Đền Pô Klong Mơnai được xây dựng trên một ngọn đồi cao thuộc thôn Lương Bình - Lương Sơn - Bắc Bình. Đền là nơi thờ vua Pô Klong Mơnai một trong những vị vua cuối cùng của Vương quốc Chămpa.
Theo sử Chăm, vua Pô Klong Mơnai tên thật là Pômưhata lên ngôi vào năm 1622, đến năm 1627 ông nhường ngôi cho con rể của mình là Pô Klong Gahul. Vua Pô Klong Mơnai đã có nhiều đóng góp trong việc xây dựng hệ thống thủy lợi, nhất là xây dựng các con đập thủy lợi.
Ngôi đền thờ gồm 4 gian. Cửa các phòng đều quay về phía Đông và hướng Bắc. Gian chính của đền gồm 3 tầng, thu nhỏ lại ở phần đỉnh. Trên đỉnh gắn 4 con Ma Ka Ra [con thú trong thần thoại người Chăm dạng như con rồng của Việt Nam] tượng trưng cho uy quyền của nhà vua. Trung tâm đền thờ đặt tượng vua Pô Klong Mơnai, tạc bằng một khối đá xanh lớn có trang trí hoa văn cầu kỳ đặc sắc, đây là một trong những bức tượng lớn nhất của người Chăm còn lại nguyên vẹn cho đến ngày nay. Nối tiếp với đền chính có hai ngôi đền thờ phụ thông cửa qua đền thờ chính, thờ bà hoàng hậu người Chăm, những quan lại có công trong triều đình và bà thứ phi người Việt. Đền thờ phía Bắc, thờ tượng bà hoàng hậu Chăm Pô Bia Sơm, vợ cả của vua Pô Klong Mơnai. Trong đền còn thờ 2 tượng kút trang trí đẹp mắt tượng trưng cho việc thờ con trai và con gái nhà vua. Gian phòng phía Nam thờ tượng bà thứ phi người Việt [theo gia phả một số dòng tộc người Chăm cho biết bà tên là Nguyễn Thị Thương là công chúa con chúa Nguyễn nhưng không biết vị vua nào] .
Hằng năm vào dịp Tết Katê, người Chăm xã Phan Thanh [Bắc Bình] đều tổ chức cúng tế đền Pô Klong Mơnai với nhiều nghi thức trang trọng. Đầu tiên, người ta làm lễ rước bằng, sắc phong và trang phục của vua đến đền. Đoàn rước gồm một kiệu mang bằng và sắc phong, theo sau kiệu này là những cô gái Chăm uyển chuyển trong những điệu múa truyền thống gọi là múa Rôk-ôn [múa mừng bằng, sắc]. Sau khi làm lễ cúng bên ngoài phạm vi đền, người chủ lễ xin được mở cửa đền. Khi cửa đền được mở, bằng, sắc phong được đặt vào nơi trang nghiêm. Tiếp theo là lễ rước nước tắm các tượng thờ. Nước được dùng là loại nước đặc biệt. Người Chăm thường sử dụng ba loại nước: yakcoe [nước chanh], ya shlầu [nước trầm hương], yamu [một loại nước thiêng theo tín ngưỡng của người Chăm]. Đây là nghi thức hết sức quan trọng, theo quan niệm của người Chăm. Sau khi các tượng được tắm xong, người ta mặc trang phục cho các tượng trong đền và bắt đầu buổi tế lễ với đầy đủ những nghi thức của hoàng tộc.
Tuy là ngôi đền thờ vua Pô Klong Mơnai nhưng trong đền chỉ thờ tượng vua, còn những di vật hoàng tộc thời vua Pô Klong Mơnai thì được lưu giữ tại nhà bà Nguyễn Thị Đào [thôn Tịnh Mỹ - xã Phan Thanh - Bắc Bình] cách đền 15km về phía Bắc. Trước đây, bộ sưu tập này được người Rắclay ở Phan Sơn [Bắc Bình] gìn giữ, khi có lễ cúng tế, người Chăm ở Phan Thanh cử một đoàn người lên tận Phan Sơn để nhận vật phẩm rồi mới làm lễ rước về đền [trong lịch sử người Chăm và người Rắclay có mối quan hệ mật thiết gắn bó].
