- Qua tình cảnh cùng khổ và nhân cách cao quý của nhân vật Lão Hạc, HS hiểu thêm về số phận đáng thương và vẻ đẹp tâm hồn đáng trân trọng của người nông dân Việt Nam trước CMT8.
- Rèn HS các kỹ năng phân tích , tìm hiểu nhân vật qua ngôn ngữ đối thoại qua hình dáng.kỹ năng đọc diễn cảm.
B- Đồ dùng – phương tiện
GV: Soạn giáo án, chân dung Nam Cao. Nam Cao toàn tập t1.
HS: Học bài cũ, soạn bài.
C- Tiến trình tổ chức các hoạt động
1- ổn định
2- Kiểm tra bài cũ:
- Từ các nhân vật Chị Dậu, anh Dậu và bà lão hàng xóm, đặc biệt là nhân vật chị Dậu , em có thể khái quát điều gì về số phận và phẩm cách của người nông dân Việt Nam trước CM T8?
- Từ các nhân vật cai lệ và người nhà lý trưởng, có thể khái quát điều gì về bản chất của chế độ thực dân nửa phong kiến Việt Nam trước CM T8?
Bạn đang xem tài liệu "Giáo án Ngữ văn 8 tiết 13: Lão Hạc [tiết 1] [Nam Cao]", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
GIÁO ÁN NGỮ VĂN 8 - ĐỌC HIỂU VĂN BẢN: LÃO HẠC – NAM CAO được soạn dưới dạng file word/PDF/ powerpoint gồm 11 trang. Các bạn xem và tải về ở dưới.
- MỤC TIÊU
Kiến thức
Củng cố khắc sâu kiến thức về văn bản Lão Hạc mà các em đã được học thông qua các hệ thống câu hỏi và các phiếu học tập để ôn luyện…
Năng lực
- Năng lực tự chủ và tự học: Tìm kiếm thông tin, đọc sách giáo khoa, quan sát tranh ảnh để hiểu về văn bản đã học
- Năng lực giao tiếp và hợp tác: Thảo luận nhóm để thực hiện phiếu học tập, hợp tác giải quyết vấn đề để hiểu về văn bản đã học.
- Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Năng lực trình bày và trao đổi thông tin trước lớp.
- Năng lực thu thập thông tin liên quan đến văn bản Lão Hạc.
- Năng lực trình bày suy nghĩ, cảm nhận của cá nhân về văn bản Lão Hạc
- Năng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận về thành tựu nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa truyện.
- Năng lực nhận diện, phân loại trường từ vựng.
- Năng lực phân chia bố cục văn bản.
Về phẩm chất
- Chăm chỉ: Có ý thức vận dụng kiến thức, kĩ năng học được ở nhà trường, trong sách báo và từ các nguồn tin cậy khác vào học tập và đời sống hằng ngày.
- Trách nhiệm: Có ý thức tham gia thảo luận nhóm để thống nhất vấn đề. Xây dựng thái độ hòa nhã khi tham gia làm việc nhóm. Có trách nhiệm trong việc trình bày lắng nghe và phản biện.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
- Giáo viên: Giáo án, sách giáo khoa, phiếu học tập.
- Học sinh: Thiết bị học tập cần thiết
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
- KHỞI ĐỘNG
- Mục tiêu: Tạo tâm thế và định hướng chú ý cho HS; tạo vấn đề vào chủ đề.
- Tổ chức thực hiện:
- GV tổ chức cho học sinh trò chơi GIẢI Ô CHỮ với 6 hàng ngang
- HS trả lời, tìm ra ô chữ hàng dọc với dòng chữ: TÂM HỒN
- GV dẫn vào bài học: Văn học hiện thực Việt Nam đánh dấu sự thành công trên văn đàn của nhiều tác giả như Kim Lân, Vũ Trọng Phụng, Ngô Tất Tố... và không thể không nhắc tới nhà văn Nam Cao. Nếu viết về chủ đề người tri thức, ông không chỉ khiến người đọc trăn trở, xót xa với bao số phận như Thứ, như Hộ,... những kẻ tri thức giàu ước mơ, khát khao nhưng bị cái nghèo, cái đói vùi dập, ghì sát đất. Thì viết về chủ đề người nông dân, Nam Cao cũng khiến cho ta phải thổn thức, đắng cay với số phận của những kiếp người đau khổ, nghèo đói nhưng giàu tình người. Lão Hạc trong truyện ngắn cùng tên là một nhân vật có số phận bi thảm như thế nhưng trên hết, lão là một con người có nhân cách, có tâm hồn cao đẹp.
- HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1. Tìm hiểu chung văn bản Lão Hạc
- Mục tiêu: Hệ thống lại và nắm vững những nội dung chính của văn bản Lão Hạc.
- Tổ chức thực hiện:
- GV mời đại diện các nhóm dựa vào nội dung đã đọc ở nhà để trả lời các câu hỏi liên quan đến văn bản Lão Hạc:
+ Tóm tắt nội dung văn bản
+ Nhân vật chính là ai? Nhân vật ấy được nhà văn miêu tả ở những phương diện nào?
+ Phần [1] và [2] [in chữ nhỏ] mở đầu văn bản có vai trò như thế nào đối với phần sau của truyện?
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
- Các nhóm thảo luận để trả lời.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
- GV mời đại diện các nhóm lên bảng yêu cầu các nhóm khác nhận xét, góp ý, bổ sung.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
- GV nhận xét, chốt kiến thức.
Nhiệm vụ 2: Nhân vật lão Hạc
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
Dựa vào văn bản cùng với phần chuẩn bị ở nhà chia lớp thành 3 nhóm [mỗi nhóm 2 câu: nhóm 1 trả lời 2 câu đầu, nhóm 2 trả lời hai câu tiếp theo và nhóm 3 trả lời các câu còn lại] hoàn thành các câu hỏi sau:
+ Tác giả đã giới thiệu như thế nào về hoàn cảnh lão Hạc?
+ Người đọc biết được hoàn cảnh của lão Hạc qua lời kể của ai?
+ Phân tích diễn biến hành động, tâm trạng của lão Hạc khi bán con chó Vàng
+ Theo em , nguyên nhân nào khiến lão Hạc có hành động và tâm trạng như vậy?
+ Trước khi chết, lão Hạc đã chuẩn bị những gì Tìm những chi tiết miêu tả diễn biến cái chết của lão Hạc
+ Em có nhận xét gì về nhân vật này?
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
Hs làm việc theo cặp đôi hoặc đọc lại văn bản theo yêu cầu suy nghĩ để hoàn thành nhiệm vụ
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
GV mời 2-3 HS trình bày trước lớp yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
- GV nhận xét đánh giá chốt kiến thức
- GV cho HS đại diện các nhóm lên báo cáo kết quả
Nhiệm vụ 3: Nhân vật ông giáo
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
Dựa vào phần chuẩn bị ở nhà HS tiến hành thảo luận theo cặp và cho biết.
+ Nhà văn đã giới thiệuhoàn cảnh của ông giáo như thế nào?
+ Ông giáo thường có những suy nghĩ về vấn đề gì?
+ Em thấy thái độ và tình cảm của nhân vật này đối với lão Hạc trước và sau khi lão Hạc bán chó là như thế nào?
+ Em hãy nhận xét về vai trò của nhân vật này trong tác phẩm
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
Hs làm việc theo cặp đôi hoặc đọc lại văn bản theo yêu cầu suy nghĩ để hoàn thành nhiệm vụ
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
GV mời 2-3 HS trình bày trước lớp yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
GV nhận xét đánh giá chốt kiến thức
Nhiệm vụ 4: Tổng kết
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV chia HS thành các nhóm [4-6 HS], yêu cầu HS:
+ Trình bày nhận xét của em về nội dung, nghệ thuật và đặc sắc thể loại của văn bản Lão Hạc
- GV yêu cầu HS rút ra tổng kết
Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập
- HS rút ra kết luận về nội dung, nghệ thuật, đặc trưng thể loại của văn bản
- GV quan sát phần thảo luận của các nhóm, hướng dẫn, hỗ trợ [nếu cần thiết].
