sáng đèn flash khi nhận thấy điều kiện ánh sáng yếu, lúc đó máy ảnh hiểu là đèn flash là nguồn sáng chính.
- OFF flash: Không cho đèn flash hoạt động nháy sáng. Máy ảnh sẽ nâng độ nhạy ISO lên cao, chọn khẩu độ lớn nhất để có thể ghi nhận hình ảnh trong điều kiện nguồn sáng yếu.
- Fill flash: Máy ảnh tự điều chỉnh để cân bằng nguồn sáng tự nhiên và lượng sáng phát ra từ đèn flash.
- Red-eye reduction: Máy ảnh sẽ nháy sáng đèn flash một lần trước khi nháy sáng đèn lần thứ hai để chụp ảnh. Lần nháy sáng đầu tiên nhằm làm cho đồng tử trong mắt người được chụp co lại, giảm hiệu ứng mắt đỏ.
- Night scene flash: Một số máy có chế độ chụp này, là chế độ chụp ban đêm, máy chọn tốc độ màn trập chậm, kéo dài để ghi nhận chi tiết ảnh hậu cảnh và đèn flash tự động nháy sáng để soi sáng các đối tượng gần.
- ON flash: Đèn Flash sẽ nháy sáng khi chụp, bất kể là điều kiện ánh sáng thế nào.
- CHỌN CHẾ ĐỘ NÀO: A [Av], S [Tv] P hay M ?
- Người cầm máy có thể tự điều chỉnh [manual] theo thông số báo của hệ thống đo sáng trong máy, hoặc theo kinh nghiệm. Nếu ta chọn ưu tiên khẩu độ [A - aperture priority] thì máy ảnh sẽ tự động chọ tốc độ màn trập. Nếu chọn ưu tiên tốc độ [S - shutter priority] thì máy sẽ tự động chọn khẩu độ. Nếu ta để cho máy tự động chọn lựa cả tốc độ lẫn khẩu độ theo chương trình lập trình sẵn [P - program]. Chọn chế độ nào & tại sao?
- Có hai chế độ được gọi là "bán tự động": A [Av] và S [Tv]. Bạn phải quyết định một trong hai thông số và máy ảnh sẽ chọn lựa thông số còn lại. Vì cả hai cùng một hệ thống đo sáng, cùng cho một giá trị lộ sáng [EV] như nhau trong cùng bối cảnh ánh sáng. Chọn chế độ nào là do ý độ hay nhu cầu của người chụp.
. Aperture priority - ký hiệu là A [aperture] hay Av [Aperture value]
- Dành cho nhu cầu chụp ảnh phong cảnh, hoặc cần lấy nét sâu [vùng ảnh rõ sâu / trường sâu độ ảnh sâu / dof dày] và có thời gian thư thả để nhìn ngắm, lựa chọn ảnh phù hợp thì thường chọn chế độ A / Av. Chọn chế độ này, bạn chỉ cần đặt máy theo một khẩu độ nào đó đủ để cho hình ảnh có vùng ảnh rõ theo ý [thường là f/8 hoặc nhỏ hơn], không cần bận tấm đến tốc độ màn trập. Máy ảnh sẽ tự động chỉnh tốc độ nhanh chậm theo lượng sáng bên ngoài hoặc theo sự thay đổi khẩu độ của bạn.
- Khép khẩu f/8 - 16 để có khoảng ảnh rõ dày, độ nét sâu, nhất là cảnh có nhiều lớp ảnh sẽ tạo cảm giác nhìn ảnh có chiều sâu.
. Shutter priority - ký hiệu là S [shutter] hay Tv [time value]
- Dành cho nhu cầu chuyên chụp ảnh phóng sự, đối tượng chuyển động, thể thao, hay cần chụp bắt dính những diễn tiến nhanh sẽ chọn chế độ S / Tv. Chọn chế độ này, người chụp chỉ cần đặt máy theo một tốc độ màn trập nào đó đủ nhanh để không làm rung nhoè hình ảnh [thường là tốc độ 1/250 trở lên] và cứ việc bám theo chủ đề, không cần bận tâm đến khẩu độ ống kính nữa. Máy ảnh sẽ tự động điều chỉnh khẩu độ [mở lớn hay khép nhỏ] tuỳ theo lượng sáng bên ngoài hay theo thay đổi tốc độ màn trập của bạn. Chế độ S / Tv kết hợp với chế độ chụp liên tiếp [5 fps ... 11fps] sẽ là một lợi thế cho nhu cầu chụp ảnh chuyển động, thể thao...
- Trừ khi có ý đồ chụp mờ nhoè các chuyển động, thao tác hay dịch chuyển nào đó, mà có chủ ý chụp ở tốc độ trung bình hoặc chậm một chút để mờ nhoè theo ý muốn. Người J'rai dệt những tấm khăn nhiều màu sắc, tay họ thoăn thoắt.
- Chọn chế độ này, máy ảnh sẽ tự quyết định cả tốc độ màn trập lẫn khẩu độ theo những thông số được lập trình sẵn. Hoàn toàn phụ thuộc vào khả năng "thông minh" của máy ảnh tính toán mọi thông số. Người chụp vẫn có thể thay đổi, nhưng xoay vòng xoay là thay đổi luôn cả cặp thông số [tốc độ & khẩu độ], nên có thể ưu tiên khẩu độ hay tốc độ bằng cách đó.
. Manual - ký hiệu M
- Các chế độ trên [bán tự động] trên các máy ảnh chuyên nghiệp / bán chuyên rất tiện lợi, tuỳ theo mỗi nhu cầu cụ thể và hiệu quả nhất định. Tuy nhiên, có những trường hợp người chụp cần làm chủ tất cả mọi thông số theo ý mình, hoặc để tránh sự sai sót [trong việc đo sáng] của máy ảnh ở các chế độ trên, thì kinh nghiệm của người cầm máy sẽ quyết định các thông số bằng chế độ Manual - M.
- Như vậy, tuỳ theo ý đồ chụp, tuỳ nhu cầu hay bối cảnh chụp mà chọn chế độ chụp phù hợp với bản thân và với ý muốn cho bức ảnh của mình. Không có chế độ nào là chuyên nghiệp hay chế độ nào là của nghiệp dư cả. Nhanh nhạy thành thạo làm chủ cái máy ảnh của mình, linh hoạt sử dụng đúng chế độ chụp vào đúng lúc sẽ hiệu quả hơn là chọn sai mà cứ nghĩ đó mới là chuyên nghiệp.
- Và, máy ảnh chúng có khả năng thu nhận hình ảnh nhưng nó không hề có khả năng quyết định, dù công nghệ ngày càng phát triển đến chóng mặt, thì máy ảnh số thực chất cũng như một cái máy tính có ống kính cho ánh sáng đi vào. Quá nhiều tuỳ chỉnh phức tạp được tích hợp và thuật toán định sẵn. Nhưng dẫu thế nào, không nên để những điều đó làm ta quên rằng đằng sau cái máy ảnh là những gì không thể lập trình hay thuật toán định sẵn