…Với những kiến trúc độc đáo và di vật còn gìn giữ được cho đến ngày nay, đền Pô Klong Mơnai đã được Nhà nước công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia vào ngày 13/7/1993.
Để được áp dụng mức lương tối thiểu vùng, người lao động cần phải thuộc các đối tượng được quy định tại Điều 2 Nghị định 38/2022/NĐ-CP như sau:
Đối tượng áp dụng
1. Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động theo quy định của Bộ luật Lao động.
2. Người sử dụng lao động theo quy định của Bộ luật Lao động, bao gồm:
a] Doanh nghiệp theo quy định của Luật Doanh nghiệp.
b] Cơ quan, tổ chức, hợp tác xã, hộ gia đình, cá nhân có thuê mướn, sử dụng người lao động làm việc cho mình theo thỏa thuận.
3. Các cơ quan, tổ chức, cá nhân khác có liên quan đến việc thực hiện mức lương tối thiểu quy định tại Nghị định này.
Như vậy, với những người lao động hay người sử dụng lao động đang hoạt động và làm việc trái phép sẽ không được áp dụng mức lương tối thiểu này. Đồng thời cũng không được pháp luật bảo vệ các quyền và lợi ích của mình.
Lương tối thiểu vùng tại Bình Thuận
Mức lương tối thiểu được hiểu như thế nào?
Căn cứ theo Điều 90 Bộ luật Lao động 2019 có quy định về tiền lương như sau:
Tiền lương
1. Tiền lương là số tiền mà người sử dụng lao động trả cho người lao động theo thỏa thuận để thực hiện công việc, bao gồm mức lương theo công việc hoặc chức danh, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác.
2. Mức lương theo công việc hoặc chức danh không được thấp hơn mức lương tối thiểu.
3. Người sử dụng lao động phải bảo đảm trả lương bình đẳng, không phân biệt giới tính đối với người lao động làm công việc có giá trị như nhau.
Bên cạnh đó, mức lương tối thiểu cũng đã được quy định cụ thể Điều 91 Bộ luật Lao động 2019 như sau:
Mức lương tối thiểu
1. Mức lương tối thiểu là mức lương thấp nhất được trả cho người lao động làm công việc giản đơn nhất trong điều kiện lao động bình thường nhằm bảo đảm mức sống tối thiểu của người lao động và gia đình họ, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội.
2. Mức lương tối thiểu được xác lập theo vùng, ấn định theo tháng, giờ.
3. Mức lương tối thiểu được điều chỉnh dựa trên mức sống tối thiểu của người lao động và gia đình họ; tương quan giữa mức lương tối thiểu và mức lương trên thị trường; chỉ số giá tiêu dùng, tốc độ tăng trưởng kinh tế; quan hệ cung, cầu lao động; việc làm và thất nghiệp; năng suất lao động; khả năng chi trả của doanh nghiệp.
Như vậy có thể hiểu mức lương tối thiểu là mức lương thấp nhất được trả cho người lao động làm công việc giản đơn nhất trong điều kiện lao động bình thường và không được trả lương thấp hơn mức lương tối thiểu vùng nhằm bảo đảm mức sống tối thiểu của người lao động và gia đình họ đồng thời cũng phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội.
Mức lương tối thiểu tại Bình Thuận mới nhất là bao nhiêu?