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
- GV mời đại diện một số nhóm xác định nội dung, nghệ thuật, đặc trưng thể loại của văn bản
- GV yêu cầu các nhóm khác lắng nghe, nhận xét phần trả lời của nhóm bạn, nêu ý kiến bổ sung [nếu có].
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức
- Tóm tắt, nhân vật và ngôn ngữ kể chuyện
1. Tóm tắt
Vợ đã mất, con trai vì nghèo mà không lấy được vợ nên phẫn chí xin đi mộ phu đồn điền cao su, một mình lão Hạc thui thủi bầu bạn cùng cậu Vàng, vốn là con chó mà con trai từng nuôi. Thế nhưng cuối cùng lão vẫn phải tính toán để bán cậu Vàng đi vì tình cảnh ngặt nghèo khó lòng nuôi nổi nó. Sau khi bán chó, lão Hạc tính trước tương lai khi gửi gắm ông giáo tiền bạc và nhờ ông giáo giúp trông nom nhà cửa. Những ngày khốn khó ập đến, lão Hạc dần xa cách mọi người, đặc biệt là ông giáo. Cuối cùng, lão Hạc tử từ bằng bả chó, gây bất ngờ cho mọi người và để lại nhiều xót xa, ngậm ngùi cho ông giáo
- Phần [1] vả [2] mở đầu văn bản có vai trò giới thiệu hoàn cảnh khốn khổ của lão Hạc; từ đó tô đậm thêm những ngang trái đã đến với lão Hạc trong phần [3] cũng như góp phần làm rõ nguyên nhân dẫn đến sự lựa chọn kết cục đầy bi thảm của lão Hạc ở cuối văn bản
2. Nhân vật
- Những nhân vật sau đáng chú ý: lão Hạc, ông giáo
- Các nhân vật được miêu tả qua các phương diện: cảm xúc, suy nghĩ, hành động, lời nói, …
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Nhân vật lão Hạc
- Hoàn cảnh
Biểu hiện
Đối tượng thuật lại
- Nghèo khổ, vợ đã mất sớm, đứa con trai duy nhất bỏ đi làm phu đồn điền cao su
- Sống cô đơn, chỉ bầu bạn với con chó mà con trai từng nuôi
- Chính lão Hạc thuật lại
- Qua lời kể của nhân vật ông giáo
- Sau trận ốm nặng, lão đã không còn đủ sức đi làm thuê, làm mướn như trước được nữa
- Cuối cùng, lão đành đau đớn bán đi con chó
- Chính lão Hạc thuật lại
- Qua lời kể của ông giáo
- Sau khi nhờ ông giáo giữ tiền lo ma chay và giấy tờ mảnh vườn để lại cho con, lão Hạc sống rất khổ sở
- Cuối cùng, lão xin bả chó của Binh Tư để kết thúc cuộc đời trong vật vã, đau đớn
Chủ yếu qua lời kể của nhân vật ông giáo
- Việc bán con chó Vàng
- Hành động sau khi bán chó:
+ “Cố làm ra vẻ vui vẻ” nhưng “trông lão cười như mếu
+ Khóc tu tu
- Tâm trạng sau khi bán chó:
+ Cảm thấy tội lỗi, tệ bạc khi lừa một con chó
+ Đau đớn, dằn vặt vì quá thương cậu Vàng
+ Chua chát, cay đắng cho số phận cơ cực của bản thân
- Nguyên nhân dẫn tới hành động và tâm trạng trên:
+ Việc “lừa một con chó” mâu thuẫn với nhân cách tử tế từ trước tới giờ của lão Hạc
+ Lão Hạc xem cậu Vàng như một người bạn, thậm chí là một người thân của mình
+ Cậu Vàng là kỉ niệm cũng như là sự kết nối duy nhất của lão và con trai
+ Lão Hạc nhận thức được sự bế tắc của số phận khi phải lừa một con chó
