Theo Điều 38 Bộ luật Dân sự 2015, cá nhân được pháp luật bảo vệ về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình, cụ thể:
- Đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình là bất khả xâm phạm và được pháp luật bảo vệ.
- Việc thu thập, lưu giữ, sử dụng, công khai thông tin liên quan đến đời sống riêng tư, bí mật cá nhân phải được người đó đồng ý, việc thu thập, lưu giữ, sử dụng, công khai thông tin liên quan đến bí mật gia đình phải được các thành viên gia đình đồng ý, trừ trường hợp luật có quy định khác.
- Thư tín, điện thoại, điện tín, cơ sở dữ liệu điện tử và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác của cá nhân được bảo đảm an toàn và bí mật.
Việc bóc mở, kiểm soát, thu giữ thư tín, điện thoại, điện tín, cơ sở dữ liệu điện tử và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác của người khác chỉ được thực hiện trong trường hợp luật quy định…
2. Theo dõi người khác có phải là hành vi vi phạm pháp luật?
Căn cứ Quyết định 27/2018/QĐ-TTg, dịch vụ điều tra và thám tử được xem là một trong những ngành, nghề thuộc Hệ thống ngành kinh tế Việt Nam, nằm trong nhóm các hoạt động điều tra bảo vệ an toàn.
Theo các quy định nêu trên, hoạt động thám tử, điều tra, theo dõi vẫn được xem là một ngành nghề hợp pháp tại Việt Nam. Tuy nhiên, việc điều tra, theo dõi người khác phải không làm ảnh hưởng đến cuộc sống, bí mật cá nhân, gia đình của họ.
Trường hợp người không hành nghề thám tử, nhưng có hành vi theo dõi người khác cũng phải đảm bảo nguyên tắc nêu trên. Đồng thời việc thu thập, lưu giữ, sử dụng, công khai thông tin liên quan đến đời sống riêng tư, bí mật cá nhân phải được người đó đồng ý.
3. Mức phạt hành chính hành vi theo dõi, điều tra làm ảnh hưởng cuộc sống của người khác
Mặc dù nghề thám tử điều tra được xem là hợp pháp tại Việt Nam, nhưng nếu việc điều tra, theo dõi sau đó có hành vi tiết lộ hoặc phát tán tư liệu, tài liệu thuộc bí mật đời tư của thành viên gia đình nhằm xúc phạm danh dự, nhân phẩm có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng theo quy định tại điểm a khoản 2 Điều 54 Nghị định 144/2021/NĐ-CP.
Ngoài ra, theo khoản 1 Điều 8 Luật An ninh mạng 2018, người có hành vi đăng tải thông tin sai sự thật gây hoang mang trong Nhân dân, gây thiệt hại cho hoạt động kinh tế - xã hội, gây khó khăn cho hoạt động của cơ quan nhà nước hoặc người thi hành công vụ, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân khác cũng được xem là hành vi vi phạm pháp luật.
4. Một số trường hợp người theo dõi người khác có thể bị truy cứu TNHS
- Người nào theo dõi, điều tra người khác thông qua đồ dùng cá nhân như điện thoại, thư tín có thể bị truy cứu TNHS nếu rơi vào các trường hợp quy định tại Điều 159 Bộ luật Hình sự 2015 quy định về Tội xâm phạm bí mật hoặc an toàn thư tín, điện thoại, điện tín hoặc hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác của người khác.
Mức phạt cao nhất đối với tội danh này có thể lên đến 3 năm tù giam. Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
- Trong trường hợp người theo dõi thông qua việc xâm nhập nơi ở của người khác có thể bị truy cứu TNHS đối với Tội xâm phạm chỗ ở của người khác quy định tại Điều 158 Bộ luật Hình sự 2015 [sửa đổi 2017].
Theo đó, người có hành vi khám xét, xâm nhập trái pháp luật chỗ ở của người khác có thể bị phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm. Mức phạt tối đa đối với người phạm tội này có thể lên đến 5 năm tù.
Đồng thời, người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
Như Mai
Nội dung nêu trên là phần giải đáp, tư vấn của chúng tôi dành cho khách hàng của THƯ VIỆN PHÁP LUẬT. Nếu quý khách còn vướng mắc, vui lòng gửi về Email info@thuvienphapluat.vn.
Chỉ cần gõ cụm từ “thiết bị theo dõi” trên công cụ tìm kiếm trực tuyến Google, các bạn sẽ tìm thấy gần 153 triệu kết quả chỉ trong… 0,49 giây. Mua bán dễ dàng, nhanh gọn, lắp đặn tận nơi, kín đáo và bí mật, các loại thiết bị theo dõi chồng đang là lựa chọn của nhiều chị em.
Tìm hiểu thông tin tại các trang web bán hàng trực tuyến, ai cũng có thể dễ dàng tìm kiếm đủ loại thiết bị theo dõi, với mức giá chỉ từ vài trăm nghìn đến vài triệu đồng, hầu hết có nguồn gốc từ Trung Quốc. Nhân viên bán hàng sẽ nhiệt tình giới thiệu, so sánh kích thước, tính năng, cách sử dụng và giá bán của từng loại sản phẩm để khách hàng dễ dàng lựa chọn loại thiết bị phù hợp với nhu cầu.