Hiện nay, tại Điều 3 Nghị định 38/2022/NĐ-CP có quy định về mức lương tối thiểu vùng như sau:
Mức lương tối thiểu
1. Quy định mức lương tối thiểu tháng và mức lương tối thiểu giờ đối với người lao động làm việc cho người sử dụng lao động theo vùng như sau:
2. Danh mục địa bàn vùng I, vùng II, vùng III, vùng IV được quy định tại Phụ lục ban hành kèm theo Nghị định này.
Dẫn chiếu Phụ lục ban hành kèm theo Nghị định 38/2022/NĐ-CP, mức lương tối thiểu vùng năm 2023 của Bình Thuận được quy định như sau:
2. Vùng II, gồm các địa bàn:
…
- Thành phố Phan Thiết thuộc tỉnh Bình Thuận;
3. Vùng III, gồm các địa bàn:
- Thị xã La Gi và các huyện Hàm Thuận Bắc, Hàm Thuận Nam thuộc tỉnh Bình Thuận;
4. Vùng IV, gồm các địa bàn còn lại./.
Từ các quy định riêng có thể thấy được mức lương tối thiểu của từng địa bàn trên tỉnh Bình Thuận là khác nhau và hiện tại mức lương tối thiểu vùng tại Bình Thuận đang áp dụng mức lương ở vùng 2,3,4 cụ thể:
- Thành phố Phan Thiết thuộc tỉnh Bình Thuận: 4.160.000 đồng/tháng hoặc 20.000 đồng/giờ.
- Thị xã La Gi và các huyện Hàm Thuận Bắc, Hàm Thuận Nam thuộc tỉnh Bình Thuận: 3.640.000 đồng/tháng hoặc 17.500 đồng/giờ
- Huyện Bắc Bình, Huyện Đức Linh, Huyện Hàm Tân, Huyện Phú Quý, Huyện Tánh Linh, Huyện Tuy Phong: 3.250.000 đồng/tháng hoặc 15.600 đồng/giờ.
Đồng thời việc xác định các địa bàn áp dụng mức lương tối thiểu vùng tại Bình Thuận cũng được quy định cụ thể tại khoản 3 Điều 3 Nghị định 38/2022/NĐ-CP như sau:
Mức lương tối thiểu
3. Việc áp dụng địa bàn vùng được xác định theo nơi hoạt động của người sử dụng lao động như sau:
a] Người sử dụng lao động hoạt động trên địa bàn thuộc vùng nào thì áp dụng mức lương tối thiểu quy định đối với địa bàn đó.
b] Người sử dụng lao động có đơn vị, chi nhánh hoạt động trên các địa bàn có mức lương tối thiểu khác nhau thì đơn vị, chi nhánh hoạt động ở địa bàn nào, áp dụng mức lương tối thiểu quy định đối với địa bàn đó.
c] Người sử dụng lao động hoạt động trong khu công nghiệp, khu chế xuất nằm trên các địa bàn có mức lương tối thiểu khác nhau thì áp dụng theo địa bàn có mức lương tối thiểu cao nhất.
d] Người sử dụng lao động hoạt động trên địa bàn có sự thay đổi tên hoặc chia tách thì tạm thời áp dụng mức lương tối thiểu quy định đối với địa bàn trước khi thay đổi tên hoặc chia tách cho đến khi Chính phủ có quy định mới.
đ] Người sử dụng lao động hoạt động trên địa bàn được thành lập mới từ một địa bàn hoặc nhiều địa bàn có mức lương tối thiểu khác nhau thì áp dụng mức lương tối thiểu theo địa bàn có mức lương tối thiểu cao nhất.
e] Người sử dụng lao động hoạt động trên địa bàn là thành phố trực thuộc tỉnh được thành lập mới từ một địa bàn hoặc nhiều địa bàn thuộc vùng IV thì áp dụng mức lương tối thiểu quy định đối với địa bàn thành phố trực thuộc tỉnh còn lại tại khoản 3 Phụ lục ban hành kèm theo Nghị định này.
Như vậy, người lao động cần nắm được các thông tin liên quan đến mức lương tối thiểu vùng để có thể bảo vệ các quyền và lợi ích đáng được nhận của mình khi tham gia vào mối quan hệ lao động.