- Cái chết của lão Hạc
- Việc làm trước khi chết
+ Nhờ ông giáo đứng tên văn tự để trông nom ba sào vườn
+ Gửi ông giáo ba mươi đồng để làm đám tang nếu lão có mệnh hệ gì
- Diễn biến của cái chết:
+ “Vật vã trên giường, đầu tóc rũ rượi, quần áo xộc xệch, hai mắt long sòng sòng”, “tru tréo, bọt mép sủi ra, khắp người chốc chốc lại giật mạnh một cái, nảy lên”
+ Chịu sự hành hạ khổ sở đến hai giờ đồng hồ rồi mới chết
- Nhận xét về nhân vật
+ Đói nghèo đã buộc nhân vật phải bán đi kỉ vật của con trai và cũng là người bạn thân thiết của bản thân
+ Bao nhiêu cơ cực đã đẩy nhân vật vào đường cùng, đành phải chọn cái chết để bảo toàn tài sản cho con và giữ gìn lòng tự trọng cho bản thân
-> Số phận: đầy bi thảm
+ Rất mực thương con, luôn muốn vun đắp, dành dụm tất cả những gì có thể có để con được sống hạnh phúc
+ Dù trong hoàn cảnh khốn cùng vẫn giữ lòng tự trọng
-> Phẩm chất rất tốt đẹp
2. Nhân vật ông giáo
- Hoàn cảnh
- Có hoàn cảnh tương tự lão Hạc
+ Nghèo khổ, vất vả
+ Vì cuộc sống mà phải dứt ruột bán đi những thứ vô cùng quý giá với bản thân
- Ít nhiều gắn bó với lão Hạc
+ Được lão chia sẻ những dự định, nỗi niềm
+ Được lão tin tưởng nhờ cậy hai chuyện quan trọng cuối cùng
- Suy nghĩ
- Thường có sự đối chiếu giữa hoàn cảnh của bản thân với hoàn cảnh của lão Hạc
- Có những bình luận, đánh giá khá sắc sảo, tinh tế về những chuyện lão Hạc kể hoặc những điều mình biết về lão Hạc
- Càng về cuối tác phẩm càng nhiều những day dứt, suy tư về nhân thế
- Tình cảm, thái độ dành cho lão Hạc
- Thoạt đầu có vẻ dửng dưng, thờ ơ khi nghe chuyện lão Hạc muốn bán chó và tâm sự về con trai
- Cảm thông, chia sẻ, muốn giúp đỡ khi thấy lão Hạc đau đớn vì bán chó
- Buồn bã, khó hiểu khi lão Hạc từ chối sự giúp đỡ
- Thoáng nghi ngờ, thất vọng khi nghe Binh Tư kể chuyện lão Hạc xin bả chó
- Thương cảm, xót xa khi chứng kiến cái chết của lão Hạc và nguyện làm theo những mong muốn của lão để lão ra đi được nhẹ lòng
- Vai trò
- Bộc lộ tình cảm, thái độ của nhà văn dành cho nhân vật lão Hạc
- Với vai trò người kể chuyện, nhân vật đã giúp cho câu chuyện trở nên sinh động hơn nhờ sự đan xen, kết hợp yếu tố miêu tả, biểu cảm, nghị luận trong quá trình trần thuật
III. Tổng kết
1. Nội dung
- Truyện ngắn “Lão Hạc” đã kể lại một cách chân thực, cảm động số phận đau thương và phẩm chất cao quý của người nông dân cùng khổ trong xã hội thực dân nửa phong kiến nước ta trước Cách mạng tháng 8/1945
- Thông qua truyện ngắn Lão Hạc, nhà văn thể hiện sư xót xa, đau đớn cho số phận bi thảm của người nong dân trong xã hội cũ; đồng thời trân trọng, ngợi ca vẻ đẹp tiềm ẩn của người nông dân dù trong hoàn cảnh khốn cùng vẫn giữ lòng tự trọng. Và cuối cùng, nhà văn đã chia sẻ, cảm thông với những khát vọng, ước mơ chính đáng của họ