Loại thiết bị này có kích thước siêu nhỏ, từ cỡ bao diêm đến bằng đầu ngón tay, nhiều chủng loại khác nhau nên rất khó bị phát hiện khi sử dụng. Thiết bị ứng dụng công nghệ sóng điện thoại di động nên có chức năng như một máy thu âm và truyền thông tin đến điện thoại. Ngoài ra còn có loại camera “siêu thông minh”, có thể xem được hình ảnh, âm thanh tại địa điểm có đối tượng mình quan tâm.
Ông Võ Đỗ Thắng - Giám đốc Trung tâm đào tạo quản trị và an ninh mạng ATHENA cho biết: Những thiết bị đó kích thước rất nhỏ, được ngụy trang giống dụng cụ thông thường như: cây viết, nút áo, hộp quẹt ga,… thành ra đưa vào sử dụng rất khó phát hiện; khả năng tiếp cận, quay lén rất cao. về phía người dân không có công cụ nào để phát hiện được cả, rất là khó. Giả sử như đối tượng không nói thì không thể phát hiện được.Để phát hiện cần những mà rà quét, phát hiện những sóng lạ, nơi phát sóng, thu sóng, thu âm lạ,…
Lý giải về việc các thiết bị theo dõi được rao bán tràn lan hiện nay, các luật sư cho rằng, nguyên nhân là do việc kinh doanh thiết bị nghe nhìn, ghi âm không phải việc sai trái nếu mặt hàng đó được cho phép [ngoại trừ hàng lậu, hàng nhái].
Việc sử dụng thiết bị nghe nhìn, ghi âm cũng không phải là việc vi phạm pháp luật [ngoại trừ việc không được sử dụng ở những khu vực bị cấm theo quy định].
Bên cạnh đó, do đây là mặt hàng kỹ thuật cao, nên nếu lực lượng quản lý thị trường muốn kiểm tra thì cần phải có sự phối hợp với cơ quan chuyên môn, đặc biệt là cơ quan an ninh.
.jpg] Thiết bị theo dõi có kích thước chỉ bằng chiếc bật lửa
Theo quy định của pháp luật, quyền về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình là bất khả xâm phạm. Việc định vị, nghe lén, khai thác, kiểm soát thông tin của người khác chỉ được thực hiện trong trường hợp pháp luật quy định. Do đó, hành vi định vị, nghe lén là xâm phạm đến quyền nhân thân người khác.
Luật sư Phạm Thành Tài - Giám đốc công ty luật Phạm Danh nói: Điều 32 của Bộ luật dân sự năm 2015 có quy định về quyền của cá nhân đối với hình ảnh. Theo đó, cá nhân có quyền đối với hình ảnh của mình và việc sử dụng hình ảnh cá nhân phải được sự đồng ý của người đó. Luật Công nghệ thông tin cũng đã nghiêm cấm cung cấp, trao đổi, truyền đưa, lưu trữ hoặc là sử dụng thông tin số nhằm mục đích xúc phạm uy tín, danh dự của tổ chức và nhân phẩm, uy tín của cá nhân.
Hiện các thiết bị nghe lén, quay lén nằm trong danh mục hàng hóa hạn chế nhập khẩu hoặc cấm nhập khẩu, có sự kiểm soát của các cơ quan quản lý Nhà nước. Do vậy, để hạn chế việc rao bán tràn lan các thiết bị theo dõi, rất cần sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan hữu quan.
Bên cạnh đó, theo ông Võ Đỗ Thắng - Giám đốc Trung tâm đào tạo quản trị và an ninh mạng ATHENA - mỗi người cần đề cao cảnh giác khi thực hiện các công việc quan trọng: Cơ quan Nhà nước cần kiểm soát chặt chẽ các thiết bị chuyên dụng này, giám sát nơi kinh doanh, buôn bán, nhập khẩu. Hoặc ai sử dụng phải có giấy phép đăng ký. Nghĩa là muốn sử dụng thì phải có điều kiện nhất định. Còn về phía người dân, khi trao đổi vấn đề riêng tư, nên chủ động ở một nơi nào đó an toàn. Hoặc là trước khi trao đổi, chúng ta cần nói thẳng với nhau là không nên ghi âm, ghi hình, để người nói chuyện với mình có tâm lý bất an, họ sẽ hạn chế việc ghi âm, ghi hình mình.
Thiết bị định vị, theo dõi không chỉ xâm phạm đến quyền riêng tư cá nhân, mà có thể ảnh hưởng đến an ninh chính trị, trật tự xã hội. Thời gian qua, lực lượng công an cũng đã triệt phá nhiều công ty “thám tử”, kinh doanh cài đặt phần mềm định vị, nghe lén. Trong đó, đa phần khách hàng đến yêu cầu theo dõi vợ, chồng hoặc đối thủ kinh doanh.