Sơ lược đôi nét về cuộc cách mạng Duy tân Minh Trị
Hoàn cảnh ra đời
Vào giữa thế kỷ XIX chế độ Mạc phủ Tokugawa sau gần 200 năm cai trị Nhật Bản đã lâm vào tình cảnh “ngàn cân treo sợi tóc” bởi sự khủng hoảng trầm trọng về cả kinh tế, chính trị và xã hội.
Đứng trước tình hình này, Nhật Bản có hai sự lựa chọn. Lựa chọn thứ nhất đó chính là Mạc phủ sẽ giữ nguyên cách thống trị mang tính phong kiến, cổ hủ như hiện tại và đối đầu với nguy cơ mất nước bởi các thế lực bên ngoài. Lựa chọn thứ hai là cải cách đất nước bằng một cuộc cách mạng đổi mới, tiếp nhận và học hỏi kiến thức phương Tây để phát triển, xây dựng lại Nhật Bản theo hướng tiến bộ hơn, đồng thời đưa đất nước ra trường quốc tế.
Vì vậy, đây là những nguyên nhân ra đời cuộc Duy tân Minh Trị.
Diễn biến
Tháng 4 năm 1868, Thiên hoàng Minh Trị lên ngôi đưa ra biện pháp cải cách Nhật Bản thoát khỏi tình trạng khủng hoảng về mọi mặt ở hiện tại. Ông tiến hành đổi mới về chính trị, kinh tế, giáo dục.
- Về mặt chính trị: Lập ra một chính phủ mới song đó là loại trừ chế độ phong kiến Mạc Phủ, tạo ra và thực hiện quyền bình đẳng của mọi người dân Nhật Bản. Năm 1889, thiết lập chế độ Quân chủ lập hiến đồng thời đưa ra Hiến pháp mới để con dân áp dụng và nghe theo.
- Về mặt kinh tế: Đưa ra nhiều giải pháp liên kết hầu hết các mảng thị trường và tiền tệ trong nước. Ngoài ra, mở rộng kinh tế tư bản chủ nghĩa ở những vùng nông thôn, xây dựng các công trình như cầu đường,…
- Về mặt giáo dục, xã hội: Bắt buộc mọi con dân phải đi học, đề cử và hỗ trợ những học sinh giỏi đi du học nước ngoài, đồng thời cải tiến về kỹ thuật, máy móc,..
Kết quả của cuộc cách mạng
- Nhờ những cải cách mang tính tiến bộ vượt bậc đó đã đưa đất nước Nhật Bản thoát khỏi cuộc khủng hoảng trầm trọng ngày trước. Tạo tiền đề cho những bước nhảy vọt ngày nay và phát triển theo hướng tư bản chủ nghĩa.
- Là cuộc cách mạng tư sản không triệt để.
Thông qua dữ kiện lịch sử trên, ta sẽ dựa trên cơ sở nền để giải thích lý do cách mạng này sao lại được gọi là cách mạng tư sản không triệt để.
Trình bày nội dung cuộc Duy tân Minh Trị
Cuộc Duy tân Minh Trị hay còn gọi là cải cách Minh Trị hoặc cách mạng Minh Trị. Đây là một chuỗi các sự kiện cải cách, cách tân dẫn đến các thay đổi to lớn trong cấu trúc xã hội và chính trị của Nhật Bản. Cuộc cách mạng Minh Trị diễn ra từ năm 1866 đến năm 1869.
Nội dung cuộc Duy tân Minh Trị
Tháng 1/1868, sau khi lên ngôi, Thiên hoàng Minh Trị đã thực hiện một loạt cải cách tiến bộ nhằm đưa Nhật Bản thoát khỏi tình trạng một nước phong kiến lạc hậu. Cuộc Duy tân Minh Trị được tiến hành trên tất cả các lĩnh vực: chính trị, kinh tế, quân sự, văn hóa – giáo dục,…
- Về chính trị
Thủ tiêu chế độ Mạc phủ, thành lập chính phủ mới; trong đó đại biểu của tầng lớp quý tộc tư sản hóa đóng vai trò quan trọng. Thực hiện “phế phiên, lập huyện” để xóa quyền lực của các đại danh, bãi bỏ hệ thống lãnh địa và danh hiệu của các đại danh. Đồng thời tuyên bố “tứ dân bình đẳng”.
Năm1889,Hiến phápmới được ban hành quy định Nhật Bản là một quốc giaquân chủ lập hiến.
- Về kinh tế
Triều đình ban bố quyền tự do buôn bán [kể cả ruộng đất] và đi lại. Thiết lập chế độ tiền tệ thống nhất [đồng Yên]. Xây dựng cơ sở hạ tầng [đặc biệt là đường sắt] và phát triển chủ nghĩa tư bản đến tận các vùng nông thôn.
- Về quân sự
Quân đội được tổ chức và huấn luyện theo kiểu phương Tây, thực hiện chế độ nghĩa vụ quân sự thay cho chế độ trưng binh. Lục quân theo mô hình Lục quân Đức.
Hải quân theo mô hình Hải quân Anh. Các công xưởng và nhà máy vũ khí theo mô hình công binh Pháp. Hệ thống hậu cần học hỏi từ Hoa Kỳ.
Công nghiệp đóng tàu chiến được chú trọng, tăng cường mua và sản xuất vũ khí, đạn dược. Mời các giảng viên quân sự nước ngoài về để giảng dạy và đưa các sinh viên sĩ quan đến một số nước như Anh, Pháp học tập.
- Về giáo dục
Đưa những thành tựu khoa học khoa học – kỹ thuật vào giảng dạy và thi hành chính sách giáo dục bắt buộc. Chú trọng đưa nội dung khoa học – kĩ thuật vào giảng dạy.
Chất lượng dạy học cũng như chương trình chịu ảnh hưởng Hoa Kỳ và Phương Tây về nhiều mặt. Cử học sinh giỏi đi du học ở các nước phương Tây,…
Cuộc cải cách Minh Trị đã làm thay đổi bộ mặt của Nhật Bản, đưa quốc gia này phát triển theo con đường tư bản chủ nghĩa. Cuộc Duy tân Minh Trị có ý nghĩa như một cuộc cách mạng tư sản.